Μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κυσίν· μηδὲ βάλητε τοὺς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αὐτοὺς ἐν τοῖς ποσὶν αὐτῶν, καὶ στραφέντες ῥήξωσιν ὑμᾶς.

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Μεταμοσχεύσεις. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Μεταμοσχεύσεις. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τετάρτη, Σεπτεμβρίου 25, 2013

Γέννησε το γιο της ενώ βρισκόταν σε κώμα και ξύπνησε όταν άκουσε τη φωνή του

Τώρα εκείνος μασά την τροφή της και την ταΐζει στο στόμα - Δείτε τις φωτογραφίες

Δεν είναι σπάνια εικόνα στο ζωικό βασίλειο οι γονείς να μασούν την τροφή και να την περνούν, στόμα με στόμα, στα μικρά τους. Μια μητέρα και ο γιος της, από την Κίνα, αποτελούν ένα σπάνιο παράδειγμα της ίδιας πρακτικής στον κόσμο των ανθρώπων, και μάλιστα αντίστροφα. 

Η Zhang Rongxiang έπεσε σε κώμα έπειτα από τροχαίο ατύχημα πριν από τρία χρόνια. Οι γιατροί ενημέρωσαν τον σύζυγό της Gao Dejin πως δεν θα συνέλθει ποτέ και λίγη ώρα αργότερα διαπίστωσαν πως η γυναίκα ήταν έγκυος και πως, σαν από θαύμα, το μωρό είχε επιβιώσει. 

Τους πέντε μήνες που ακολούθησαν ο Gao Dejin φρόντιζε με συνέπεια τη γυναίκα του και το αγέννητο παιδί του, μέχρι οι γιατροί να μπορούν να κάνουν καισαρική τομή και να πάρουν το μωρό. 

Έτσι γεννήθηκε ο Gao Qianbo. Το σώμα της μητέρας του, παρότι η ίδια ήταν σε κώμα, φρόντισε το αγοράκι να αναπτυχθεί ούτως ώστε να μπορεί να γεννηθεί. Και από τότε εκείνος δεν έφυγε στιγμή από το πλευρό της. 

Η έκπληξη των γιατρών για την εγκυμοσύνη της μητέρας δεν ήταν η μόνη καθώς πέρσι το Μάιο έμειναν άφωνοι ξανά: η νεαρή γυναίκα ξύπνησε από το κώμα στο άκουσμα της φωνής του γιου της! 

Έτσι, μητέρα και γιος βρέθηκαν ξανά μαζί. 

Παρότι η γυναίκα μπορεί να καταπιεί, δεν μπορεί να μασήσει το φαγητό της. Και προκειμένου να αποφύγει τα αλεσμένα γεύματα του νοσοκομείου, ο μικρός Gao Qianbo μασά την τροφή για εκείνη και της τη δίνει στο στόμα.

Το θέμα αναδεικνύει η Daily Mail επικαλούμενη την εφημερίδα Yangtze Evening Post, σύμφωνα με την οποία η οικογένεια επιβίωσε χάρη στη στοιχειώδη στήριξη από την κυβέρνηση και τη βοήθεια κάποιων συγγενών και φίλων.

Δείτε τις φωτογραφίες...






πηγή /αντιγραφή

Τετάρτη, Ιουνίου 26, 2013

ΟΙ ΠΟΙΜΕΝΕΣ ΘΑ ΓΙΝΟΥΝ ΗΘΙΚΟΙ ΑΥΤΟΥΡΓΟΙ ΚΑΤΑΚΡΕΟΥΡΓΗΣΕΩΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ;




Ἀπό τίς στῆλες τοῦ περιοδικοῦ μας ἔχει
 γίνει ἐπανειλημμένα ἀναφορά στό θέμα τῶν
 μεταμοσχεύσεων, τόσο σέ εἰδικά ἄρθρα ὅσο
 καί στή συνάφεια ἄλλων ἄρθρων. 
Ὡστόσο ἀπό τήν 1η Ἰουνίου τοῦ 2013 μπαίνει
 σέ ἰσχύ ὁ νέος νόμος 3984/2011 τῆς εἰκαζόμενης 
συναίνεσης πού ψηφίστηκε τό καλοκαίρι τοῦ 2011
 ἀπό τό Ἑλληνικό Κοινοβούλιο.
 Ὁ νόμος αὐτός ὁρίζει ὅτι ὁ κάθε Ἕλληνας 
πολίτης θεωρεῖται αὐτόματα δότης ὀργάνων 
σώματος ἐάν δέν ὑποβάλει δήλωση ἄρνησης 
στόν Ἐθνικό Ὀργανισμό Μεταμοσχεύσεων. 
Ὁ τελευταῖος βέβαια, ἔχοντας στή διάθεσή 
του ὅλα τα μέσα, φροντίζει μέ διαφημιστικές
 καμπάνιες νά διαδώσει τήν κατ’ αὐτόν τόσο
 ἀνθρωπιστική «δωρεά» ὀργάνων, 
ἀποκρύπτοντας ἐπιμελῶς ἀπό τούς ἀνυποψίαστους 
πολίτες τήν ὠμή ἀλήθεια γιά τίς μεταμοσχεύσεις.




Μέ τόν νόμο αὐτό ἐκδηλώνονται μέ τόν πλέον
 ἀπροκάλυπτο τρόπο οἱ ἁρπακτικές διαθέσεις τῆς 
πολιτείας, ἡ ὁποία δέν ἀρκεῖται πιά στήν οἰκονομική
 ἀφαίμαξη τῶν πολιτῶν ἀλλά προχωρεῖ καί στήν 
κατάσχεση τῶν σωμάτων τους. 
Ἀπό πλευρᾶς τῶν ἰατρῶν-ὑπερασπιστῶν καί τοῦ 
ὅλου μηχανισμοῦ τῶν μεταμοσχεύσεων πού 
ἔχουν μιά καθαρά ἄθεη-ὑλιστική τοποθέτηση
 εἶναι ἀπόλυτα κατανοητή ἡ στήριξη τοῦ νέου νόμου
 ἤ ἀκόμα καί ἡ ἱκανοποίηση γιά αὐτόν. 
Δέν θά ἔπρεπε ὅμως, ἔστω αὐτή τήν ἐσχάτη ὥρα,
 οἱ Ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας πού ὡς τώρα 
στήριξαν τίς μεταμοσχεύσεις νά 
ὑποψιαστοῦν καί νά προβληματιστοῦν σχετικά μέ
 αὐτήν τήν ἄκρως χρησιμοθηρική, ὑλιστική 
καί μηχανιστική θεώρηση τοῦ ἀνθρώπου 
ἐκ μέρους τῶν ὑποστηρικτῶν τῶν μεταμοσχεύσεων
 καί νά ἀναθεωρήσουν τίς δικές τους θέσεις;





Πῶς, ἑπομένως, εἶναι δυνατόν, Ποιμένες τῆς 
Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ νά ἐπιμένουν μέχρι 
σήμερα –μέ τήν προβολή τῆς τάχα θυσίας καί 
ἀνιδιοτελοῦς ἀγάπης πρός τόν συνάνθρωπο–
 νά ὠθοῦν τά πνευματικά τους παιδιά στά 
χειρουργεῖα, στά ὁποῖα καί κατάσχεται ἀνελέητα 
τό πολύτιμο ὑλικό γιά τίς μεταμοσχεύσεις;




Πῶς εἶναι δυνατόν νά μή βλέπουν, νά μή ἔχουν
 πληροφορηθεῖ ὅτι τά χειρουργεῖα στά ὁποῖα
 στέλνουν τά πνευματικά τους παιδιά εἶναι 
σφαγεῖα; 
Μᾶς τό ἐπιβεβαιώνουν οἱ πάμπολλες
 περιγραφές ἀφαίρεσης ὀργάνων πού μᾶς 
ἔχουν δώσει ἰατροί καί νοσηλευτικό προσωπικό,
 πού διασώζουν ἀκόμα μιά εὐαισθησία γιά τή ζωή
 καί ἀξιοπρέπεια τῶν ἀνθρώπων.




Ἐνῶ ὁ ἀσθενής εἰσάγεται στό χειρουργεῖο μέ
 ρόδινο χρῶμα (πού εἶναι χαρακτηριστικό τῶν
 ἀνθρώπων πού ἀναπνέουν μέ τήν βοήθεια 
ἀνα­πνευστήρα), μέ τήν λειτουργία ὅλων τῶν 
βασικῶν του ὀργάνων, βγαίνει ἀπό ἐκεῖ μετά τήν 
ἀφαίρεση καρδιᾶς, πνευμόνων, ἥπατος, νεφρῶν,
 ὀστῶν κ.ἄ. ὡς καταληστευμένο περίβλημα-πτῶμα.
 Ἀκόμα καί ἡ ἐξωτερική του μορφή δέν εἶναι
 πάντα πιά ἐγγυημένη, ὅπως π.χ. στήν περίπτωση 
ἀφαίρεσης τοῦ δέρματος, ὀστῶν ἤ τοῦ κερατοειδοῦς.
 Πρόκειται κυριολεκτικά γιά ἀπεντέρωση
 (ὁ ἀναγνώστης ἄς μοῦ συγχωρήσει τόν ὅρο αὐτό,
 ἀλλά ἀπο­δίδει μέ τόν πιό εὔγλωτο τρόπο τήν
 πρακτική τῆς ἀφαίρεσης ὀργάνων) ὄχι πτωμάτων
 ἀλλά σωμάτων. 
Ἄλλωστε στά πτώματα ἀπαγορεύεται ρητῶς ἀπό
 τό νόμο ἕνα τέτοιο κομμάτιασμα, θά ἀποτελοῦσε 
σύληση τοῦ νεκροῦ. 
Ἀντίθετα στά σώματα αὐτῶν τῶν ἀνυπεράσπιστων 
μελλοθανάτων ἀνθρώπων πού ἔπρεπε νά
 ἀπολαμβάνουν τήν ἰδιαίτερη προστασία τῶν 
συνανθρώπων τους, ὄχι μόνο ἐπιτρέπεται ἀλλά
 ἐπιβάλλεται τώρα μέσῳ τοῦ νέου νόμου 
(μέ ἐξαίρεση βέβαια ἐκείνους πού ἔχουν
 καταθέσει καί θά καταθέσουν ρητά τήν ἄρνησή 
τους). 
Αὐτή ἡ τόσο ἀπάνθρωπη πρακτική πού ἀντιμετωπίζει
 τόν ἐγκεφαλικά νεκρό ἄνθρωπο ὡς ἐρείπιο, 
ὡς ἕνα ἄψυχο ὑπόλοιπο, ἀξίζει νά 
παρομοιαστεῖ μέ τόν κατατεμαχισμό, ἀφαίρεση
 καί ἀνακύκλωση ὅλων τῶν χρήσιμων 
ἀκόμα μερῶν ἑνός αὐτοκινήτου, πού λόγω 
ἀτυχήματος δέν μπορεῖ νά κυκλοφορήσει πιά!



Πῶς εἶναι δυνατόν ὁ Ἐγκεφαλικός Θάνατος (ΕΘ) νά
 γίνεται δεκτός ἀπό Ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας τοῦ
 Χριστοῦ ὡς διάσπαση τοῦ δεσμοῦ σώματος καί ψυχῆς,
 ὡς ὁριστικός θάνατος τοῦ ἀνθρώπου; Καί αὐτό:


Α. παρ’ ὅτι στήν κατάσταση αὐτή μόνο το 3%
 σώματος τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νεκρό, ἐνῶ τό
 ὑπόλοιπο 97% παραμένει ζωντανό μέ τήν 
βοήθεια μηχανικῆς ὑποστήριξης,



Β. παρ’ ὅτι ἡ καθιέρωση τοῦ ΕΘ (γιά πρώτη φορά 
τό 1968 ἀπό τήν ἐπιτροπή τοῦ Harvard) ἔγινε 
–ὅπως ὁμολογήθηκε– χωρίς ἐνδοιασμούς  ἀπό 
τήν ἐπιτροπή αὐτή, 
α. γιά νά ἀπαλλάσσονται τόσο 
οἱ συγγενεῖς ὅσο καί οἱ Μονάδες Ἐντατικῆς 
Θεραπείας ἀπό τό φορτίο αὐτό καί 
β. γιά νά διευκολύνεται ἡ εὕρεση ὀργάνων 
γιά τίς μεταμοσχεύσεις,



Γ. παρ’ ὅτι ὡς πρός τόν ὁρισμό καί τά κριτήρια
 διάγνωσης τοῦ ΕΘ δέν ὑπάρχει ὁμοφωνία στήν 
παγκόσμια Ἰατρική κοινότητα,


Δ. παρ’ ὅτι ὁ ΕΘ δέν μπορεῖ νά διαγνωστεῖ μέ 
ἀπόλυτη βεβαιότητα (ἀπόλυτη βεβαιότητα θά 
ἔδινε μόνο μιά ἐργαστηριακή ἐξέταση ὅλης της
 ἐγκεφαλικῆς οὐσίας, πού ὅμως εἶναι ἀδύνατη
 στήν κατάσταση αὐτή).





Πῶς λοιπόν ἐκκλησιαστικοί Ποιμένες μποροῦν
 νά δεχθοῦν καί νά ἀσπασθοῦν τόν ΕΘ ὡς 
ὁριστικό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου ἀφοῦ ἀποδεικνύεται
 τελικά ὡς ἕνα χρησιμοθηρικό κλινικό κατασκεύασμα,
 προκειμένου ἔτσι νά ἐξασφαλιστεῖ ἡ πολύτιμη 
πρώτη ὕλη γιά μεταμοσχεύσεις; Πῶς μποροῦν, 
ἀντιγράφοντας τούς ἰατρούς-ὑπέρμαχους τῶν 
μεταμοσχεύσεων, νά δεχθοῦν ὅτι ὁ ΕΘ σημαίνει 
τήν ἀνεπίστρεπτη ἀπώλεια τῆς συνείδησης τοῦ 
ἀνθρώπου, ὄχι μόνο τῆς ἐκδήλωσης τῆς συνείδησης 
ἀλλά καί τοῦ περιεχομένου τῆς συνείδησης, τῶν 
αἰσθημάτων κ.ἄ..
 Ἀπό ποῦ ἀντλοῦν αὐτή τήν γνώση καί βεβαιότητα; 
Μέ ποιά λογικά καί θεολογικά ἐπιχειρήματα ταυτίζουν
 τήν παρουσία τῆς ψυχῆς στόν ἄνθρωπο 
ἀποκλειστικά μέ τήν ἐγκεφαλική λειτουργία;
Ἐάν ἀποδέχονται μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή καί
 τήν ἑρμηνεία τῶν Πατέρων, ὅτι ἡ ψυχή εἶναι 
ἐκείνη πού ζωογονεῖ τό σῶμα (ἡ πνοή τοῦ Θεοῦ, Γέν. 2,7), 
δέν εἶναι ἐντελῶς παράλογος ὁ ἰσχυρισμός ὅτι στήν
 περίπτωση τοῦ ΕΘ, ὅταν ὑπάρχουν ἀκόμα
 ὅλες οἱ ζωτικές λειτουργίες τῶν ὑπόλοιπων βασικῶν
 ὀργάνων, ὅταν παρατηρεῖται ἡ διατήρηση σταθερῆς
 θερμοκρασίας, σταθερή ἀρτηριακή πίεση,
 μεταβολισμός τροφῶν, αὔξηση βάρους κ.ἄ., 
ἔχει ἐπέλθει ἡ διάσπαση τῆς συμφυΐας ψυχῆς καί σώματος;




Μάλιστα, ἀκόμα καί μετά τόν ὁριστικό θάνατο, 
τήν πτωματοποίηση τοῦ ἀνθρώπου, 
ἡ ψυχή δέν ἐγκαταλείπει ἀμέσως τό σῶμα. 
Μᾶς τό ἐπιβεβαιώνουν οἱ Πράξεις τῶν Ἁγίων 
Ἀποστόλων (20,10), ὅπου ἕνας νεαρός, ἀκούγοντας 
τό κήρυγμα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, ἀποκοιμήθηκε
 καί ἔπεσε ἀπό τόν τρίτο ὄροφο. 
Ἀφοῦ τόν σήκωσαν νεκρό ὁ Ἀπόστολος ἔσκυψε 
ἐπάνω του καί εἶδε μέ τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος,
 ὅτι ἡ ψυχή του δέν εἶχε ἀκόμα ἀποχωριστεῖ ἀπό
 τό σῶμα (βλ. σχετικά τό ἄρθρο 
τοῦ π. Βασιλείου Βολουδάκη 
«Ἡ Ἀνάσταση τῶν σωμάτων καί οἱ
 μεταμοσχεύσεις» στήν «Ἐνοριακή Εὐλογία»,
 τεύχ. 107, Μάϊος 2011).





Πολύ μεγάλο ἐνδιαφέρον παρουσιάζουν οἱ περιπτώσεις
 γυναικῶν, οἱ ὁποῖες μετά τή διάγνωση τοῦ ΕΘ, 
δηλαδή μετά τήν διάσπαση τῆς συμ­φυΐας σώματος 
καί ψυχῆς κατά τούς πνευματικούς-ὑποστηρικτές
 τῶν μετα­μοσχεύσεων, συνεχίζουν νά κυοφοροῦν 
ἐπί μῆνες (τό μεγαλύτερο διάστημα πού ἔχει
 καταγραφεῖ εἶναι 107 μέρες) καί νά γεννοῦν 
μέ καισαρική τομή ζωντανά παιδιά. 
Ἀναφέρω ἐδῶ ὡς χαρακτηριστικό παράδειγμα 
τήν Susan Torres, ἡ ὁποία σύμφωνα μέ τά ἐπίσημα
 στοιχεῖα πέθανε στίς 7 Μαΐου τοῦ 2005 
(διάγνωση ΕΘ), διατηρήθηκε ὅμως στά 
μηχανήματα λόγῳ τῆς ἐγκυμοσύνης της.
 Τό ἰδιαίτερο στήν περίπτωσή της εἶναι ὅτι ὁ
 ΕΘ προκλήθηκε ἀπό κακοήθη ὄγκο στόν 
ἐγκέφαλο καί στή συνέχεια ὁ καρκίνος ἐξαπλώθηκε
 στό σῶμα τῆς «νεκρῆς».  
Μόλις ἔκριναν οἱ ἰατροί ὅτι τό ἔμβρυο μπορεῖ
 νά ἐπιβιώσει, προέβησαν τήν 1η Αὐγούστου στήν
 καισαρική τομή γιά νά μή προσβληθεῖ καί τό 
ἔμβρυο ἀπό τόν καρκίνο. 
Ἔτσι τό παιδάκι γεννήθηκε ζωντανό.
 Τήν ἑπόμενη μέρα οἱ ἰατροί διέκοψαν τή μηχανική
 ὑποστήριξη καί ἡ Susan Torres πέθανε ὁριστικά. 
Δέν θά ἔπρεπε σ’ αὐτές τίς περιπτώσεις οἱ παραπάνω
 Ποιμένες, ἐάν θέλουν νά εἶναι συνεπεῖς στίς θέσεις
 τους, νά διαβάζουν στίς «νεκρές» αὐτές γυναῖκες
 ἐνῶ κυοφοροῦν τήν νεκρώσιμη ἀκολουθία, 
τρισάγια καί τό 40ήμερο μνημόσυνο;




Τέλος, ὅταν ἀποδέχονται τόν ἐξ’ ἄκρας συλλήψεως 
δεσμό ψυχῆς καί σώματος, δηλ. πολύ πρίν 
σχηματιστεῖ ὁ ἐγκέφαλος, μέ ποιά λογική μπορεῖ νά 
στηρίξουν τήν διάσπαση αὐτοῦ τοῦ δεσμοῦ μέ τόν
 ἐπέλευση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, ἐνῶ ὅλο τό 
ὑπόλοιπο σῶμα παραμένει ζωντανό;





Δέν πείθονται ἀπό τό μεγάλο πλῆθος 
Πατερικῶν χωρίων πού καταδει­κνύουν τήν 
καρδιά ὡς ἕδρα τοῦ νοός καί τῶν ψυχικῶν 
δυνάμεων καί τόν ἐγκέφαλο ἁπλῶς ὡς μέσο ἔκφρασης
 αὐτῶν τῶν δυνάμεων, πρᾶγμα βέβαια, 
πού δέν σημαίνει περιορισμό τῆς ψυχῆς στήν 
καρδιά, ἀφοῦ διαχέεται σέ ὅλο το σῶμα, ἀλλά ἁπλῶς 
τήν χρήση τῆς καρδιᾶς ὡς ὀχήματος 
(βλ. σχετικά τήν πολύ ἐμπεριστατωμένη μελέτη 
τοῦ π. Στεφάνου Στεφόπουλου, 
Ἀπό τήν Ὀρθόδοξη στή «Μηχανιστική» Ἀνθρωπολογία). 
Ἑπομένως στήν περίπτωση τοῦ ΕΘ ὁ ἔσω ἄνθρωπος, 
«ὁ κρυπτός τῆς καρδίας ἄνθρωπος» κατά τό Ἀπό­στολο
 Πέτρο (Α΄ Πετρ. 3,4), ζεῖ καί βρίσκεται σέ διάλογο 
μέ τόν Θεό. Αὐ­τό ἄλλωστε ἔχει καταγραφεῖ 
στή διεθνῆ βιβλιογραφία μέ περιπτώσεις 
ἐγ­κε­φαλικά νεκρῶν ἀνθρώπων οἱ ὁποῖοι ὧρες,
 ἤ ἀκόμα καί μέρες, μετά τή διά­γνω­ση τοῦ ΕΘ 
εἶχαν τά χέρια τους σηκωμένα σέ στάση 
προσευχῆς ἐπί μα­κρό χρονικό διάστημα.




Πῶς εἶναι δυνατόν νά χαρακτηρίζεται ἡ «δωρεά» 
τῶν ὀργάνων ὡς θυσία γιά τόν συνάνθρωπο,
 ὡς ἀποτέλεσμα ἀνιδιοτελοῦς ἀγάπης, πού ἁγιάζει 
τό δότη; 
Ὅσοι προβαίνουν στήν πράξη αὐτή 
(ἐκτός βέβαια ἀπό τίς περίπτωσης δωρεᾶς 
ἐν ζωή ἑνός ἐκ τῶν διπλῶν ὀργάνων, 
π.χ. ἑνός νεφροῦ) ὁπωσδήποτε δέχονται τόν
 ἐγκεφαλικό θάνατο ὡς τελεσίδικο θάνατο
 τοῦ ἀνθρώπου. 
Ἑπομένως οἱ ἴδιοι δέν ἔχουν ἀνάγκη πιά 
τά ὄργανα πού δίνουν, τούς εἶναι πλέον
 ἄχρηστα, δέν στεροῦνται ἀπολύτως τίποτα.
 Τελικά σέ ποιά θυσία ὑποβάλλονται ὥστε νά
 ὑποστηρίζεται ἀκόμα καί ὁ ἑξῆς παραλογισμός,
 ὅτι μ’ αὐτή τήν πράξη τους ἀκολουθοῦν
 τή θυσιαστική προσφορά τοῦ Χριστοῦ γιά 
τόν ἄνθρωπο;





Πῶς εἶναι δυνατόν νά δέχονται τήν ἀνάσταση τῶν
 νεκρῶν, τήν ὁποία ὁμολογοῦμε στό Σύμβολο τῆς
 Πίστεως, μέ κοινόχρηστα μέλη, ὅταν ὁ 
Ἄγ. Γρηγόριος Νύσσης στό ἔργο τοῦ 
«Περί ψυχῆς καί Ἀναστάσεως» μιλάει γιά τά σημάδια
 τῆς ψυχῆς στά μέλη τοῦ σώματος μέ τό ὁποῖο
 ἦταν συνδεδεμένη. Σάν νά μήν ἀρκεῖ αὐτό,
 ὡς κορύφωση τοῦ παραλογισμοῦ ἀκούγεται καί
 ὁ ἑξῆς ἰσχυρισμός:
 Ὅπως τά σημεῖα τῆς Σταύρωσης (τῶν ἥλων καί τῆς λόγχης) 
εἶναι ἡ δόξα τοῦ Χριστοῦ, ὅπως μετά τήν 
κοινή ἀνάσταση τά τραύματα στά σώματα τῶν 
Μαρτύρων ἀποτελοῦν καί αὐτά τή δόξα τους,
 ἔτσι καί οἱ πιστοί χριστιανοί-«δωρητές» σώματος
 θά φέρουν τά προηγούμενα ὄργανά τους ὡς δόξα 
στό σῶμα τους, ἀφοῦ μέσω αὐτῶν ἐκδηλώθηκε ἡ
 «θυσιαστική τούς ἀγάπη» γιά τό συνάνθρωπο!





Τέλος, πῶς εἶναι δυνατόν νά παραβλέπονται 
ἀπό Ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ ὅλοι 
ἐκεῖνοι οἱ παράγοντες πού φανερώνουν, 
ἰδίως ἀπό πλευρᾶς τῶν ληπτῶν τῶν 
μοσχευμάτων, πόσο οἱ μεταμοσχεύσεις ἀντιβαίνουν
 στήν ἴδια τή φύση καί ταυτότητα τοῦ ἀνθρώπου. 
Πρῶτα ἀπό ὅλα ἡ ἀπόρριψη τῶν μοσχευμάτων 
ὡς ξένων πρός τό ἴδιο το σῶμα, ἡ ὁποία ἀποτρέπεται
 μόνο μέ τήν ἐφ’ ὅρου ζωῆς λήψη ἰσχυρῶν 
φαρμάκων. 
Ἄμεση συνέπεια εἶναι ὁ ἐνδόμυχος φόβος γιά
 τήν ἀπόρριψη αὐτή, ὁ ὁποῖος συνδέεται μέ 
φοβίες γιά μικρόβια, ἰούς καί γενικά γιά κάθε 
εἴδους μόλυνση, ἐπειδή μέ τή συνεχῆ λήψη τῶν
 φαρμάκων ἐναντίον τῆς ἀπόρριψης καταστέλλεται
 ἡ ἄμυνα τοῦ ὀργανισμοῦ, τό ἀνοσοποιητικό 
σύστημα  τοῦ λήπτη. Ἐπί πλέον τίς τελευταῖες 
δεκαετίες ἔχει παρατηρηθεῖ στούς λῆπτες τό
 καινοφανές σύνδρομο τῶν βροχερῶν ἤ
 ὁμιχλωδῶν ἡμερῶν. 
Πρόκειται γιά ἔντονα αἰσθήματα ἐνοχῆς καί 
ἐντροπῆς στούς λῆπτες πού ἔχουν νά κάνουν 
μέ τό διάστημα ἀναμονῆς τους γιά μόσχευμα. 
Ἐλπίζουν, ἐπιθυμοῦν ἤ καί προσεύχονται νά 
βρεθεῖ μόσχευμα γιά τήν παράταση τῆς ζωῆς
 τους, πρᾶγμα πού μπορεῖ νά ἐξασφαλιστεῖ μόνο
 μέ τόν θάνατο ἑνός συνανθρώπου τους. 
Καί τίς καλύτερες συνθῆκες ἀπό πλευρᾶς καιροῦ 
γιά τόν θάνατο αὐτό παρέχουν οἱ μέρες  μέ βροχή
 καί ὁμίχλη, ὅταν ὑπάρχουν τά περισσότερα
 θανατηφόρα ἀτυχήματα. 
Ὅλο καί μεγαλύτερες διαστάσεις στίς 
τελευταῖες δεκαετίες ἔχει πάρει καί τό πρόβλημα
 τῆς ταύτισης μέ τό νέο ὄργανο πού ἔχουν 
δεχτεῖ, ἰδίως στήν περίπτωση καρδιᾶς, 
ἐπειδή ἀπό τήν πλειοψηφία τῶν ἀνθρώπων ἡ 
καρδιά συνδέεται ἄμεσα μέ τά αἰσθήματα καί 
τήν προσωπικότητα τοῦ ἀνθρώπου. 
Εἰδικοί ἐπιστήμονες πού παρέχουν 
ψυχολογική στήριξη στούς λῆπτες μετά τήν 
μεταμόσχευση δέχονται μέ βάση τήν κλινική τ
ους ἐμπειρία, ὅτι σέ μεγάλο ποσοστό τῶν
 ληπτῶν (30% καί παραπάνω) παρατηρεῖται μιά 
κρίση ταυτότητας μετά τήν μεταμόσχευη. 
Αὐτή ὀφείλεται στό γεγονός ὅτι τρόπον τινά 
ἔχουν «κληρονομήσει» πλευρές τῆς 
προσωπικότητας τοῦ δότη, προτιμήσεις, 
ἀπέχθειες, ἀναμνήσεις, φοβίες καί ἐπιθυμίες του.
 Ἀπό πλευρᾶς ὀρθόδοξης θεολογίας κατανοοῦνται 
καί ἐξηγοῦνται τά φαινόμενα αὐτά ἀπόλυτα. 
Στά ὄργανα τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος καί 
κυρίως στήν καρδιά καταγράφονται καί χαράσσονται
 τά πάθη καί οἱ ροπές πού ὅλοι μας
 καλλιεργοῦμε καί στήν περίπτωση 
μεταμοσχεύσεων φυσικά μεταφέρονται στόν 
λήπτη τῶν ὀργάνων.



Ὅλα αὐτά δέν θά ἔπρεπε νά ἀνοίξουν
 ἐκ νέου τόν προβληματισμό γύρω ἀπό τό 
πολύπλευρο ζήτημα τῶν μεταμοσχεύσεων 
ἀπό πλευρᾶς ὅλων ἐκείνων τῶν ποιμένων τῆς 
Ἐκκλησίας πού τίς ἀντιμετώπιζαν εὐνοϊκά ὡς τώρα;
 Μήπως, ἰδίως μέ ἀφορμή τίς ἁρπακτικές διαθέσεις
 τῆς πολιτείας πού ἐκδηλώνονται ἀπερίφραστα μέ
 τόν νέο νόμο πού ἰσχύει ἀπό τήν 1η Ἰουνίου, 
ἦρθε ἡ κατάλληλη στιγμή γιά τήν ἀναθεώρηση
 τῆς Συνοδικῆς Ἀπόφασης ὑπέρ τῶν μεταμοσχεύσεων;

                                                 Λέων Μπράνγκ
                                                          Δρ. Θεολογίας
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» 
Ἀρ. Τεύχους 130-131
        Ἰούνος - Ἰούλιος 2013

«Η δωρεά οργάνων σώματος και το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης υπό το φως της πατερικής ανθρωπολογίας» υπό Μητρ.Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου



υπό Μητρ.Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου Σαββάτου,Καθηγητού Πανεπιστημίου Αθηνών
1. Θα μου επιτρέψετε να ξεκινήσω την ομιλία μου με μία αξιωματική αρχή. Το θέμα των μεταμοσχεύσεων και της δωρεάς οργάνων δεν είναι θέμα ηθικής (καλής η κακής) συμπεριφοράς αλλά ζήτημα οντολογικό για τον άνθρωπο, αφού άπτεται της ίδιας της ζωής. Με βάση λοιπόν αυτό το αξίωμα, η οποιαδήποτε άποψη περί μιας δεοντολογικής ηθικής, σύμφωνα με την οποίαν η συμπεριφορά του ανθρώπου υπαγορεύεται από την έννοιαν του καθήκοντος η της συμμόρφωσής του προς τον λεγόμενον ηθικόν νόμον, έχει δηλαδή ως ηθικό κίνητρο αποκλειστικά και μόνο τον σεβασμό στον ηθικό νόμο και τίποτε άλλο, δεν είναι δυνατόν να εκφράζει ούτε την αγάπη, ούτε το άδολο συμφέρον, ούτε το ενδιαφέρον για τους άλλους, ούτε τη φιλευσπραγχνία, ούτε  οτιδήποτε άλλο ποιοτικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου. Έτσι λοιπόν οποιαδήποτε ηθική η νομική προσέγγιση του θέματος των μεταμοσχεύσεων και της δωρεάς οργάνων είναι ανεδαφική και θεωρείται ξεπερασμένη, ενώ παράλληλα η εκ των προτέρων οποιαδήποτε πρόταση η ηθική απόφαση περί κάποιας ακολουθητέας ηθικής είναι φοβερά πολωτική και οδηγεί σε αδιέξοδα υπαρξιακά.



Γι’ αυτό λοιπόν το βασικό ερώτημα σχετικά με τις μεταμοσχεύσεις και τη δωρεά οργάνων είναι οντολογικό, είναι δηλαδή ζήτημα ζωής η θανάτου και όχι απλά ηθικής επιλογής. Η απάντηση στο ερώτημα εάν η δωρεά οργάνων ανθρωπίνου σώματος είναι επιτρεπτή, εξαρτάται από την απάντηση σε δύο άλλα ερωτήματα˙ Τι είναι αυτό το οποίο καθορίζει την έννοια και το περιεχόμενο της έννοιας «άνθρωπος» και πως οριοθετείται και κατανοείται ως γεγονός, ο,τι ορίζουμε με τον όρο «ζωή»; Η απαντήσεις είναι αρκετά πολύπλοκες.
Η σύσταση του ανθρώπου δεν είναι κατά τη σύγχρονη ανθρωπολογική επιστήμη,  απλώς μια υλική κατάσταση στην οποία θα προστεθεί ύστερα η ψυχή και το πνεύμα. Αυτά είναι πολύ δυαλιστικά και ιδεαλιστικά, τα οποία μάλιστα δεν ισχύουν πλέον σε καμμιά επιστήμη και δεν αντέχουν σε κανέναν διεπιστημονικό διάλογο.
2. Στη θεολογική σκέψη επιπλέον η σύσταση του ανθρώπου είναι οργανική κατά βάση,  γι’ αυτό και όταν δίνουμε αυτή τη περιγραφή, τίθεται αρκετές φορές το επόμενο ερώτημα, τι είδος υλικής υπόστασης είναι ο άνθρωπος.
Οι κλασσικές φιλοσοφικές απόψεις και οι θεολογικές αντιλήψεις θεωρούν ότι η ταυτότητα του ανθρώπου βρίσκεται στη ψυχή, η οποία  αποτελεί το οργανικό στοιχείο του ανθρώπου, αυθυπόσταση, αυθύπαρκτη, στην ουσία της είναι πνευματική και όχι υλική και επιβιώνει ανεξάρτητα από το σώμα. Η πλατωνική αυτή αντίληψη επέδρασε βαθύτατα στη χριστιανική παράδοση  (κυρίως στη δυτική αντίληψη περί ανθρώπου) και οι συνέπειές της υπήρξαν βαρυσήμαντες για το ανθρωπολογικό ζήτημα. Ποιές είναι αυτές ;
α)  Ότι  το  σώμα  αποτελεί την φυλακή της ψυχής, (Πλάτωνας), ο άνθρωπος για να βρει τον πραγματικό του εαυτό πρέπει να απελευθερωθεί από το σώμα του και να ζήσει μία άϋλη και άχρονη ύπαρξη σε μία αιωνιότητα που δεν συνδέεται καθόλου με τον παρόντα κόσμο.
β) Ότι αυτό που θα επιζήσει είναι μόνο η ψυχή (Ωριγένης – Αυγουστίνος), όλος ο άλλος άνθρωπος (σωματικός – βιολογικός) είναι προορισμένος να χαθεί, αυτό δε τελικά το οποίο καθορίζει την ταυτότητα του ανθρώπου είναι το άϋλο πνεύμα και η αθάνατη και αιώνια ψυχή χωρίς το σώμα του.
Επίσης στην ιστορία της ανθρωπολογικής σκέψης υπάρχει και μία άλλη παράμετρος. Ο άνθρωπος ορίστηκε ως << ζώον λογικόν >>˙ δυνάμενο να σκέπτεται, να έχει συνείδηση  του εαυτού του και του κόσμου. Η παρούσα όμως ανθρωπολογική ταυτότητα συνεπάγεται ότι ο άνθρωπος αναπτύσσει τις διανοητικές του ικανότητες μονομερώς και ανεξάρτητα από το σώμα του, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σκεπτόμενα όντα τα οποία δεν έχουν  την ανάγκη του ανθρωπίνου σώματος για να παράγουν  νόηση   (πρβλ. computers, internet). Από αυτή την απομόνωση ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ότι καταργείται σιγά – σιγά το σώμα ως όργανο νόησης,  και προσπαθούμε να σκεπτόμεθα, να επικοινωνούμε, να ψωνίζουμε ακόμη και να ερωτευόμαστε χωρίς το σώμα, αυτό το μοναδικό όργανο,  το οποίο μας συνδέει με το φυσικό μας περιβάλλον αλλά και με τους άλλους ανθρώπους. Το σώμα υπό αυτή την προοπτική αφενός δεν μπορεί  να παρακολουθήσει  τη νόηση και την πληροφόρηση και αφετέρου μπαίνει σε μία υποδεέστερη μοίρα, η οποία αξιολογικά πολλές φορές μπορεί και να μην είναι μετρήσιμη.
3.  Πέραν όμως από τις παραπάνω  φιλοσοφικές αντιλήψεις, οι σύγχρονες βιοτεχνολογικές πρόοδοι και οι διάφορες παρεμβάσεις της γενετικής μηχανικής απέδειξαν και συνεχώς επιβεβαιώνουν, ότι το ερώτημα της αλήθειας για το τι είναι άνθρωπος και ο ορισμός της ταυτότητας του ανθρώπου δεν απαντάται από μία μονομερή έξαρση της νοημοσύνης η του ψυχισμού του, έναντι της σωματικής και βιολογικής υποστάσεως του ανθρώπου.
Ο άνθρωπος κατανοείται και αυτό επιβεβαιώνεται ως ψυχοσωματική οντότητα. Η αλήθεια του ανθρώπου δεν έγκειται μόνο στη ψυχή του αλλά και στην οργανική ενότητα ψυχής, σώματος, και κατά κάποιους πατέρες της Εκκλησίας, και πνεύματος.
Η ψυχή του ανθρώπου γεννιέται  μαζί με το σώμα του και το σπουδαιότερο δεν αναπαύεται τελικά αν δεν ανακτήσει το σώμα της (Αναστάσιος Σιναΐτης). Έτσι «το σώμα χωρίς την ψυχή είναι πτώμα, μα και η ψυχή χωρίς το σώμα είναι φάντασμα, δεν είναι σε καμμιά περίπτωση άνθρωπος. Δεν είναι η αλήθεια του ανθρώπου». Δεν μπορούμε λοιπόν να λέμε ότι ο άνθρωπος έχει σώμα αλλά είναι σώμα. Αυτό θα πει ότι το σώμα είναι στοιχείο της αλήθειάς του, του είναι του, της ύπαρξής του και της οντότητάς του. Αυτό συνεπάγεται ότι κάθε επιστημονική και τεχνολογική κατάκτηση που καταργεί η αποδυναμώνει τον ρόλο του σώματος στη γνώση και στην επιστήμη αντιβαίνει όχι την ηθική αλλά την αλήθεια, γι’ αυτό τι είναι ζωή, στα πλαίσια μιας οντολογίας του ανθρώπου.
Επιπλέον η θέση ότι ο άνθρωπος δεν έχει σώμα αλλά είναι σώμα υποδηλώνει ότι χωρίς το φυσικό περιβάλλον και κυρίως χωρίς τους άλλους ανθρώπους (συναθρώπους) παύει να υπάρχει ο ίδιος ως άνθρωπος. Η αλήθεια λοιπόν του ανθρώπου, συνδέεται άρρηκτα και με την υπόλοιπη κτίση και με τον άλλο άνθρωπο κυρίως και εδώ βρίσκεται το τελευταίο αλλά ουσιαστικό στοιχείο της πατερικής ανθρωπολογίας, το οποίο απαντά και στο γεγονός της ζωής. Ο άνθρωπος δεν βρίσκεται σε σχέση εξάρτησης από τη φύση μόνο, αλλά σε σχέση διαλεκτική μαζί της και με τους άλλους ανθρώπους, τους συνανθρώπούς του, και εδώ έγκειται η σπουδαιότητα και η σημασία του όλου θέματος, γιατί στη σχέση του με τον άλλον άνθρωπο ασκεί την ελευθερία του η για να τον καταστρέψει η για να τον αγαπήσει και να τον σεβαστεί ως άνθρωπο, δηλ. ως μία άλλη - έτερη ψυχοσωματική οντότητα. Γιατί όμως ο τρόπος «διαχείρισης» του σώματός μας γίνεται «στάδιο» άσκησης της ελευθερίας μας ; Το σώμα – σάρκα, κατά τον βιβλικό όρο, – είναι το μέσον μέσω του οποίου δηλώνουμε την παρουσία και την διαθεσιμότητά μας ο ένας προς τον άλλον. Το σώμα του κάθε ανθρώπου είναι το μέσον μέσω του οποίου ο άνθρωπος γίνεται διαθέσιμος στους άλλους, στην πραγματικότητα δηλαδή είναι διαθεσιμότητες, με τις οποίες καθίσταται ενεργή και δοκιμάζεται η ελευθερία του ανθρώπου, και αυτό ισχύει γιατί ο άνθρωπος δεν είναι αυτόνομο ον, αλλά λαμβάνει την ύπαρξή του από τους άλλους και επιβεβαιώνει την ύπαρξή του από τη σχέση του με τους άλλους. Η ζωή του ανθρώπου είναι ένα γεγονός «σχεσιακό» και όχι ατομικό, γι’ αυτό και μπορεί συγχρόνως να δωρίζει τη ζωή του και στους άλλους (στα πλαίσια αυτά μπορούμε να προσεγγίσουμε και την οριοθέτηση μεταξύ συμμετοχικής και αυτουργικής συμπεριφοράς, της αυτοκτονίας, από την ευθανασία, και του δικαιώματός του απέναντι στο θάνατο ).
Η σχέση είναι μία πράξη ζωής, η πλέον δημιουργική, γι’ αυτό είναι η ζωή είναι σχέση αλλά και η σχέση ζωή. Αντίθετα μία ατομοκεντρική και αυτιστική θεώρηση της ύπαρξής μας συνεπάγεται θάνατο, δηλαδή αποκοπή και παραίτηση από κάθε αξίωση και διεκδίκηση για ζωή. Έτσι η προσφορά της ζωής για την διαιώνιση η τη συντήρηση της ζωής του άλλου επαινείται ενώ η αυτοκτονία, ως έμπρακτη έκφραση φιλαυτίας και αυτιστικής συμπεριφοράς διαχείρισης της ζωής μας κατακρίνεται. Σχέση λοιπόν «σημαίνει υπέρβαση της απομόνωσης και της βιολογικής αποκλειστικότητας» της ίδιας της ζωής μας.
4.  Σε αυτή λοιπόν τη διαλεκτική εισέρχεται και το θέμα των ατομικών δικαιωμάτων και των ατομικών ελευθεριών, και μάλιστα ως δικαίωμα για αυτοδιάθεση του  σώματος η των οργάνων του, προ η και μετά τον θάνατον.
Είναι γνωστόν, ότι το παρόν ερώτημα επανέφερε στο προσκήνιο της επικαιρότητας ένα θέμα, με το οποίο για μία ακόμη φορά επιβεβαιώνεται η απόκλιση η οποία υφίσταται μεταξύ των διαφόρων  θρησκευτικών αντιλήψεων και φιλοσοφικών δοξασιών, σχετικά με την στάση του ανθρώπου έναντι του σώματός του και των ανθρωπίνων οργάνων του, αλλά και του τρόπου κατανόησης και λειτουργίας του λεγομένου << ατομικού δικαιώματος >>.
Η απάντηση όμως στα ερωτήματα αυτά εξαρτάται κυρίως από την απάντηση την οποία δίνουμε στο κατεξοχήν ερώτημα σχετικά με τον ορισμό της ταυτότητας του ανθρώπου.
Όσον αφορά την πρόκληση περί των << ανθρωπίνων δικαιωμάτων >>, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι για την ορθόδοξη θεολογία, σχετικά με τα δικαιώματα του ανθρώπου, υφίστανται όρια μεταξύ της κοινωνικής έννοιας της ελευθερίας και της πραγματικής ελευθερίας της ύπαρξης. Ύψιστη μορφή ελευθερίας σημαίνει το να μπορεί ο άνθρωπος να θυσιάζει ελεύθερα ακόμη και τα ατομικά  του  δικαιώματα, για χάρη της αγάπης προς τους άλλους, γι’ αυτό και το ορθόδοξο << δέον >> περί του ανθρώπου υπερβαίνει σε δύναμη και πνοή τον απλό ορίζοντα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ατομικών ελευθεριών και αξιολογείται σε ένα άλλο επίπεδο, καθαρά υπαρξιακό και προσωπικό, όπου, όπως και η ζωή, έτσι και τα ενεργήματα της ζωής θεωρούνται στα πλαίσια της προσωπικής κοινωνίας και της υπαρξιακής σχέσης μεταξύ των ανθρώπων.
Ο σεβασμός στο << ατομικό δικαίωμα >>, κύριο γνώρισμα του δυτικού διαφωτισμού και του τρόπου σκέψης και κατανόησης της ζωής, είναι έξω από τον εκκλησιαστικό τρόπο του ζην, γιατί μία τέτοιου είδους  <<διαχείριση>> του ατομικού δικαιώματος και της έννοιας της ελευθερίας, αποτελεί μία ατομοκρατική θεώρηση τόσο του  δικαιώματος για την ίδια τη ζωή, όσο και του ίδιου του σώματος. Η εκκλησιαστική  θεώρηση και χρήση του σώματος δεν μπορεί να κατανοηθεί μόνο με βάση το δικαίωμα για αυτοδιάθεση ακόμη και του ίδιου του σώματός μας, προ η μετά τον βιολογικό θάνατο, η οποιασδήποτε άλλης θεώρησης η χαρακτηρισμού του θανάτου, γι’ αυτό και μπορεί να λειτουργεί ανεξάρτητα και άσχετα προς τα δικαιώματα των άλλων συνανθρώπων. Το σώμα είναι εκκλησιαστικά σεβαστό, κανένας δεν μπορεί να το << φθείρει >>, ούτε και ο ίδιος ο φορέας του η να επιδιώξει τη βίαιη καταστροφή του, ούτε τέλος να το μεταχειριστεί ως μία υπόθεση η υποκείμενο ατομικής ιδιοκτησίας (υπ’ αυτή την προοπτική διακρίνεται <<κανονικά>> η αυτοκτονία από την αυτοπροσφορά).  Ο κάθε πιστός πρέπει να γνωρίζει, ότι το σώμά του ανήκει και στα λοιπά εκκλησιαστικά μέλη, άρα και η μετά θάνατον τύχη ενός σώματος δεν αφορά μόνο την επιθυμία του  νεκρού, αλλά είναι υπόθεση σχέσεων, αυτό άλλωστε προσδιορίζει και το διακριτικό κριτήριο μεταξύ ζωής και θανάτου, όχι δηλαδή εάν κάποιος προσφέρεται (σωματικά, ψυχικά, πνευματικά) μετά θάνατον, αλλά εάν προσφέρεται για να δώσει ζωή. Αυτό συνεπάγεται ότι το σώμα, ακόμη και του νεκρού, δεν αποτελεί το αντικείμενο μιας εν ζωή επιθυμίας για αυτοδιάθεση αλλά ανήκει και σε όλλους τους άλλους, όπως δηλώνεται και από την προτροπή της Εκκλησίας, στη δωρεά του σώματος, για την ζωή άλλων συνανθρώπων και στη δυνατότητα χρήσης οργάνων για μεταμόσχευση.

5.  Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν ότι στην εποχή μας απαιτείται μία αφύπνιση και μία συνεργασία. Εκκλησία και Πολιτεία ας επισπεύσουν τη συνεργασία τους στην αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων. Η Εκκλησία ας προσφέρει την εγρήγορση των συνειδήσεων και ας ενσταλάξει με τη θεολογία της  στον πολιτισμό μας το σεβασμό  στον άνθρωπο ως πρόσωπο τονίζουσα την αγαπητική προσφορά των σωμάτων μας προς τους άλλους, ως έκφραση ελευθερίας και σεβασμού, χωρίς να υπεισέρχεται σε άλλους χώρους επιστημών, προκειμένου να αποφανθεί περί του είδους η της μορφής του βιολογικού θανάτου (αυτό είναι αντικείμενο της ιατρικής και όχι των κληρικών η των θεολόγων), αλλά να τονίζει και να προσεγγίζει το γεγονός της ζωής και της ανθρώπινης ύπαρξης , ως γεγονός σχέσης και προσφοράς.
_____________
Ομιλία στην Ημερίδα πού διοργάνωσε το Γενικό Νοσοκομείο Καλαμάτας σε συνεργασία με τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων, θέμα: «Μεταμοσχεύσεως και η δωρεά οργάνων» (Καλαμάτα, 14-10-2011).

  Ἕκαστον μέλος τῆς ἁγίας σου σαρκός ἀτιμίαν δι' ἡμᾶς ὑπέμεινε τὰς ἀκάνθας ἡ κεφαλή ἡ ὄψις τὰ ἐμπτύσματα αἱ σιαγόνες τὰ ῥαπίσματα τὸ στό...