Μητροπολίτης Χαρτούμ Εμμανουήλ: "Οι μεγαλύτερες μάχες γίνονται μέσα μας"

«.... Εν εσχάταις ημέραις ενστήσονται καιροί χαλεποί•  έσονται γαρ οι άνθρωποι φίλαυτοι, φιλάργυροι,αλαζόνες, υπερήφανοι, βλάσφημοι, γονεύσιν απειθείς, αχάριστοι, ανόσιοι, άστοργοι, άσπονδοι, διάβολοι,  ακρατείς, ανήμεροι,  αφιλάγαθοι, προδόται, προπετείς, τετυφωμένοι, φιλήδονοι μάλλον η φιλόθεοι, έχοντες μόρφωσιν ευσεβείας...».

Του Μητροπολίτη Χαρτούμ, Εμμανουήλ


Η καρδιά του Παύλου πονά... Κι ο πόνος μετατρέπεται σε λόγο. Σε διδασκαλία.  Σε κήρυγμα, όχι για το κήρυγμα, αλλά για την κοινωνία των καρδιών....

Αυτά τα λόγια δεν απευθύνονται σε ηθικιστικές «χριστιανοπαρέες», όπως αναφέρει εύστοχος παρατηρητής. Απευθύνονται σε  ΟΛΟΥΣ. Σε όλους, όσοι ζουν το Μυστήριο της Εκκλησίας και σ’ εκείνους, που επέλεξαν να είναι «απέναντι» Αυτής... Στους «εγγύς» αυτής, που μπορεί να είναι κάποτε, δυστυχώς και  «μακράν».  Και στους «μακράν» της Εκκλησίας, που μπορεί να είναι «εντός», «εν πράξει...». Τα ποσοστά κυμαίνονται. Καμμία στατιστική  δεν μπορεί να αποδώσει σωστά και αντικειμενικά αυτά, που γίνονται μέσα στις καρδιές αυτών, που βιώνουν το Μήνυμά Του «εν Ζωή...» Με τρόπους Ζωής... Με την ίδια τους τη Ζωή....

Αυτόν τον άνθρωπο και αυτή την κοινωνία σκιαγραφεί ο των Εθνών Παύλος ο Απόστολος. Είκοσι περίπου επίθετα και φράσεις καταγράφουν την τότε πραγματικότητα, που δυστυχώς αντανακλάται «έως της σήμερον».  Από το «φίλαυτοι, φιλάργυροι και αλαζόνες», έως το «φιλήδονοι μάλλον η φιλόθεοι,  έχοντες μόρφωσιν ευσεβείας», «ψυχογραφείται» ο άνθρωπος της τότε εποχής και ο άνθρωπος του σήμερα...

«Εις τους αεί χρόνους»  η Εκκλησία θα καταγράφει την μία αλήθεια. Εκείνη δηλαδή, που κάθε χρονική στιγμή θα δηλώνει την άμεση και υγιή σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του και το Θεό.

Δεν επιχειρώ να ερμηνεύσω μέσα απ’ αυτές τις γραμμές τον Παύλειο λόγο. Είμαι ο πλέον έσχατος, που θα τολμούσε να κάνει κάτι τέτοιο. Απλά προσεγγίζω «δειλά», αλλά και ταπεινά τούτα τα λόγια και αυτοπροσδιορίζομαι μέσα από κάθε λέξη, που έχει ειδικό βάρος τεράστιο. Μέσα από την κάθε λέξη εξάγονται άπειρα μηνύματα αυτοπροσδιοροσμού όλων των «θελόντων σωθήναι...»

Σ’ αυτούς τους έσχατους καιρούς,  κάποιοι από μας, μήπως γι’ άλλα μιλάμε; Μήπως γι’ άλλους μιλάμε; Γιατί έτσι δεν πονάμε η γιατί έτσι ξεχνάμε...;

«Ο άνθρωπος δεν είναι αυτό που λέει η πράττει, αλλά ο πόθος η το μυστικό της καρδιάς του....»  Εκεί στα βάθη της καρδιάς γίνονται οι μεγαλύτερες «μάχες...».

Η ευσέβεια είναι και θα παραμένει στους έσχατους αυτούς καιρούς πάντοτε το ζητούμενο. Λέξη παρεξηγημένη και διαμορφωμένη με λάθος τρόπο στο σώμα της κοινωνίας. Η Εκκλησία πάντοτε θα εύχεται «Κύριε σώσον τους ευσεβείς...». Θα εύχεται δε «νυν και αεί» υπέρ των «εν ευσεβεία και πίστει τελειωθέντων...».

Ούτε οι γράφοντες, ούτε οι ομιλούντες θα «σώσουν» κάτι από τα του κόσμου δεινά. Οι λόγοι κάποτε παρηγορούν. Τα γραπτά ίσως ξεκουράζουν η απαλύνουν προς στιγμήν τον πόνο των ανθρώπων.

Ο πιο «θεραπευτικός» λόγος είναι αυτός της άσκησης «εν προσευχαίς και νηστείαις». Είναι ο έμπονος λόγος, που ο άλλος αντιλαμβάνεται και τον νοιώθει πιο «πεπτικά» μέσα στην ψυχή του.

Ένας άγιος μοναχός, εκεί στο «Περιβόλι της Παναγιάς», που έφυγε πρόωρα για τα «άνω Βασίλεια», μέσα από τα λαμπερά και εκφραστικά του μάτια, όχι μόνο μιλούσε, αλλά σε δίδασκε συγκλονιστικά και ανέπαυε την ψυχή, όσων τον πλησίαζαν, μ’ ένα ουράνιο τρόπο. Δεν μιλούσε πολύ... Αυτός μιλούσε με προσευχές... Σου μιλούσε μέσα από τα μάτια του... Ας είναι τούτα τα λόγια ένα ελάχιστο αντίδωρο ευγνωμοσύνης, σ’ ότι αυτός ο άγιος Μοναχός, χωρίς ο ίδιος να το καταλάβει, άπειρα με διδάξε.

Στη Θεολογική Σχολή των Αθηνών, κάποιος καθηγητής μας, μας έλεγε κάποτε: «ότι η πιο γελοία κατάσταση του ανθρώπου είναι η σοβαροφάνειά του».

Έτσι επιχειρώ κι εγώ να πω, ότι η ευσεβοφάνεια του ανθρώπου είναι ίσως η πιο ασθενική κατάστασή του. Ο γνήσια ευσεβής άνθρωπος είναι «απλούς τοις τρόποις». Είναι ταπεινός αληθινά. Είναι «επιεικής προς πάντας». Είναι σταθερά φιλάνθρωπος. Είναι ανεξίκακος... και όχι μόνον, αλλά «νηπιάζει τη κακία».  Η ευσέβεια βγαίνει μέσα από το είναι του. Δεν εξαντλείται σε σχήματα ευσέβειας εξωτερικής. Απεχθάνεται τον τύπον και υπεισέρχεται στην ουσία των πραγμάτων. Εκδηλώνει σταυρικά την αγάπη του. Επισκέπτεται τους «εν ασθενεία, τους εν φυλακή, τους εν ανάγκη» άνευ διακρίσεως διαλογισμών... και αγγίζει τις ψυχές τους, όπως «εν φόβω και τρόμω» προσέρχεται στο Ποτήριο της Ζωής.

Άθελά μου κηρυγματολόγησα τελικά... Ευρισκόμενος στο χώρο της διακονίας μου, μόνον τον εαυτό μου προσπαθώ να διορθώσω, όσο αυτός διορθώνεται... Και μέσα απ’ αυτή την ελάχιστη προσπάθεια, εξομολογούμαι συναισθήματα και σκέψεις «ενώπιον πάντων». Επιχειρώντας αδέξια ίσως να μεταφέρω μηνύματα Ζωής μέσα από την εμπειρία της εδώ Ζωής... Μιας ζωής, γεμάτη πείνα και δίψα για αγάπη και ουσιαστική συμμετοχή στον πόνο καλοκάγαθων και πονεμένων ανθρώπων.

Και η ζωή των απανταχού Ιεραποστόλων δεν είναι μόνον «ούτε ο κτίζων ούτε ο βαπτίζων». Είναι η ΟΛΗ μαρτυρία ζωής στο χώρο, που διακονείται η Ζωή.... Ιεραπόστολος είναι αυτός, που δίνει το αίμα της καρδιάς του «ημέρας τε και νυκτός», στο κέντρο της καρδιάς των ανθρώπων, που ο Θεός τον έταξε να διακονεί. Μάλιστα δε κάτω από αντίξοες συνθήκες. Η ευσέβειά του είναι και η μαρτυρία του.

Το δε «μέγα της ευσεβείας μυστήριον» θα συντελείται πάντοτε στο χώρο της καρδιάς του ανθρώπου. Εκεί θα γεννιέται και θα ανασταίνεται ο Θεός. Η καρδιά θα είναι πάντοτε το «φρέαρ», όπου θα αντλούνται όχι μορφώματα ευσεβείας, αλλά η αληθινή και γνήσια κατα Θεόν ευσέβεια.
Αδελφοί μου,

Η Εκκλησία θα προσφέρει πάντοτε το «σωτήριον ποτόν». «Πίετε εξ αυτού πάντες...». Και η αγάπη του Θεού ας είναι διαρκώς «εν τω μέσω υμών και ημών». Αυτή η αγάπη είναι η μόνη ικανή να «σώση τον κόσμον». Οι σιωπηλώς μαρτυρούντες το μαρτύριο της συνειδήσεως ίσως είναι οι καλύτεροι εκφραστές αυτής της «εν ευσεβεία αγάπης». Ο απολογισμός ο εμός είναι «ωσεί σταγών εν τω πελάγει των θλίψεων...». Οι μάρτυρες και οι συνεχώς μαρτυρούντες «εν ευσεβεία, εν ασκήσει, εν υπομονή, εν αγάπη» είναι οι μόνοι, που θα δείχνουν πάντοτε και θα ανοίγουν οδούς λυτρωτικούς στα «αδιέξοδα» του κόσμου τούτου. Ο δε Παράκλητος, το Πνεύμα της Αληθείας ας κατευθύνει την σκέψη και τη Ζωή όλων μας εις «πάσαν την ευσέβειαν».

Μνήσθητι Κύριε, πάντων των εν ευσεβεα αγωνιζομένων μέσα σ’ ένα «τεταραγμένο» κόσμο. Μνήσθητι, όσων προσκομίζουν την πίστη με ευσέβεια και την ευσέβεια την κάνουν πίστη «ουχί τύποις μόνον, αλλ’ ουσία». Όχι ως «μόρφωσιν έχοντες ευσεβείας», αλλ’ ως γνήσια και αληθινά ευσεβείς...

πηγή

Τυπικόν της 4ης Ἰουνίου 2012 Του Αγίου Πνεύματος

4η Ἰουνίου 2012 Δευτέρα: Μετά τήν Πεντηκοστήν. Ἐν ᾗ ἑορτάζομεν αὐτό  τό πανάγιον καί ζωοποιόν καί παντοδύναμον Πνεῦμα,  τόν ἕνα τῆς Τριάδος Θεόν, τό ὁμότιμον καί ὁμοούσιον  καί ὁμόδοξον τῷ Πατρί καί τῷ Υἱῷ.  Τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Μητροφάνους,  Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως,  καί τῶν Ἁγίων γυναικῶν Μάρθας καί Μαρίας,  ἀδελφῶν τοῦ Λαζάρου.

Τῇ Δευτέρᾳ πρωΐ: ΜΕΣΟΝΥΚΤΙΚΟΝ Μετά τό· «Εὐλογητός… – Δόξα σοι, ὁ Θεός ἡμῶν, δόξα σοι  – Βασιλεῦ οὐράνιε…».Τρισάγιον.  Ὁ Ν΄ Ψαλμός, τά διά τήν Λιτήν Στιχηρά Ἰδιόμελα τῶν Πατέρων · «Ὡς θαυμαστή ὑμῶν…», κτλ. μετά τοῦ Δόξα αὐτῶν,  Καί νῦν, τό Ἰδιόμελον τῆς Ἑορτῆς· «Ὅτε τό Πνεῦμα σου…», ζήτει τοῦτο εἰς τό Δόξα,  Καί νῦν τῆς Λιτῆς. Τρισάγιον καί τό Ἀπολυτίκιον τῆς Ἑορτῆς·  «Εὐλογητός εἶ…». ΟΡΘΡΟΣ Ἑξάψαλμος. Εἰς τό· «Θεός Κύριος…». Ἀπολυτίκια:  Τά τοῦ Ἑσπερινοῦ. Καθίσματα:  Τῶν Πατέρων τῆς α΄ Στιχολογίας καί τό μετά τόν Πολυέλεον καί εἰς  τό Δόξα, Καί νῦν, ἀνά ἕν τῆς Ἑορτῆς, ὡς ἐν τῷ Πεντηκοσταρίῳ. Ὁ Ν΄ Ψαλμός:  (Χῦμα). Κανόνες:  1.– Οἱ δύο τῆς Ἑορτῆς· «Ἔργῳ, ὡς πάλαι…» καί·  «Ἔφη τό σεπτόν…», μετά τῶν Εἱρμῶν αὐτῶν μετά στίχου·  «Δόξα σοι, ὁ Θεός ἡμῶν, δόξα σοι» καί  2.– Τῶν Πατέρων· «Τριάς ὑπερούσιε...» μετά στίχου·  «Ἅγιοι τοῦ Θεοῦ πρεσβεύσατε ὑπέρ ἡμῶν» καί εἰς τά δύο  τελευταῖα Δόξα, Καί νῦν,  ἅπαντες εἰς 4. Ἀπό γ΄ ᾨδῆς· Τό Κοντάκιον καί ὁ Οἶκος τῶν Πατέρων (χῦμα) καί τά· Μεσῴδια Καθίσματα:  1.– Τῶν Πατέρων· «Τῶν Ἁγίων Πατέρων...» καί  2.– Δόξα, Καί νῦν, τῆς Ἑορτῆς· «Τό πανάγιον Πνεῦμα…». Ἀφ’ ς΄ ᾨδῆς· Κοντάκιον – Οἶκος:  Τῆς Ἑορτῆς. Συναξάριον:  Τῆς ἡμέρας, τό Ὑπόμνημα  τῶν Πατέρων καί τοῦ Πεντηκοσταρίου. Καταβασίαι:  Αἱ ἰαμβικαί· «Θείῳ καλυφθείς…». Ἡ Τιμιωτέρα:  Οὐ στιχολογεῖται, ἀντ’ αὐτῆς ἡ θ΄ ᾿ῼδή ἀμφοτέρων τῶν Κανόνων  τῆς Ἑορτῆς. Εἱρμός θ΄ ᾿ῼδῆς: «Χαίροις, ἄνασσα…». Ἐξαποστειλάρια:  1.– Τῆς Ἑορτῆς· «Τό πανάγιον Πνεῦμα…».  2.– Τῶν Πατέρων·«Οἱ τήν δευτέραν Σύνοδον…» καί  3.– Τῆς Ἑορτῆς· «Φῶς ὁ Πατήρ…». Αἶνοι:  1.– Τά 3 Στιχηρά Ἰδιόμελα τῆς Ἑορτῆς·  «Ἐν τοῖς Προφήταις ἀνήγγειλας…  – Ἐν ταῖς αὐλαῖς σου ὑμνήσω σε…  – Ἐν ταῖς αὐλαῖς σου, Κύριε…» καί  2.– Τά 3 Στιχηρά Προσόμοια τῶν Πατέρων·  «Τούς τῆς δευτέρας Συνόδου… – Ὁδηγηθέντες Πατέρες… – Ὁ θεοσύλλεκτος δῆμος…», μετά τῶν πρό αὐτῶν στίχων εἰς  τά δύο τελευταῖα:  α΄.– «Οἱ ἱερεῖς σου, Κύριε, ἐνδύσονται δικαιοσύνην καί οἱ Ὅσιοί  σου ἀγαλλιάσονται».  β΄.– «Εὐλογητός εἶ, Κύριε, ὁ Θεός τῶν Πατέρων ἡμῶν  καί αἰνετόν καί δεδοξασμένον τό ὄνομά σου εἰς τούς αἰῶνας».  Δόξα:  Τό Ἰδιόμελον τῶν Πατέρων· «Τοῦ Παρακλήτου τῇ χάριτι...». Καί νῦν:  Τό Ἰδιόμελον τῆς Ἑορτῆς· «Γλῶσσαί ποτέ συνεχύθησαν…». Δοξολογία:  Μεγάλη. «Εὐλογητός εἶ…». ΕΙΣ ΤΗΝ Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΝ Ἀντίφωνα-Εἰσοδικόν:  Τῆς Ἑορτῆς. Μετά τήν Εἴσοδον. Ἀπολυτίκια:  1.– Τῆς Ἑορτῆς· «Εὐλογητός εἶ…» καί  2.– Τῶν Πατέρων· «Τῆς δευτέρας Συνόδου…». Κοντάκιον:  Τῆς Ἑορτῆς· «Ὅτε καταβάς…». Ἀντί τοῦ Τρισαγίου:  «Ὅσοι εἰς Χριστόν…». Ἀπόστολος:  Τῶν Πατέρων˙ «Πιστός ὁ λόγος...» (Τίτ. γ΄ 8-15) ζήτει τοῦτον  τῇ 11ῃ Ὀκτωβρίου. Εὐαγγέλιον:  Τῆς ἡμέρας˙ Δευτέρας α΄  ἑβδομάδος Ματθαίου  «Ὁρᾶτε μή καταφρονήσητε…» (Ματθ. ιη΄ 10-20). Εἰς τό Ἐξαιρέτως: «Χαίροις, ἄνασσα…». Κοινωνικόν:  «Τό Πνεῦμά σου τό ἅγιον μή ἀντανέλῃς ἀφ’ ἡμῶν δεόμεθα,  φιλάνθρωπε. Ἀλληλούϊα». «Εἴδομεν τό φῶς…», κτλ. Ἀπόλυσις:  «Ὁ ἐν εἴδει πυρίνων γλωσσῶν...». Ὅπου δέν ἑορτάζεται ἡ μνήμη τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Β΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἀκολουθεῖται ἡ κατωτέρω τάξις.  ΜΕΓΑΣ  ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ Προοιμιακός. Εἰς τό· «Κύριε, ἐκέκραξα...». Ἑσπέρια:  Τά 3 Στιχηρά Ἰδιόμελα τῆς Ἑορτῆς·  «Παράδοξα σήμερον...  – Τό Πνεῦμα τό ἅγιον ἦν μέν ἀεί...  – Τό Πνεῦμα τό ἅγιον, φῶς καί ζωή...» εἰς 6, ἅπαντα ἐκ δευτέρου. Δόξα, Καί νῦν:  Τό Ἰδιόμελον τῆς Ἑορτῆς· «Βασιλεῦ οὐράνιε...». Εἴσοδος:  «Φῶς ἱλαρόν...». Τό μέγα Προκείμενον·   «Τίς Θεός μέγας...», μετά τῶν πρό αὐτοῦ στίχων,  ὡς ἐν τῷ Πεντηκοσταρίῳ καί αἱ εὐχαί τῆς Γονυκλισίας. Ἀπόστιχα:  Τά 3 Στιχηρά Ἰδιόμελα τῆς Ἑορτῆς·  «Νῦν εἰς σημεῖον τοῖς πᾶσιν…  – Νῦν τό Παράκλητον Πνεῦμα…  – Νῦν περιβάλλονται κράτος…», μετά τῶν πρό αὐτῶν στίχων  εἰς τά δύο τελευταῖα:  α΄.– «Καρδίαν καθαράν κτίσον ἐν ἐμοί ὁ Θεός καί Πνεῦμα  εὐθές ἐγκαίνισον ἐν τοῖς ἐγκάτοις μου».  β΄.– «Μή ἀποῤῥίψῃς με ἀπό τοῦ προσώπου σου καί τό  Πνεῦμα σου τό ἅγιον μή ἀντανέλῃς ἀπ’ ἐμοῦ». Δόξα, Καί νῦν:  Τό Ἰδιόμελον αὐτῶν· «Δεῦτε λαοί…». Τρισάγιον. Ἀπολυτίκιον:  Τῆς Ἑορτῆς· «Εὐλογητός εἶ…», τρίς. Ἀπόλυσις:  «Ὁ ἐκ τῶν πατρικῶν κόλπων…» ἀπαραλλάκτως, ὡς  ἀναγράφεται ἐν τῷ Πεντηκοσταρίῳ καί ἐν τῷ Ἱερατικῷ. Τῇ Δευτέρᾳ πρωΐ: ΜΕΣΟΝΥΚΤΙΚΟΝ Μετά τό· «Εὐλογητός…  – Δόξα σοι, ὁ Θεός ἡμῶν, δόξα σοι  – Βασιλεῦ οὐράνιε…».Τρισάγιον.  Ὁ Ν΄ Ψαλμός. Τρισάγιον καί τό Ἀπολυτίκιον  τῆς Ἑορτῆς· «Εὐλογητός εἶ…». ΟΡΘΡΟΣ Ἑξάψαλμος. Εἰς τό· «Θεός Κύριος…». Ἀπολυτίκιον:  Τῆς Ἑορτῆς· «Εὐλογητός εἶ…», τρίς. Καθίσματα:  Τῆς Ἑορτῆς τῆς α΄ καί β΄ Στιχολογίας, ὡς ἐν  τῷ Πεντηκοσταρίῳ, ἅπαντα ἐκ δευτέρου. Ὁ Ν΄ Ψαλμός:  (Χῦμα). Κανόνες:  Οἱ δύο τῆς Ἑορτῆς. Ἀπό γ΄ ᾨδῆς· Μεσῴδιον Κάθισμα:  Τῆς Ἑορτῆς· «Τό πανάγιον Πνεῦμα...», ἅπαξ. Ἀφ’ ς΄ ᾨδῆς· Κοντάκιον – Οἶκος:  Τῆς Ἑορτῆς. Συναξάριον:  Τῆς ἡμέρας καί τό Ὑπόμνημα τοῦ Πεντηκοσταρίου. Καταβασίαι:  Αἱ ἰαμβικαί· «Θείῳ καλυφθείς…». Ἡ Τιμιωτέρα:  Οὐ στιχολογεῖται, ἀντ’ αὐτῆς ἡ θ΄ ᾿ῼδή ἀμφοτέρων  τῶν Κανόνων τῆς Ἑορτῆς.  Εἱρμός θ΄ ᾿ῼδῆς:  «Χαίροις, ἄνασσα…». Ἐξαποστειλάρια:  Τῆς Ἑορτῆς· «Τό πανάγιον Πνεῦμα…», δίς καί · «Φῶς ὁ Πατήρ…», ἅπαξ. Αἶνοι:  Τά 3 Στιχηρά Ἰδιόμελα τῆς Ἑορτῆς·'  «Ἐν τοῖς Προφήταις ἀνήγγειλας …  – Ἐν ταῖς αὐλαῖς σου ὑμνήσω σε…  – Ἐν ταῖς αὐλαῖς σου, Κύριε…» εἰς 4, τό πρῶτον δίς. Δόξα, Καί νῦν:  Τό Ἰδιόμελον αὐτῶν· «Γλῶσσαί ποτέ συνεχύθησαν…». Δοξολογία:  Μεγάλη. «Εὐλογητός εἶ…». ΕΙΣ ΤΗΝ Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΝ Ἀντίφωνα-Εἰσοδικόν:  Τῆς Ἑορτῆς. Μετά τήν Εἴσοδον. Ἀπολυτίκιον:  Τῆς Ἑορτῆς· «Εὐλογητός εἶ…». Κοντάκιον:  Ὁμοίως· «Ὅτε καταβάς…». Ἀντί τοῦ Τρισαγίου:  «Ὅσοι εἰς Χριστόν…». Ἀπόστολος:  Τῆς ἡμέρας˙ Δευτέρας α΄ ἑβδομάδος Ἐπιστολῶν  «Ὡς τέκνα φωτός περιπατεῖτε…» (Ἐφεσ. ε΄ 8-19),  μετά τοῦ Προκειμένου αὐτοῦ. Εὐαγγέλιον:  Ὁμοίως˙ Δευτέρας α΄ ἑβδομάδος Ματθαίου  «Ὁρᾶτε μή καταφρονήσητε…» (Ματθ. ιη΄ 10-20). Εἰς τό Ἐξαιρέτως:  «Χαίροις, ἄνασσα…». Κοινωνικόν:  «Τό Πνεῦμά σου τό ἅγιον μή ἀντανέλῃς ἀφ’ ἡμῶν  δεόμεθα, φιλάνθρωπε. Ἀλληλούϊα». «Εἴδομεν τό φῶς…», κτλ. Ἀπόλυσις:  «Ὁ ἐν εἴδει πυρίνων γλωσσῶν...».

Μαρτυρία από τα Ιεροσόλυμα: ”Ο Υιός μου θα έρθει να σας προστατέψει.”

Λάβαμε :

«ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ-ΠΑΣΧΑ 2012

Μήνυμα Παναγίας Βηθλεεμίτισσας προς τους Ορθόδοξους Χριστιανούς

Στις 11 Απριλίου 2012 -Μεγάλη Τετάρτη- προσκυνητές από την Κρήτη πήγαν να προσκυνήσουν στην Εκκλησία της Παναγίας Βηθλεεμίτισσας, που βρίσκεται στα Ιεροσόλυμα, όπου ο Μοναχός Βησσαρίωνας τους είπε τα εξης :

“Πριν τέσσερις ημέρες εμφανίστηκε σε όνειρο η Παναγία Βηθλεεμίτισσα σε κάποιο μουσουλμάνο και του είπε:”Πήγαινε στην εικόνα μου, την Παναγία τη Βηθλεεμίτισσα, να ανάψεις κεράκι και θα σου πω κάτι, να το πεις στο Μοναχό Βησσαρίωνα”.

Όταν πήγε, είδε ζωντανή την Παναγία και του είπε: “Έίμαι η Παναγία και πάντα θα βοηθώ τους Ορθοδόξους. Ο Υιός μου θα έρθει να σας προστατέψει. Οι Ορθόδοξοι δε θα πάθουν τίποτα. Όλοι αυτοί που βλέπετε στις εικόνες είναι Άγιοι και είναι αληθινοί. Ο Βησσαρίωνας να το πει στους ιερείς και αυτοί να το διαδώσουν”.

Με εκτίμηση

Ελευθερία»

πηγή

Η Εμφάνιση του Ιησού στον γέροντα Παίσιο

Όταν ο Γέροντας βρισκόταν στο κελί του Τιμίου Σταυρού, μια βραδιά, καθώς έλεγε την ευχή, είδε ξαφνικά να αφαιρείται η οροφή του κελιού του και επάνω, ολοκάθαρα, έβλεπε τον Κύριο.

Το πρόσωπό Του, είχε τόσο λαμπρότητα που δυσκολευόταν να τον κοιτάξει και απορούσε, πώς βρέθηκαν κάποτε μερικοί που μπόρεσαν να φτύσουν αυτό το πρόσωπο!!!

Μετά την θεωρία αυτή ο Γέροντας έδωσε οδηγίες στις αδελφές, που αγιογραφούσαν στο Ι. Ησυχαστήριο του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, ώστε να αγιογραφήσουν πιστά τον Κύριο, όσο ήταν δυνατόν κατ' άνθρωπον κι εκείνος τις καθοδηγούσε μάλιστα κατά την αγιογράφηση της εικόνας Του.

Ο Γέροντας μάλιστα έλεγε ότι το πρόσωπο του Κυρίου και της Παναγίας μας έχει το χρώμα του όψιμου σιταριού.

΄΄ΜΗ ΓΙΝΕΣΤΕ ΔΟΥΛΟΙ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ, ΑΛΛΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟ ΣΩΜΑ΄΄

Του Γιώργου Θεοχάρη

“Δούλη στο σώμα γίνεται η άλογη ψυχή, αν λοιπόν δεν προσέξουμε, η ψυχή μας υποδουλώνεται στις θελήσεις και τις επιθυμίες του σώματος και γίνεται δούλη η ψυχή της φθαρτής σάρκας”, υπογράμμισε στοagioritikovima.gr ο 77χρονος ασκητής γέροντας Βλάσιος από το κελί της Γεννήσεως του Χριστού στα ξακουστά Κατουνάκια του Αγίου Όρους .
Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαμε μαζί του, ζητήσαμε από τον ερημίτη γέροντα να μας μιλήσει για την ψυχή,τη σωτηρία της και την αμαρτία.
Ζει σε απόκρυμνη καλύβα μαζί με επτά ακόμα μοναχούς.

”Όσο μπορείτε να αγωνίζεστε,   η εσωτερική κατάσταση να είναι κατά θεόν ,να αισθανθείτε τη δύναμη της προσευχής. Ασχοληθείτε με τη ψυχή σας για νιώσετε κοντά του.Να λέτε συνεχώς “κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με”. Να βάλετε πρόγραμμα, τουλάχιστον μισή ώρα την ημέρα για τους αρχάριους πρέπει να είναι η προσευχή .

Άμα πάρει μπρος η μηχανή της ψυχής τότε ο Θεός φωτίζει και δίνει και τα υπόλοιπα. Μπορεί αν η ψυχή να είναι πνευματικά ..νεκρή και να μην το αντιλαμβάνεσαι. Να μη γίνουμε δούλοι του σώματος , αλλά της ψυχής που περιέχει το σώμα και αυτή πρέπει να κυριαρχεί. Αν η ψυχή γίνει δούλη του σώματος , ενώ είναι Κυρία και δέσποινα, αλίμονο μας!” εξηγεί ο γέροντας Βλάσιος.

Kαι διευκρινίζει” Δεν πρέπει η ψυχή να υποδουλώνεται δια των ηδονών στο σώμα..Ειρήνη στον πόλεμο,μόνο έτσι θα κυριαρχήσει η αρετή. Ο πνευματικός αγώνας θα σώσει τη ψυχή σας, βρείτε έναν καλό πνευματικό,να εξομολογείστε και να σας καθοδηγεί. Επίσης, η προσευχή αλλάζει τον άνθρωπο, είναι η μεγαλύτερη αρετή και ο πονηρός αυτή μισεί περισσότερο. ο διάβολος πολεμάει τον άνθρωπο με τρεις τρόπους: Με τις κακές ή καλές σκέψεις, εννοώντας καλές σκέψεις ότι αρχικά εμφανίζονται έτσι, εκ των υστέρων όμως ….προκύπτουν δηλητηριώδης, δηλητήριο …που το καλύπτει με το μέλι. Τα συναισθήματα της λύπης, ακηδίας και αμέλειας. Και το τρίτο είναι η φαντασία,όταν   γίνεστε φαντασοποιοί. Π.χ Μας φέρνει ένα πρόσωπο ή κατάσταση που μας ηδονίζει, συλλαμβάνει ο νους και συγκαταθέτει να γίνει η πράξη. Προσέξτε το πολύ αυτό, και μάλιστα εν ώρα προσευχής να αποβάλλεται. Αυτό είναι δόλωμα του διαβόλου, αγκιστρώνει τη ψυχή για να αμαρτήσει, είναι μεγάλος εφευρέτης και τεχνίτης της Αμαρτίας για την απώλεια των ψυχών μας.

Η ψυχή παγιδεύεται από αυτά και σκοτίζεται. Δια της φαντασίας ο πονηρός έχει ρίξει ακόμα και Αγίους.

ΠΕΡΙ ΜΕΝΤΙΟΥΜ ΚΑΙ ΜΑΓΩΝ!

Αναφορικά με τους μελλοντολόγους και τα μέντιουμ ο γέροντας είπε”Προσέχετε από τους τσαρλατάνους ψευδοπροφήτες. Όσοι απευθύνονται σε αυτούς αφεντικό δεν έχουν τον Χριστό. Και για να επιστρέψεις στον ΧΡΙΣΤΟ όταν προηγουμένως έχεις δοθεί σε μέντιουμ και κατ΄επέκταση στον Πονηρό, θέλει πολύ αγώνα. Είχε ήρθε κάποιος καθηγητής που είχε μυηθεί σε φιλοσοφικές πρακτικές και αγωνιστήκαμε πολύ για να διώξουμε το κακό από πάνω του. Μεγάλη ιστορία…Μακριά από τους γκουρού, εάν εγκλωβιστείτε δεν είναι εύκολο να αποδεσμευτείτε. Είναι πολύ δύσκολο μετά.”

πηγή

Η γνώση του Αγ. Πνεύματος – γνώση εμπειρίας Anthony Metropolitan of Sourozh

[...] Φυσικά υπάρχουν ένα σωρό τρόποι χρήσης του όρου «πνεύμα» μέσα στην Αγία Γραφή: το πνεύμα του Ανθρώπου, «τα πνεύματα» σε πληθυντικό αριθμό, που σημαίνουν τους αγγέλους και τους δαίμονες. Υπάρχει επίσης και μία έννοια την οποία υποδηλώνουμε, όταν μιλάμε για το «πνεύμα» ενός έθνους, το «πνεύμα» μιας ομάδας ανθρώπων, το οποίο σε τελική ανάλυση σηματοδοτεί κάτι μη ορίσιμο και ασαφές, που όμως είναι ξεκάθαρα αναγνωρίσιμο ως συγκεκριμένο και μοναδικό. Και ίσως αυτή είναι η κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να στοχαστούμε , όταν λέμε πως ο Θεός είναι πνεύμα, ή όταν μιλάμε για το Άγιο Πνεύμα.
Υπάρχει επίσης και μία άλλη προσέγγιση, που προέρχεται επίσης από την Αγία Γραφή και που μας οδηγεί ίσως, σύμφωνα και με τις πρώτες μου επισημάνσεις, σε μια εγγύτερη κατανόηση. Σίγουρα όλοι θα θυμάστε τη συζήτηση που είχε κάποια νύχτα ο Κύριος Ιησούς Χριστός με τον Νικόδημο, και που περιγράφεται στο ευαγγέλιο του αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Μπορείτε να φανταστείτε το σκηνικό. Το απόγευμα είχε ζυγώσει. Ο Χριστός και ο Νικόδημος στέκονται ή κάθονται στην ταράτσα ενός εκ των σπιτιών της Ιερουσαλήμ και βυθίζονται σιγά-σιγά στη δροσιά της νύχτας και στο σκοτάδι, που ολοένα πυκνώνει. Μιλούν για τον Θεό και ο Νικόδημος παλεύει να καταλάβει.

 Ο Χριστός λέει πως ο Θεός είναι πνεύμα, και κατόπιν συνεχίζει με τα εξής λόγια: «το πνεύμα όπου θέλει πνει. και την φωνήν αυτού ακούεις, αλλ’ ουκ οίδας πόθεν έρχεται και πού υπάγει» (Ιωάν. 3,8). Ο όρος που ο Χριστός χρησιμοποίησε (η εβραϊκή λέξη ruah) αντιστοιχεί ακριβώς στην ελληνική λέξη πνεύμα και τη λατινική spiritus· και οι τρεις αυτοί όροι σημαίνουν την ανάσα του ανέμου, το αγέρι που φυσά.
Προφανώς ο Χριστός δεν υπαινισσόταν πως ο Θεός είναι, υπό μία έννοια, σαν τον άνεμο. Ο άνεμος είναι κάτι υλικό, αποτελούμενος από πράγματα υλικά, από τον αέρα. Αυτό που λέει, πρώτα απ’ όλα, είναι ότι ο Θεός, όπως και ο άνεμος. δεν μπορεί να οριστεί ως μέγεθος και ως ουσία. Δεν μπορούμε να τον αδράξουμε, μας δραπετεύει. Ο άνεμος φυσά και δεν μπορείς να τον συγκρατήσεις στα χέρια σου. Ο άνεμος φυσά και δεν μπορείς να δώσεις ένα σχήμα στο φύσημά του – δεν είναι σαν το ποτάμι που κυλά ανάμεσα σε όχθες.
Απ’  την άλλη πλευρά, ο άνεμος γίνεται αντιληπτός- και γίνεται αντιληπτός ως άμεση εμπειρία. Αυτό που είναι χαρακτηριστικό με τον άνεμο είναι ότι τον γνωρίζουμε, όχι επειδή μπορούμε να τον παρατηρούμε απ’ έξω, αλλά επειδή τον αντιλαμβανόμαστε ως προσωπική εμπειρία. Αν ανατρέξετε πίσω στη μικρή περιγραφή που σας έκανα λίγο παραπάνω. σχετικά με τον Χριστό και τον
Νικόδημο, οι οποίοι στέκονταν στην ταράτσα ενός σπιτιού, τυλιγμένοι από το αεράκι του δειλινού, αυτό που πραγματικά προκύπτει είναι το εξής: ο άνεμος φυσά και το γνωρίζεις επειδή η επιδερμίδα σου δροσίζεται, η ανάσα σου γίνεται πιο εύκολη και τα ρούχα σου τα βλέπεις να θροΐζουν απαλά σ’ αυτό το φύσημα του ανέμου. Γνωρίζεις στα σίγουρα πως ο άνεμος πνέει. Πλην όμως δεν έχεις ιδέα από πού έρχεται αυτή η πνοή ούτε πού θα καταλήξει. Αυτό μόνο που ξέρεις είναι πως είσαι εντός της, πως ο άνεμος σε αγγίζει -έχεις βεβαιότητα περί αυτού, επειδή αυτή η βεβαιότητα είναι προσωπική, άμεση και εμπειρική.
     Αυτό είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό πράγμα, επειδή όταν διαβάζεις αυτά που αναφέρονται στην Αγία Γραφή σχετικά με το Άγιο Πνεύμα, συναντάς αυτή τη βεβαιότητα, πως το Άγιο Πνεύμα γνωρίζεται από τον άνθρωπο μέσω της εμπειρίας και όχι με κάποιο άλλο τρόπο. Ο Χριστός γνωρίζεται ως ένα συμβάν της ιστορίας. Στέκεται απέναντί μας κατά πρόσωπο. Είναι κάποιος που δεν ταυτίζεται με το δικό μου «εγώ»,ή με κάποιο συλλογικό «εμείς»,ακριβώς όπως και καθένας από εμάς δεν ταυτίζεται με το «εγώ» κάποιου άλλου ή κάποιας άλλης. Ο Χριστός επομένως -όχι με κάθε τρόπο, αλλά κατά κάποιο τρόπο- είναι για μας «έξωθεν». Η γνώση μας γι’ Αυτόν είναι γνώση που μπορεί να συγκριθεί με τη γνώση που αποκομίζουμε από κάθε άλλο συμβάν της ιστορίας, από ένα πρόσωπο της ιστορίας, ή μια σειρά γεγονότων που εξελίσσονται γύρω από κάποιο ιστορικό πρόσωπο. Μπορούμε να αντιδιαστείλουμε τον εαυτό μας από Εκείνον. Μπορούμε να Τον αποδεχτούμε ως Θεό μας ή να Τον αρνηθούμε, να Τον αποδεχτούμε ως Σωτήρα ή να Τον απορρίψουμε. Μπορούμε να πιστέψουμε στα λόγια Του ή να απιστήσουμε σ’ αυτά. Μπορούμε να Τον αγαπήσουμε ή να Τον αντιπαθήσουμε. Είμαστε ελεύθεροι να σχετιστούμε μαζί Του, όπως και με κάθε άλλο αντικείμενο έξω από μας.
Δεν ισχύει το ίδιο, όμως, με το Άγιο Πνεύμα, διότι το Άγιο Πνεύμα γίνεται αντιληπτό από μας μόνο εντός της εμπειρικής μας σφαίρας, κατά τον ίδιο τρόπο που και ο άνεμος τριγύρω από τον Νικόδημο ήταν μια βεβαιότητα της εμπειρίας του, όχι μια βεβαιότητα αντικειμενικής γνώσης. Καταλαβαίνω πως είναι δυνατόν να μου αντιτείνετε ότι μπορεί κανείς να μάθει πολλά πράγματα για τον άνεμο· πλην, όμως, δεν είναι αυτό το μήνυμα που θέλει να μεταδώσει η Αγία Γραφή.
Συνεπώς, η μόνη μας γνώση για το Άγιο Πνεύμα είναι η εμπειρία. Και ίσως να είναι αυτός ο λόγος που στο ευαγγέλιο του Μάρκου αναφέρεται ότι, μολονότι κάθε βλασφημία εναντίον του Χριστού μπορεί να συγχωρηθεί, η βλασφημία εναντίον του Αγίου Πνεύματος όχι. Ο Χριστός μπορεί να παρερμηνευτεί. Μπορεί να μην Τον αναγνωρίσουμε. Μπορεί να κρίνουμε λανθασμένα. Μπορεί να μην είμαστε αρκούντως ώριμοι για να Τον αποδεχτούμε, καθότι είναι έξω από εμάς και για να σχετιστούμε μαζί Του θα πρέπει να διανυθεί μία απόσταση από εμάς προς Εκείνον και από Εκείνον προς εμάς. Όμως δεν μπορούμε να αρνηθούμε κάποια εμπειρία μας που συνδέεται με το Άγιο Πνεύμα, διότι είναι δική μας εμπειρία.
Θα σας δώσω ένα παράδειγμα: Κάποιος στέκεται στον δρόμο παγωμένος από το κρύο και κοιτάζει μέσα από ένα παράθυρο τις φλόγες που τρίζουν σε ένα αναμμένο τζάκι. Αν είναι η πρώτη φορά που βλέπει και αποκτά εμπειρία της φωτιάς, και αν του έχουν πει ότι η φωτιά είναι κάτι που σε ζεσταίνει μέχρι το κόκκαλο, τότε αυτός θα ανασηκώσει τους ώμους του και θα πει «όχι. δεν σε ζεσταίνει – οι φλόγες χορεύουν μέσα στο τζάκι, αλλά εγώ έχω ξεπαγιάσει». Αντιθέτως, αν βρεθείτε σε ένα δωμάτιο, όπου δεν βλέπετε πουθενά φωτιά (ή έστω βλέπετε στο τζάκι φωτιά) και έχετε ζεσταθεί για τα καλά. αλλά παρόλα αυτά επιμένετε να αρνείστε πως η φωτιά σας προξένησε ζεστασιά, τότε δεν υπάρχει τρόπος να ελευθερωθείτε από το λάθος, διότι αρνείστε όχι ένα αντικειμενικό γεγονός έξω από εσάς, αλλά ένα πραγματικό γεγονός εντός σας.
Είσαστε ή τρελοί ή ψεύτες – δεν υπάρχει άλλος τρόπος να αποτιμηθεί η κατάστασή σας.
Το πρώτο συνεπώς μπορεί να είναι μια λανθασμένη κρίση, ένα σημάδι άγνοιας, μια ανικανότητα να σχετιστείς με ένα αντικειμενικό εξωτερικό γεγονός. Το δεύτερο όμως, είναι μια άρνηση, μια απόρριψη αυτού που γνωρίζεις ότι είναι αλήθεια. Έτσι, ό,τι γνωρίζουμε για το Άγιο Πνεύμα βρίσκεται εντός μας – και αυτό είναι μία αλήθεια που άπαντα σε όλη την Αγία Γραφή. Για παράδειγμα, αναφέρεται ότι το Πνεύμα που ενοικεί  στον άνθρωπο, τον διαποτίζει έως μυελού των οστέων. Το Άγιο Πνεύμα «υπερεντυγχάνει υπέρ ημών στεναγμοίς αλαλήτοις» (Ρωμ. 8, 26). Το Άγιο Πνεύμα είναι που μας διδάσκει να λέμε «Αββά ο πατήρ» (Γαλ. 4,6 και Ρωμ. 8,15). Και το Άγιο Πνεύμα -όπως αναφέρει η μετάφραση του Μόφφατ- «πλάθει και διαμορφώνει μέσα μας τη γνώση του Θεού».
Βέβαια, όλα αυτά είναι εντός μας. Κανένα από αυτά δεν είναι «έξωθεν». Προφανώς σε αυτό το σημείο η εικονολογική αναλογία αναιρείται, διότι σίγουρα μπορούμε να πούμε ότι ο άνεμος άγγιζε τον Νικόδημο στην επιδερμίδα του, όχι στην ψυχή του. Όμως πλέον μιλώ εδώ για την εμπειρία και όχι πια για τον άνεμο. Επομένως όλη η γνώση που διαθέτουμε για το Άγιο Πνεύμα προσωπικά, συλλογικά, είναι ή εμπειρική ή ανύπαρκτη. «Ανύπαρκτη γνώση» κατά μία έννοια, δεν υπάρχει: όλοι έχουμε ένα είδος αγγίγματος του Θεού. Όμως είναι εμπειρικό. Ό,τι ξέρουμε για το Άγιο Πνεύμα ως Πρόσωπο είναι δοσμένο στη γνώση μας από τον Θεό – όχι διαφορετικά. Και αυτή είναι η δυσκολία που η θεολογία αντιμετώπισε καθ’ όλη τη διάρκεια της εκκλησιαστικής ιστορίας. όποτε επιχειρούσε να μιλήσει για το Άγιο Πνεύμα. Ό,τι μπορούμε να πούμε. μπορούμε να το πούμε έσωθεν, αλλά είναι πολύ λίγο και αναφέρεται στις ενέργειές Του. Κάποια στιγμή, θα έρθουμε και σ’ αυτό το σημείο. Αυτό που μπορούμε να πούμε για το Άγιο Πνεύμα ως Πρόσωπο είναι κάτι που δεν μπορούμε να γνωρίζουμε (και που δεν γνωρίζουμε) και είναι μονάχα ζήτημα αποκάλυψης. Και αυτός είναι ο λόγος που η ανατολική θεολογία αντιτίθετο πάντοτε με οξύτητα και αποφασιστικότητα σε κάθε εγχείρημα λογικής ερμηνείας της φύσης του Αγίου Πνεύματος εντός της Αγίας Τριάδας, και που αποδέχτηκε απλά, με μια κίνηση πίστης, τον Ζωντανό Θεό, απορρίπτοντας τον Θεό των φιλοσόφων, για τον οποίο μιλά ο Απόστολος Παύλος.

(Anthony Bloom, «Η εν Θεώ ζωή μας», εκδ. Εν πλω, σ. 14-23)

Πηγή: http://www.pemptousia.gr/

Το Άγιο Πνεύμα και η ενότητα του κόσμου-Βασίλης Π. Στογιάννος

Η Πεντηκοστή είναι η γενέθλιος ήμερα της Εκκλησίας. Γιορτάζομε την Πεντηκοστή, την επιφοίτηση του αγίου Πνεύματος, που δημιούργησε, αποκάλυψε στον κόσμο και δυνάμωσε από τα πρώτα κιόλας βήματα της την Εκκλησία. Ας θυμηθούμε για λίγο την περιγραφή του γεγονότος από τον ευαγγελιστή Λουκά στις Πράξεις:

«Κι όταν έφθασε η ημέρα της Πεντηκοστής, ήταν όλοι μαζεμένοι στο ίδιο μέρος. Και ξαφνικά ήλθε από τον ουρανό ένας θόρυβος, σαν να έπιασε δυνατός αέρας, και γέμισε ολόκληρο το σπίτι όπου κάθονταν. Και τους εμφανίστηκαν γλώσσες σαν από φωτιά που διαμοιράζονταν και κάθησαν σε καθένα από αυτούς, και γέμισαν όλοι από Πνεύμα άγιο και άρχισαν να μιλούν άλλες γλώσσες, όπως το Πνεύμα έδινε σ’ αυτούς τη δύναμη να εκφράζονται. Κατοικούσαν τότε στην Ιερουσαλήμ Ιουδαίοι, άνδρες ευλαβείς από κάθε έθνος της υφηλίου. Μόλις ακούστηκε αυτή η βοή, μαζεύτηκε όλο το πλήθος και έμεινε κατάπληκτο, διότι καθένας άκουε αυτούς να μιλούν τη δική του γλώσσα. Όλοι δε έμειναν κατάπληκτοι και απορούσαν λέγοντας μεταξύ τους: Όλοι αυτοί εδώ που μιλούν δεν είναι Γαλιλαίοι; Πώς τους ακούμε να μιλούν στις γλώσσες μας για τα μεγαλεία του Θεού;»

Το γεγονός που περιγράφει ο ιερός ευαγγελιστής δεν είναι ένα «θαύμα» με τη συνηθισμένη έννοια της λέξεως. Είναι μια πράξη του Θεού που έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία και προ παντός πολύ μεγαλύτερη διάρκεια. Πρώτα – πρώτα δεν περιορίζεται σε μερικούς ανθρώπους. Το άγιο Πνεύμα δεν επιφοίτησε μόνο στους αποστόλους, αλλά σε όλους τους πιστούς, κάπου εκατόν είκοσι άτομα, στο σύνολο δηλαδή της Εκκλησίας. Αυτό σημαίνει ότι η επιφοίτηση του αγίου Πνεύματος αποτελεί βασικό και ουσιαστικό χαρακτηριστικό της Εκκλησίας, ανεξάρτητο από τα ειδικά αξιώματα και χαρίσματα που υπάρχουν σ’ αυτήν. Δεν είναι ένα θαύμα, άλλα μια συνεχής αποκάλυψη του Θεού, μια διαρκής παρουσία του Παρακλήτου, μια αδιάκοπη αποκάλυψη του νέου κόσμου που εγκαινίασε ο Χριστός με την ανάστασή του.

Αν δούμε την Πεντηκοστή μ’ αυτό το πρίσμα, τότε παύει να είναι μόνο ένα γεγονός της ιστορίας. Γίνεται παρόν. Δεν είναι πια μια ανάμνηση, αλλά γίνεται νέα, καθημερινή, τωρινή πραγματικότητα. Δεν αποτελεί ένα ενδιαφέρον, έστω, αλλά ξένο για μας επεισόδιο της ιστορίας, μα μια απεριόριστη στο πλάτος και το βάθος της επενέργειάς της πράξη του Θεού στο εκάστοτε παρόν. Μ’ άλλα λόγια, δεν γιορτάζομε την ανάμνηση ενός γεγονότος του παρελθόντος, αλλά τα δικά μας γενέθλια, την επέτειο του δικού μας φωτισμού από το άγιο Πνεύμα.

Αυτό το τελευταίο σημείο όμως δεν πρέπει να το περιορίσουμε σ’ ένα μυστικοπαθή και συναισθηματικό μόνον χώρο της υπάρξεώς μας. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε αλλοίωση του νοήματος της εκχύσεως του Παρακλήτου στην Εκκλησία. Ο περιορισμός της επενέργειας του Παρακλήτου στη συναισθηματική σφαίρα μόνο, θα μετέβαλλε το ζωντανό χριστιανισμό μας σε μυστικιστική ανατολίτικη αίρεση. Όμως ποτέ η ορθόδοξη θεολογία μας δεν περιόρισε τη δράση του Πνεύματος σ’ ένα μόνο μέρος της ανθρώπινης ζωής ούτε δέχτηκε ποτέ να τον κλείσει σε μερικές μόνο ψυχές. Το άγιο Πνεύμα ενεργεί σε ολόκληρη την Εκκλησία και σ’ ολόκληρη τη ζωή των πιστών. Ακόμη πιο πολύ: ενεργεί σ’ ολόκληρο τον κόσμο κάθε στιγμή της ιστορίας του. Είναι οικουμενική και καθολική η δράση του αγίου Πνεύματος μέσα στον κόσμο. Γι’ αυτό είναι και οικουμενική και καθολική και η Εκκλησία, το σώμα, ο ζωντανός οργανισμός μέσα από τον όποιον εμφανίζεται καθημερινά ο Παράκλητος. Με δυο λόγια: ο Παράκλητος είναι ο νους και η καρδιά της Εκκλησίας και η Πεντηκοστή είναι το συνεχές παρόν της Εκκλησίας μέσα στο μεταβαλλόμενο κόσμο μας.

Αυτό σημαίνει για τον κάθε πιστό μερικά πολύ πρακτικά πράγματα, θεμέλιο και κριτήριο συνάμα της γνησιότητας και της ειλικρίνειας της χριστιανικής του πίστεως. Όπως λέει ο απόστολος Παύλος, το άγιο Πνεύμα ανακαινίζει και μεταμορφώνει συνεχώς τον άνθρωπο, ώστε να γίνει πολίτης του νέου κόσμου: ανακαινίζει το λογικό του, ώστε να μπορεί κάθε φορά να διακρίνει, να ξεχωρίσει ποιο είναι το θέλημα του Θεού, ποιο δηλαδή είναι το αγαθό και το τέλειο που αρέσει στον Θεό. Ακούγεται εύκολα αυτό το πράγμα. Κι όμως δεν είναι καθόλου εύκολο. Ας αναλογιστούμε τις καθημερινές μας πράξεις. Πόσες φορές μπορούμε να ξεχωρίσουμε το προσωπικό μας συμφέρον από το θέλημα του Θεού; Πόσες φορές στις προσευχές μας σκεφτόμαστε, έστω, να ζητήσουμε από τον Θεό να κάνει ό,τι Εκείνος θέλει; Δεν ζητάμε να κάνει ό,τι εμείς θέλομε; Δεν βάζομε τον εαυτό μας πάνω από όλα; Δεν κολλάμε σαν στρείδια στον εαυτούλη μας; Είναι δείγμα ανακαίνισεως του λογικού μας όμως αυτό; Είναι απόδειξη ότι πράγματι ζούμε την Πεντηκοστή; Είναι ο εγωισμός μας σύμφωνος με την οικουμενική και καθολική δράση του αγίου Πνεύματος;

Τα κριτικά ερωτήματα περισσεύουν ακόμη πιο πολύ όμως, όταν αναλογισθούμε και τα εκκλησιολογικά, τα κοινωνικά αποτελέσματα της επιφοιτήσεως του Παρακλήτου, όπως τα διδάσκει η Εκκλησία με την υμνολογία της μεγάλης εορτής. Η επιφοίτηση του Παρακλήτου, μας τονίζει η υμνολογία μας, έφερε την ενότητα στον κόσμο. Όχι μια ισότητα νομική, ούτε μια ισότητα οικονομική, αλλά μια ενότητα αγάπης που ξεπερνά όλες τις ανθρώπινες αντιθέσεις. Κι αυτό όχι σ’ ένα άλλο κόσμο, αλλά στο εκάστοτε παρόν της Εκκλησίας, στο εδώ και στο τώρα κάθε πιστού. Εδώ βρίσκεται η αφετηρία για την προσωπική αναμόρφωση του πιστού. Εδώ κρύβεται και το βαθύτερο νόημα της Πεντηκοστής, που γίνεται έτσι γεγονός κοσμογεννητικό και στο πλήρες νόημα της λέξεως κοσμοϊστορικό.

Σ’ ένα πολύ όμορφο δοξαστικό του εσπερινού της εορτής παραλληλίζεται η κάθοδος του Παρακλήτου κατά την Πεντηκοστή με την κάθοδο του Θεού κατά το κτίσιμο του πύργου της Βαβέλ. Έτσι δίνεται στον ποιητή η ευκαιρία ν’ αναδείξει το καινούριο μήνυμα για τον κόσμο που σημαίνει η επιφοίτηση του Πνεύματος. Λέει το δοξαστικό: «Γλώσσαι ποτέ συνεχύθησαν διά την τόλμαν της πυργοποιίας. Γλώσσαι δε νυν εσοφίσθησαν διά την δόξαν της θεογνωσίας. Εκεί κατεδίκασε Θεός τους ασεβείς τω πταίσματι. Ενταύθα εφώτισε Χριστός τους αλιείς τω Πνεύματι. Τότε κατειργάσθη η αφωνία προς τιμωρίαν. Άρτι καινουργείται η συμφωνία προς σωτηρίαν των ψυχών ημών».

Σ’ ελεύθερη κάπως απόδοση το τροπάριο μας λέει: «Οι γλώσσες έπαθαν σύγχυση κάποτε από την παράτολμη πυργοποιία. Οι γλώσσες έγιναν όμως σοφές τώρα με τη δοξολογία του Θεού που γνωρίσαμε. Εκεί καταδίκασε ο Θεός τους ασεβείς για το παράπτωμα τους. Εδώ φώτισε ο Χριστός τους ψαράδες με το άγιο Πνεύμα. Τότε ήρθε σαν αποτέλεσμα η ασυνενοησία για να μας τιμωρήσει. Τώρα ακούγεται όμως καινούρια η μελωδία της σωτηρίας των ψυχών μας».

Η Βαβέλ δεν είναι μια ασήμαντη, ανόητη έστω, ενέργεια του άνθρωπου. Εκφράζει μ’ ένα εξωτερικό τρόπο την αλαζονία της δυνάμεως. Είναι, όπως θα έλεγαν οι αρχαίοι τραγικοί ποιητές, η «ύβρις» του ανθρώπου, η αίτια όλων των δεινών του. Ξεκόβει από τη φυσική τάξη ο άνθρωπος και νομίζει πως μπορεί χωρίς καμιά τιμωρία ν’ αντιστρέψει τον κόσμο και να γίνει αντί πλάσμα δημιουργός. Έτσι παύει να έχει την αίσθηση του μέτρου, τη συναίσθηση της αλληλεγγύης με τον κόσμο, τη σωστή, μετρημένη σχέση με το συνάνθρωπο. Ξαφνικά αφηνιάζει και συμπεριφέρεται αλαζονικά. Έτσι τα έργα του αντί να τον ενώνουν, τον απομονώνουν. Η γλώσσα αντί για όργανο συνεννόησης γίνεται πρόλογος διαιρέσεων και αντεγκλήσεων. Η τεχνική αντί να διευκολύνει τη ζωή, προπαρασκευάζει τον όλεθρο. Κι αυτά φυσικά όχι μόνο στη Βαβέλ, αλλά σ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας μας. Και μ’ αποτέλεσμα την αφωνία, όπως τη λέει το δοξαστικό, την αλλοτρίωση, την ανοιχτή ρήξη, τον αλληλοσκοτωμό. Είναι για μερικούς παράξενο ότι οι συνθήκες ειρήνης προμηνύουν συνήθως την επόμενη σύγκρουση των λαών που τις υπογράφουν, όπως διδάσκει η ιστορία. Κι όμως αυτό είναι πολύ φυσικό, γιατί οι άνθρωποι δεν μιλούν την ίδια γλώσσα, την πραγματική ανθρώπινη γλώσσα, αυτήν που τους έδωσε ο Θεός, αλλά μιλούν καθένας τη δική του εγωιστική και ιδιοτελή γλώσσα, τη γλώσσα της Βαβέλ.

Σ’ αυτή την τόσο τραγικά πραγματική Βαβέλ του ανθρώπου ήλθε να βάλει τέλος η Πεντηκοστή. Ήλθε για να δώσει στον άνθρωπο τη δυνατότητα μιας νέας, σίγουρης, αληθινής ενότητας, μιας νέας πραγματικά ανθρώπινης γλώσσας, που οδηγεί στη συνεννόηση κι όχι στη διαμάχη και τον αλληλοσπαραγμό.

Συγκροτεί στην Πεντηκοστή τον καινούριο κόσμο το άγιο Πνεύμα. Και ένα από τα βασικά γνωρίσματα του νέου αυτού κόσμου είναι η ενότητα. Μας δείχνει την ενότητα αυτή στα μυστήρια της Εκκλησίας, όταν αποκαλύπτει το λαό του Θεού ενωμένο γύρω από το δημιουργικό της υπάρξεως του Πνεύμα. Μας δείχνει την ενότητα την ώρα της Θ. Λειτουργίας, όταν όλοι ενώνονται μεταξύ τους, γιατί ενώνονται με τον Χριστό δια του αγίου Πνεύματος. Μας δίνει μια γεύση ενότητας στην αγάπη των αγίων, των πραγματικών χριστιανών. Μας δίνει μια γεύση ενότητας στην υπέρβαση του εγωισμού, στην αυτοθυσία και τον αλτρουισμό των μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας. Είναι ακόμη εκδήλωση της ενότητας του κόσμου γύρω από τον Θεό η μνημόνευση όλων των εκκλησιαστικών ηγετών στις πανηγυρικές λειτουργίες μας, όταν η αγάπη του Θεού και ο δεσμός του Πνεύματος ξεπερνούν τις γήινες διαιρέσεις. Η ιστορία και το παρόν της Εκκλησίας έχουν να παρουσιάσουν πολύ περισσότερα δείγματα ενότητας από τα συνέδρια των διαφόρων κοσμικών «συμμαχιών»-παρά τις ανθρώπινες αδυναμίες, παρά την αντίσταση του εγωισμού μας στη φωνή του Παρακλήτου, παρά την ιδιοτέλεια που χαρακτηρίζει πολλές φορές τις ενέργειές μας.

Έτσι η Εκκλησία παραμένει το ζυμάρι για την ένωση του κόσμου σε μια αρμονική συμφωνία. Αρκεί να πάψουμε να ακολουθούμε την ιδιοτέλεια μας. Αρκεί ν’ ακολουθήσουμε με ειλικρίνεια την καθοδηγητική φωνή του Παρακλήτου μέσα μας. Αρκεί να αφήσουμε το πανάγιο Πνεύμα να επιτελεί καθημερινά μέσα στην Εκκλησία, μέσα σε όλους μας το ενοποιό έργο του. Ο κόσμος αναμένει την ώρα της ενότητας, όχι της πρόσκαιρης και εξωτερικής, όχι αυτής που βασίζεται στην ισορροπία του τρόμου, αλλά αυτής που στηρίζεται στην αγάπη, στην αρμονία, στην ειλικρίνεια. Είναι θέμα αποδοχής της χριστιανικής μας ιδιότητας να εργασθούμε προς αυτή την κατεύθυνση – σωστότερα ν’ αφήσουμε το άγιο Πνεύμα να μας οδηγήσει στην ενότητα της αγάπης.

(+Βασίλης Π. Στογιάννος, Η Εκκλησία στην ιστορία και στο παρόν, Εκδ. Πουρναρά, Θεσ/κη,χ.χ. σ. 39-44).

Πεντηκοστή – Πώς ενεργεί η Θεία Χάρις; + Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού

+ Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού

Με το γεγονός της Πεντηκοστής, που κατήλθε το Άγιο Πνεύμα στα μέλη της Εκκλησίας, δεν υπάρχει καμιά μορφή αδυναμίας στην ανθρώπινη φύση. Ο μέχρι τώρα αδύναμος άνθρωπος, ο οποίος ήταν παιχνίδι του διαβόλου και του θανάτου, γίνεται ισχυρός ώστε να «πατεί επάνω όφεων και σκορπίων και επί πάσαν την δύναμιν του εχθρού». Η Χάρις που μένει πάντοτε μαζί μας είναι «η επαγγελία του Πατρός» την οποία ο Κύριος υποσχέθηκε. Δεν φοβόμαστε ούτε τα πάθη, ούτε την αμαρτία, ούτε τις κακές μας συνήθειες, ούτε το σατανά, ούτε και αυτόν τον θάνατο, εφ’ όσον μένει μαζί μας «εις τον αιώνα ο Παράκλητος, το Πνεύμα της αληθείας».

Αυτό που μας απασχολεί είναι, αν αυτός ο Παράκλητος ενεργεί μέσα μας και πραγματοποιεί τον αγιασμό μας. Να πω ένα παράδειγμα για να γίνω πιο σαφής. Υποτίθεται ότι μας έχουν δώσει ένα όπλο ισχυρό να αμυνόμαστε και να πολεμάμε τους εχθρούς μας. Αν δεν λειτουργεί αυτό το όπλο, τότε τί ωφελεί που το κρατούμε; Πιστεύομε ότι μαζί μας είναι η θεία Χάρις, όπως μας παραδίδει η Εκκλησία; Θα με ρωτούσε ίσως ένας και θα μου έλεγε. Αφού λοιπόν είναι έτσι, γιατί έχομε τόσες αδυναμίες; Γιατί μας κατανικά η αμαρτία; Γιατί μας κατατροπώνει ο σατανάς; Γιατί φοβόμαστε; Γιατί δειλιάζουμε; Γιατί οπισθοχωρούμε; Γιατί δεν προοδεύομε; Ας δούμε αυτο το θέμα με ιδιαίτερη προσοχή.

Εάν εμείς φυλάττουμε την πίστη μας, τηρούμε τις εντολές και αποστρεφόμαστε την ενέργεια της αμαρτίας μέχρι και αυτήν την προσβολή, τότε φυσικά, μόλις επικαλεστούμε τη θεία Χάρη, αμέσως αυτή ενεργεί· δεν μας δίδει μόνο θάρρος και δύναμη, αλλά και στο σατανά προκαλεί φόβο και φρίκη. Αυτός είναι ο τρόπος του θριάμβου και της νίκης.

Εάν όμως ραθυμούμε και αφήνουμε τα καθήκοντα μας και δεν αμυνόμαστε όταν δίδεται αφορμή πάθους ή πολέμου της αμαρτίας, τότε, όταν επικαλούμαστε τη Χάρη, αυτή δεν ενεργεί. Λέει η Ιστορία ότι κάποτε ο Ιουλιανός ο παραβάτης μυήθηκε στη μαγεία. Από μικρός, παρ’ όλο που ήταν χριστιανός, ήθελε να απωθήσει τη χριστιανική του πίστη. Ήταν από μικρός κακοήθης. Ασπάσθηκε, λοιπόν, τη μαγεία για να επαναφέρει πίσω τα ειδωλολατρικά έθιμα, τα όποια είχαν καταργήσει οι προγενέστεροι.

Όταν πήγε στο μέρος που τον δίδασκαν τα ανάλογα μαθήματα της μαγείας, μόλις είδε τις διάφορες μορφές των δαιμόνων και την αγριότητά τους, τρόμαξε και έκανε το σταυρό του. Κάνοντας το σταυρό του, έφευγαν οι δαίμονες και δεν μπορούσε ο μάγος να κάνει αυτό που ήθελε. Όποτε τον συμβούλευσε ο μάγος να σταματήσει να κάνει το σταυρό του, αλλά αυτός δεν μπορούσε. Μπροστά στη φρίκη και το φόβο, σταυροκοπιόταν από τη συνήθεια που είχε σαν χριστιανός· και έτσι οι δαίμονες τρέπονταν σε φυγή. Σκέφθηκε λοιπόν ο μάγος κάτι ανάλογο με την πονηρία του. Τον έβαλε λοιπόν και σκότωσε ένα παιδάκι και κράτησε την καρδιά του παιδιού στο χέρι του· λόγω δε της «κατ’ ενέργειαν» αμαρτίας, δεν επιδρούσε η δύναμη του σταυρού και δεν έφευγαν οι δαίμονες πλέον.

Η θεία Χάρις σ’ εμάς που είμαστε χριστιανοί και δεν αρνηθήκαμε τον Χριστό, είναι μαζί μας, ενωμένη υποστατικά. Πώς λοιπόν αμαρτάνουμε και δεν μπορούμε να αντισταθούμε στα πάθη μας; Ακριβώς γιατί παραχαράζουμε το καθήκον μας το χριστιανικό που υποσχεθήκαμε στο βάπτισμα. Πολλές φορές την μεν αμαρτία, σαν αποτέλεσμα, δεν την θέλομε, τα αίτια όμως που την προκαλούν τα ερεθίζομε και τότε κατ’ ανάγκην πέφτομε. Το ότι τόσο εύκολα αμαρτάνουμε, είναι σημείο ότι δεν φυλάττουμε τις εντολές. Δεν είμαστε πραγματικά πιστοί.

Η θέση μας προς τον Θεό είναι καθαρά υιική και επομένως πιστεύομε στο Θεό διότι τον αγαπούμε· και επειδή τον αγαπούμε, τον πιστεύομε και εφαρμόζουμε με λεπτομέρεια αυτό που θέλει. «Εκείνος έστιν ο αγαπών με, ο έχων τας εντολάς μου και τηρών αυτάς». Προσφέρουμε έμπρακτα την αγάπη μας προς το Θεό, όπως και Αυτός τόσο πλούσια την πρόσφερε σε μας, διότι «πρώτος ημάς ηγάπησεν». Τότε μόλις επικαλεστούμε τη θεία Χάρη, που είναι δική Του δωρεά, αμέσως ενεργεί και ολοκληρώνει την προσωπικότητά μας. «Αγράμματους σοφίαν εδίδαξεν, ιερέας τέλειοι, πάντα συγκροτεί τον θεσμόν της Εκκλησίας». «Πάντα ισχύομεν εν τω ένδυναμούντι ημάς Χριστώ» κατά τον Παύλο. Ο Χριστός που μας δίνει δύναμη, είναι η θεία Χάρις, που την πήραμε στο βάπτισμα και τη συντηρούμε με τη συνεχή μετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας.

Εάν βιάσουμε τον εαυτό μας και γίνομε ειλικρινείς στις υποσχέσεις μας προς τον Θεό, τηρώντας με λεπτομέρεια τις εντολές Του, μετανοούντες ειλικρινά στα λάθη που κάνομε, τότε η θεία Χάρις, που είναι μέσα μας, βλέποντας τη συνέπειά μας, δείχνει ενεργά την παρουσία της. Ο χαρακτήρας μας που είναι ασθενής γίνεται ισχυρός και η αμαρτία γίνεται ανίσχυρη, διότι αποδυναμώνεται με την παρουσία της Χάριτος. Ο διάβολος φεύγει μόνο με την επίκληση της Χάριτος, γιατί ξέρει τι έχει να πάθει.

Ακριβώς για να κατεργαστούμε τη σωτηρία μας με τόση λεπτομέρεια εμείς οι μοναχοί, εγκαταλείψαμε τον κόσμο και φύγαμε μακριά από τα αίτια. Βρισκόμαστε σ’ έναν απερίσπαστο χώρο με ελάχιστες μέριμνες, για να είμαστε αφυπνισμένοι και προσεκτικοί, όχι μόνο στο να μην αμαρτάνουμε – αυτό είναι εισαγωγικό – αλλά, μετά από αυτό, να φθάσουμε στο σημείο που να θέλουμε μόνο να κάνουμε το καλό. Ζούμε μόνο για να τηρούμε το θέλημα του Θεού. Αυτός είναι ο κεντρικός στόχος και προορισμός μας από την αρχή της δημιουργίας μας, ιδιαίτερα τώρα, μετά την πτώση, που ξεγελαστήκαμε και κατρακυλήσαμε στα δόντια του θανάτου. Τώρα με περισσότερη φροντίδα αγωνιζόμαστε, ώστε και από το μύλο του θανάτου να απαλλαγούμε, και να κληρονομήσουμε τις επαγγελίες που μας χάρισε ο Θεός με την παρουσία Του. Ούτε τα σπίτια θα μας ωφελήσουν, ούτε τα εργόχειρα μας χρειάζονται, ούτε τα συστήματα και τα προγράμματα και τα τυπικά. Αυτά κατ’ ανάγκην τα κάνομε για να καλύψουμε τις υλικές ανάγκες της ζωής μας, αφού έχομε και σώμα. Αλλά ποτέ δεν μας απασχολούν αυτά, ούτε σε αυτά αποβλέπομε, ούτε τα μετρούμε, ούτε τα υπολογίζουμε. Γι’ αυτό και με την παραμικρή αφορμή, αν δούμε ότι κινδυνεύει η σωτηρία μας, τα πετάμε και φεύγομε αμέσως, για να κερδίσουμε το σκοπό μας.

Και όλη η προσπάθεια θα είναι αυτή. Κάθε τί που κινείται μέσα μας, το εξετάζομε· κάθε σκέψη, κάθε ερεθισμός που προκαλείται μέσα μας, τον αρπάζουμε και τον ρωτούμε: Είσαι δικός μας ή εχθρός, «ημέτερος ει ή των υπεναντίων;». Εξετάζουμε τί σκοπό έχει αυτή η σκέψη, τί σκοπό έχει αυτός ο λογισμός. Και εάν πραγματικά και ειλικρινά το ερευνούμε, αμέσως βρίσκομε την αφορμή και τότε με κατάλληλη μέθοδο πολεμούμε και αποβάλλουμε τις σκέψεις τις εμπαθείς από τη σύλληψή τους. Έτσι αποφεύγομε να συγκρουστούμε με τα πάθη και τις αμαρτίες.

Εάν, -εύχομαι να μη γίνει αυτό-, μας παρασύρουν, και οι σκέψεις γίνουν πραγματικότητες και μας νικήσουν, δεν θα παραδώσουμε τη σκυτάλη, αλλά με τους τρόπους της ειλικρινούς μετανοίας θα πενθήσουμε. Έτσι θα πείσουμε τη θεία Χάρη που είναι μέσα μας να μην προσβληθεί και φύγει, αλλά να μας συμπαθήσει και ταυτόχρονα να μας δυναμώσει, ούτως ώστε να απωθήσουμε τον πονηρό, ο οποίος μας παρέσυρε, και στο εξής, έχοντας σαν λάφυρο την πείρα, να γίνουμε προσεκτικότεροι. Αυτή είναι η ολοκληρωμένη μετάνοια, που είναι και το νόημα της εδώ ζωής μας.

Η κύρια προσπάθεια είναι να μη σταματήσουμε στην εισαγωγική μετάνοια, αλλά να φθάσουμε στο τελευταίο σκαλοπάτι της απαθείας. Εκεί που γίνονται τα λάθη, οι απροσεξίες, τα πάθη, οι ήττες, τώρα να μπουν οι αρετές· σιγά-σιγά, με τη βοήθεια της θείας Χάριτος μετά τις αρετές θα έρθουν τα χαρίσματα, οπότε θα φανεί ολοκάθαρα ότι μετέχομε στις υποσχέσεις του Ιησού μας και γινόμαστε κληρονόμοι του Θεού και «συγκλη­ρονόμοι του Υιού Αυτού», ο οποίος τόσο πολύ «ηγάπησεν ημάς». Αμήν.