Μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κυσίν· μηδὲ βάλητε τοὺς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αὐτοὺς ἐν τοῖς ποσὶν αὐτῶν, καὶ στραφέντες ῥήξωσιν ὑμᾶς.

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Καρναβάλια. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Καρναβάλια. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Παρασκευή, Φεβρουαρίου 25, 2022

Καρναβάλι. Ο πολιτισμός του σκουπιδαριού. ΣΤΩΜΕΝ ΚΑΛΩΣ!

 



ΣΤΩΜΕΝ ΚΑΛΩΣ!
π.Σπυρίδων Σκουτής
Αντί να λιτανεύουμε τους Αγίους να μας ελεήσει ο Θεός, κάνουμε παρέλαση με τους δαίμονες. Βλέπετε αγαπητοί μου σε αυτές τις εικόνες πουθενά χαρά, πολιτισμό, αγαλλίαση και αρετή; Δυστυχώς το καρναβάλι είναι ο πολιτισμός του σκουπιδαριού, του εξευτελισμού του ανθρωπίνου προσώπου και της προσκύνησης του διαβόλου. Θα λιτανεύσουμε τα ομοιώματα των δαιμόνων με πρόσχημα την υποτιθέμενη χαρά των παιδιών; Πόλεις και χωριά κάνουν διαγωνισμούς ποιο παιδί θα καραγκιοζοποιήσουμε περισσότερο. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα γελοιοποιούν τους Ιερείς και τα Ιερά Μυστήρια. Αυτό έχουμε να δώσουμε στα παιδιά μας ; Αυτά τα πρότυπα έχουμε να τους θέσουμε ως δρόμους ζωής ;
Τελικά γιατί φέρνουμε ένα παιδί στο κόσμο; Απλά για να το μεγαλώσουμε σωματικά και ηθικά και να κοκορευόμαστε για κάποιες κοσμικές επιτυχίες στον έξω κόσμο; Πόσοι άραγε νοιάζονται αν τα παιδιά τους εξομολογούνται , κοινωνούν και έχουν πραγματική σχέση με τον Χριστό ; Βασανίστηκαν και μαρτύρησαν άνθρωποι κατά της ειδωλολατρείας για όλες αυτές τις σατανικές καταστάσεις και εμείς τις επαναφέρουμε με πρόσχημα κάποια χαρά. Ποιά είναι αυτή η χαρά και πού αποσκοπεί ; Σε όλα αυτά έχουμε έτοιμη την απάντηση : «Δεν πειράζει», «Δεν βαριέσαι», «Σιγά μωρέ για λίγη πλάκα», αυτό είναι το δόγμα των ψυχών που θα πηγαίνουν προς την απώλεια. Με αυτές τις δικαιολογίες όχι πνευματική ζωή δεν κάνουμε αλλά πάμε ολοταχώς προς τον γκρεμό!

«Μα βρε παιδί μου λίγη χαρά !!! Για τα παιδάκια!»…Αν θεωρούμε ότι χαρά είναι η αγκαλιά με το σκοτάδι και την αμαρτία αλλά και να κοροϊδευουμε το Χριστό εξευτελίζοντας το ανθρώπινο πρόσωπο, τότε κάτι πάει στραβά τελικά.
Η Εκκλησία το Τριώδιο μας θέλει αγωνιστές της αγιότητος και εμείς γινόμαστε μιμητές των δαιμόνων! Κάθε χρόνο ακόμα και πιο χαμηλά…
Θα γίνουμε τσίρκο θα αλλοιώσουμε την εικόνα του Κυρίου και μετά θα πάμε να στολίσουμε τον Επιτάφιο και να ρίχνουμε κροκοδείλια δάκρυα όταν βγαίνει ο Εσταυρωμένος την Μ.Πέμπτη. Μετά λέμε ότι είμαστε Ορθόδοξοι σε Ορθόδοξο κράτος. Ίσως τελικά είμαστε όντως για τα καρναβάλια. Και μετά λέμε να μας φωτίσει ο Θεός!
ΣΤΩΜΕΝ ΚΑΛΩΣ!!
Για να μας φωτίσει ο Θεός οφείλουμε και εμείς να είμαστε δεκτικοί στην χάρη του Θεού και όχι να την πετάμε στο καλάθι των αχρήστων.

Κυριακή, Φεβρουαρίου 18, 2018

Π. Ἀθανάσιος Μυτιληναῖος: «Τὸ Καρναβάλι ὡς πομπὴ τοῦ Σατανᾶ πού ἔχουμε ἀποταχθεῖ κατὰ τὸ ἅγιό μας Βάπτισμα»


Εἴμεθα εἰς τὴν πρώτη μυσταγωγικὴ Κατήχηση τοῦ ἁγίου Κυρίλλου. Εἴδαμε μέχρι τώρα κάποια στοιχεῖα νὰ μᾶς λέγει γιὰ τὸ Βάπτισμα, καὶ ὅτι ἐγίνετο μία προκαταρκτικὴ ἐργασία, προκειμένου μετὰ νὰ προχωρήσουν εἰς τὸ Βάπτισμα.
 Ἕνα στοιχεῖο τῆς προκαταρκτικῆς ἐργασίας ἦταν ἡ ἀπόταξις τοῦ Σατανᾶ.
 Ἐκεῖνο τὸ «ἀποτάσσομαι σοί, Σατανᾶ». 
Αὐτὸ βεβαίως ἔχει μία περαιτέρω ἀνάλυση.
 Καὶ λέγει μετὰ ἀπὸ τὸ «ἀποτάσσομαι σοῖ, Σατανᾶ», ἀποτάσσομαι καὶ ὅλων τῶν ἔργων σου. 
Καὶ ἔργα τοῦ διαβόλου, ὅπως μᾶς λέγει ἐδῶ ὁ ἅγιος Κύριλλος εἶναι ἡ ἁμαρτία. Κατόπιν λέγει «ἀποτάσσομαι σοὶ Σατανᾶ»- τὸ «ἀποτάσσομαι» πάντα ὑπονοεῖται· ὅπως καὶ στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως, «Πιστεύω» καὶ τὸ «Πιστεύω» προτάσσεται ἀλλὰ ὑπονοεῖται στὸ κάθε ἄρθρο τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως- ἔτσι καὶ ἐδῶ «καὶ πάση τὴ πομπή σου». Δηλαδὴ θέλω νὰ φύγω κι ἀπὸ κάθε πομπή σου. Ἀποτάσσομαι λοιπὸν κι ἀπὸ κάθε πομπή σου.
Καὶ τί εἶναι ἡ «πομπή»; Λέγαμε τὴν περασμένη φορὰ ὅτι εἶναι ἡ θεατρομανία. Ἐδῶ ἄς μου ἐπιτραπεῖ νὰ πῶ κάτι γιὰ τὸ καρναβάλι, ὅτι καὶ αὐτὸ εἶναι μία πομπὴ τοῦ Σατανᾶ. Ὅταν ὑπάρχει μάλιστα αὐτὴ ἡ μεταμφίεσις καὶ μάλιστα μὲ πρόσωπα τερατώδη, τραγίσια, φοβερά, δαιμονικά. Ὅλα αὐτὰ εἶναι πράγματι μία πομπὴ τοῦ Σατανᾶ.
Ἂν ἐρωτήσετε, γιατί πολλὲς φορὲς οἱ ἄνθρωποι μεταμφιέζονται, καὶ παίρνουν μὲ μάσκες τὸ πρόσωπο ἑνὸς τραγιοῦ, κατσίκας, μὲ κέρατα κ.λπ. 
πού εἶναι βεβαίως γνωστότατο, οἱ ρίζες τοῦ καρναβαλιοῦ εἶναι...

εἰδωλολατρικές, καὶ μάλιστα βακχικῆς προελεύσεως, δηλαδὴ στὴ λατρεία τοῦ Διονύσου γινόταν αὐτό· ὁ Διόνυσος δὲν εἶναι θεότης ντόπια, ἑλληνική, εἶναι φρυγικὴ καὶ εἰσήχθη ὡς λατρεία στὴν Ἑλλάδα· κατώτερος θεός, τῆς μέθης, τοῦ ἀφροδισιασμοῦ κ.λπ., γιατί, ἴσως δὲ νὰ μὴν τὸ ξέρατε αὐτό, συναντοῦμε σὲ ὅλες τὶς παραδόσεις τῶν λαῶν, ὅλων τῶν φυλῶν, ὅλης της γής, τῆς θεότητας ποὺ λατρεύουν, νὰ εἶναι αὐτοῦ το τύπου, μία τραγίσια μορφὴ μὲ κέρατα. Ἁπλούστατα, διότι ὁ διάβολος ἐνεφανίζετο εἰς τοὺς ἀνθρώπους μὲ αὐτὴν τὴν μορφήν. Γι’ αὐτὸ βρίσκομε σὲ ὅλες τὶς παραδόσεις τῶν λαῶν, τὶς λατρευτικές τους παραδόσεις, αὐτὲς τὶς δύσμορφες, τὶς ἄσχημες μορφές, γιατί εἶναι δαιμονικές. Τώρα γιατί παίρνουν αὐτὴν τὴν μορφήν; Ὁ Θεὸς τὸ ἐπιτρέπει αὐτὸ γιὰ νὰ γίνεται φανερὸ ὅτι τέτοιες θεότητες δὲν μποροῦσαν νὰ εἶναι ἀπὸ τὸν ἀληθινὸ Θεό.
 Γι’ αὐτὸ σας ξαναλέγω, ἔχομε αὐτὴν τὴν πανομοιότυπη φόρμα, θὰ ἔλεγα καλύτερα, ἕνα ἀρχέτυπο· καὶ τὸ ἀρχέτυπο αὐτὸ εἶναι σταθερό, καὶ εἶναι ὁ διάβολος. Ἔτσι, σ’ αὐτὲς τὶς ἐκδηλώσεις τοῦ καρναβαλιοῦ, ἔχομε τὶς μεταμφιέσεις, ποὺ πολλὲς μορφὲς εἶναι τερατώδεις καὶ μάλιστα μὲ στὺλ τραγιοῦ.

Πέμπτη, Φεβρουαρίου 08, 2018

Χριστιανισμός καί καρναβάλι

του Θωμά Ε. Σολδάτου
(Καθηγητή Θεολογίας του Γυμνασίου Καλυθιών)
Μέσα στο πάντρεμα των δυο κολοσσιαίων δυνάμεων του ελληνισμού και του χριστιανισμού, ήθη και έθιμα άξια μετάδοσης και μη, πέρασαν ανάμεσα στις γενεές και έφτασαν ως τις μέρες μας, χωρίς οι περισσότεροι να γνωρίζουμε τι έθιμα είναι αυτά, από πού προέρχονται και τι σημαίνουν.
ΠΩΣ ΞΕΚΙΝΗΣΕ...


Ένα τέτοιο έθιμο είναι και η Αποκριά! Η Αποκριά έχει ειδωλολατρική προέλευση. Στα γλέντια αυτά και στα ξεφαντώματα, βρίσκονται τα υπολείμματα θρησκευτικών τελετών, που τα πανάρχαια χρόνια οι λαοί διεξήγαγαν, γιορτάζοντας την έναρξη κάθε καινούργιου χρόνου, ή την αρχή μιας νέας εποχής, της άνοιξης, προσδίδοντας ένα μαγικό χαρακτήρα για ευωχία και καλή σοδιά ξεγελώντας τα κακά πνεύματα της φύσης. Τέτοιες τελετές βρίσκουμε στους αρχαίους Έλληνες, με τις οργιαστικές τελετές προς τιμήν του θεού Διονύσου, καθώς και στα Κρόνια όργια, που γίνονταν στο τέλος κάθε χρόνου προς τιμή του θεού Κρόνου, του προστάτη της σποράς και της γονιμότητας. Οι γιορτές αυτές είναι τα περίφημα Σατουρνάλια των Ρωμαίων (από το λατινικό Saturn = Κρόνος), που είναι βελτιωμένη έκδοση των αρχαίων ειδωλολατρικών τελετών. Η λέξη "ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ" προέρχεται από την λατινική λέξη "CARNEVALE" που σημαίνει "ΑΝΤΙΟ ΚΡΕΑΣ". Εξ ου και το δικό μας "ΑΠΟΚΡΕΩ", με το οποίο ονόμαζαν οι Βυζαντινοί την τελευταία ημέρα της ΚΡΕΑΤΟΦΑΓΙΑΣ, χαρακτηρίζοντας έτσι μια περίοδο του εκκλησιαστικού εορτολογίου. Στις εορταστικές αυτές τελετές κάθε έννοια ηθικής καταργούνταν, και μέσα στη γενικότερη αυτή αποδόμηση, οι συμμετέχοντας επιδίδονταν σε κάθε είδους ανηθικότητες, καλύπτοντας την ταυτότητά τους πίσω από την μεταμφίεση.
Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Η εκκλησία έχοντας επίγνωση του μαγικο-θρησκευτικού πυρήνα πίσω από τον οποίο κρύβονταν οι αρχέγονες δοξασίες και δεισιδαιμονίες είχε τρεις επιλογές. Η πρώτη ήταν να τις απορρίψει, καταδικάζοντάς τες, ως ειδωλολατρικές. Η δεύτερη, να τις υιοθετήσει συλλήβδην και να τις ενσωματώσει μέσα στη νέα πίστη. Και η τρίτη, να τις αγνοήσει, κρατώντας απέναντι τους μια στάση ουδετερότητας αλλά χωρίς να παύει σε κάθε ευκαιρία να τονίζει την παγανιστική τους προέλευση. Η τρίτη επιλογή κρίθηκε ατύπως προτιμότερη, για τον απλούστατο λόγο ότι ο λαός κουβαλώντας μια τέτοια προγονική παράδοση αιώνων, δεν θα ακολουθούσε εύκολα και αγογγυστί, διότι μέσα στα κύτταρά του κουβαλούσε ιστορικές καταβολές, που μόνο με παιδεία, κατανόηση και αγάπη εκ μέρους της Εκκλησίας, θα μπορούσε κάποτε, ίσως, να αποποιηθεί και να συνειδητοποιήσει αν όχι το βλαβερό, σίγουρα όμως το ανούσιο και αποπροσανατολιστικό των μαγικο-παγανιστικών αυτών τελετών.
Βεβαίως πρέπει να αναφέρουμε πως η Εκκλησία καταδίκασε και απέρριψε τις γιορτές του καρναβαλιού με την 6η Οικουμενική Σύνοδο του 692, όμως με μια υπέροχη στάση ανοχής και αγάπης παρακολούθησε το λαό να το συνδέει, έστω και τυπικά, με το εορτολόγιο της Εκκλησίας, μέσω της εξαγνιστικής Σαρακοστής. Δηλαδή συνδυάζεται το γλέντι ο χορός και το ξεφάντωμα, με την αυστηρή νηστεία και τη λατρεία της Μ. Τεσσαρακοστής, η οποία θα επακολουθήσει. Και θα απαιτήσει από τον πιστό λαό να ακολουθήσει την κατανυκτική λατρευτική ατμόσφαιρα της Εκκλησίας, με τα Απόδειπνα, τους Κατανυκτικούς εσπερινούς και τους Χαιρετισμούς, την μεγάλη πορεία προς το κέντρο των εκδηλώσεων, την Μεγάλη Κυριακή του Πάσχα.
Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΟΥ
Ποια όμως ήταν η φιλοσοφία και ο σκοπός του καρναβαλιού στους αρχαίους; Τι ήθελε να πετύχει;
Την ανατροπή (αποδόμηση) της τάξης των πραγμάτων.
1. Την αμφισβήτηση των αξιών και της ιεραρχίας
2. Την κατάργηση των ορίων και των καθιερωμένων ηθικών νόμων. Κάνει πέρα όποια άλλη επιταγή και τα ορίζει όλα από την αρχή ανάποδα. Με τις παραπλανητικές μεταμφιέσεις και την εθιμοτυπία της «τρέλας» στο λαό με τον αποκαλυπτικό και τολμηρό λόγο του πρόστυχου, το αναποδογύρισμα έχει αρχίσει. Έτσι τα άτομα που συμμετέχουν στο καρναβάλι δεν μπορούν να καθοριστούν ούτε από φύλο, ούτε από ηλικία, αλλά η «τρέλα» αντικαθιστά τη σοβαρότητα, η κατάχρηση τη συνήθη τιμιότητα, ο αισθησιασμός την εγκράτεια, η ανεξέλεγκτη σεξουαλικότητα τον αυστηρό έλεγχο, η αταξία την τάξη. Κάποιος διαβάζοντας αυτά μπορεί να πει: «όλα αυτά γίνονται αθώα για το έθιμο!» Βεβαίως!
Όμως όλα από αθώα ξεκινάνε! Το ντύσιμο της Αποκριάς με την απροσωπία του καταλήγει και μέσα στο «έθιμο» και έξω από αυτό παρωδία. Στην Πάτρα ας πούμε τα λεγόμενα «μπουρμπούλια» έθιμο είναι, που όλοι μασκαρεμένοι, επιδίδονται σε σεξουαλικά όργια, χωρίς να γνωρίζουν ούτε και οι ίδιοι ποιους ερωτικούς συντρόφους επιλέγουν!!! Έτσι από το «αθώο» αποκριάτικο ντύσιμο χωρίς να το καταλάβουμε μετακινούμαστε στο αποκριάτικο «αθώο» γδύσιμο, με όλα τα επακόλουθά του. Στον Τύρναβο οι Μπουρανήδες χορεύουν γύρω από φαλλικά ομοιώματα.... γιορτάζοντας τον ερχομό της άνοιξης και την... αναγέννηση της φύσης! Και ας μην ξεχνάμε, πως κάποιοι πίσω από μια μάσκα και στο τέλος κάθε ειρηνικής πορείας αμαυρώνουν τις ειρηνικές επετειακές εκδηλώσεις οι οποίες καταλήγουν σε καταστροφή δημοσίων και ιδιωτικών περιουσιών.
Ο Χριστιανισμός είναι υπέρ του ΠΡΟΣΩΠΟΥ ως εικόνα Θεού, ο οποίος ΑΠΟΚΑΛΥΦΘΗΚΕ ΩΣ ΠΡΟΣΩΠΟ στον άνθρωπο και προτάσσει την τελείωση του ανθρώπου μέσα από τον προσωπικό του αγώνα, για να φτάσει στην ύψιστη ηθική τελείωση καθ' επιταγή του Δημιουργού του. Κάθε παρέκκλιση από το σκοπό αυτό η Εκκλησία δεν το επικροτεί, χωρίς όμως πάντα και ευθέως να το καταδικάζει. Με την τέλεια αγάπη της, ανέχεται και υποδεικνύει σιωπηλά το σωστό δρόμο, τη σωστή πορεία και καλεί τους ανθρώπους να γνωρίσουν την αλήθεια. Και τότε μόνος του ο καθένας θα εγκαταλείψει τα προσωπεία αυτά, που δεν συνεισφέρουν σε τίποτα στον αγώνα του, αλλά αντίθετα τον αποπροσανατολίζουν και τον παραπλανούν.
Πιστεύω ότι περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εορτή, το Καρναβάλι αποτελεί πρόκληση για τον κάθε Χριστιανό, ο οποίος καλείται να μην παραδίδεται απαίδευτα στα πολιτιστικά δρώμενα της κοινωνίας, όσο κι αν αυτό είναι της μόδας σήμερα, αλλά, αντίθετα, να τα ελέγχει γνωρίζοντας την προέλευση τους.

Πέμπτη, Φεβρουαρίου 23, 2017

ΣΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΣΥΓΧΥΣΗΣ...

Ο άνθρωπος περί το τέλος της εποχής της νεωτερικότητας πρόβαλε κατά τρόπο προκλητικό την καύχησή του ότι με τη βοήθεια της επιστήμης έχει καταφέρει να ανατρέψει όλες τις προλήψεις και δεισιδαιμονίες του παρελθόντος καθώς και τον ανορθολογικό τρόπο σκέψης των προγόνων μας όλων των εποχών. Θα ανέμενε κάποιος εχέφρων εξωγήινος να φέρνει αποδείξεις για τα επιτεύγματά του αυτά ο σύγχρονος άνθρωπος, αποδείξεις απτές και αδιαμφισβήτητες. 
Αντ’ αυτών σφράγισε την εποχή αυτή και εισήλθε πλέον στην άλλη της μετανεωτερικότητας με τη φιλοσοφία του παραλόγου, οι οπαδοί της οποίας διατείνονται ότι οι ανθρώπινες ενέργειες δεν απορρέουν από προηγηθείσα λογική σκέψη, ότι είναι παράλογες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο κατερρίφθη χωρίς πάταγο ή τυμπανοκρουσίες το οικοδόμημα του «ορθού λόγου», το οποίο με τόση προσπάθεια επί δύο αιώνες επιχείρησαν να ορθώσουν οι οπαδοί του διαφωτισμού!
Αποκριά η περίοδος της χαράς, του κεφιού, του ξεφαντώματος, περίοδος προσδοκίας κατά την άποψη πολλών συνανθρώπων μας. Σε παλαιότερες εποχές προσδοκούσαν όντως κάτι το διαφορετικό από το σύνηθες. Τώρα σαν τι να προσδοκούμε; Το ξεφάντωμα είχε καταστεί μέχρι πρότινος καθημερινότητα. Το φαγητό και ο οίνος άφθονα! Τσίκνιζαν οι πρόγονοί μας, επειδή θα ακολουθούσε περίοδος νηστείας, σύμφωνα με τους κανόνες της Εκκλησίας. Εμείς πάψαμε να νηστεύουμε. Φορούσαν οι μετέχοντες στο πανηγύρι προσωπεία, γίνονταν δηλαδή υποκριτές, με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου. Σήμερα το προσωπείο είναι περιττό. Η αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών στα πλαίσια της νεωτερικότητας έχει καταστήσει την καθημερινότητα κατά πολλή χυδαιότερη από τις ημέρες της «παραδοσιακής» αποκριάς. Όχι μόνο η μικρή οθόνη, τηλεοπτκή ή διαδικτυακή, αλλά και τα σχολικά εγχειρίδια, ακόμη και οι γονείς χρησιμοποιούν καθημερινά χυδαίες εκφράσεις, που οι παληοί ντρέπονταν να ξεστομίσουν ακόμη και σε παρέες ανδρών. Γι’ αυτό, προκειμένου να διατηρήσουν το «νόημα» της παρέλασης του καρναβάλου κάποιοι υπερβαίνουν κατά πολύ τα εσκαμμένα της χυδαιότητας.
Χρησιμοποίησα τον όρο «παραδοσιακή» αποκριά. Ο όρος «πουλάει», για να χρησιμοποιήσω την ευρείας χρήσης λαϊκή έκφραση. Είναι άραγε παράδοση η ανάμνηση ενός απωλεσθέντος παραδείσου στην ερημιά των αστικών κέντρων, όπου έχει αφανιστεί σχεδόν ολοκληρωτικά το ανθρώπινο πρόσωπο; Το πλέον σημαντικό είναι ότι οι υπέρμαχοι των αποκριάτικων εκδηλώσεων ως παραδοσιακών καυχώνται για το μακρόχρονο της παράδοσης, η οποία ανάγεται, αναμφισβήτητα, στην προ Χριστού εποχή. Είναι οι εκδηλώσεις κατάλοιπα των αφροδισιακών και διονυσιακών τελετουργιών της αρχαιότητας. Το θλιβερό είναι ότι οι πρωταγωνιστές των δρωμένων με περισσό πολλές φορές πάθος προβάλλουν αυτά ως τα μόνα στοιχεία της παράδοσής μας. Ο υψηλότατος στοχασμός των φιλοσόφων μας, οι μεστοί ηθικών διδαγμάτων μύθοι και θρύλοι, τα επιτεύγματά τους χάρις στην διάπλαση του καλού καγαθού πολίτη, η θέση ως επικέντρου του βίου της αποφυγής της ύβρεως δεν συνιστούν για τους ανερμάτιστους Νεοέλληνες παράδοση, για να περιοριστούμε στην κληρονομιά μας από τους προ Χριστού προγόνους μας. Μας αρκεί η Αφροδίτη και ο Διόνυσος κι ας στην καθημερινότητά μας χρησιμοποιούμε τον δημαγωγικό λόγο περί δημοκρατίας, περί ελευθερίας και λοιπών δικαιωμάτων, τα οποία αδυνατούμε να γευθούμε! Βέβαια είναι προφανής ο στόχος: Η νεωτερικότητα πολέμησε με πάθος την Εκκλησία του Χριστού και τον ευαγγελικό λόγο. Ο διαπρεπής υλιστής Μπέρτραντ Ράσσελ έγραψε ότι η Δύση επανανεκάλυψε στους αρχαίους Έλληνες τη συνείδηση της ελευθερίας, που υποκατέστησε την πλήρη ενοχών συνείδηση του δυτικού χριστιανού. Κατά το δεύτερο σκέλος έχει δίκαιο, καθώς η στρέβλωση του ευαγγελικού λόγου στη σχολαστική δυτική θεολογία έφερε στο επίκεντρο την ενοχή και την τιμωρία αντί της αγάπης του Θεού και τη συγχώρηση του μετανοούντος αμαρτωλού. Ο Ράσσελ, όπως και όλοι οι «διαφωτισμένοι», αγνοεί ότι ο αρχαίος Έλληνας έτρεμε την «ύβριν», την οποία διαπράττει καθημερινά ο δυτικός άνθρωπος, ιδιαίτερα μετά τη διακήρυξη του «θανάτου» του Θεού, με συνέπεια όχι μόνο τα πλείστα όσα εγκλήματα διέπραξε κατά της ανθρωπότητας, αλλά και τη δική του ψυχική νέκρωση. Μπορεί να διασκεδάσει, να διασκορπίζει δηλαδή τις πολλαπλές έγνοιες του, μπορεί να επιχειρεί να διαφύγει από το υπαρξιακό κενό της καθημερινότητάς του, οπωσδήποτε όμως δεν χαίρεται, δεν είναι σε θέση να χαρεί, καθώς η χαρά είναι απόρροια ενός συνεπούς βίου, στον οποίο προέχει η άσκηση στην πραγμάτωση της ευαγγελικής διδασκαλίας. Όσο και αν η ένταση της μουσικής είναι εκκωφαντική, η κραυγή του ανθρώπου που βιώνει το υπαρξιακό κενό την καλύπτει! Όσο και αν το βέβηλο επιδιώκει να ξεπεράσει κάθε προηγούμενη χυδαιότητα, προκειμένου να ελκύσει την προσοχή, το ανικανοποίητο μέσα στην πλησμονή των απολαύσεων δεν είναι δυνατόν να αποκρυβεί!
Και αν δεν αναφωνούμε «ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης», είναι επειδή δεν μας το επιτρέπει η αλαζονεία να μιμηθούμε τον ταπεινό τελώνη, με την παραβολή του οποίου η Εκκλησία μας εισάγει στην περίοδο προετοιμασίας για το Πάσχα. Αναμφισβήτητα εμπόδιο στέκει στην όποια επιθυμία προς ταπείνωση η παρουσία όχι ενός αλλά πληθώρας φαρισαίων δίπλα μας. Αλλά εκείνος της παραβολής βίωνε την τραγική βεβαιότητα της σωτηρίας του, τη βεβαιότητα ότι με τη στάση βίου του είχε υποχρεώσει τον Θεό. Οι φαρισαίοι της εποχής μας είναι κατά πολύ τραγικότερο τρόπο πλανεμένοι. Όχι μόνο δεν θα δουν πρόσωπο Θεού, αλλά στέκονται εμπόδιο στο να δουν άλλοι συνάνθρωποί τους. Για να διαλύσει η Εκκλησία μας κάθε παρεξήγηση προβάλλει κατά τη δεύτερη Κυριακή του Τριωδίου την παραβολή του ασώτου, του λαμπροτέρου θαύματος στον ανθρώπινο βίο, αυτού της μετάνοιας. Συνήθως παραβλέπουμε τη στάση του «συνετού» πρεσβύτερου γυιού, το πείσμα του και τη διάθεση κριτικής της ενέργειας του Πατέρα. Μήπως αυτός σήμερα ζητά, έχοντας υποκαταστήσει τον Θεό της αγάπης με τον Δία των κεραυνών, την κεραυνοβόληση των αμαρτωλών; Μήπως, ακόμη χειρότερο, θλίβεται, επειδή του είναι απαγορευμένο να «απολαμβάνει»; Μήπως χωρίς να το αντιλαμβάνεται καθίσταται ο πλέον «παραδοσιακός» όλων ως λάτρης του Δία; Και δίνει τροφή προς επίκριση των πιστών για φανατισμό και έλλειψη ανεκτικότητας λόγω του πλήθους των στερήσεων και του ανικανοποιήτου, από το οποίο διακατέχεται!
Ευτυχώς υπάρχουν και δεν θα λείψουν ποτέ από τον κόσμο οι άγιοι. Αυτοί ταπεινά με πλήρη τη συναίσθηση της αμαρτωλότητάς τους μιμούνται τον τελώνη και γι’ αυτό έχουν παρησία να προσεύχονται στον Θεό για τη σωτηρία του σύμπαντος κόσμου. Αυτοί με το ζωντανό παράδειγμά τους μας διδάσκουν πού βρίσκεται η χαρά, που οι περισσότεροι αναζητούμε χωρίς επιτυχία καθ’ όλο μας τον βίο. Χαρά χωρίς πορεία προς συνάντηση με τον Θεό και, μέσω αυτού, με τον συνάνθρωπό μας τον ελάχιστο δεν είναι δυνατόν να γευθούμε. Και είναι τόσοι οι αναγκεμένοι συνάνθρωποί μας που δεν τους συναντά ο πλησίον, καθώς αυτός έχει βυθιστεί στο πέλαγος της εγωπάθειας.

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ «ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ»          


Τρίτη, Φεβρουαρίου 14, 2017

Τὸ καρναβάλι καὶ ἡ Ὀρθοδοξία! (π. Θεόδωρος Ζήσης)

 


ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ λοιμικὴς νόσου προσλαμβάνει κάθε χρόνο τὸ καρναβάλι, ἀφοῦ πολλοὶ δήμαρχοι καὶ ἄλλοι φορεῖς ἐπιδεικνύουν ἀσυνήθιστο ζῆλο καὶ κοπιώδη δραστηριότητα γιὰ τὸ ποιὸς θὰ ὀργανώσει τὸ ἐντυπωσιακότερο καρναβάλι ξο­δεύοντας τεράστια ποσὰ καὶ ἀπασχολώντας ἑκατοντάδες ἢ χιλιάδες ἀνθρώπων. Καὶ δὲν εἶναι βέβαια μόνο ἡ σπατάλη τόσων χρημάτων, ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ διατεθοῦν σὲ κά­λυψη ἄλλων σπουδαίων ἀναγκῶν, ὄχι μόνο στὴν ἀνακούφι­ση πτωχῶν καὶ ἐνδεῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ καὶ σὲ πολιτιστικοὺς καὶ πνευματικοὺς στόχους, στὴ βελτίωση π.χ. τῶν συνθηκῶν ὑγείας καὶ παιδείας. Τὸ σημαντικώτερο εἶναι ἡ ἠθικὴ ζημία καὶ βλάβη ἀπὸ τὴν ἀναισχυντία τῆς γύμνιας, τὴν ξετσιπωσιὰ τῆς αἰσχρότητας, τὶς βωμολοχίες καὶ τὰ πορνικὰ ἄσματα καὶ θεάματα, τὴν παρότρυνση σὲ σαρκικὰ ἁμαρτήματα κάτω μά­λιστα ἀπὸ τὴν ἐλευθερία κινήσεων ποὺ προσφέρει ἡ μάσκα, ἄσυλο ἀδιαντροπιᾶς καὶ ἀποπροσωποίησης. Κάτω ἀπὸ τὸ προσωπεῖο ὁ ἄνθρωπος παύει νὰ εἶναι πρόσωπο, ποὺ ἔχει ἀπέναντί του καὶ βλέπει τὸν Θεὸ καὶ τοὺς συνανθρώπους πρὸς + ὄψις ἢ ὢψ καὶ μεταβάλλεται σὲ ἀπρόσωπο ὄν, μέ­λος ἑνὸς ἀνωνύμου πλήθους, ποὺ κινεῖται μόνο ἀπὸ ἐμπα­θεῖς ὀρέξεις καὶ ἐπιθυμίες.

Παλαιότερα τὸ καρναβάλι εἶχε κάποια σεμνότητα στὴν ἐμφάνιση ὅσων ἔπαιρναν μέρος, καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸ ἀνε­χόταν, μολονότι κατ' ἀκρίβειαν καταδικάζεται ἀπὸ τοὺς κα­νόνες· πολὺ περισσότερο σήμερα, ποὺ ἔχει ὑποστὴ τελεία ἀλλαγὴ ἐπὶ τὰ χείρω μὲ εἰσαγόμενα πρότυπα καρναβαλιοῦ ἀπὸ μεγαλουπόλεις τοῦ ἐξωτερικοῦ, καὶ πολλὲς φορὲς μὲ περιφερόμενους καὶ ἁδρὰ ἀμειβόμενους ξένους καρναβα­λικοὺς θιάσους, ὅπου κυριαρχοῦν οἱ γυμνὲς γυναῖκες. Δὲν πρέπει νὰ παραβλέψουμε καὶ τὴν διαφαινόμενη σαφῆ τάση τῶν φορέων ποὺ....

 ὀργανώνουν τὸ καρναβάλι ἐπιστροφῆς στὸ παγανιστικὸ εἰδωλολατρικὸ παρελθόν, ἀπ' ὅπου κατάγεται τὸ καρναβάλι, μὲ σύγχρονη ἀδιαφορία καὶ περιφρόνηση τῶν ἀρχῶν τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ ἔβαλε τέρ­μα στὰ παλιά, ξερίζωσε τὶς κακὲς συνήθειες καὶ εἰσήγαγε τὸ νέο ἄνθρωπο τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς ἁγιότητας. Ὅταν πρόκειται μερικοὶ νὰ ἀντισταθοῦν στὸ Χριστὸ καὶ στὸ Εὐαγγέλιο, ξεχνοῦν τὸν ἐκσυγχρονισμὸ καὶ τὴν πρόοδο καὶ ἐπιστρέφουν αἰῶνες πίσω, στὸ σκοτάδι τῆς πρὸ Χριστοῦ ἐποχῆς.
Ἡ πόλη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ μαζὶ μ' αὐτὴν ὅσες ἄλλες πόλεις δὲν ὀργανώνουν καρναβαλικὲς ἐκδηλώσεις πρέπει νὰ καυχῶνται, γιατί δὲν μολύνουν τὴν ἀτμόσφαιρά τους μὲ τὶς αἰσχρότητες καὶ βωμολοχίες τοῦ καρναβαλιοῦ καὶ δὲν ἀποδιώχνουν ἔτσι τὴν χάρη καὶ προστασία τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν ἁγίων πολιούχων τους. Οἱ δημοτικοὶ ἄρχοντες ἐπίσης πρέπει νὰ γνωρίζουν ὅτι οἱ πιστοὶ Χριστιανοὶ λαμβάνουν ὑπ' ὄψιν καὶ κρίνουν θετικὰ ἢ ἀρνητικὰ ὅλες τὶς ἐνέργειές τους, καταδικάζουν δὲ ἀπερίφραστα ὅσα καταδικάζουν οἱ κανόνες τῆς Ἐκκλησίας.
Καὶ γιὰ νὰ μὴν ὑπάρχει ἐπ' αὐτοῦ καμμία ἀμφιβολία καὶ ἀμφιταλάντευση, οὔτε ἐκ μέρους λαϊκῶν πιστῶν, οὔτε πολὺ περισσότερο ἐκ μέρους κληρικῶν, οἱ ὁποῖοι ἐπιδεικνύουν ἀδικαιολόγητη ἐλαστικότητα καὶ ἐπιείκεια, παραθέτουμε τὸν 62 κανόνα τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ὁ ὁποῖος καταδικάζει τὶς μεταμφιέσεις καὶ τὶς μάσκες, ὅπως καὶ τοὺς χοροὺς καὶ τοὺς ἀστεϊσμούς, ποὺ ἐλάμβαναν χώρα σὲ παρόμοιες καρναβαλικὲς ἑορτὲς τοῦ παρελθόντος, καὶ ἐπι­βάλλει στοὺς κληρικούς, ποὺ μετέχουν τὴν ποινὴ τῆς καθαιρέσεως, στοὺς δὲ λαϊκοὺς τὴν ποινὴ τοῦ ἀφορισμοῦ: «Τὰς οὔτωλεγομεναςΚαλανδας, καιταλεγόμεναΒοτα, καιτακαλούμεναΒουμαλια, καιτηνεντηπρώτητουΜαρτιουεπιτελουμενηνπανηγυριν, καθάπαξεκτηςτωνπιστωνπολιτειας περιαιρεθήναιβουλομεθα. Ἀλλάμηκαιταςτωνγυναικωνδημοσιαςορχησεις, καιπολλήνλυμηνκαιβλαβηνεμποιειν δυναμένας. Ἒτιμηνκαιταςονοματιτωνπαρ' Ἔλλησιψευδως ὀνομασθέντωνθεων, ἤεξανδρωνηγυναικωνγινομενας ὀρχήσειςκαιτελετας, κατάτιέθοςπαλαιόνκαιαλλότριοντουτωνΧριστιανώνβίου, ἀποπεμπόμεθα, ὁρίζοντεςμηδενα ἀνδραγυναικείανστοληνενδιδυσκεσθαιηγυναικατην ανδράσιναρμόδιοναλλάμήτεπροσωπείακωμικάήσατυρικά ἤτραγικαυποδυεσθαι·μήτετοτουβδελυκτουΔιονυσου όνοματηνσταφυλήνεκθλίβοντοςεντοιςληνοίςεπιβοάνμηδέτονοίνονεντοιςπίθοιςεπιχέοντας, γέλωταεπικινειν αγνοίαςτρόπωήματαιότητοςήτατηςδαιμονιώδουςπλά­νης, ἐνεργοῦντας. Τουςουναπότουνυντιτωνπροειρημένωνεπιτελείνεγχειρούντας, ἐνγνώσειτουτωνκαθισταμενους, τούτους, εἰ μὲν κληρικοὶ εἶεν, καθαιρεῖσθαι προστάσσομεν, εἰ δὲ λαϊκοί, ἀφορίζεσθαι».
Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀναφερόμενος στὸ ἐπι­χείρημα ὅτι μὲ τὶς καρναβαλικὲς ἐκδηλώσεις διασκεδάζουν καὶ εὐφραίνονται οἱ ἄνθρωποι, ξεφεύγουν ἀπὸ τὴν καθημερινότη­τα, ἀπαντᾶ ὅτι αὐτὸ εἶναι τελείως παράλογο, διότι ἡ χαρὰ καὶ εὐφροσύνη πρέπει νὰ συμβαδίζουν μὲ τὴν ἠθικὴ καὶ τὴν εὐπρέ­πεια. Ὅταν μεταβάλλεται ἕνα σπίτι σὲ πορνεῖο, εἶναι ἐντροπὴ νὰ ἰσχυρίζεται κανεὶς ὅτι πρόκειται γιὰ ἡδονὴ καὶ εὐχαρίστηση. Πολὺ περισσότερο, ὅταν ὁλόκληρες πόλεις μεταβάλλονται σὲ πορνεία κατὰ τὴν περίοδο τῆς Ἀποκριᾶς. Σὲ λίγο ὅλη ἡ Ἑλλά­δα, ἡ χώρα τῶν ἁγίων καὶ τῶν μαρτύρων, θὰ μεταβληθεῖ σὲ ἀπέ­ραντο πορνεῖο. Στατιστικὲς στὴ πόλη τῶν Πατρὼν ἔχουν δείξει ὅτι μετὰ τὶς καρναβαλικὲς ἐκδηλώσεις ὁ ἀριθμὸς τῶν ἐκτρώ­σεων φθάνει σὲ ἀνησυχητικὸ σημεῖο: «Πορνεῖον γέγονέ σου ἡ οἰκία, μανία καὶ οἶστρος, καὶ οὐκ αἰσχύνη ταῦτα ἡδονὴν καλῶν;».
Οἱ τρεῖς πρῶτες ἑβδομάδες τοῦ Τριωδίου ὁρίσθηκαν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία γιὰ τὴν σταδιακὴ προετοιμασία τῶν πιστῶν στοὺς πνευματικοὺς ἀγῶνες τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καὶ ὄχι γιὰ γλέντια καὶ ξεφαντώματα. Εἶναι περίοδος κατανύξεως, περισυλλογῆς καὶ μετανοίας (προσθήκη "Ἄλ. Ὄψ.": βλέπε καὶ τὸ βιβλίο «Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή» του Ἀλεξάνδρου Σμέμαν). Τὰ εὐαγγελικὰ ἀναγνώσματα τοῦ Τελώνου καὶ Φαρισαίου, τοῦ Ἀσώτου Υἱοῦ, τῆς Δευτέρας Παρουσίας καὶ Κρίσεως, μαζὺ μὲ τοὺς ἐμπνευσμένους ὕμνους, εἶναι ἰσχυρὴ προτροπὴ πρὸς μετάνοια καὶ ἐπιστροφή· ὅλο τὸ ἔτος γλεντοῦν καὶ διασκεδάζουν οἱ ἄνθρωποι. Πότε θὰ συμμαζευθοῦν στὸν ἑαυτό τους, γιὰ νὰ συνέλθουν πνευματικά, νὰ σκε­φθοῦν ὑψηλότερα θέματα, νὰ ὁδηγηθοῦν στὴν αὐτογνωσία καὶ στὴν θεογνωσία; Ό, τί πρόκειται νὰ κερδίσουν ἀπὸ τοὺς πνευμα­τικοὺς ἀγῶνες τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, προλαβαίνει ὁ Δια­βολος καὶ τοὺς τὸ ἀφαιρεῖ μὲ τὸ καρναβάλι, τὸ ὁποῖο οἱ Ἅγιοι ὀνομάζουν «σατανικὴ πομπή». Ὃ Ἅγιος Νικόδημος Ἁγιορείτης στὸ βιβλίο τοῦ «Χρηστοήθεια τῶν Χριστιανῶν», ἀναφερόμενος σὲ ὅσα γίνονται κατὰ τὶς Ἀπόκριες γράφει: «Κατ' ἀλήθειαν ἠμπο­ρεῖ νὰ εἰπῆ τινάς, ὅτι τότε οἱ Χριστιανοὶ δαιμονίζονται ὅλοι· διότι χορεύουν, παίζουν, τραγουδοῦν ἀσυνειδήτως, ἕως καὶ αὐτοὶ οἱ πλέον γέροντες... τότε δὲν ἔχει διαφορὰν ἡ ἡμέρα ἀπὸ τὴν νύκτα· διότι ἐπίσης μὲ τὴν ἡμέραν καὶ ὅλη ἡ νύκτα ἐξοδεύεται εἰς χοροὺς καὶ παίγνια καὶ ἀταξίας καὶ μασκαραλίκια· τότε διὰ νὰ εἰπῶ ἔτσι, πανηγυρίζει ἡ ἀσέλγεια· ἑορτάζει ἡ ἀκολασία· εὐφραί­νεται ἡ μέθη· ἀγάλλεται ἡ τρυφὴ καὶ ἀσωτεία· χορεύει ὁ διαβο­λος μὲ δέκα μανδήλια καὶ συγχορεύει μὲ αὐτὸν ὅλον τὸ πλῆθος τῶν δαιμόνων διότι ὅσον κέρδος κάμνουν εἰς μόνας τὰς ἀποκρέας, δὲν ἠμποροῦν νὰ τὸ κάμουν εἰς ὅλον τὸν χρόνον».
Ὅσα σχετικὰ λέγει ὁ Ἅγιος Νικόδημος γιὰ τὶς καρναβαλικὲς ἐκδηλώσεις καὶ τὴν ζημία ποὺ προκαλοῦν τὰ τελειώνει λέγον­τας πὼς εἶναι ἀφροσύνη νὰ καταστρέφουμε προκαταβολικὰ καὶ νὰ ἀχρηστεύουμε τὴν Ἁγία Τεσσαρακοστή· προτρέπει ἐπίσης τοὺς ἀρχιερεῖς, τοὺς πνευματικοὺς καὶ τοὺς διδασκάλους νὰ ἐμποδίσουν τὸ μεγάλο αὐτὸ κακό. Τώρα οἱ μὲν ἀρχιερεῖς καὶ οἱ πνευματικοὶ σιωποῦν, ἐνῶ ἔπρεπε νὰ μὴ ἡσυχάζουν μπροστὰ στὴν ἐπέκταση τοῦ κακοῦ, πολλοὶ δὲ ἀπὸ τοὺς δασκάλους καὶ τοὺς γονεῖς ὀργανώνουν οἱ ἴδιοι γιὰ τὰ παιδιὰ τοὺς καρναβα­λικὲς ἐκδηλώσεις: «Ἀσυγκρίτως γὰρ εἶναι μεγαλυτέρα ἡ βλάβη, ὅπου προσλαμβάνουν εἰς τὰς ἀποκρέας, πάρεξ ἡ ὠφέλεια ὅπου λαμβάνουν ἀπὸ τὴν ἐρχομένην Τεσσαρακοστὴν ἴλεως, ἴλεως, ἴλεως, νὰ γίνη ὁ Θεός! Καὶ αὐτὸς εἴθε νὰ φωτίση τοὺς ἁγίους Ἀρχιερεῖς καὶ πνευματικοὺς καὶ διδασκάλους νὰ ἐμποδίσουν τὰ τοιαῦτα κακά, μὲ ἀφορισμοὺς καὶ ἐπιτίμια, καθὼς προστάζει καὶ ὁ ξβ' κανὼν τῆς ἁγίας καὶ Oικουμενικής στ' Συνόδου».

ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΕΙΝΑΙ ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΟ ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Η περίοδος του Τριωδίου είναι από τους σημαντικότερους εορτολογικούς σταθμούς του ενιαυτού. Είναι για τη ζωή της Εκκλησίας μας νοητό στάδιο αγώνα, όπου παίρνει μέρος οντολογικά ο πιστός και ασκεί τις σωτήριες αρετές και κυρίως τη μετάνοια προκειμένου να καθαρίσει από τους ρίπους της αμαρτίας την όλη ψυχοσωματική του υπόσταση, ώστε να εορτάσει το υπέρτατο γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου ως αναγεννημένος άνθρωπος. Κατά συνέπεια το άγιο Τριώδιο έχει χαρακτήρα κατανυκτικό και πένθιμο, διότι απώτερο στόχο έχει να δημιουργήσει στους πιστούς κατάσταση αυτοσυνειδησίας και να εγείρει πνεύμα εγρήγορσης και επιστροφής στην αυθεντική θεοδημιούργητη ανθρώπινη φύση τους.
Όμως αλίμονο. Ο πολύς κόσμος όχι μόνο δεν θεωρεί την αγία αυτή περίοδο ως ευκαιρία αυτοσυνειδησίας και ασκήσεως, αλλά πράττει τα αντίθετα. Αναβιώνει συνήθειες πρωτόγονες του απώτερου ειδωλολατρικού παρελθόντος, όταν βίωνε η ανθρωπότητα την πιο φρικτή σκοτοδίνη της ιστορίας της, όταν τα κτηνώδη ένστικτα κυριαρχούσαν του λόγου και των αξιών, όταν η μοιρολατρία καθόριζε τυφλά την πορεία της ζωής, όταν η μαγεία και ο φόβος συντάραζαν τον ανθρώπινο ψυχισμό και δεν επέτρεπαν στον άνθρωπο να σκεφτεί λογικά. Πρόκειται για τα γνωστά καρναβαλικά δρώμενα, τα οποία κυριολεκτικά οιστρηλατούν αυτές τις ημέρες την πλειονότητα των ανθρώπων.
Έχει ενδιαφέρον να ανατρέξουμε στην ιστορία για να δούμε τις ρίζες των καρναβαλικών εκδηλώσεων για να καταλάβουμε γιατί υπάρχει σήμερα, στην εποχή της πλήρους πνευματικής συγχύσεως, τέτοια προβολή και ανάπτυξη σε παγκοσμίως.
Η αρχή αυτών των δρώμενων χάνεται στο βάθος του ιστορικού παρελθόντος. Έχουν τις καταβολές τους στην ανάγκη του πρωτόγονου ανθρώπου να νικήσει τις τρομερές φοβίες του μπροστά στη φύση και να υπερπληρώσει τα νοητικά του κενά από την έλλειψη της ορθολογικής σκέψεως και ερμηνείας του κόσμου που τον περιέβαλε. Τότε που δεν υπήρχε σ' αυτόν λογική εξήγηση για τον κόσμο και τα φυσικά φαινόμενα, αλλά πίστευε ότι αυτός κυριαρχούνταν από αόρατες μαγικές δυνάμεις, οι οποίες κανόνιζαν τη ζωή του ανάλογα με τις δικές τους διαθέσεις. Η πρωτόγονη αυτή πίστη τον ανάγκασε να εφεύρει τρόπους να μεταβάλλει τη διάθεση αυτών των δυνάμεων σύμφωνα με το συμφέρον του. Έπρεπε να καλοπιάσει αυτές τις δυνάμεις για να σταθούν απέναντί του ευνοϊκές και καλόβουλες. Με πιο τρόπο; Με παράλογα μαγικά δρώμενα, διότι στερούνταν ο ίδιος, όπως είπαμε, ορθού λόγου.
Πίστευε πως με το θόρυβο, τις ειδεχθείς προσωπίδες, τον ξέφρενο χορό και τις παράλογες πράξεις ήταν δυνατόν να φοβίσει τις κοσμικές δυνάμεις και να ξορκίσει το κακό, από τον ίδιο και το περιβάλλον του. Πίστευε ακόμα πως με διάφορες τελετές, με αποκορύφωμα αυτές που είχαν σχέση με τον αχαλίνωτο ερωτισμό, θα ξυπνούσε τις γονιμοποιές δυνάμεις της φύσεως προκειμένου για να δώσουν πλούσια σοδιά.

Οι ειδωλολατρικές θρησκείες όλων των λαών της αρχαιότητας ήταν πνιγμένες στον αποκρυφισμό, τη μαγεία και φυσικά τα παράλογα δρώμενα. Η απόλυτα ειδωλολατρική αρχαιοελληνική θρησκεία δεν αποτελούσε εξαίρεση, ιδιαίτερα στη λαϊκή της μορφή, η οποία συνέχιζε επακριβώς τον φετιχιστικό, τοτεμιστικό και ανιμιστικό χαρακτήρα των πρωτόγονων στοιχείων της θρησκείας των Πελασγών, Κάρων, Λελέγων και άλλων προελληνικών φυλών.. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα μαγικά και παράλογα αυτά δρώμενα εντάχτηκαν στη διονυσιακή οργιαστική λατρεία, η οποία είναι η μετεξέλιξη της λατρείας του φρυγικού θεού Σαβάζιου και η οποία εισήχθη στην Ελλάδα μέσω της Θράκης μετά τον 8ο π.Χ. αιώνα και επιβλήθηκε με φοβερές και ανείπωτες βιοπραγίες στον ελληνικό χώρο. Στη Θράκη εντάχτηκε η λατρεία του Σαβάζιου Διόνυσου στην ορφική θρησκεία, διατηρώντας τον οργιαστικό ανατολικό χαρακτήρα και αναμειγνύοντας τα πανάρχαια μαγικά δρώμενα των προελλήνων, με τον δικό της πρωτογονισμό. Δεν είναι τυχαίος ο μύθος του ιδρυτή της ορφικής θρησκείας θράκα Ορφέα, ο οποίος κατασπαράχτηκε και φαγώθηκε από τις μανιασμένες λάτρισσες του Διονύσου, τις απαίσιες μαινάδες! Δεν είναι επίσης τυχαία τα φοβερά διονυσιακά δρώμενα με τον ανείπωτο εκστασιασμό, την ωμοφαγία και κάθε λογίς έκτροπα, που λάβαιναν χώρα στα διαβόητα «διονυσιακά μυστήρια».

Δεν είναι τέλος καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι τη λαϊκή θρησκεία του διονυσιασμού την υποστήριξε και την καθιέρωσε η τυραννική δυναστεία των Πεισιστρατιδών στην Αθήνα τον 6ο π.Χ. αιώνα. Μέσω αυτής μπόρεσαν οι τύραννοι εκείνοι να επιβληθούν στις λαϊκές μάζες, στις οποίες κυριαρχούσε η δεισιδαιμονία και το παράλογο. Η «αιρετική» και απόβλητη από την «επίσημη» αρχαιοελληνική θρησκεία, λατρεία του Διονύσου ανήχθη σε κυρίαρχο θρησκευτικό σύστημα, παίρνοντας πάνδημο χαρακτήρα με τις μεγάλες διονυσιακές εορτές: «Λήναια», «Μικρά Διονύσια», «Μεγάλα Διονύσια» κλπ.
Οι δεισιδαίμονες και αμόρφωτες μάζες του λαού συμμετείχαν με πάθος σε αυτές τις μαγικές (στην ουσία) εορτές, διότι οι ιθύνοντες προνόησαν να προσδώσουν σε αυτές αφάνταστη ελευθερία ακόμη και στα πιο ταπεινά ορμέμφυτα των θρησκευτών. Οι αρχαίες πηγές μας διασώζουν καταπληκτικές λεπτομέρειες για τα δρώμενα στις διονυσιακές εορτές. Ο αχαλίνωτος ερωτισμός, χωρίς κανένα φραγμό και αναστολή, είχε αναχθεί ως η κύρια έκφανση και δρώμενο αυτών των εορτών. Οι ελεύθερες και ανείπωτες ερωτικές μείξεις ήταν το δέλεαρ που προσέλκυε τους θρησκευτές να μετέχουν στις εμετικές εορτές. Θλιβεροί άνθρωποι, οι οποίοι είχαν καταπιεσμένες στην ψυχή τους ανικανοποίητες ερωτικές έξεις, μπορούσαν να τις ικανοποιήσουν στο όνομα του Διόνυσου. Μοιχοί, πόρνοι, ομοφυλόφιλοι και κάθε λογίς ανώμαλοι, μπορούσαν να ικανοποιήσουν τα αισχρά πάθη τους «νόμιμα», εκτελώντας τα θρησκευτικά τους καθήκοντα! Οι αξίες της συζυγικής πίστης, της ερωτικής αφοσίωσης, της αγνής και άδολης έλξης των ετερόφιλων νέων, οι οποίοι ορκίζονται αιώνια πίστη μεταξύ τους, της αιδούς κλπ, δεν είχαν θέση στις διονυσιακές εορτές. Το χειρότερο απ' όλα είναι ότι αναγκάζονταν με το ζόρι οι γυναίκες που ήταν κλεισμένες στους γυναικωνίτες να βγαίνουν στους θορυβώδεις δρόμους και να παίρνουν μέρος στις τελετές, υποκύπτοντας στις βρωμερές ορέξεις του κάθε θρησκευτή ανώμαλου και αισχρού άνδρα, ως δήθεν υποταγή στο θέλημα του Διόνυσου! Η σεξουαλική κακοποίησή της θεωρούνταν θρησκευτική πράξη λατρείας προς το «θεό»!

Οι βωμολοχίες, οι άσεμνες χειρονομίες, οι περιφορές των φαλλών, δηλαδή τεραστίων ομοιωμάτων του ανδρικού οργάνου, οι ξέφρενοι οργιαστικοί χοροί, η οινοποσία μέχρι και αυτού ακόμη του θανάτου, οι υστερικές κραυγές, οι ειδεχθείς μεταμφιέσεις, ο δαιμονικός θόρυβος και η εκκωφαντική μουσική, των αυλών και των τυμπάνων συνέθεταν ένα νοσηρό μυστικιστικό κλίμα, το οποίο ενείχε το μαγικό στοιχείο. Ήταν μια ανοικτή τεράστια μαγική τελετουργία για να ξορκιστούν οι κακές δαιμονικές δυνάμεις.
Αξίζει επίσης να αναφέρουμε την ιστορική πληροφορία, πως στους ύστερους χρόνους της αρχαιότητας, όταν ο αρχαίος κόσμος βρισκόταν σε τέλεια παρακμή, οι λάτρεις του Διονύσου, είχαν οργανωθεί σε ιδιότυπους θρησκευτικούς συλλόγους των «Βακχών» οι οποίοι τελούσαν τα περιβόητα όργια «Βακανάλια». Ο διαπρεπής μελετητής της αρχαίας Ελλάδος, αείμνηστος Γ. Καψάλης αναφέρει τα εξής σημαντικά γι' αυτούς τους διαβόητους συλλόγους και τα όργιά τους: «Η επιμειξία των δύο φύλων (εν καιρώ νυκτός) εξέτρεπε την εορτήν εις σκηνάς κραιπάλης και παρά φύσιν όργια, δικαιολογούμενα υπό των μεμυημένων εκ της λατρείας του Διονύσου, όστις εθεωρείτο σύμβολον της αναπαραγωγής του ανθρώπου. Παρθένοι και νέοι διεφθείροντο κατ' αυτά και εκορέννυντο εν αυτοίς παν είδος σαρκικών ορέξεων. Συν τω χρόνω δε το έγκλημα δεν περιορίζετο μόνον εις την τέλεσιν ανηθικοτήτων, αλλ' έλαβε μεγάλας διαστάσεις, διότι κατά τα Βακανάλια εφιλοτεχνούντο ψευδομαρτυρίαι και επιορκίαι, εγίνοντο πλαστογραφίαι και ετοιμάζοντο πλασταί διαθήκαι. Ακόμη δε αι δηλητηριάσεις και αι δολοφονίαι εμελετώντο εις τα καταγώγια εκείνα. Και ηκούοντο μεν ενίοτε εις τα καταφύγια ταύτα της διαφθοράς αι φωναί και διαμαρτυρίαι των δι' απάτης εισαχθέντων εκεί, των θυμάτων των δηλαδή, αλλ' αύται κατεπνίγοντο από τας κραυγάς των βακχευόντων και τους κρότους των κυμβάλων και των τυμπάνων. Κατήντησεν τέλος η θρησκευτική εκείνη εορτή να έχει ως αρχήν την παραβίασιν παντός της θρησκείας και της πολιτείας νόμον.»
 (Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τομ.ΣΤ΄,σελ.491)! 
Όμως και μετά την κατάρρευση της αρχαίας θρησκείας η συνήθεια του διονυσιασμού παρέμεινε ζωντανή στις ψυχές πολλών ανθρώπων, τους οποίους δεν άγγιξε το ανέσπερο φως του Χριστού και η χριστιανική ψυχική ηρεμία. Άνθρωποι ακόλαστοι συνέχιζαν και συνεχίζουν να τιμούν το ψευτοθεό Βάκχο με τον ίδιο οργιαστικό και μαγικό τρόπο.

Σήμερα διαπιστώνουμε με λύπη μια τρομερή άνθιση του οργιαστικού διονυσιασμού. Τα σύγχρονα λεγόμενα καρναβάλια δεν διαφέρουν σε τίποτε από τις επαίσχυντες βακχικές εορτές της αρχαιότητας. Όποιος αμφιβάλει ας ρίξει μια ματιά στα δρώμενα του καρνάβαλου των πειναλέων της Βραζιλίας, ή των «δικών» μας φαλλικών δρώμενων του Τιρνάβου και θα πεισθεί πως ο μέθυσος θεός ατυχώς συνεχίζει να «ζει» και να κυριαρχεί στις ψυχές μυριάδων ανθρώπων! Εκτός από ιδιωτικούς συλλόγους και αυτό το επίσημο κράτος συμμετέχει γενναιόδωρα στη διοργάνωση των καρναβαλικών εκδηλώσεων, σπαταλώντας πακτωλούς χρημάτων από το υστέρημα του άγρια φορολογούμενου φτωχού Έλληνα πολίτη. Τοπικοί άρχοντες συναγωνίζονται μεταξύ τους ποιος θα διοργανώσει τον πιο εντυπωσιακό καρνάβαλο!
Το δυστύχημα είναι πως σε αυτές τις μαγικές, οργιαστικές και ανήθικες εκδηλώσεις παίρνουν μέρος και πολλοί χριστιανοί με ελαφριά τη συνείδηση, αγνοώντας προφανώς, ότι εκεί λατρεύονται με κάθε επισημότητα τα ανθρώπινα πάθη και θεοποιούνται τα κτηνώδη ένστικτα. Τα περί «ανάπαυλας χαράς» των ημερών των απόκρεω, είναι αστείες δικαιολογίες, διότι η χαρά είναι μια άκρως υποκειμενική ψυχική κατάσταση σε κάθε άνθρωπο.
Δε καταφερόμαστε εναντίον αυτών των εκδηλώσεων από καμιά παρότρυνση σεμνοτυφίας, αλλά από πραγματική γνώση των πρωτογόνων και μαγικών καρναβαλικών δρώμενων, τα οποία, πέρα από την επίπλαστη ευθυμία, ενέχουν στην ουσία τους το στοιχείο της τραγικότητας, της απαισιοδοξίας και τους αδιεξόδου του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος έχει ανάγκη από μόνιμη έξοδο από την τραγικότητα της ζωής, και όχι από πρόσκαιρη «φυγή»..

Εν κατακλείδι, η αγία περίοδος του Τριωδίου δεν είναι για μας τους πιστούς ευκαιρία για κραιπάλη και εφήμερους αισθησιασμούς, αλλά πρόκληση και προτροπή να ξαναβρούμε το χαμένο αυθεντικό εαυτό μας. Να συναισθανθούμε τη δίνη της τραγικότητάς μας εξαιτίας της αμαρτίας που πρυτανεύει στη ζωή μας και να πάρουμε τη μεγάλη απόφαση να αλλάξουμε πορεία στη βιωτή μας. Η ειλικρινής μετάνοιά μας και η οντολογική ένωσή μας με το Χριστό θα μας δώσουν ασύγκριτα μεγαλύτερη χαρά από εκείνη των εφήμερων καρναβαλικών αθλιοτήτων και θα πληρώσουν με μόνιμη ιλαρότητα και ουράνια αγαλλίαση τη σκοτισμένη ψυχή μας.





(Πηγή: "Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον",Αlopsis.gr) 

Πέμπτη, Φεβρουαρίου 02, 2017

Χριστιανισμός και Καρναβάλι

Mέσα στο πάντρεμα των δυο κολοσσιαίων δυνάμεων του ελληνισμού και του χριστιανισμού, ήθη και έθιμα άξια μετάδοσης και μη, πέρασαν ανάμεσα στις γενεές και έφτασαν ως τις μέρες μας, χωρίς οι περισσότεροι να γνωρίζουμε τι έθιμα είναι αυτά, από πού προέρχονται και τι σημαίνουν.
Ένα τέτοιο έθιμο είναι και  η  Αποκριά! Η Αποκριά έχει ειδωλολατρική προέλευση. Στα γλέντια αυτά και στα ξεφαντώματα, βρίσκονται τα υπολείμματα θρησκευτικών τελετών,   που τα πανάρχαια χρόνια οι λαοί διεξήγαγαν, γιορτάζοντας την έναρξη κάθε καινούργιου χρόνου, ή την αρχή μιας νέας εποχής, της άνοιξης, προσδίδοντας ένα μαγικό χαρακτήρα  για ευωχία και καλή σοδιά ξεγελώντας τα κακά πνεύματα της φύσης. Τέτοιες τελετές βρίσκουμε στους αρχαίους Έλληνες, με τις οργιαστικές τελετές προς τιμήν του θεού Διονύσου, καθώς και στα Κρόνια όργια, που γίνονταν στο τέλος κάθε χρόνου προς τιμή του θεού Κρόνου, του προστάτη της σποράς και της γονιμότητας. Οι γιορτές αυτές είναι τα περίφημα Σατουρνάλια των Ρωμαίων (από το λατινικό Saturn=Κρόνος), που είναι βελτιωμένη έκδοση των αρχαίων ειδωλολατρικών τελετών. Η λέξη "ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ" προέρχεται από την λατινική λέξη "CARNEVALE" που σημαίνει "ΑΝΤΙΟ ΚΡΕΑΣ". Εξ ου και το δικό μας "ΑΠΟΚΡΕΩ", με το οποίο ονόμαζαν οι Βυζαντινοί την τελευταία ημέρα της ΚΡΕΑΤΟΦΑΓΙΑΣ, χαρακτηρίζοντας έτσι μια περίοδο του εκκλησιαστικού εορτολογίου. Στις εορταστικές αυτές τελετές κάθε έννοια ηθικής καταργούνταν, και μέσα στη γενικότερη αυτή αποδόμηση, οι συμμετέχοντας επιδίδονταν σε κάθε είδους ανηθικότητες, καλύπτοντας την ταυτότητά τους πίσω από την μεταμφίεση.

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Η εκκλησία έχοντας επίγνωση του μαγικο-θρησκευτικού πυρήνα πίσω από τον οποίο κρύβονταν οι αρχέγονες δοξασίες και δεισιδαιμονίες είχε τρεις επιλογές. Η πρώτη ήταν να τις απορρίψει, καταδικάζοντάς τες, ως ειδωλολατρικές. Η δεύτερη, να τις υιοθετήσει συλλήβδην  και να τις ενσωματώσει μέσα στη νέα πίστη. Και η τρίτη, να τις αγνοήσει, κρατώντας απέναντί τους μια στάση ουδετερότητας αλλά χωρίς να παύει σε κάθε ευκαιρία  να τονίζει την παγανιστική τους προέλευση. Η τρίτη επιλογή κρίθηκε ατύπως προτιμότερη, για τον απλούστατο λόγο ότι ο λαός κουβαλώντας μια τέτοια  προγονική παράδοση αιώνων, δεν θα ακολουθούσε εύκολα και αγογγυστί, διότι μέσα στα κύτταρά του κουβαλούσε ιστορικές καταβολές, που μόνο με παιδεία, κατανόηση και αγάπη εκ μέρους της εκκλησίας, θα μπορούσε κάποτε, ίσως, να αποποιηθεί και να  συνειδητοποιήσει αν όχι το βλαβερό, σίγουρα όμως το ανούσιο και αποπροσανατολιστικό  των  μαγικο-παγανιστικών αυτών τελετών.
Βεβαίως πρέπει να αναφέρουμε πως η εκκλησία καταδίκασε και απέρριψε τις γιορτές του καρναβαλιού με την 6η Οικουμενική Σύνοδο του 692, όμως με μια υπέροχη στάση ανοχής και αγάπης  παρακολούθησε το λαό να το συνδέει, έστω και τυπικά, με το εορτολόγιο της Εκκλησίας,  μέσω της εξαγνιστικής Σαρακοστής. Δηλαδή συνδυάζεται  το γλέντι ο χορός και το ξεφάντωμα, με την αυστηρή νηστεία και τη λατρεία της Μ. Τεσσαρακοστής, η οποία θα επακολουθήσει. Και θα απαιτήσει από τον πιστό λαό να ακολουθήσει   την  κατανυκτική   λατρευτική  ατμόσφαιρα  της   Εκκλησίας,   με   τα Απόδειπνα, τους Κατανυκτικούς εσπερινούς και τους Χαιρετισμούς, την μεγάλη πορεία προς το κέντρο των εκδηλώσεων, την Μεγάλη Κυριακή του Πάσχα.

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΟΥ

 Ποια όμως ήταν η φιλοσοφία και ο σκοπός  του καρναβαλιού στους αρχαίους; Τι ήθελε να πετύχει;
 Την   ανατροπή (αποδόμηση) της τάξης των πραγμάτων1. Την αμφισβήτηση των αξιών και  της ιεραρχίας  2. Την κατάργηση των ορίων και των καθιερωμένων ηθικών νόμων. Κάνει πέρα όποια άλλη επιταγή και τα ορίζει όλα από την αρχή ανάποδα. Με τις παραπλανητικές μεταμφιέσεις και την εθιμοτυπία της «τρέλας» στο λαό με τον αποκαλυπτικό και  τολμηρό λόγο του πρόστυχου, το αναποδογύρισμα έχει αρχίσει. Έτσι τα άτομα που συμμετέχουν στο καρναβάλι δεν μπορούν να καθοριστούν ούτε από φύλο, ούτε από ηλικία, αλλά η «τρέλα» αντικαθιστά τη σοβαρότητα, η κατάχρηση τη συνήθη τιμιότητα, ο αισθησιασμός την εγκράτεια, η ανεξέλεγκτη σεξουαλικότητα τον αυστηρό έλεγχο, η αταξία την τάξη.
        Κάποιος  διαβάζοντας αυτά μπορεί να πει: «όλα αυτά γίνονται αθώα για το έθιμο!» Βεβαίως! Όμως όλα από αθώα ξεκινάνε! Το ντύσιμο της Αποκριάς με την απροσωπία του καταλήγει και μέσα στο «έθιμο» και έξω από αυτό παρωδία. Στην Πάτρα ας πούμε τα λεγόμενα «μπουρμπούλια» έθιμο είναι, που όλοι μασκαρεμένοι, επιδίδονται σε σεξουαλικά όργια, χωρίς να γνωρίζουν ούτε και οι ίδιοι ποιους ερωτικούς συντρόφους επιλέγουν!!! Έτσι από το «αθώο» αποκριάτικο ντύσιμο χωρίς να το καταλάβουμε μετακινούμαστε στο αποκριάτικο  «αθώο» γδύσιμο, με όλα τα επακόλουθά του. Στον Τύρναβο οι Μπουρανήδες χορεύουν γύρω από φαλλικά ομοιώματα…. γιορτάζοντας τον ερχομό της άνοιξης και την… αναγέννηση της φύσης! Και ας μην ξεχνάμε, πως κάποιοι πίσω από μια μάσκα και στο τέλος κάθε ειρηνικής πορείας αμαυρώνουν τις ειρηνικές επετειακές  εκδηλώσεις οι οποίες καταλήγουν σε καταστροφή  δημοσίων και ιδιωτικών περιουσιών.
Ο Χριστιανισμός είναι υπέρ του ΠΡΟΣΩΠΟΥ ως εικόνα Θεού, ο οποίος ΑΠΟΚΑΛΥΦΘΗΚΕ ΩΣ ΠΡΟΣΩΠΟ στον άνθρωπο  και προτάσσει την τελείωση του ανθρώπου  μέσα από τον προσωπικό του αγώνα, για να φτάσει στην ύψιστη ηθική τελείωση καθ' επιταγή του Δημιουργού του. Κάθε παρέκκλιση από το σκοπό αυτό η εκκλησία δεν το επικροτεί, χωρίς όμως πάντα και ευθέως να το καταδικάζει. Με την τέλεια αγάπη της, ανέχεται και υποδεικνύει σιωπηλά  το σωστό  δρόμο, τη σωστή πορεία και καλεί τους ανθρώπους να γνωρίσουν την αλήθεια. Και τότε  μόνος του ο καθένας θα εγκαταλείψει τα προσωπεία αυτά, που  δεν συνεισφέρουν σε τίποτα στον αγώνα του, αλλά  αντίθετα τον αποπροσανατολίζουν και τον παραπλανούν.
Πιστεύω ότι περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εορτή, το Καρναβάλι αποτελεί πρόκληση για τον  κάθε Χριστιανό, ο οποίος καλείται να μην παραδίδεται απαίδευτα στα πολιτιστικά δρώμενα της κοινωνίας, όσο κι αν αυτό είναι της μόδας σήμερα, αλλά, αντίθετα, να τα ελέγχει γνωρίζοντας  την προέλευσή τους.

Το καρναβάλι

Το καρναβάλι
Αρχιμ. Κυρίλλου Κωστοπούλου, Ιεροκήρυκος Πατρών
ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ*
(μία Θεολογική θεώρηση)
ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Είναι συνέχεια ειδωλολατρικών εορτών
Η Αγία μας Εκκλησία, όπως γνωρίζουμε, είναι ο θεματοφύλακας της θείας αποκεκαλυμμένης αληθείας. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο πρέπει να προσφεύγουμε σ' αυτή, για να διδασκώμαστε την αλήθεια πάνω σε όλα τα υπαρξιακά, οικογενειακά και κοινωνικά μας προβλήματα. Και αυτό γιατί η Εκκλησία, κατά τον Χομιακόφ «είναι η ζωή του Θεού μέσ' στους ανθρώπους»1. Οι άνθρωποι δέχονται την Εκκλησία -όπως και είναι- σαν «κιβωτό σωτηρίας». Η σωτηρία του ανθρώπου πραγματοποιείται με την ένωσή του με το σώμα του Χριστού, τον εγκεντρισμό και ενοφθαλμισμό του δηλαδή στον δεύτερο ή νέο Παράδεισο, το Κυριακόν σώμα. Τότε γίνεται ο άνθρωπος «σύμφυτος τω Χριστώ (Ρωμ. 6, 5)» «και κοινωνεί στην ζωή και χάρη του Χριστού που χορηγούνται μέσα στην ζωή της Εκκλησίας»2. Έτσι με την χάρη της, τον φωτισμό της και την διδασκαλία της, οι πιστοί όλων των γενεών νικούν ό,τι σκοτεινό, φθαρτό και αμαρτωλό υπάρχει στον κόσμο και γεμίζουν από αγιασμό και χαρά αναστάσιμη.
Γι' αυτό και στο θέμα που διαπραγματευόμαστε, η αγία μας Εκκλησία θα ρίξη άπλετο φως για να ξεχωρίση το γερό από το σάπιο, την αλήθεια από το ψέμα. Και η αλήθεια για τις καρναβαλικές εκδηλώσεις εμπεριέχεται σ' αυτά που μας λέει στις Κατηχήσεις του ο ιερός Χρυσόστομος: «Αποτάσσομαί σοι, Σατανά και τη πομπή σου και τη λατρεία σου και τοις έργοις σου. Είδετε οία των συνθηκών τα γραμματεία; Μετά γαρ την αποταγήν του πονηρού και πάντων των τω πονηρώ διαφερόντων πραγμάτων πάλιν λέγειν παρασκευάζει. Και συντάσσομαί σοι Χριστέ»3. Είναι φοβερές και καθοριστικές για την σωτηρία του οι υποσχέσεις που δίνει ο πιστός κατά την ώρα της βαπτίσεώς του. Υπόσχεται σαν μέλος πλέον της Εκκλησίας να απέχη από την λατρεία, την πομπή και τα έργα του Σατανά. Είναι υποχρεωμένος ο στρατιώτης του Χριστού, ο βαπτισμένος στο όνομα του Τριαδικού Θεού, να φυλάξη τις υποσχέσεις αυτές μέχρι της αναχωρήσεώς του από την πρόσκαιρη αυτή ζωή....
Οι καρναβαλικές εκδηλώσεις είναι συνέχεια των αρχαίων ειδωλολατρικών εκδηλώσεων. Επομένως μπορούμε ανεπιφύλακτα να πούμε ότι είναι πομπές και έργα σατανικά. Είναι με ένα λόγο λατρεία του Σατανά. Λατρεύω σημαίνει τιμώ τον Θεό, υπεραγαπώ, φροντίζω κ.ο.κ.4. Τί άλλο είναι οι πολυήμερες προετοιμασίες, τα υπέρογκα ποσά που δαπανώνται και η γιορταστική ατμόσφαιρα που υπάρχει τις ημέρες των εκδηλώσεων αυτών, με αποκορύφωμα την παρέλαση των αρμάτων, προπορευομένου του άρματος -ένας άνδρας να κρατά ένα ποτήρι κρασιού- που συμβολίζει τον θεό Διόνυσο; Δεν είναι όλα αυτά πομπή και λατρεία του Σατανά; Δεν είναι παράβαση των όσων έχουμε υποσχεθεί κατά την ώρα του βαπτίσματός μας; Τουλάχιστον η Αγία μας Εκκλησία έτσι το βλέπει και γι' αυτό το 1957 σε εγκύκλιο της Ιεράς Συνόδου το στηλιτεύει και παρακαλεί τα τέκνα της να απέχουν απ' αυτές τις εκδηλώσεις....
Οι Ορθόδοξοι Ιεράρχες καλούν τον λαό των Πατρών, αλλά και όλο τον ορθόδοξο ελληνικό λαό να «εγκαταλείψουν αυτά τα σκοτεινά και οργιώδη βακχικά σκιρτήματα...», γιατί κάθε ορθόδοξος χριστιανός ενεδύθη τον Χριστό στο Άγιο Βάπτισμα, «όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε Χριστόν ενεδύσασθε...», και έτσι οφείλει να ζη και να συμπεριφέρεται σαν εικόνα του Χριστού.
Ο αείμνηστος άγιος Γέροντας πατήρ Γερβάσιος Παρασκευόπουλος, ο μεγαλύτερος αγωνιστής κατά των ειδωλολατρικών αυτών εκδηλώσεων, γράφει σ' ένα του βιβλίο: «Και ερωτώ: ο μετέχων των εορτών των απόκρεω τηρεί ό,τι η Αγία Γραφή μετ' εκκλήσεως ικετεύει και ζητεί από ένα έκαστον εξ ημών, λέγουσα: «Παρακαλώ ουν υμάς, αδελφοί, δια των οικτιρμών του Θεού... μη συσχηματίζεσθαι τω αιώνι τούτω, αλλά μεταμορφούσθε τη ανακαινώσει του νοός ημών, εις το δοκιμάζειν υμάς τί το θέλημα του Θεού το αγαθόν, και ευάρεστον και τέλειον»; Και πάλιν ε­ρωτώ: πληροί τους όρους τούτους ο καρναβαλιστής; ή κατηργήθη η διάταξις, η θεία διάταξις η παραγγέλλουσα «μηδέ ονομαζέσθω εν υμίν, καθώς πρέπει αγίοις, και αισχρότης και μωρολογία ή ευτραπελία τα ουκ ανήκοντα»5;
Ο λόγος του Θεού είναι βεβαίως ακατανόητος για τους εκτός της Εκκλησίας ανθρώπους και «τομώτερος υπέρ πάσαν μάχαιραν δίστομον» (Εβρ. 4, 12). Χώρισε όχι μόνον τους τότε ακροατές Του, αλλά και πολλούς άλλους μέσα στους αιώνες. Και αυτό θα γίνεται συνεχώς. Θα τους χωρίζη πάντοτε και συνέχεια. Η Εκκλησία μας δεν είναι μόνο τελετές. Είναι ζωή. Είναι η ζωή μας. Είναι η δύναμη που διαμορφώνει το «είναι» μας. Μόνο η θεανθρώπινη δύναμη της αγίας μας Εκκλησίας μπορεί να μας σώσει από τον σύγχρονο κατακλυσμό. Για να γίνη, όμως, αυτό χρειάζεται να υπακούει ο άνθρωπος στα κελεύσματά της, στον νόμο της, στην διδασκαλία της.
Το ιερό στόμα της αγίας μας Εκκλησίας που εκφράζει το «θέλω» της είναι οι θεοφόροι Πατέρες. Οι «εν Αγίω Πνεύματι» συνάξεις τους για την τακτοποίηση δογματικών θεμάτων της Εκκλησίας είχαν σαν αποτέλεσμα την θέσπιση Κανονικών διατάξεων, που συνιστούν την βούληση της Εκκλησίας και την απλανή οδόν σωτηρίας.
Ο καθηγητής του Κανονικού Δικαίου της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Μπούμης γράφει σχετικώς: «Ως είναι γνωστόν, κανών κατ' αρχάς σημαίνει την ξυλίνην ράβδον (χάρακα), την οποίαν μεταχειρίζεταί τις δια να σύρη ευθείαν γραμμήν ή δια να ελέγξη την ευθύτητα γραμμής τινος. Μεταφορικώς δε κανών λέγεται και παν, ό,τι χρησιμεύει ως πρότυπον δια την ορθήν εκτέλεσιν πράξεώς τινος, ως οδηγός ή ως κριτήριον αυτής. Και οι κανόνες, λοιπόν, ούτοι των Οικουμενικών Συνόδων ως παρέχοντες το ορθόν, την αλήθειαν, προσφέρουν εις έκαστον πιστόν το πρότυπον, βάσει του οποίου οφείλει ούτος να πολιτεύεται, ή βάσει του οποίου δύναται ούτος να ελέγχη την ορθότητα των πράξεών του. Οι Κανόνες αποτελούν εν μέτρον, εν κριτήριον αλάθητον. Βάσει αυτών κρίνονται οι πράξεις των πιστών, των ποιμένων, και των ποιμενομένων. Οι Κανόνες συνιστούν ένα γνώμονα τελειότητος, και όστις βαδίζει, ενεργεί και πολιτεύεται περισσότερον συμφώνως προς αυτούς, ούτος δέον να θεωρείται τελειότερος, αγιώτερος, και δικαιότερος. Όστις, αντιθέτως, απομακρύνεται απ' αυτών, απομακρύνεται από το ορθόν, από το τέλειον, από το δίκαιον και το άγιον»6. Στις Κανονικές αυτές διατάξεις, δηλαδή στους ιερούς Κανόνες, υπάρχει συμπεπυκνωμένη η ποιμαντική πείρα και η θεολογία της Εκκλησίας μας. Ο πατήρ Γεώργιος Καψάνης, Ηγούμενος της ιερ. Μονής Γρηγορίου του Αγίου Όρους, γράφει σχετικώς: «Οι ιεροί Κανόνες εκφράζουν την εμπειρίαν της Καθολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας, συνοδικώς και αγιοπατερικώς βεβαιουμένην».
Έτσι για το θέμα που διαπραγματευόμαστε, παραθέτουμε την ερμηνεία του οσίου Νικόδημου εις τον ΞΒ' Κανόνα της ΣΤ' Οικουμεν. Συνόδου: «Καλάνδαι ονομάζονται αι πρώται ημέραι του κάθε μηνός, εις τας οποίας οι Έλληνες εσυνείθιζον να εορτάζουν, δια να απερνούν τάχα όλον τον μήνα με ευθυμίαν και τα βοτά δε και βρουμάλια, Ελληνικαί ήτον εορταί, τα μεν βοτά ήτοι βοσκήματα και πρόβατα, εις τιμήν του θεού του Πανός, ος τις ενομίζετο από τους Έλληνας ότι είναι έφορος των προβάτων και των λοιπών ζώων τα δε βρουμάλια εις τιμήν του Διονύσου... Προστάζει λοιπόν ο παρών Κανών, ότι τα τοιαύτα Ελληνικά, αλλά δη και η κατά την πρώτην Μαρτίου τελουμένη πανήγυρις, δια την ευκρασίαν τάχα του έαρος, να ασηκωθούν ολοτελώς από την πολιτείαν των χριστιανών. Μήτε χοροί απλώς δημόσιοι γυναικών, να γίνωνται, ούτε εορταί, και χοροί από άνδρας και γυναίκας εις όνομα των Ελλήνων ψευδοθεών. Ορίζει δε προς τού­τοις, ότι μήτε άνδρας να φορή γυναικεία ούτε γυναίκα ρούχα ανδρίκια. αλλά μήτε να μουρόνωνται με μουτσούνας και προσωπίδας κωμικάς, ήτοι παρακινούσας εις γέλωτας, ή τραγικάς, ήτοι παρακινούσας εις θρήνους και δάκρυα, ή σατυρικάς ήτοι ιδίας των Σατύρων και βάκχων, οίτινες εις τιμήν του Διονύσου, ως εκστατικοί και δαιμονισμένοι εχόρευον, και ότι τινάς να μην επικαλήται το όνομα του συγχαμερού Διονύσου (ος τις ενομίζετο πώς ήτο δοτήρ του οίνου και έφορος), όταν πατώνται τα σταφύλια εις τους ληνούς, μήτε να γελά και να καγχάζει, όταν βάλλεται ο νέος οίνος εις τα πιθάρια. Λοιπόν όποιος από του νυν και εις το εξής, αφ' ου έμαθε περί τούτων, εν γνώσει επιχειρήσοι να κάμη κανένα από τα προρρηθέντα τούτα δαιμονιώδη και ελληνικά, ει μεν είναι κληρικός, ας καθαίρεται, ει δε λαϊκός ας αφορίζεται»7.
Εδώ βλέπουμε καθαρά να ασχολείται η ΣΤ' Οικ. Σύνοδος με τους ανεπίτρεπτους χορούς, με τις μάσκες τις σατυρικές, τις κωμικές και τις τραγικές, με τις βακχικές γιορτές, τις ειδωλολατρικές γιορτές της πρώτης Μαρτίου (σήμερα πρώτης Μαΐου), με την ανδρική ενδυμασία των γυναικών και την γυναικεία των ανδρών και γενικά με όλα εκείνα που συμβαίνουν κατά τις ημέρες των απόκρεω, τα οποία κατακρίνει και υποβάλλει τους μεν κληρικούς σε καθαίρεση, τους δε λαϊκούς σε αφορισμό, αν συμμετάσχουν σ' αυτά τα αντιορθόδοξα και αντιεκκλησιαστικά έκτροπα.
Αυτός ο Κανών πρέπει να μας προβληματίση. Ομιλεί το Πανάγιο Πνεύμα μέσω των Αγίων Πατέρων της Συνόδου. «Ως έδοξε τω Αγίω Πνεύματι και ημίν», ομολογούν οι ίδιοι οι Πατέρες και επομένως είμαστε υποχρεωμένοι να υπακούσουμε. Δεν είναι δυνατόν να υπερασπίζουμε τους ιερούς Κανόνες, όταν πρόκειται για προσωπικά συμφέροντα και να τους απορρίπτουμε, όταν μας ελέγχουν για τις αντιεκκλησιαστικές και αντιορθόδοξες πράξεις μας. Πρέπει η καρδιά του κάθε πιστού μέλους της Εκκλησίας να πονά και να ματώνη, όταν διαπιστώνη «κανονική» παράβαση. Ο Μέγας Βασίλειος μιλώντας γι' αυτή την παρακοή λέει: «Πάνυ με λυπεί, ότι επιλελοίπασι λοιπόν οι των Πατέρων Κανόνες και πάσα ακρίβεια των Εκκλησιαστικών απελήλαται. και φοβούμαι μη κατά μικρόν της αδιαφορίας ταύτης οδώ προϊούσης, εις παντελή σύγχυσιν έλθη τα της Εκκλησίας πράγματα...»8. Εκείνοι που στρέφονται εναντίον των Κανόνων είναι οι προτεσταντίζοντες θεολόγοι, κληρικοί και λαϊκοί. Αυτοί δεν γνωρίζουν, ούτε έχουν ακούσει ποτέ την φωνή του Κυρίου μας που λέει: «εάν αγαπάτε με, τας εντολάς τας εμάς τηρήσετε» (Ιωάν. 14, 15). Αυτό πρέπει να τονισθή ιδιαιτέρως στον λαό του Θεού από τους Ποιμένες του. Το «εν γνώσει τούτων καθισταμένους τούτους» της ΣΤ' Οικ. Συνόδου σημαίνει ότι Επίσκοποι, Πρεσβύτεροι και λαϊκοί θεολόγοι οφείλουν εγκαίρως να προειδοποιούν το ποίμνιο της αγίας μας Εκκλησίας, για να μην υπάρχει άγνοια κατά τις ημέρες των καρναβαλικών εκδηλώσεων.
Ζωντανό παράδειγμα προς μίμηση και υποκίνηση για έναν ουσιαστικό αγώνα κατά των ειδωλολατρικών αυτών εκδηλώσεων, είναι το μαρτυρικό τέλος που έλαβε ο Απόστολος και μαθητής του Αποστόλου των Εθνών Παύλου Τιμόθεος, Επίσκοπος Εφέσου. Το παραθέτουμε, όπως ακριβώς το αναφέρει ο όσιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: «Μίαν φοράν βλέπων τους Έλληνας ότι εις μίαν πάτριον εορτήν Καταγώγιον ο­νομαζομένην έκαμνον αταξίας, είδωλα βαστάζοντες εις τας χείρας, προσωπίδας βάλλοντες εις τα πρόσωπα, τραγωδούντες, ορμώντες ληστρικώς επάνω εις άνδρας και γυναίκας και φονεύοντες ο εις τον άλλον, ταύτα λέγω, βλέπων εθερμάνθη από το πυρ του θεϊκού ζήλου και δεν υπέφερε τα τοιαύτα άτοπα, αλλ' εδίδασκεν αυτούς και παρεκίνει να παύσωσι τας αταξίας ταύτας. Οι δε απάνθρωποι εκείνοι και θηριώδεις κινηθέντες από κακίαν και θυμόν μεγάλον εφόνευσαν τον του Κυρίου Απόστολον με τα ξύλα, τα οποία είχαν εις τας χείρας των. Και ούτω ο μακάριος τελειωθείς, ενεταφιάσθη από τους χριστιανούς...»9. Ο Επίσκοπος Εφέσου Τιμόθεος έδωσε την ζωή του για την κατάργηση των απαράδεκτων αυτών γιορτών. Εμείς κληρικοί και λαϊκοί, τί λόγο θα δώσουμε στον δίκαιο Κριτή τον Θεό μας, για την αμέλεια που δείχνουμε ως προς το θέμα αυτό, η οποία πολλές φορές φθάνει μέχρι αποδοχής αυτών των εκδηλώσεων, σαν ένα STATUS QUO, με το οποίο δεν μπορούμε πλέον να έλθουμε σε αντίθεση και να το καταπολεμήσουμε; Φοβούμαι ότι θα ακούσουμε τα λόγια του Προφήτου Ιερεμίου: «επικατάρατος ο οποιών τα έργα του Κυρίου αμελώς...» (Ιερ. 31, 10).
Από όλα όσα ελέχθησαν σ' αυτή την παράγραφο πιστεύουμε ότι έγινε αντιληπτό πως οι καρναβαλικές εκδηλώσεις είναι η συνέχεια των ειδωλολατρικών εκδηλώσεων προς τιμήν του θεού Διονύσου και η αγία μας Εκκλησία είναι τελείως αντίθετη προς αυτές...
Για το Καρναβάλι στην πόλη των Πατρών
Ο φωτισμένος, ζηλωτής και άγιος Γέροντας των Πατρών Γερβάσιος Παρασκευόπουλος έλεγε: «Το πατρινό καρναβάλι παρουσιάζεται ως μέσον αναζωογονήσεως, αλλά είναι πράγματι ένα από τα βαθύτερα συμπτώματα του πνευματικού μαρασμού της πόλεως»10.
Ίσως θα μπορούσε κάτι να κατορθώσει αυτή η προφητική φωνή, εάν δεν αντιδρούσαν, παίρνοντας το μέρος των καρναβαλιστών, μερικοί θεολόγοι, κληρικοί και λαϊκοί. Γι' αυτό ο «όντως» ποιμήν πατήρ Γερβάσιος χρησιμοποιεί την χρυσοστόμιο γλώσσα για να στηλιτεύση τους αντιδραστικούς: «Αφορμή μας δί­νουν για να μιλήσουμε καθηγηταί τινες της Θεολογίας -ταλαίπωρος Θεολογία- διακηρήξαντες ότι επιτρέπεται και ο χορός και αι «αποκριάτικες» ευτραπελίαι. Επίσης και τα «επίσημα» Εκκλησιαστικά περιοδικά τα ομιλούντα περί «Αποκριάτικης χαράς»... Εάν πρόκειται περί θείων εντολών και απαγορεύσεων, τίνες είναι αυτοί οι αυτοτιτλοφορούμενοι «μεγάλοι» καθηγηταί της Θεολογίας, οι οποίοι τολμώσιν, ως καθηγηταί τάχα, να διακηρύττουν όσα αναφέρθησαν; Αλλά εάν υπήρχε ζώσα Εκκλησία και κράτος γνησίων ορθοδόξων Κυβερνητών, θα έπρεπε την επο­μένην αυτοί οι κύριοι ή να ανεκάλουν ή να διωρίζοντο διδάσκαλοι παρά τα βουλγαρικά σύνορα»11. Απευθυνόμενος ο άγιος Γέροντας προς τους Εκκλησιαστικούς και πολιτικούς άρχοντες λέει: «Άρχοντες της Εκκλησίας και του λαού έκαστος υμών γινωσκέτω, ότι δεν δύνασθε να σιωπάτε. Έχετε υποχρέωσιν και καθήκον να διαφωτίσητε το ποίμνιον, ο δια του ιδίου Αίματος εκαθάρισεν ο Αρχηγός της σωτηρίας ημών. Σιωπώντες αφίνετε τον λαόν του Θεού εν τω σκότει και τη πλάνη, την δε λαϊκήν δημοσιογραφίαν να αναλαμβάνη έργα διαφωτιστού και διδασκάλου του χριστεπωνύμου πληρώματος, επί μεγίστη βλάβη αλλά και ψυχική απωλεία αυτού... Καθ' ημάς, Ιεροκήρυξ αποφεύγων να επιληφθή του υπό του ως άνω ιερού Κανόνος θιγομένου θέματος δια να μη δυσαρεστήση, Θεού δούλος και Θεού διάκονος ουκ έστιν»12 ....
Ψυχαγωγία - Διασκέδαση
Διατείνονται, όμως, μερικοί ότι η όλη αυτή γιορ­ταστική περίοδος είναι μία ευκαιρία απομακρύνσεως του ανθρώπου από τα καθημερινά βασανιστικά του προβλήματα. Είναι μία ευκαιρία χαράς, διασκεδάσεως, ψυχαγωγίας.
Αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Νομίζουμε ότι οι χριστιανοί, κληρικοί και λαϊκοί, δεν πρέπει να είμαστε πρόχειροι σε συμπεράσματα ανεύθυνα. Πρέπει με πολλή ευθύνη και σοβαρότητα να εξετάζουμε τα θέματα αυτά και μάλιστα όταν η αγία μας Εκκλησία λαμβάνει αρνητική στάση.
Τί σημαίνει διασκέδαση; Πολλοί ταυτίζουν την έννοια της διασκεδάσεως με την έννοια της ψυχαγωγίας. Αυτό είναι λάθος. Διασκεδάζω σημαίνει διασκορπίζω τον νου μου (Διασκεδάννυμι = διασκορπί­ζω μακράν)13. Ο νους, όμως, είναι ο οφθαλμός της ψυχής. Με την διασκόρπιση του νου η ψυχή δεν γνωρίζει που βρίσκεται, τί πράττει, προς τα που πηγαίνει. Ο άνθρωπος κομματιάζεται σαν πρόσωπο, χάνει την αρμονία της φύσεώς του και γίνεται ένα τμήμα της. Αυτή η μερικότητα τον οδηγεί σ' ένα κλείσιμο, σ' έναν εγωκεντρικό χώρο και τον κάνει φίλαυτο και επιθετικό προς τους άλλους. Γι' αυτό έχουμε, πολλές φορές, σοβαρά επεισόδια που φθάνουν μέχρι και τον φόνο σε κοσμικές διασκεδάσεις. Αυτή η φιλαυτία και η επιθετικότητα κάμνει τον άνθρωπο να μην σέβεται τον συνάνθρωπο σαν πρόσωπο, να έχη την τάση να τον υποτιμά και να τον υποτάσση στις δικές του ορέξεις. Συμβαίνει, όμως, και κάτι άλλο. Για να στηρίξη τον εαυτό του που κλονίζεται σοβαρά μέσα σ' αύτη την διάσπαση, την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια, αδικεί, μισεί και αισθάνεται τον συνάνθρωπο σαν την κόλασή του. «Η κόλαση είναι οι άλλοι»14 έλεγε ο διεσπασμένος άθεος υπαρξιστής Σαρτρ. Με την διασκέδαση ο άνθρωπος βιώνει, θα λέγαμε, εντονώτερα τον καθημερινό θάνατό του.
Για να δούμε, όμως, όταν λέμε ψυχαγωγούμαι, τί σημαίνει αυτό. Ψυχαγωγέω - ω σημαίνει «οδηγώ τας ψυχάς»15. Ψυχαγωγία = οδήγηση της ψυχής σε αναψυχή, σε τέρψη, σε κάτι ανώτερο πνευματικώς.
Η αρχική σημασία του «ψυχαγωγώ» ήταν η οδήγηση των ψυχών των νεκρών στον κάτω κόσμο. Κατόπιν πήρε μιαν άλλη σημασία, που είναι η έλκυση των ψυχών προς κάτι καλύτερο από τον χώρο του Ά­δη, με θυσίες και προσευχές. Έτσι ψυχαγωγία τελικά σημαίνει την οδήγηση της ψυχής από τα χειρότερα στα καλύτερα. Σημαίνει την πνευματική τέρψη, χαρά και ευτυχία. Γι' αυτό και ο ιερός Χρυσόστομος ερμηνεύοντας την παράκληση του πιστού προς τον Ουράνιο Πατέρα «πλήρωσον χαράς και ευφροσύνης τας καρδίας ημών» μας λέει: «Ποίας άρα χαράς λέγει; μη της βιοτικής; Μη γένοιτο. ου γαρ αν, ει ταύτην ήθελον, ορών κορυφάς κατελάμβανον και ερημίας, και σάκκον περιεβάλλοντο. Αλλ' εκείνην λέγουσι την χαράν την ουδέν κοινόν έχουσαν προς τον παρόντα βίον, την των Αγγέλων, την άνω. Και ουχ απλώς αυ­τήν αιτούσιν, αλλά μετά πολλής της υπερβολής. ου γαρ λέγουσι, δος, αλλά «πλήρωσον». και ου λέγουσιν ημάς, αλλά «τας καρδίας ημών». Αυτή γαρ μάλιστα καρδίας χαρά»16.
Ο άνθρωπος με την ψυχαγωγία ανανεώνεται και ανακουφίζεται ψυχοσωματικώς. Η ψυχαγωγία και όχι η διασκέδαση αποτελεί ουσιώδες συστατικό της ευαγγελικής διδασκαλίας. «Και είπεν αυτοίς ο Άγγελος. μη φοβήσθε. ιδού γαρ ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγά­λην, ήτις έσται παντί τω λαώ» (Λουκ. Β', 10). Αλλά και ο Κύριός μας αυτό επιζητεί για τους μαθητές Του: «...και ταύτα λαλώ εν τω κόσμω, ίνα έχωσιν την χα­ράν την εμήν πεπληρωμένην εν εαυτοίς» (Ιω. ΙΖ', 13). Μετά δε την Ανάληψή Του οι Μαθητές «υπέστρεψαν εις Ιερουσαλήμ μετά χαράς μεγάλης...» (Λουκ. ΚΔ', 53). Έτσι βλέπουμε ότι η Γέννηση, η Ανάσταση και η Ανάληψη του Θεανθρώπου Κυρίου μας αποτελούν πηγές ανεκλαλήτου χαράς και ευφροσύνης για τους ανθρώπους. Γι' αυτό η ψυχαγωγία με την πραγματική της έννοια δέσποζε πάντοτε στην ζωή των χριστιανών. «...Αεί χαίροντες» ήσαν οι πιστοί. Ο δε Απόστολος των Εθνών Παύλος παραγγέλει: «Χαίρετε εν Κυρίω πάντοτε. πάλιν ερώ χαίρετε» (Φιλιπ. Δ', 4 και Α' Θεσσ. Ε', 16).
Αυτήν την χαρά της ψυχαγωγίας έζησε και ο Κύριός μας μαζί με την Παναγία Μητέρα Του και τους μαθητές Του στον γάμο της Κανά. Επίσης στην ωραία εκείνη παραβολή του Ασώτου υιού ο Ίδιος ο Κύριός μας προτρέπει σ' αυτή την ψυχαγωγία: «ενέγκαντες τον μόσχον τον σιτευτόν θύσατε και φαγόντες ευφρανθώμεν» (Λουκ. ΙΒ', 29). Και άρχισαν όχι απλώς να ευφραίνωνται, αλλά ο Ευαγγελιστής Λουκάς μας διασώζει και το πώς ευφραίνονταν: «μετά συμφωνίας και χορών» (Λουκ. ΙΕ', 26). Σε μια άλλη παραβολή πάλι ο Κύριος μας παρουσιάζει έναν άνθρωπο βασιλέα, που επιθυμεί να κάμη και τους άλλους μετόχους της δικής του χαράς για τους γάμους του γιου του: «εποίησε δείπνον μέγα και εκάλεσε πολλούς» (Λουκ. ιδ', 16).
Από όλα αυτά τα χωρία που παραθέσαμε βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα ότι η ψυχαγωγία και η εξ αυτής χαρά όχι μόνο δεν απαγορεύεται από την ευαγγελική διδασκαλία, αλλά πολλές φορές συνιστάται. Ο ίδιος ο Αναστάς Κύριος προτρέπει τους ανθρώπους να χαίρωνται: «χαίρετε» (Ματθ. ΚΖ', 9) είπε, όταν εμ­φανίσθηκε στους μαθητές του μετά την εκ νεκρών έγερσή Του.
Όμως στην ψυχαγωγία αυτή πρέπει να λαμβάνουν μέρος η ψυχή και το σώμα. Το σώμα επιζητεί τα δικά του. Σαν ύλη που είναι επιθυμεί τα υλικά. Η ψυχή σαν πνεύμα επιζητεί τα πνευματικά. Εάν προσφέρης μόνον στο σώμα τα δικά του, θα υποδουλώσης την ψυχή σ' αυτό που θέλεις μέσω της ψυχαγωγίας. Έτσι γίνεσαι ένας σαρκικός άνθρωπος....
Η περίοδος του Τριωδίου
Στο παρόν πονημάτιο πρέπει να αναφερθούμε και στην περίοδο του κατανυκτικού Τριωδίου, κατά την οποία λαμβάνουν χώρα οι καρναβαλικές εκδηλώσεις.
Η περίοδος αυτή αρχίζει από τον εσπερινό της Κυριακής του Τελώνου και Φαρισαίου και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο με τον εσπερινό του Πάσχα. Ονομάζεται κατανυκτικό Τριώδιο επειδή η περίοδος αυτή οδηγεί τις πονεμένες, κατατρεγμένες και αμαρτωλές ψυχές στον χώρο της χαρμολύπης και κατανύξεως. Οι γλυκύτατοι ύμνοι, οι κατανυκτικές ακολουθίες, η κατά τους ιερούς Κανόνες νηστεία της περιόδου αυτής οδηγούν την πέτρινη καρδιά μας στην συντριβή, στους αλαλήτους στεναγμούς, στα κατανυκτικά δάκρυα της μετανοίας και της αναστασίμου χαράς.
Η περίοδος αυτή, όπως όλοι μας καταλαβαίνουμε, δεν προσφέρεται για άλλου είδους εκδηλώσεις και μάλιστα για ειδωλολατρικές, καρναβαλικές εκδηλώσεις. Δεν είναι δυνατόν η αγία μας Εκκλησία να ανοίγη τις πύλες της μετανοίας -«της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας Ζωοδότα» ψάλλουμε κατά την περίοδο αυτή- και οι άρχοντες με τον λαό που τους ακολουθεί να ανοίγουν τις πύλες της κραιπάλης και μέθης και ασωτίας....
Όλα τα γεγονότα των Κυριακών του Τριωδίου είναι έτσι τοποθετημένα από τους αγίους Πατέρες της Εκκλησίας μας, ώστε ο πιστός, συμμετέχοντας σ' αυτά, να πορεύεται κλιμακωτά και να φθάνη στο τελευταίο σκαλί που είναι τα άχραντα Πάθη και Μυστήρια του Θεανθρώπου Κυρίου, βιώνοντας αυτά και παθαίνοντας την «καλήν αλλοίωσιν», ευφραινόμενος από το άρρητο και πνευματικό φως και κάλλος της Αναστάσεως.
Έτσι βλέπουμε την περίοδο αυτή να μας καλή να αγωνισθούμε τον καλόν αγώνα της εγκρατείας, της μετανοίας, της ταπεινώσεως και της μυστηριακής ζωής....
Ο άνθρωπος βρίσκεται σε μια διαρκή πορεία, μια πορεία προς συνάντηση με τον Αναστημένο Χριστό. Αυτή η κατανυκτική περίοδος του Τριωδίου αυτό ακριβώς κάμνει, βοηθάει τον πιστό αγωνιστή να πορευθή μέσα από την σωστή, εκκλησιαστική άσκηση και να φθάση στην κατά χάρη ένωσή του με τον Χριστό.
Ο καθένας μας είναι μία εικόνα του Θεανθρώπου Κυρίου. Μία εικόνα που, όμως, την έχουμε κακομεταχειρισθεί ή την έχουμε επιζωγραφήσει και είναι αγνώριστη. Μπορούμε, λοιπόν, με την βοήθεια του πνευματικού μας πατρός και της ορθοδόξου εκκλησιαστικής ασκήσεως να απαλλάξουμε την εικόνα μας αυτή από τις προσθήκες και να βρούμε τον εαυτό μας «εν Χριστώ» και τον Χριστό μέσα μας. Αλλά για να γίνη αυτό χρειάζεται αλλαγή πορείας ζωής, χρειάζεται αληθινή μετάνοια. Αυτή η πορεία μετανοίας, βεβαίως, είναι οδυνηρή. «Δος αίμα και λάβε πνεύμα», μας παραγγέλλουν οι νηπτικοί Πατέρες της Εκκλησίας μας. Για μια τέτοια πορεία δεν προσφέρονται οι καρναβαλικές εκδηλώσεις και μάλιστα κατά την περίοδο αυτή. Πώς είναι δυνατόν να ακούουμε την αγία μας Εκκλησία να ψάλλη: «Έφθασε καιρός, η των πνευματικών αγώνων αρχή, η κατά των δαιμόνων νίκη, η πάνοπλος εγκράτεια, η των Αγγέλων ευπρέπεια, η προς Θεόν παρρησία.....», και εμείς να πορευόμαστε πίσω από τα ειδωλολατρικά άρματα του καρναβάλου και να συμμετέχουμε στην ακολασία αυτών των ημερών; Ο Απόστολος των Εθνών Παύλος μας παραγγέλλει:
«Μη γίνεσθε ετεροζυγούντες απίστοις. τις γαρ μετοχή δικαιοσύνη και ανομία; τις δε κοινωνία φωτί προς σκότος; τις δε συμφώνησις Χριστώ προς Βελίαλ; ή τις μερίς πιστώ μετά απίστου; τις δε συγκατάθεσις ναώ Θεού μετά ειδώλων; ημείς γαρ ναός Θεού εσμέν ζώντος, καθώς είπεν ο Θεός ότι ενοικήσω εν αυτοίς και εμπεριπατήσω, και έσομαι αυτών Θεός, και αυτοί έσονταί μοι λαός. Διό εξέλθετε εκ μέσου αυτών και αφορίσθητε, λέγει Κύριος, και ακαθάρτου μη άπτεσθε» (Β' Κορ. 6, 14-18)....
Οι καρναβαλικές ειδωλολατρικές εκδηλώσεις κατά την περίοδο του κατανυκτικού Τριωδίου είναι απαράδεκτες. Είναι παρακοή στο θέλημα του Θεού, ασέβεια στην κατανυκτική αυτή περίοδο και απόδειξη εσχάτης πνευματικής καταπτώσεως. Καρνάβαλος και Τριώδιο δεν μπορούν να συνυπάρξουν.
* Από το βιβλίο ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ του Ιεροκήρυκος π. Κυ­ρίλλου Κωστοπούλου, Αθήναι 1986, αναδημοσιεύουμε μερικά αποσπάσματα για ενημέρωση και προστασία των καλοπροαιρέτων χριστιανών.
1. Π. Ευδοκίμωφ, «Ορθοδοξία», σελ. 215.
2. Γ. Μεταλληνού, «Η Εκκλησία», σελ. 29.
3. Β.τ.Ε., Άπαντ. Αγ. Πατέρ., Ιω. Χρυσ., τόμ. 7, σελ. 20.
4. Παπασταματίου, «Σύγχ. Λεξ. Ελλην. Γλώσσης», σελ. 1310.
5. Γερβ. Παρασκευοπούλου, «Επίκαιρα προβλήματα», σελ. 146.
6. Π. Μπούμη, «Το κύρος και η ισχύς των Ιερ. Κανόνων», Α­θήναι 1985, σελ. 17.
7. Οσ. Νικοδ. «Ιερ. Πηδάλ.», έκδ. Αστέρος, σελ. 275.
8. Ε.Π.Ε., Μ. Βασιλ. τόμ. 2, σελ. 180.
9. Οσ. Νικοδ., «Συν. των δώδεκα μηνών του ενιαυτού», τόμ. Γ', σελ. 121.
10. Γερβ. Παρασκευοπούλου, «Επίκ. προβλ.», σελ. 145.
11. Γερβ. Παρασκευοπούλου, «Επίκ. προβλ.», σελ. 145.
12. Γερβ. Παρασκευοπούλου, «Επίκ. προβλ.», σελ. 145.
13. Η. LIDDELL - R. SCOTT, «Λεξ. Ελλ. Γλώσ.» τομ. Α', σελ. 605.
14. Π. Σαρτρ, «Θεός και Διάβολος», σελ. 10.
15. Η. LIDDELL - R. SCOTT, «Λεξ. Ελλ. Γλώσ.», σελ. 688.
16. Ε.Π.Ε. Ιω. Χρυσ. τόμ. 11, σελ. 232.
"ΔΙΑΦΩΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ"
Προσφορά στο λαό του Θεού από τις
Εκδόσεις «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ»
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2010 

Πέμπτη, Μαρτίου 10, 2016

Καρναβάλι, η μούχλα που γίνεται δηλητήριο


Πριν από χρόνια σ’ ένα εξώφυλλο περιοδικού, υπήρχε η φωτογραφία ενός ανθρώπινου εγκεφάλου και γύρω από αυτόν συρματοπλέγματα. Σ’ ελεύθερη μετάφραση, θα μπορούσε να πει κάποιος, ότι έβλεπε έναν ανθρώπινο νου εγκλωβισμένο, μία σκέψη φυλακισμένη και μία βούληση αγκιστρωμένη. Αν δεχθούμε ότι το μυαλό είναι η αρχική και η τελική δύναμη της ανθρώπινης ύπαρξης, έχουμε μία φωτογραφία ενός ανθρώπου που έχει χάσει την ελευθερία του.
Την ελευθερία αυτήν στον άνθρωπο την έδωσε ο Θεός και τη σεβάστηκε και ο Χριστός με την ζωή του και με τον Λόγο Του, “όποιος θέλει” είπε. Η εικόνα ενός σκλαβωμένου ανθρώπου, ενός ανθρώπου που υπακούει στο πλήθος-κόσμο, χωρίς βούληση, σκέψη και γνώση μαρτυρεί τον πνευματικό μαρασμό του. Είναι σίγουρα μία τελείως διαφορετική εικόνα αυτής που ο Χριστός σεβάστηκε, διασφάλισε και σφράγισε με το πολύτιμο αίμα Του, με το βασανιστικό, άτιμο και σταυρικό θάνατό Του.
Παλιότερα το πλήθος-κόσμος ή αν θέλετε οι ιερείς των ειδωλολατρικών ναών πρόσταζαν ειδωλολατρικές πομπές προς τιμή θεών-ειδώλων, βακχικές γιορτές προς τιμή του Διόνυσου του θεού της μέθης. Πομπές που διακωμωδούσαν καταστάσεις, πρόσωπα και γεγονότα, αλλά και που μεταμόρφωναν, χαράκωναν, αλλοίωναν και ισοπέδωναν την ανθρώπινη μορφή, την ανθρώπινη εικόνα! Αυτήν που έδωσε ο Δημιουργός και πλάστης του Θεός. Σήμερα το λέμε “καρναβάλι” και παίρνει θέση και έχει λόγο στην περίοδο του Τριωδίου. Μία περίοδος προετοιμασίας για μετάνοια, αλλαγή ζωής και εισόδου στην Μεγάλη Τεσσαρακοστή που έρχεται. Ένα καρναβάλι χωρίς “μάσκες”, αποκαλυπτικό και ενδεικτικό της αμετανοησίας, της πνευματικής οκνηρίας, της αδυσώπητης υποταγής στην απόλαυση της ύλης, του σώματος, τη διασκέδαση και καλοπέραση. Ακολουθεί τους ίδιους ακριβώς κανόνες που ακολουθούσαν οι ειδωλολατρικές πομπές όταν ακόμα ο Θεός ήταν άγνωστος.
Και όταν ο Θεός έγινε γνωστός, υπαρκτός, φανερός ήρθαν τα παγανιστικά φερέφωνα να δώσουν στο καρναβάλι διαστάσεις πανδημίας και επιβολής μιας ανάγκης που δημιούργησε η άγνοια, η παύση της προσωπικής ελευθερίας και η έλλειψη πίστης.
Αυτήν την άγνοια έρχεται η εκκλησία να την κάνει γνώση με τον 620 κανόνα της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου όπου καταδικάζεται με έντονο χαρακτήρα οι μεταμφιέσεις και αναλύονται όλοι οι λόγοι για τους οποίους δεν γίνονται δεκτές αυτές οι πομπές. Όπως επίσης και ο ΞΒ’ κανόνα της Στ’ Οικουμενικής Συνόδου, όπου “προστάζει ότι μήτε άνδρας να φορεί γυναικεία, ούτε γυναίκα ρούχα ανδρικά, αλλά μήτε προσωπεία κωμικά ή σατυρικά ή τραγικά υποδύσεσθαι”. Δύο κανόνες ξεκάθαροι, αμείλικτοι και αμετακίνητοι για τις θέσεις της Εκκλησίας έναντι των εκδηλώσεων του καρναβαλιού, αλλά και των υπόλοιπων παγανιστικών φαινομένων.
Και έρχεται ο Χριστιανός που βλέπει αυτά που γίνονται στις πόλεις, στα χωριά, γύρω του, να αναρωτηθεί, πώς να ζητήσεις μετάνοια από τον αδελφό σου που έχει χάσει την ελευθερία του. Που ελευθερία θεωρεί το να συλλέγει εμπειρίες και απολαύσεις, που για να γεμίσει την φαρέτρα της ζωής του δοκιμάζει τα πάντα! Τι πρέπει να πούμε και τι πρέπει να κάνουμε; Και έρχεται η Προφητική φράση να δώσει απάντηση «Καὶ ἀντὶ τῆς εὐχάριστης εὐωδίας, θὰ ὑπάρχη μοῦχλα» (Ἡσ. 3,23). Δική μας είναι η επιλογή. Αν θέλουμε την μούχλα είναι εύκολο να τη βρούμε. Είναι στα πόδια μας. Αν θέλουμε την ευωδία κάνε την κούφια ελπίδα, ζωντανή και ζώσα μέσα στην Αγία και Αποστολική Εκκλησία, η οποία με την θεαθρώπινη δύναμη που κατέχει μπορεί να γκρεμίσει τους ψεύτικους καρνάβαλους, να εξαφανίσει τις υπαρκτές μούχλες και να εξασφαλίσει τη πραγματική χαρά. Τη χαρά να ζεις τον Χριστό!!!
Αμήν.

  Ἕκαστον μέλος τῆς ἁγίας σου σαρκός ἀτιμίαν δι' ἡμᾶς ὑπέμεινε τὰς ἀκάνθας ἡ κεφαλή ἡ ὄψις τὰ ἐμπτύσματα αἱ σιαγόνες τὰ ῥαπίσματα τὸ στό...