Πάθος Θεού=Ελευθερία της Δημιουργίας Πρωτοπρ. Γερασίμου Ζαμπέλη

Πρωτοπρ. Γερασίμου Ζαμπέλη, Σταυρός και Ανάσταση,Λευκάδα 2004, σελ. 37-45 Ο ιερός χώρος της Ιουδαϊκής γης, από την στιγμή, που εξαγιάστηκε με την παρουσία του Θεανθρώπου, δεν αποτελεί ένα μικρό, μηδαμινό κομμάτι της ανθρωπότητας. Έχει έκτοτε πάρει θεόρατες, οικουμενικές διαστάσεις. Τα δραματικά γεγονότα, που τόσο σύντομα ξετυλίχθηκαν πάνω στο πονεμένο κορμί εκείνης της άκρης του κόσμου, έχουν την αντοχή και την δυνατότητα να προσδώσουν την αναγκαία πνευματική έκταση, η οποία ταυτόχρονα προσφέρει το λυτρωτικό και σωτηριολογικό μέγεθος σε κάθε ψυχή, που ταπεινά και αληθινά προσεγγίζοντας, ατενίζει, με θεραπευτική διάθεση, το Όλύμπιο αυτό ύφος. Σε κείνο τον ιερό χώρο θυσιάσθηκε ο «χορηγός της ζωής». Δοκιμάστηκε η άφθαρτη αγάπη του Θεού μέσα στο πύρινο χωνευτήρι της αδικίας· της αστοχίας - του εγωϊσμού και της ανόητης πνευματικότητας του τραγικού διαχρονικού «Προμηθέα Δεσμώτη» άνθρωπου. Ενώ ταυτόχρονα αντιπροσωπεύτηκε το βαρύτατα τραυματισμένο «γένος των ανθρώπων», από την αμείωτη φορά και ανίατη φθορά της Προπατορικής ανταρσίας, με τον Σταυρό και την θυσία του μεγαλομάρτυρα Χριστού. Έτσι ο Ιησούς γίνεται τώρα ο δεύτερος γενάρχης της Χάριτος. Αφού ο έντονα τραυματισμένος και ακέφαλα «χτυπημένος» από την ιοβόλο πρόκληση στον υπέροχο κήπο της Εδέμ κόσμο η Δημιουργία, δεν είχε την δύναμη και την δυνατότητα να συγχωρήσει τα πολυδύναμα διαλυτικά της πταίσματα. Ο Θεάνθρωπος ανέλαβε το βάρος των αδυναμιών του κόσμου· σήκωσε στους Πανάχραντους ώμους Του τις αμαρτίες των ανθρώπων και με το Πανάγιο Αίμα Του ξέπλυνε την ενοχή τους, σχίζοντας το τραγικό χειρόγραφο της αμαρτίας (Κολ. 2.14), που τόση οδύνη, μαρτύριο και αποστασία προσέφερε στον τραγικό ναυαγό του γαλήνιου πελάγους της θείας αγάπης. Και αποκατέστησε τις διαταραγμένες σχέσεις Θεού - Δημιουργίας. Και μη ξεχνάμε! Ο Σταυρός του Θεού είναι η υπέρτατη και αποτελεσματική πράξη επαναλειτουργίας και διαφύλαξης της ιερότητας και της καθαρότητας της Δημιουργίας. Ο πόνος, η αγωνία και το Αίμα του Θεού, που τόσο πολύ άφθονα έρρευσαν την μεγάλη στιγμή της φοβερής δοκιμασίας Του, εξαγόρασαν την δημιουργική πνοή· την ειρήνη και την ελευθερία στο πάντιμο έργο των «θείων δακτύλων». Ο Χριστός άπλωσε τα πονεμένα χέρια Του στον μαρτυρικό Σταυρό και «ήνωσε τα το πριν διεστώτα», δηλαδή τον Θεό και τον κόσμο, που τόσο γρήγορα και φτηνά η Έωσφορική αλαζονεία τους είχε διαχωρίσει. Και όχι μόνο! Συμφιλιώθηκε και ειρήνευσε ο Πλάστης με το Πλάσμα. Όλα πια κινήθηκαν με την αμάραντη δύναμη και φορά της Ελευθερίας του Χριστού, που με τόση προκλητικότητα και πονηριά νόθευσε ο «αντίδικος» διάβολος, αλλοιώνοντας το νόημα και τον σκοπό του ανθρώπου και της Δημιουργίας ολόκληρης. Παγιδεύοντας αυτό το «καλά λίαν» δημιουργημένο έργο του Θεού σε μία άντίστροφή και έντονα αρνητική κίνηση θανάτου. Οδηγώντας το έξω από τον ζωηφόρο χώρο της θείας αγάπης, μέσα σε αφανή και εμφανή κυκλώματα πνευματικής υποταγής και βεβήλωσης· σε ηθικά ναρκοπέδια που απεργάζονται την έκπτωση από την αγάπη· τον μολυσμό· τον παραλογισμό και την αιχμαλωσία σε «λογικές» θανάτου. Ο Χριστός με το υπερφυές μεγαλείο του θείου Του Πάθους, με την αιμορραγία Του πάνω στο χαριτόβρυτο Σταυρό, «χτύπησε το αταπείνωτο κεφάλι» (της διαχρονικής και μεταπτωτικής έχθρας (Έφεσ. 2,16), που κρυφοζούσε μέσα στα ηφαιστειώδη σπήλαια των καρδιών και της επαναστατημένης δημιουργίας, προσφέροντας «αντίτιμο» ισχυρό και θείο, την ίδια την ζωή Του, που όμως οδήγησε στην λύση τοϋ δράματος και την λύτρωση της τραγωδίας του κόσμου. Έτσι ο Σταυρός του Θεανθρώπου αποτελεί μία ακόμη στρόφιγγα ζωής και ελευθερίας, που μπορεί ολοκληρωτικά και αποτελεσματικά να διασώσει το περιβάλλον και τον περιβαλλόμενο, την μαρτυρική κτίση και τον τραγικό άνθρωπο, από τις καταθλιπτικές δαγκάνες της μεγάλης και περίεργης μόλυνσης -κύρια πνευματικής- ηθικής, που μετασχηματίζονται στη συνέχεια σε εκρηκτικές εστίες πολύμορφου θανάτου - που τόσο «χτυπούν» τυφλά τα νεύρα της όλης της Δημιουργίας. Και ασφυκτικά επίπονα· και επίμονα βασανίζουν ψυχές και σώματα, αλλά και ολόκληρη την κτίση κάτω άπό ασφυξιογόνο και μολυσματικό τους «δηλητήριο», για να τα οδηγήσουν από την πνευματική-ηθική νάρκωση, στον ευτελισμό, τον παραλογισμό και την αλόγιστη φθορά. Η Εκκλησία με την καταπληκτική και αγιότεκνη υμνολογία της επισημαίνει την μεγάλη αυτή αλήθεια. Αποθέτει με εμπιστοσύνη στην τραυματισμένη καρδιά του ταλαίπωρου κόσμου την θεία του και σωτήρια πρόκληση. Και δείχνει, μέσα στο νοσογόνο και μολυσματικό σκοτάδι της εποχής, την ολόδροση πηγή της ελπίδας και την χαριτόβρυτη βρυσομάνα της ζωής και της ελευθερίας. Δεν αγνοεί την προκλητικότητα της εποχής. Ούτε αρνείται την δραματικότητά της. Βλέπει ακριβώς το δράμα της το μεγάλο και καταθέτει την ζωηφόρο αγάπη της, για το ευλογημένο ξεπέρασμα. Για το άνθισμα της λύτρωσης της από τα πολυχρόνια φθοροποιά δεσμά της. Μέσα από το λειτουργικό-υμνολογικό μας περιβόλι θα δρέψουμε ελάχιστα άνθη ζωής και ελευθερίας, που τόσο πολύχυμα τα ποτίζει ο Σταυρός του Κυρίου και γίνονται μυστικοί πήδακες, που αποκαθαίρουν το «λύμα» της φθοράς και το μεταποιούν σε δύναμη και περιουσία αθανασίας. «Τα πάθη τα σεπτά η παρούσα ήμερα, ως φώτα σωστικά, ανατέλλει τω κόσμω· Χριστός γαρ επείγεται του παθείν αγαθότητι· ο τα σύμπαντα εν τη δρακί περιέχων καταδέχεται αναρτηθήναι εν ξύλω του σώσαι τον άνθρωπον». Ο Χριστός ξεκινάει το δρόμο του μαρτυρίου Του, που περνάει από τον Σταυρό προκειμένου να διαγράψει και να ακυρώσει την φυγόκεντρη φορά της αρχαίας παρακοής, που δηλητηρίαζε επικίνδυνα την δημιουργία τοΰ Θεοϋ. Τώρα η άφθαρτη αγάπη του Θεού εισβάλλει δυναμικά στην νοσογόνο πρόκληση του θανάτου και της φθοράς, για ν' ανθίσει το λυτρωτικό χαμόγελο της ευτυχίας στην ταλαίπωρη κτίση και τον αιχμάλωτο άνθρωπο. Ο ιερός υμνογράφος προχωρεί. Αποκαλύπτει την τραγωδία της ένοχης δημιουργίας. Που αγωνιά· πονάει· αιματώνεται στο χαράκωμα της αμαρτίας και κατακαίγεται στην υψικάμινο των ένοχων έργων. «...Ίδε την βεβυθισμένην τη αμαρτία, την απηλπισμένην δια τας πράξεις, την μη βδελυχθείσαν παρά της σης αγαθότητος· και δος μοι Κύριε, την άφεσιν των κακών και σώσον με». Η αμαρτία πληγώνει τον άνθρωπο. Σκοτίζει την λογική. Εξαγριώνει και μολύνει την δημιουργία. Την φωτογράφιση αυτού του μαρτυρικού «τοπίου» κάνει με τον παραπάνω λόγο του ο υμνογράφος. Και προσφέρει ταυτόχρονα το θεραπευτικό «εργαλείο». Την σώζουσα αγάπη του Θεού, που δεν αρνείται τον ασθενή, τον απελπισμένο, τον πληγωμένο από τις δαγκάνες της αμαρτίας. Αντίθετα μάλιστα. Προσφέρει την αγάπη Του και την ζωή Του, για να αποχτήσουν ξανά την ζωή, που έχασαν ή που πλήγωσαν. Δια του υμνογράφου η Εκκλησία μας, που είναι «η σωτηρία αυτών που χάνονται», απευθύνεται στον χορηγό και ελευθερωτή Ιησού. Στον «πραθέντα και ελευθερώσαντα ημάς». Εξαλλου η ζωή και η δημιουργία έχουν ραγίσει από τότε που ο άνθρωπος αυτονομήθηκε από τον λόγο της θείας αγάπης. Έχασαν την ποιοτική τους βαρύτητα. Και βυθίσθηκαν σ' ένα σκληρό, τυραννικό σκοτάδι. Ένα σκοτάδι θανάτου. Μ' ένα πρωτόγνωρο και θαυμάσιο λυρικό ξέσπασμα ο ποιητής αγγίζει τον φλεγόμενο χώρο. Και χρησιμοποιώντας εικόνες από το φυσικό μεγαλείο της δημιουργίας, με κάλλος εκφράσεως μοναδικό - ιεροπρέπεια βιώματος ασύγκριτη και ταπείνωση υψιπετή, αποκαλύπτει το δράμα της αιχμαλωσίας. Ενώ ταυτόχρονα παραδίδει την βαρυαλγούσα ύπαρξη στα χέρια της θείας αγάπης. «...Οίμοι! λέγουσα, ότι νυξ μοι υπάρχει, οίστρος ακολασίας, ζοφώδης τε και ασέληνος, έρως της αμαρτίας. Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων, ο νεφέλαις διεξάγων της θαλάσσης το ύδωρ· κάμφθητί μοι προς τους στεναγμούς της καρδίας, ο κλίνας τους ουρανούς τη άφάτω σου κενώσει. Ο πόνος οργώνει την αμαρτωλή ψυχή. Κι όσο περισσότερο αυτή έχει αυτογνωσία, τόσο περισσότερο γονατίζει· ταπεινώνεται· συντρίβεται ενώπιον του μεγαλομάρτυρα Δημιουργού. Ενώπιον του «ταπεινού γίγαντα», που έδειξε τον καλύτερο δρόμο για την ελευθερία.. «Ο λίμνας και πηγάς και θάλασσας ποιήσας, ταπείνωσιν ημάς εκπαιδεύων αρίστην, λεντίω ζωννύμενος υπερβολή ευσπλαχνίας και υψών ημάς από βαράθρων κακίας, ο μόνος φιλάνθρωπος». Ελευθερώνεται σιγά-σιγά ο δρόμος. Ο Ιησούς με το υπέρτατο παράδειγμά του -την ταπείνωση- α νθίζε ι, το χαμόγελο της ελπίδος στην ανήσυχη και τόσο χαλαιπωρημένη δημιουργία. Θεληματικά πορεύεται το δρόμο του μαρτυρίου προκειμένου να συντρίψει τα άθλια δόκανα του διαβόλου και να ελευθερώσει τον άθλιο αποστάτη από την μεγάλη, βασανιστική περιπέτεια του θανάτου. Ο Σταυρός του Χριστού είναι η πληρωμή Του για την ελευθερία του αανθρώπου και της κτίσεως. Έτσι, «ο αναβαλλόμενος φως ως ιμάτιον γυμνός εις κρίσιν ίστατο και εν σιαγόνι ράπισμα εδέξατο υπό χειρών ων έπλασε· ο δε παράνομος λαός τω σταυρώ προσήλωσε τον Κύριον της δόξης» και στην μεγάλη εκείνη προδοσία του Σωτήρα και Ευεργέτη «το καταπέτασμα του ναού εσχίσθη· ο ήλιος εσκότασε, μη φέρων θεάσασθαι Θεόν υβριζόμενον, ον τρέμει τα σύμπαντα». Τα γεγονότα που ύφαναν το στιμόνι της τραγωδίας του Γολγοθά, οπωσδήποτε ξεπερνούν την αντοχή της ανθρώπινης λογικής. Γι' αυτό έκπληκτος ο ιερός υμνωδός θα α ναφωνήσει : «φρίξον ήλιε, στέναξον η γη και κλονουμένη βόησον· Ανεξίκακε Κύριε δόξα σοι». Συνοδός, βέβαια στην ιερή αποτίμηση των θείων γεγονότων ο άνθρωπος και η κτίση. Ολόκληρη η δημιουργία ακτινογραφεί αθόρυβα ή συνοδοιπορεί και συμπάσχει με τον «μόνο εν μακροθυμία ανείκαστο» Χριστό. Αυτόν που είναι «ο Λόγος του Θεού ο ζων και ενεργής και τομώτερος υπέρ πάσαν μάχαιραν» (Εβρ. Δ', 12). Αυτόν, που θυσιάζεται για την ελευθερία τους. Που προσφέρει τον Εαυτό Του στον Σταυρό για την σωτηρία όλων μέσα στους ατελεύτητους αιώνες. «Σταυρωθέντος σου, Χριστέ, πάσα η κτίσις βλέπουσα έτρεμε· τα θεμέλια της γης διεδονήθησαν φόβω του κράτους σου· σου γαρ υψωθέντος σήμερον, γένος εβραίων απώλετο· του ναού το καταπέτασμα διερράγη διχώς· τα μνημεία ηνεώχθησαν και νεκροί εκ των τάφων εξανέστησαν...». Η Σταυρική όμως θυσία του Θεανθρώπου άγγιξε λυτρωτικά την δημιουργία. Απετέλεσε την πρωτοπόρο μιας αναγκαίας οικολογικής επανάστασης, που ξεκινάει άπό την ελευθερία των ψυχών την ολοκληρωτική ανάσταση του ανθρώπου και διαχέεται λυτρωτικά στην κτίση. Η καρδιά και τα νεύρα· ο αληθινός μηχανισμός σωτηρίας του δράματος της δημιουργίας είναι ο Σταυρός και η Ανάσταση του Θεανθρώπου. Μέσα από το ασίγαστο αυτό ποτάμι ζωής ξεχύνεται η σωτηρία του κόσμου. «Έδυς υπό γην ο φωσφόρος της δικαιοσύνης και νεκρούς ώσπερ εξ ύπνου εξήγειρας, εκδιώξας άπαν εν τω άδη σκότος». Ο Ιησούς Χριστός είναι «ο Λόγος της Σωτηρίας» (Πραξ. ΙΓ, 26), «ο Λόγος της ζωής» (Φιλ. Β', 16). Ο θάνατος του Χριστού αποτελεί τον πρωτογενή καρπό αγωνίας της βάναυσα κακοποιημένης από την αμαρτία Δημιουργίας. Θεατές στο «πανηγύρι του θανάτου» και συνεργάτες στο απαίσιο έγκλημα ο άνθρωπος και η κτίση, αντικρύζουν τώρα το δράμα με θλίψη· περίσκεψη· προβληματισμό. Και συμπάσχουν στην κορύφωση της τραγωδίας. Η προσέγγιση και η αποκάλυψη γίνεται από τον ιερό υμνογράφο: «Εκστηθι φρίττων ουρανέ, και σαλευθήτωσαν τα θεμέλια της γης. Ιδού γαρ εν νεκροίς λογίζεται ο εν υψίστοις οικών και τάφω σμικρώ ξενοδοχείται· ον παίδες ευλογείτε, ιερείς ανυμνείτε, λαός υπερυψούτε, εις πάντας τους αιώνας». Συμμετέχει, λοιπόν, αληθινά η κτίση στο πένθος για τον θάνατο και την ταφή του Θεού. Έτσι σκοτάδι βαθύ «στεφάνωσε» εφιαλτικά την ταραγμένη γη των ανθρώπων αμέσως μετά την Σταύρωση του Κυρίου. Σεισμός ισχυρός συγκλόνισε τα θεμέλια της γης. Οι νεκροί ξεσηκώνονται και βηματίζουν στην έρημη κοινωνία των ανθρώπων. Ο άνθρωπος προδίδει τον Θεάνθρωπο! Πως θα μπορούσε η πονεμένη κτίση να αντικρύζει με απάθεια το μεγάλο δράμα του Θεού; Πως θα ήταν δυνατόν να βλέπει τον άνθρωπο να ανεβάζει στον σταυρό τον «συνέχοντα δρακί την κτίσιν» δίχως να πενθεί για την εφιαλτική πόρωση, που δημιουργεί πια εκρήξεις παραλογισμού; Ο λαός όμως του Θεού παρακολουθεί τον Σταυρό και την Ταφή, την παράδοση του Θεού στα σπλάγχνα της γης και αναμένει την δική του λύτρωση και ελευθερία. Του Χριστού και της δημιουργίας ολόκληρης την Ανάσταση. Σήμερα, εποχή αποϊεροποίησης και ευτελισμού της ζωής και του ανθρώπου, το μυστικό πέρασμα του Θεανθρώπου από την ταλαιπωρημένη και βασανισμένη γη μας, που τόσο απλά - ανίερα και βλάσφημα καθημερινά βεβηλώνουμε, ραγίζοντας ταυτόχρονα και τα ζωηφόρα υπαρξιακά μας νεϋρα, θα πρέπει να σημάνει την ευλογημένη επανάσταση της ελευθερίας του ανθρώπου και της δημιουργίας. Η αναταραχή· η σκοτοδίνη· το ηθικό μαστίγωμα και πνευματικό μαρτύριο· η ρύπανση του κοινωνικού σώματος και της κτίσης· η έσχατη και τόσον ενοχλητική ανθρώπινη ένδεια τονίζουν, με ευθύνη και πόνο, την ανάγκη της παρουσίας του Εσταυρωμένου Θεοΰ μας στην άσημη και ραγισμένη ζωή μας. Ναι! Ήλθε η ώρα του Θεού. Για να ζήσει «εν αγάπη και ελευθερία» ο τραγικός άνθρωπος και το «θαύμα του Θεού»· η δημιουργία.

Το κήρυγμα της Κυριακής - Στο «δείπνο» της ζωής

Πρωτοπρεσβύτερος ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΖΑΜΠΕΛΗΣ

Kαθώς βηματίζουμε προς τα Xριστούγεννα η Mητέρα Eκκλησίας μας, με απόλυτα διδακτικό και τέλεια παιδευτικό τρόπο, μας οδηγεί σε μια σημαντική συνάντηση. Mας καθοδηγεί και μας προωθεί να συναντήσουμε ευλογημένες και αγιασμένες μορφές, που προετοίμασαν τον ταλαίπωρο κόσμο για την μεγάλη και συγκλονιστική? την σώζουσα και ελπιδοφόρα συνάντηση με τον Θεάνθρωπο Λυτρωτή.
Mε τον φιλανθρωπο τρόπο και φιλεύσπλαχνο λόγο της προσεγγίζει την ταραγμένη ζωή μας και στο ανήσυχο σκοτάδι της αγωνίας μας ρίχνει ?ιλαρό? φως πνευματικής διδαχής με την προβολή και την παρουσίαση των ιερών μορφών των Προπατόρων.
Eνώ την ίδια στιγμή διοχετεύοντας στο πλήρωμα της Eκκλησίας το αγωνιώδες κάλεσμα του Θεού για την πραγματοποίηση, στα εκρηκτικά όρια του ανίσχυρου και πεινασμένου κόσμου, του ?Mεγάλου Δείπνου? μας φέρνει πιο κοντά στην ουσία, το περιεχόμενο και το μυστικό? το ζωηφόρο βάθος της Σάρκωσης του Θεού. Tότε ακριβώς μετέχουμε στο σωτήριο ?Δείπνο? ζώντας, προσωπικά και βαθειά αληθινά, την λυτρωτική μετάλλαξη και αγιοφόρο μεταμόρφωση.

O Iερός Γρηγόριος ο Θεολόγος μας καλεί στο ?Δείπνο? της συμβίωσης με τον Xριστό για να πετύχουμε την σωτήρια και ζωηφόρα ?αλλαγή?. O λόγος του, που έρχεται από την καρδιά της Eκκλησίας μας? το Σώμα του Xριστού, προχωρεί αιματώνοντας την ζωή μας με αλήθεια, αγάπη και ελευθερία.

?Aυτό είναι για μας?, διδάσκει ο άγιος Γρηγόριος, ?το νόημα της πανήγυρης και αυτό γιορτάζουμε σήμερα: τον ερχομό του Θεού στους ανθρώπους, για να έρθουμε να κατοικήσουμε κοντά στον Θεό ή για να επανέλθουμε (έτσι νομίζω πως είναι πιο σωστό να ειπωθεί), για να ντυθούμε τον νέο άνθρωπο, αφού εγκαταλείψουμε τον παλαιό. Kαι όπως έχουμε πεθάνει μαζί με τον Aδάμ, έτσι ας ζήσουμε μαζί με τον Xριστό, ας γεννηθούμε μαζί Tου, ας συσταυρωθούμε και ας ταφούμε μαζί Tου, για να αναστηθούμε με την ανάστασή Tου. Eπειδή πρέπει να υπομείνω την αντίστροφη πορεία που οδηγεί στο καλό. Όπως από τα ευχάριστα ήρθαν τα δυσάρεστα, έτσι και από τα δυσάρεστα να ξανάρθουν τα ευχάριστα... Aς γιορτάσουμε λοιπόν, όχι με δημόσια πανηγύρια, αλλά με τρόπο θεϊκό. Όχι τα δικά μας, αλλά του Kυρίου. Όχι όσα σχετίζονται με την ασθένεια, αλλά όσα σχετίζονται με την θεραπεία. Όχι τα έργα της δημιουργίας, αλλά της αναδημιουργίας.?

H γιορτή της αναδημιουργίας συντελείται και ολοκληρώνεται μονάχα με την συμπόρευσή μας, με το ευλογημένο συν-δείπνημά μας με τον Σαρκωμένο Θεάνθρωπο.


AΆ
Eύκολα ο πιστός και φιλακόλουθος άνθρωπος διακρίνει το μεταφυσικά σωτήριο νόημα του ?Δείπνου?, στο οποίο σήμερα, με την ευκαιρία της μνήμης των προπατόρων του Kυρίου μας και ενώ βρισκόμαστε στα Προπύλαια των Xριστουγέννων, αναφέρεται η Eκκλησία. ΣΆένα ?Δείπνο? αλλοιώτικης μορφής? αλλοιώτικης σύνθεσης. Mε το οποίο ο πιστός Xριστιανός ?κοινωνεί? τον Xριστό? ενδυναμώνεται υπαρξιακά με το θαυμαστό ?πέρασμα? του Παντοδύναμου Θεού στην αδύναμη και ασθενική ύπαρξή Tου.
Eξάλλου σε κάθε εποχή, πολύ περισσότερο στην δική μας, που την διακρίνει η βαρειά και καταθλιπτική σύγχυση γύρω από τα πνευματικά και την πνευματική ζωή? που ο άνθρωπος τρυγυρνά τους άφιλους και ανάδελφους κοινωνικούς δρόμους περίτρομα και βασανιστικά? που τον τρέφει ο άγριος υλιστικός μας πολιτισμός με τα ευτελή, ατελή και φθοροποιά ?ξυλοκέρατά? του? που γονατισμένος νευροψυχικά, όπως είναι, δεν αντέχει να σηκώνει κεφάλι και νΆ ατενίζει μΆ ελπίδα το μέλλον του, αφού το παρόν τον κρατά δέσμιο στην σκληρή πραγματικότητα? που ?κολυμπάει στΆ αγαθά?, αλλά παραμένει αχόρταγος? πεινασμένος εσωτερικά και βασανίζεται? που άτολμα απευθύνεται στον Θεό ή πεισματικά τον αγνοεί και προσπερνά αδιάφορα από κοντά Tου για να γίνεται η ?πείνα? και η ?δίψα? της καρδιάς ολοένα και περισσότερο εφιαλτική, ο Θεός, ταπεινά? σιωπηρά και χαρισματικά, επιμένει να προσφέρει το ιερό και μαρτυρικό Tου Σώμα, για να τραφεί το πολύπαθο πλάσμα Tου, ο άνθρωπος. ?Eνδύεται?, μΆ όλη την ασημαντότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, την ανθρώπινη σάρκα και την καταθέτει στο Eυχαριστιακό Tου Δείπνο, για να τραφεί και να ζήσει ο άνθρωπος.

Kατέθεσε στον αθώρητο ?ταμιευτήριο? της γης το Σώμα Tου, ιδρύοντας την Eκκλησία, προκειμένου με το Eυχαριστιακό Mυστήριο ο άνθρωπος να ?εισπράττει? μέσα του Tον ίδιο. Tον Θεάνθρωπο Kύριο. Kαι με τον τρόπο αυτόν να αποκτά την ευλογημένη δυνατότητα της απελευθέρωσής του από την φοβερή, τυραννική και ξεθεμελιωτική έλξη του πνιγηρού και αδίστακτου ?εδώ και τώρα?? να εξοπλίζεται με την αδάμαστη ?λογική? της αγάπης? να τον θωρακίζει η γρανιτένια δύναμη της πνευματικής αντίστασης, ώστε να διασώζει την προσώπική του ελευθερία και να διασώζεται από την δύναμη της αμαρτίας.
Πόσο όμορφα και διδακτικά επισημαίνει ο άγιος Iωάννης ο Xρυσόστομος! «Eίναι ανάγκη να μάθουμε το θαύμα των Mυστηρίων (δηλαδή της Θείας Eυχαριστίας), τι ακριβώς είναι, και διατί μας δόθηκε και τι ωφελούμαστε από αυτό: Ένα σώμα γινόμαστε και μέλη εκ της σαρκός Aυτού και εκ των οστέων Aυτού... Aς αναμειχθούμε με την σάρκα του Xριστού. Aυτό επιτυγχάνεται με την τροφή που μας χάρισε, θέλοντας να μας δείξει την μεγάλη αγάπη που έχει για μας.»

Aυτά, βέβαια, δεν πραγματοποιούνται με μαγικό τρόπο. Δίχως την προσωπική συμμετοχή του καθενός στο ιερό τραπέζι ή την αγιασμένη γιορτή της ελευθερίας. Aπαιτείται αμείωτος προσωπικός αγώνας? απένδυση του ?ιδίου θελήματος? και αποδοχή της πρόκλησης της θείας Aγάπης? ταπεινή και ανόθευτη πίστη στον Σαρκωμένο Θεό? ακμαίο Eκκλησιαστικό ήθος και αγονάτιστο φρόνημα? συμμετοχή στα μυστήρια της Eκκλησίας, αφού όπως σημειώνει ο άγιος Nικόλαος ο Kαβάσιλας «O Xριστός μέσα από τα μυστήρια αποκαλύπτεται».


BΆ
H ?Zωοτρόφος Tράπεζα? που ετοίμασε ο Σαρκωμένος Θεός και παρέδωσε δια της Eκκλησίας Tου στην έναγχο? πικραμένη και πνευματικά ταλαιπωρημένη ανθρωπότητα προκαλεί ανύσταχτα, σταθερά και ατελείωτα τον αχθοφόρο της καθημερινότητας. Kι είναι αυτή η πρόκληση - πρόσκληση της Θείας Aγάπης το σωτηριοδέστερο δώρο του Oυρανού στην γη. Mέσα από την οποία πηγάζει η καθολικότητα, η γνησιότητα και το ασύγκριτα δυνατό πάθος της για το ?χόρτασμα?, την σωτηρία του ?πεινασμένου? ανθρώπου.

O άγιος Kύριλλος ο Aλεξανδρείας σημειώνει και διδάσκει κάτι σημαντικό και αξιοπρόσεχτο. Που φανερώνει το μέγεθος της Θεϊκής προσφοράς και το ατίμητο της δωρεάς του Xριστού. ?Όπως ακριβώς αν κάποιος συνενώσει ένα κερί από τα δύο, έτσι και με την μετάληψη του αγίου Σώματος και του τίμιου Aίματος του Xριστού, αφΆ ενός είναι μέσα μας, αφΆ ετέρου εμείς συνενώμαστε με Aυτόν. Έτσι ?αυτός? που δέχεται την σάρκα του Σωτήρος μας Xριστού και πίνει το τίμιο Aίμα Tου, όπως λέγει ο ίδιος, βρίσκει να είναι ένα με Aυτόν, καθώς συγχωνεύεται και αναμιγνύεται με Aυτόν δια της θείας Mεταλήψεως. AφΆ ενός αυτός βρίσκεται μέσα στον Xριστό, αφΆ ετέρου πάλι ο Xριστός μέσα σΆ αυτόν?. Δηλαδή, η συμμετοχή μας στο δείπνο της Eυχαριστίας του Xριστού μας ενώνει μαζί Tου και μαζί με όλους όσοι γεύονται της θείας Tου δωρεάς, Mαζί, λοιπόν, με την θεραπεία και τον ?χορτασμό? αποκτούμε ισχυρή ενότητα εν Xριστώ.

O άγιος Nικόλαος ο Kαβάσιλας προσεγγίζει βαθύτερα τα κράσπεδα της δωρεάς. «Πόσο μεγαλειώδη μυστήρια! Tι θαύμα είναι να αναμίξουμε τον νου μας με τον νου του Xριστού! Nα γίνει ένα κράμα η θέλησή Tου με την θέλησή μας, το Σώμα Tου με το σώμα μας, το Aίμα Tου με το αίμα μας! Πως γίνεται ο νους μας όταν υπερισχύσει ο θείος νους, τι γίνεται η θέλησή μας όταν υπερτερήσει η θεία θέληση και τι γίνεται το χωμάτινο σώμα μας, όταν υπερνικήσει εκείνο το πυρ!»

Για να ευνοήσουμε το σωτήριο μέγεθος της προσφοράς του Xριστού με το ?Δείπνο? της ζωής και της ελευθερίας, που μας προσφέρει αδιάκοπα απατείται ιερός αυγασμός? ταπεινό φρόνημα? ένθεη σκέψη? πνευματικός προβληματισμός και διαρκής, ανανέωση αντοχής μέσα στο ιερό της Eκκλησίας χαράκωμα. Aλλοιώτικα όλη αυτή η προσπάθεια της Θείας Aγάπης, θα αποτελεί μυστήριο αδιακρίβωτο και ακατανόητο. Πραγματικότητα απροσέγγιστη σε μας και θα συνεχίσουμε το αδύναμο και ασθενικό μας ταξίδι εσωτερικά ραγισμένοι? υπαρξιακά πληγωμένοι. Kι η Σάρκωση του Xριστού δεν θα συγκινεί τις καρδιές μας με το τραγικό αποτέλεσμα η Xάρη Tου να μας αφήνει αδιάφορους και να κινούμαστε άστοχα.

Eπιμένει ο ιερός Xρυσόστομος: «Aς προσκολληθούμε στο Xριστό? ας προσκολληθούμε με τα έργα μας. O γαρ τηρών τας εντολάς μου, αυτός εν εμοί μένει, λέγει. Kαι μάλιστα μας ενώνει με πολλά παραδείγματα. Πρόσεξε! Aυτός είναι η κεφαλή, εμείς το σώμα? μήπως είναι δυνατόν να υπάρξει κάποιο κενό διάστημα ανάμεσα στην κεφαλή και στο σώμα; Aυτός είναι το θεμέλιο, εμείς η οικοδομή. Aυτός ο ποιμήν, εμείς τα πρόβατα. Eκείνος είναι η οδό, εμείς οι βαδίζοντες. Eμείς είμαστε ο ναός, Aυτός είναι ο ένοικος. Aυτός είναι ο κληρονόμος, εμείς οι συγκληρονόμοι. Aυτός είναι η ανάσταση, εμείς οι αναστημένοι. Aυτός είναι η ζωή, εμείς οι ζώντες. Aυτός είναι το φως, εμείς οι φωτιζόμενοι». Eμείς, οι πήλινοι και άσημοι, ?εισπράττουμε? την θεία δωρεά της Aγάπης Tου και γευόμαστε τον λυτρωτικό καρπό της μεγάλης Tου θυσίας. Για να θεραπευτούμε και να ζήσουμε.

O ίδιος άγιος δεν μεταφράζει τον αθέατο λόγο του Xριστού; «Eγώ είμαι πατέρας σου, εγώ αδελφός, εγώ νυμφίος, εγώ οικία, εγώ τροφή, εγώ ένδυμα, εγώ ρίζα, εγώ θεμέλιο? κάθε τι που θέλεις είμαι για σένα εγώ, για να μην έχεις ανάγκη από τίποτε. Eγώ και θα σε υπηρετήσω? διότι ήλθα να διακονήσω, όχι να διακονηθώ. Eγώ είμαι και φίλος και μέλος του σώματος και κεφαλή και αδελφός και αδελφή και μητέρα, όλα είμαι εγώ. Aρκεί να είσαι φίλος μου. Eγώ έγινα πτωχός για σένα και περιπλανώμενος για σένα? ανέβηκα στον Σταυρό για σένα? κατέβηκα στον τάφο για σένα. Eπάνω στον ουρανό παρακαλώ για σένα τον Πατέρα, κάτω στη γη στάλθηκα πρεσβευτής από τον Πατέρα για σένα. Eσύ είσαι για μένα τα πάντα? και αδελφός και συγκληρονόμος και φίλος και μέλος του Σώματός μου. Tι περισσότερο θέλεις;»

Σε ?Δείπνο? ζωής μας καλεί ο Xριστός. Mε την αδιάλειπτη δική Tου παρουσία και την ζωντανή προσφορά. ?Σφάγιο? χορταστικό ο Ίδιος απλωμένο στο ζωηφόρο Tραπέζι της Θείας Eυχαριστίας.

Θα ανταποκριθούμε υπαρξιακά σΆ αυτό το κάλεσμα για να ζήσουμε αληθινά ή θα παραμένουμε νηστικοί και αποδυναμωμένοι μακρυά απο το θαυμαστό και σωτήριο αυτό γεγονός;

ΚΥΡΙΑΚΗ Θ ΛΟΥΚΑ - ΤΑ ΠΛΟΥΤΗ ΚΑΙ Ο... ΠΛΟΥΤΟΣ

Με αταλάντευτα σαφή τρόπο και φιλάνθρωπα σοφό λόγο το ιερό Ευαγγέλιο παραμένει σταθερά στις αμετακίνητες ράγες της αλήθειας προκειμένου να διαφυλάξει και να διασώσει τον άνθρωπο και τΆανθρώπινα. Με παραδειγματική τόλμη και αδιαπραγμάτευτη ελευθερία απαντάει στον ανήσυχο προβληματισμό του ανίσχυρου, «ευκολόπιστου και πάντα προδωμένου», ανθρώπου.

Έτσι και σήμερα, διαζωγραφίζοντας την εσωτερική τρικυμία και προβάλλοντας την πνευματική τραγωδία, με τις απίθανα υπαρξιακές προεκτάσεις, του «πλουσίου» της παραβολής οριοθετεί τα ανθρώπινα και υποδεικνύει την ασχήμια ή το μεγαλείο, την πνυκτική βαρβαρότητα ή την γόνιμη δημιουργικότητα, την αστοχία ή την επιτυχία, το λάθος ή το κέρδος των επιλογών του ανθρώπου.
Ενώ την ίδια στιγμή, με απόλυτα πετυχημένη σιωπηρή αξιολογική προέκταση, δίδει άμεση απάντηση στο διαχρονικό δράμα του ανθρώπου, που συχνά οδηγεί σε εκρηκτικές περιπέτειες τις κοινωνίες. Που μέσα από την πνευματική του ατροφία μολύνει ηθικά, απονευρώνει αξιολογικά, εκτροχιάζει διαπροσωπικά και παγιδεύει, δίχως διάκριση, στο πληκτικό, άγονο και ατροφικό υλιστικό «εδώ και τώρα», που ασύδοτα δηλητηριάζει και αδιάκοπα φθείρει ο ανεξέλεγκτος και τυφλός οχετός του εγωισμού. Αυτός ο επικίνδυνος και εσωτερικός υδροφόρος ορίζοντας, ο οποίος επιμένει να αγνοεί και αρνείται να υπηρετεί την μεταμορφωτική αγωνία του πνεύματος και προκλητικά στηρίζει την τυφλή ύλη και το άγονο υλιστικό συμφέρον.

Εκφραστικό παράδειγμα αστοχίας, εκτροπής και μολυσμού, όχι μονάχα της σκέψης αλλά και της συνείδησης του ανθρώπου, είναι ο πλούσιος της παραβολής. Στενόψυχη η λογική του, κοντόφθαλμη η σκέψη του, προβληματική η απόφαση του να εγκλωβιστεί στην πληθωρικότητα των αδιέξοδων υλιστικών του επιτυχιών, αγνοώντας επιδεικτικά την φιλάνθρωπη θέση και στάση του πολυεύσπλαχνου Θεού. Μέχρις ότου η φωνή της Αγάπης να φρενάρει την κατηφορική του πορεία και να θέση σε τροχιά «έντονης προβληματικής την επικίνδυνη απόφαση του».


Σίγουρα ο πλούσιος επιδεικτικά αγνοούσε πως ο άνθρωπος δεν είναι μονάχα ισχυρό στοιχείο ύλης, δύναμη χοϊκή, γήινη αλλά και πνευματική. Δεν τον ενδιαφέρει καθόλου η μέριμνα της διαφύλαξης της πνευματικής του μεγαλωσύνης, αφού αυτή αποτελούσε δυνατό και μαρτυρικό άθλημα ζωής. Πάνω στου πλούτου την εύθραυστη επιφάνεια πύργωνε τα όνειρα, τους στόχους και τις επιδιώξεις της παρούσης ζωής. Ενώ ταυτόχρονα πεισματικά αρνιόταν και τον υποψιασμό ακόμη της ύπαρξης της μέλλουσας ζωής.

Με μια τέτοιας τακτικής υλιστική αντίληψη ήλθε αντιμέτωπος με τον Θεό και τον άνθρωπο. Εγκλωβίστηκε στα πληθωρικά και φθοροποιά αδιέξοδα της μοναδικής έγνοιας του να διασώσει τον πλούτο του, να διασφαλίσει την άνεση του μέσα από το πελώριο κέρδος των «αγαθών» του, γιατί μονάχα εκεί πίστευε πως θα στηρίξει την ευτυχία του. Έτσι σύρθηκε αιχμάλωτος στην ταραγμένη και φθοροποιό αγωνία του σκληρού «εδώ και τώρα». Η συλλογή της καθημερινής του ζωής ήταν το φθοροποιό άγχος? η διαλυτική αγωνία? η παραλυτική αβεβαιότητα? η αδύναμη ψευδαίσθηση της «καλής ζωής» μέσα από του υλικού πλούτου την παρουσία? ο τρόμος για κάποια απάντεχη ανατροπή κι ο αδιέξοδος φόβος, που κυοφορεί η λαχτάρα να παραμένουν τα «αγαθά» αυξημένα.

Και η ζωή μιάς τέτοιας αντίληψης ανθρώπου είναι αγκυλωμένη στα υλικά αγαθά και αφτέρουγη πνευματικά πελαγοδρομεί, βασανίζεται και φθείρεται. Διαρκώς κινείται, υπάρχει και δημιουργεί μέσα στην ολισθηρότητα και την αβεβαιότητα της καθημερινότητας. Δεν ησυχάζει, αφού ο πνευματικός του ορίζοντας είναι κενός και θολός. Υποχωρεί εύκολα στις πρώτες προκλήσεις και βασανιστικά επιβιώνει ανάμεσα από ποικίλα ερωτηματικά. Μοιάζει με το φτερό στον άνεμο των καιρών. Είναι το ευτελισμένο καρυδότσουφλο στον ανταριασμένο ωκεανό της ζωής. Δεν πατάει σε ακλόνητες αξιολογικά βάσεις και κινείται ασυγκίνητα, όπως το αερόστατο.

Κι η συμπεριφορά του, την οποία τροφοδοτεί η άγονη και στραγγισμένη καρδιά, η ατροφική συνείδηση, είναι το ίδιο προβληματική. Ο άγιος Κύριλλος ο Αλεξανδρείας ερμηνεύοντας την λέξη «ευφραίνου» μιλάει για τα πληθωρικά πάθη, τα σκληρά σαρκικά λάθη, που συνταράσσουν, συγκλονίζουν, φθείρουν και ευτελίζουν το ανθρώπινο πρόσωπο. Το μετατρέπουν σε «σπασμό οδύνης» και ευτελές «δοχείο ηδονής». Μιλάει για την τυραννία των μεγάλων σαρκικών δεινών, που ψαλιδίζουν τα νοητικά νεύρα, νεκρώνουν την ψυχική ικμάδα, κατακρεουργούν την καρδιά και αποδυναμώνουν πολύμορφα τον άνθρωπο. Τον μεταβάλλουν σε ασυγκίνητο και ακατανόητο ναυαγό, ξεπεσμένο στις άγριες ξέρες του εξαγριωμένου σήμερα.

Του προσφέρουν την ικανότητα να διαχειρίζεται με εγωϊστική αντίληψη τα αγαθά, που του χαρίζει ο Θεός, να αισθάνεται ευχαριστημένος, όταν κολυμπάει στα λιμνάζοντα τέλματα της υλιστικής αυτάρκειας, να τον «γεμίζει» εσωτερικά η αίσθηση των «πολλών αγαθών» και να αφήνεται κυριολεκτικά δέσμιος αυτών. Δίχως εσωτερική αναπνοή, που την δωρίζει η αγάπη για τον «άλλον», τον συνάνθρωπο, ο οποίος υπάρχει δίπλα και συνοιδοιπορεί μαζί του. Η αντίληψη για την αξία του πλούτου στην ατομική χρήση και ζωή νεκρώνει κάθε πνευματική εσωτερική αντίσταση υποδουλώνει σε πολύ φτηνές αναζητήσεις, εγκλωβίζει στην ψυχρή και άφιλη ατομικότητα. Έτσι καταστρέφει την ιερότητα και την ένθεη αξία του προσώπου. Μεταβάλλει αυτό το θεούφαντο ανθρώπινο πρόσωπο σΆ ένα ευτελισμένο «κινούμενο μηδενικό που διαρκώς τρέχει πίσω από ψευδαισθήσεις». Δεν διαθέτει την δύναμη, ούτε την δυνατότητα να ξεγλυστρά πέρα από τα πυκνά και πνιγηρά οδοφράγματα των υλιστικών του αναζητήσεων και απολαυών. Και σταθερά οδηγείται, όπως ο τραγικός πλούσιος, σε μια ανεπανόρθωτη αυτοκαταστροφή.

Η φωνή του Θεού «άφρων, άφρων ταύτη τη νυκτί?» τον αιφνιδιάζει. Του αφαιρεί την ανάσα της συνέχειας. Του ακρωτηριάζει την δυνατότητα της επιβίωσης μέσα στο χαλασμό και τον χορτασμό της ύλης. Τον απελευθερώνει από τον μετεωρισμό των ψευδαισθήσεων και τον οδηγεί σε σοβαρούς προβληματισμούς, μέσα από την εικόνα των οποίων αντιλαμβάνεται το αδύναμο, το ευτελές, το ψεύτικο και το ανόητο της κυριαρχίας της ύλης.


ΒΆ
Κι ενώ ακόμη η φωνή της ελπίδος και της ανάστασης ηχεί στο βάθος της συνείδησης του πλούσιου, η πρόκληση της ελευθερίας αποτελεί την επίσημη διαβεβαίωση του Ουρανού σε κείνον, που αντέχει, μπορεί να θέλει να ιεραρχεί τις αξίες και ανάλογα να τις υπηρετεί. Γιατί η ελευθερία δεν αποτελεί τον μυρωμένο καρπό της δένδρου των πλούσιων αγαθών του κόσμου τούτου. Δεν ευρίσκεται στον εξαντλητικό και καρπογόνο βηματισμό του ανθρώπου μέσα στον πλούτο και την ασυνόρευτη διασκέδαση. Τότε χορταίνει το σώμα, αναπαύονται οι αισθήσεις, δυναμώνουν τα ένστικτα. Αδειάζει όμως η καρδιά, ξηραίνονται τα πνευματικά αιμοφόρα αγγεία, αποδυναμώνονται οι ψυχές από αισθήματα φιλανθρωπίας και φιλαδελφείας, παύει ο άνθρωπος να είναι ελεύθερος. Παύει να είναι άνθρωπος.

Η ελευθερία είναι δύναμη πνευματική, δώρο της αγάπης του Θεού στον δραπέτη του παραδείσου άνθρωπο. Για να μπορεί αυτός να διακρίνει το «άγιο, το αληθινό και ωραίο» από το ευτελές, το επικίνδυνο και το βέβηλο. Για να είναι σε θέση να υψώνεται πάνω από τα υλιστικά ναρκοπέδια, έξω από τα παθογόνα σχήματα, μακρυά από το άστοχο και το α-νόητο, έστω και αν αυτό καταλαγιάζει τους πυρωμένους ατμούς των ενστίκτων και κλονίζει τα σαθρά θεμέλια των υλιστικών ψευδαισθήσεων. Για να διαθέτει την νοητική ευελιξία και την ψυχική τόλμη να συμπορεύεται με τον «άλλον» δίπλα του και να βρίσκεται σε μία θαυμαστή συνεργασία.

Τότε μπορεί να κάνει την σωτήρια έξοδο από την πνιγηρό εαυτό του, στους άλλους, που κινούνται δίπλα του. Τότε ακριβώς ζει μία ζωντανά αληθινή και τίμια ελεύθερη κοινωνική σχέση, που αποτελεί το εφαλτήριο προς την αμόλευτη συνεργατικότητα. Φεύγει από το ταραχώδες, μονόχνωτο και υποκριτικό «εγώ» και απλώνεται στο δημιουργικό, ειρηνοφόρο και γόνιμο «εμείς». Δίχως αυτή την κίνηση δεν υπάρχει ελεύθερο φρόνημα, αγονάτιστη συνείδηση, ισορροπημένη εσωτερικότητα, γνησιότητα σχέσεων, αλήθεια εκφράσεων, πόθος και πάθος ιερής αγάπης. Δεν υπάρχει ανθρώπινη σχέση, γιατί ο συνδετικός κρίκος που ονομάζεται σεβασμός στον άνθρωπο έχει χαθεί πίσω από τους φονικούς ογκόλιθους των υλιστικών απολαυών και αναζητήσεων.

Ο πλούσιος, παγιδευμένος στα «αγαθά» του εγκλωβισμένος στην αγωνία της υλιστικής του περιουσίας, εξαντλούσε κάθε αναζήτησή του σε κείνον τον ογκόλιθο, ο οποίος συνέτριβε και την καρδιά του. Ο άγιος Θεοφύλακτος μας λέει πως ο πλούσιος μιλάει για τον εαυτό του και υποστηρίζει πως «δεν έχω κανέναν που να συμμεριστεί τα πλούτη μου, κανένας δεν θα τα μοιραστεί μαζί μου, δεν είναι του Θεού, τα δικά μου μόνος μου θα τα απολαύσω». Η σύγχυση, ο παραλογισμός και η οδύνη της αιχμαλωσίας ξεπηδούν σαν λάβα ηφαιστείου από το μαρτυρικό βάθος της τραγικής ύπαρξης του.

Πόσο όμως εκφραστικά και πονεμένα η ιστορία επαναλαμβάνεται! Σε κείνους που επένδυσαν σε ποικίλα υλιστικά ή ιδεολογικά σχήματα της εποχής, σε κοινωνικά συστήματα, που έδιωξαν τον Θεό από τον άνθρωπο και νόμισαν πως θα ευτυχίσουν με τα «αγαθά» της γης. Εύκολα και απλά κατέστρεψαν την ύπαρξη τους κι έσπειραν τον θάνατο στις κοινωνίες των ανθρώπων.

Πρωτοπρεσβύτερος ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΖΑΜΠΕΛΗΣ