Τί σχέση έχει η παραβολή των Δέκα παρθένων με τη Μεγ. Εβδομάδα; Γιατί γίνεται ιδιαίτερη μνεία γι’ αυτήν κατά τη Μεγ. Εβδομάδα;

Στην παραβολή των Δέκα παρθένων είναι αφιερωμένη η αποψινή βραδιά, που ψάλλεται ο όρθρος της Μεγ. Τρίτης. Τί σχέση έχει η παραβολή των Δέκα παρθένων με τη Μεγ. Εβδομάδα; Γιατί γίνεται ιδιαίτερη μνεία γι’ αυτήν κατά τη Μεγ. Εβδομάδα;

Ένας λόγος: Την παραβολή αυτή είπε ο Χριστός λίγο πριν από το εκούσιο Πάθος. Η τελευταία διδασκαλία του Χριστού πριν από το Μυστικό Δείπνο περιέχεται στο 25ο κεφάλαιο του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου, και είναι καθαρά εσχατολογική. Αναφέρεται στη βασιλεία των ουρανών και στη δευτέρα παρουσία του Χριστού. Στην αρχή είναι οι δύο γνωστές και συγγενείς παραβολές: η παραβολή των Δέκα παρθένων (Ματθ. 25,1-13) και η παραβολή των ταλάντων, ή μάλλον του κρύψαντος το τάλαντον (Ματθ, 25,14-30). Και ακολουθεί η γνωστή περικοπή της μελλούσης κρίσεως (Ματθ. 25,31-46). Το βράδυ της Μεγ, Δευτέρας οι ύμνοι μιλάνε και για τα τρία αυτά, και για την παραβολή των Δέκα παρθένων, και για την παραβολή του κρύψαντος το τάλαντον και για την περικοπή της μελλούσης κρίσεως.

Περισσότερο μιλάνε οι ύμνοι για την παραβολή των Δέκα παρθένων. Αυτό δε γίνεται και για ένα δεύτερο λόγο. Στην παραβολή ακούγεται η κραυγή: «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται, εξέρχεσθε εις απάντησιν αυτού» (Ματθ. 25,6). Και στις πρώτες μέρες της Μεγ. Εβδομάδας ακούγεται η ίδια κραυγή: «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός». Ακολουθίες του Νυμφίου λέγονται οι ακολουθίες των τριών πρώτων ημερών. Έρχεται ο Νυμφίος. Ο Νυμφίος της παραβολής έρχεται, για να μπει στο νυμφώνα και να γίνουν οι γάμοι. Και ο Νυμφίος Χριστός έρχεται την εβδομάδα αυτή, για να μπει θριαμβευτικά στο Νυμφώνα του ουρανού. Έρχεται να δώσει τη μάχη, για ν’ ανοίξει ο κλειστός νυμφώνας στους ανθρώπους. Έρχεται! Καλούμεθα να τον υπαντήσουμε, να τον υποδεχτούμε.

Αλλά και για τρίτο λόγο γίνεται μνεία της παραβολής των Δέκα παρθένων απόψε. Ο Χριστός είναι ο Νυμφίος. Χρειάζεται πίστη για να το δεχθεί κανείς αυτό. Γιατί; Μπροστά μας τις μέρες αυτές βλέπουμε πληγωμένο και βασανισμένο το πρόσωπο του Χριστού, του Νυμφίου. Ο προφήτης Ησαΐας, 800 χρόνια προ Χρίστου, είδε με καταπληκτική ενάργεια όλα τα πάθη του Σωτήρος, και στην περίφημη προφητεία του 53ου κεφαλαίου του βιβλίου του, που την ακούμε το πρωί της Μεγ. Παρασκευής, παρουσιάζει αυτή την παραμόρφωση του προσώπου του Μεσσία, του πάσχοντος Λυτρωτή: « Και είδομεν αυ­τόν, και ουκ είχεν είδος ουδέ κάλλος» (Ησ. 53,2).

Ένας που γνωρίζει το θεϊκό μεγαλείο, το άρρητο κάλλος και την απερίγραπτη ομορφιά του Λόγου του Θεού, του θεανθρώπου Ιησού, βλέποντάς τον το πρωί της Μεγ. Παρασκευής ραπισμένο, πληγωμένο, μαστιγωμένο, ματωμένο, θα μπορούσε ν’ αναφωνήσει: – Πω, πω! Πώς έγινε έτσι το ωραιότερο πρόσωπο τού κόσμου! Είναι και τούτο ένα στάδιο της ταπεινώσεως, της κενώσεως του Θεού Λόγου. Ταπείνωσε τον εαυτό του. Τον κατέβασε στη γη από τον ουρανό. Του φόρεσε την ανθρώπινη σάρκα. Τον περιτύλιξε μέσα στα άχυρα του σταύλου. Και τώρα η ταπείνωση πάλι τον περιτυλίγει μέσα στα αίματα και στον πόνο. Πω, πω! Πώς καταδέχτηκε να γίνει για μας ο Νυμφίος Χριστός!

Κι όμως δεν παύει να είναι ο ωραιότερος Νυμφίος του κόσμου. Στο Ψαλτήρι εμφανίζεται ασύγκριτη η ομορφιά του: «Ωραίος κάλλει παρά τους υιούς των ανθρώπων» (Ψαλμ. 44,2).

Η παραβολή των Δέκα παρθένων

Είπαμε τους τρεις λόγους, για τους οποίους η αποψινή βραδυά είναι αφιερωμένη στην παραβολή των Δέκα παρθένων.

Είναι γνωστή η παραβολή. Μιλάει για δέκα παρθένες. Περιμένουν νάρθει ο νυμφίος, κατά τη συνήθεια που είχαν τότε. Ο νυμφίος στη περίπτωση εκείνη καθυστέρησε και θα έφθανε τη νύχτα για να παραλάβει τη νύμφη. Οι παρθένες κόρες τον περίμεναν με λαμπάδες αναμμένες λίγο πιο πέρα από το νυφικό σπίτι, να τον υποδεχθούν. Οι λαμπάδες ήταν τότε λυχνάρια, που άναβαν μόνο με λάδι. Αν σωνόταν το λάδι, έσβηναν οι λαμπάδες.

Από τις δέκα παρθένες οι πέντε ήταν συνετές, μυαλωμένες. Μαζί με το λυχνάρι τους, τη λαμπάδα τους, πήραν και λάδι, να τροφοδοτούν τη λαμπάδα. Οι πέντε άλλες ήταν ανόητες, ασύνετες, άμυαλες, επιπόλαιες. Πήραν τη λαμπάδα χωρίς λάδι.

Οι ώρες περνούσαν, ο νυμφίος αργούσε. Και νύσταξαν και έπεσαν να κοιμηθούν. Κατά τα μεσάνυχτα ακούστηκε φωνή. Ο αγγελιοφόρος προειδοποιεί: «Ιδού ο νυμφίος έρχεται…». Πετάχτηκαν και οι δέκα. Οι πέντε μυαλωμένες άναψαν τις λαμπάδες τους. Έτοιμες για την υποδοχή. Οι άμυαλες όμως! Πώς ν’ ανάψει το λυχνάρι τους; Λάδι δεν είχαν. Πώς να βρουν τελευταία στιγμή; Να πάρουν από τις άλλες πέντε; Δεν μπορούσαν, γιατί δεν θάφτανε για το δικό τους λυχνάρι το λάδι που θα τους έμενε. Να πάνε ν’ αγοράσουν; Άραγε θα προλάβουν; Μα δεν μπορούν να κάνουν τίποτε άλλο. Τρέχουν ν’ αγοράσουν.

Ο νυμφίος όμως πλησιάζει. Οι πέντε σοφές τον υποδέχονται με αναμμένη τη λαμπάδα. Μπαίνουν μαζί του στο νυμφώνα. Μαζί στο γαμήλιο πανηγύρι, στη μεγάλη χαρά. Σε λίγο, να και φτάνουν, ασθμαίνουσες και καταϊδρωμένες, οι πέντε ασύνετες και άμυαλες. Προχωρούν να μπουν. Μα βρίσκουν κατάκλειστη την πόρτα. Χτυπάνε. Ξαναχτυπάνε. Μα απόκριση καμιά. Φωνάζουν με αγωνία: «Κύριε, Κύριε άνοιξον ημίν». Κι ακούγεται η απόκριση από μέσα. Απόκριση αυστηρή, απόλυτη, τραγική: «Αμήν λέγω υμίν, ουκ οίδα υμάς». Δεν σάς ξέρω… Μια για πάντα έξω από το νυμφώνα.

(Αρχιμ. Δανιήλ Γ. Αεράκη, «Στη Μεγάλη Εβδομάδα»)

 πηγή

Αγρυπνείτε! (Σχόλια στην παραβολή των δέκα παρθένων) +Μητροπολίτης Φλωρίνης Αυγουστίνος

Διανύουμε,αγαπητοί μου, την αγία και Μεγάλη Εβδομάδα. Αν όλες οι ημέρες οι ώρες και τα λεπτά του χρόνου πρέπη να φέρουν τη σφραγίδα της αγιότητος, πολύ περισσότερο η εβδομάδα αυτή. Όλα τώρα πρέπει να είνε άγια. Η σκέψι μας, η καρδιά μας,η θέλησί μας, η γλώσσα μας, όλη η υπαρξί μας να είνε στο Χριστό 100%.
Αυτή την εβδομάδα δεν επιτρέπεται καμμιά αμαρτία.Η αμαρτία είνε κατακριτέα οποιαδήποτε ημέρα• αλλά αν γίνεται τη Μεγάλη Εβδομάδα,είνε φρικτή. Άλλο ν αμαρτάνῃ κανείς την καθημερινή, και άλλο την Κυριακή και τη Μεγάλη Παρασκευή.
Δεν είναι πολύς καιρός που κάποιος Χριστιανός ήρθε και μου είπε• «Πάτερ, εξωμολογήθηκα• είπα τ αμαρτήματά μου, αλλά ένα αμάρτημα με τρώει, δε μπορώ να ησυχάσω», κι άρχισε να κλαίη• «είνε μια αμαρτία που την έκανα Μεγάλη Παρασκευή…». Είδα κ έπαθα να τον παρηγορήσω. Είναι όντως φοβερό ν αμαρτάνῃ κανείς την ημέρα που σείεται η γη, που κτυπούν πένθιμα οι καμπάνες, που κλαίνε οι μοναχοί, που ψάλλουν οι ψάλτες το «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου …ο Υιός της Παρθένου».
Για τους αναίσθητους αυτούς αρμόζουν τα «ουαί»του σημερινού ευαγγελίου (Ματθ. 23,13-39). Ο Κύριος είπε οκτώ «ουαί» στους πωρωμένους γραμματείς και φαρισαίους, αλλά εκατόν οκτώ «ουαί» αρμόζουν σε όσους δεν σέβονται τη Μεγάλη Εβδομάδα και αμαρτάνουν. Από χθες το βράδι, για να μιλήσω με γλώσσα σύγχρονη, άνοιξε η τηλεόρασι. Όχι η βρωμερή τηλεόρασις επιγείων σταθμών, αλλά η τηλεόρασι του ουρανού. Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδος είνε η πνευματική τηλεόρασι .Τέτοιες ακολουθίες δεν υπάρχουν σε καμμιά θρησκεία του κόσμου. Κάθε μέρα παρουσιάζονται νοερώς μπροστά μας διάφορα πρόσωπα με τα έξοχα τροπάρια, με τα ευαγγέλια και τις άλλες περικοπές. Χθες ο Ιωσήφ ο πάγκαλος. Και σήμερα; Το είπαν οι ψαλτάδες, αλλά ποιός προσέχει; Απόψε η πνευματική τηλεόρασι έδειξε τις δέκα παρθένες.
Για να καταλάβουμε την παραβολή αυτή, αγαπητοί μου, πρέπει να γνωρίζουμε τα έθιμα του γάμου στο Ισραήλ, που μένουν τα ίδια εδώ και τόσες χιλιάδες χρόνια. Εμείς τα ωραία χριστιανικά έθιμα, που μυρίζουν θυμάρι και λιβάνι, πάμε σιγά – σιγά να τα ξεχάσουμε, για να γίνουμε Ευρωπαίοι• το Ισραήλ διατηρεί τα εθιμά του. Μεταξύ αυτών είνε και τα έθιμα του γάμου.Η νύφη μπαίνει στο σπίτι στολισμένη. Τη συνοδεύουν δέκα παρθένες, δέκα νέα κορίτσια,ντυμένα στα άσπρα. Κρατούν στα χέρια τους λουλούδια και λυχνάρια. Σταματούν έξω από το σπίτι, εμπρός στο δρόμο, και περιμένουν να έρθη ο γαμπρός από το σπίτι του πατέρα του. Τον περιμένουν με αναμμένα τα λυχνάρια, με τραγούδια και ετοιμασία.Κι όταν έρθη, τον συνοδεύουν, μπαίνουν μαζί στο σπίτι και η πόρτα κλείνει.Σ αυτό το έθιμο του Ισραηλιτικού γάμου στηρίζεται η παραβολή που είπε ο Κύριος για δέκα παρθένες, που περίμεναν μέχρι αργά τη νύχτα να έρθη ο νυμφίος κ εκείνος αργούσε.
Νύσταξαν όλες και κοιμήθηκαν. Κατά τα μεσάνυχτα άκουσαν φωνή• «Ιδού ο νυμφίος έρχεται…» (Ματθ. 25,6). Ξύπνησαν να ετοιμάσουν τα λυχνάρια. Οι πέντε ήταν φρόνιμες• είχαν μαζί τους λάδι, γέμισαν τα λυχνάρια, συνώδευσαν με τα φώτα το νυμφίο στο σπίτι που θα γινόταν ο γάμος, και έκλεισε η θύρα. Οι άλλες πέντε ήταν μωρές• δεν είχαν λάδι, έσβησαν τα λυχνάρια τους, κ ἔμειναν έξω από το γάμο (βλ. ε.α. 25,1-13).
Στην παραβολή ο Κύριος άλλα λέει και άλλα εννοεί.Νυμφίος, γαμπρός , είνε μια λέξι που συγκινεί τους νέους και την έχουν στολίσει με πολλά τραγούδια. Εδώ νυμφίος, ο «ωραίος κάλλει παρά τους υιούς των ανθρώπων»(Ψαλμ.44,3), είνε ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός .Αυτό το Νυμφίο, αδελφοί μου, πρέπει ν ἀγαπήσουμε. Εάν η νύφη αγαπά το νυμφίο της μια φορά, εμείς εκατό και χίλιες φορές πρέπει ν ἀγαπήσουμε το Χριστό. Δυστυχώς όμως μόνο γήινες αγάπες έχουμε• τον «αντρούλη» μας,τη «γυναικούλα» μας, το «παιδάκι» μας.Δεν κατηγορώ τις αγάπες αυτές• είνε φυσικές, ο Θεός τις φύτευσε. Αλλοίμονο στον άντρα που δεν αγαπά τη γυναίκα του και στη γυναίκα που δεν αγαπά τον άντρα της. Αλλ υπάρχουν και αγάπες μεγαλύτερες.Γυναίκα,αν αγαπάς μια φορά τον άντρα σου, χίλιεςφορές ν ἀγαπήσῃς το Χριστό!Κρύες οι καρδιές των γυναικών, Βόρειος Πόλος οι καρδιές των αντρών• και έτσι περιοριζόμαστε στις μικρές αγάπες.Νυμφίος λοιπόν είνε ο Χριστός. Και νύμφη ,καλλονή έξοχη, μοναδική, υπέροχη και αιώνια, είνε η Ορθόδοξος Εκκλησία μας. Κανέ-νας γαμπρός δεν αγάπησε τόσο δυνατά τήνύφη του όπως ο Χριστός την Εκκλησία. Γιαχ άρι της έχυσε το τίμιο αίμα του. Γι αυτὸ τήθέλει να λάμπη και να είνε πολύ ψηλά. Μέλη της Εκκλησίας είμαστε εμείς, που βαπτισθήκαμε στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του αγίου Πνεύματος. Και εμείς, όπως οι δέκα παρθένες, πρέπει να περιμένουμε•να περιμένουμε τον ερχομό του Κυρίου ,τη δευτέρα παρουσία. – Παραμύθι των παπάδων και των δεσποτάδων είνε αυτά, λένε οι άθεοι.Όχι, κύριοι• δεν είνε παραμύθι, είνε γεγονός πραγματικό. Το είπε το στόμα εκείνου,που δεν λέει ποτέ ψέματα• το είπε ο Χριστός. Κι αυτό είνε γεγονός αληθινό 100%. Θ ἀλλάξῃ ο κόσμος και θα έρθη ο Κύριος, είτε μας αρέσει είτε όχι. Το λέμε στο Πιστεύω• «…Και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης κρίναι ζώντας και νεκρούς»(7).
Θα έρθη ο Κύριος. Το σκεφτήκατε αυτό καλά; Ο χρόνος που θα έρθη μας είνε άγνωστος. Μόνο οι χιλιασταί, που είνε ψευδοπροφήτες,ορίζουν ημερομηνίες κ εξευτελίζονται. Θα έρθη ο Κύριος απροειδοποίητα, όπως ο κλέφτης. Γι αυτό πρέπει να είμαστε πάντοτε έτοιμοι και να τον περιμένουμε. Μας έδωσε και μερικά σημάδια που θα προηγηθούν πριν από τον ερχομό του. Ποιά ειν᾽ αυτά;Ω κόσμε, ο Χριστός σε ειδοποιεί•γιατί μένεις αδιάφορος; Το μικρόβιο της απιστίας έχει μπη πολύ βαθειά, και χρειάζονται μεγάλα γεγονότα και σεισμός ισχυρός, για να συνέλθουμε και ν ανακτήσουμε την πίστι που χάσαμε. Από συνήθεια ερχόμαστε στην εκκλησία τις άγιες αυτές ημέρες. Δεν μας συγκινούν τα άγια πάθη του Χριστού. Μερικά σημάδια, που θα προηγηθούν της ελεύσεως του Κυρίου, είναι οι σεισμοί. Οι σεισμοί, που γίνονται «κατά τόπους» (Ματθ. 24,7. Μαρκ. 13,8.Λουκ. 21,11), μικροί και μεγάλοι, είναι προάγγελοι του παγκοσμίου σεισμού, που δεν θα γκρεμίση πλέον σπίτια, αλλά θα σείση συνειδήσεις• θα συντρίψη τις καρδιές εκείνες που πωρώθη-καν, έγιναν μπετόν αρμέ, και δεν δέχτηκαντόν Κύριο.Τότε «όψονται εις ον εξεκέντησαν» (Ιω. 19,37) .Και τότε «κόψονται» (Ματθ. 24,30) . Τότε και οι βλάσφημοι οι άθεοι και οι ανήθικοι, που δεν σεβάστηκαν ούτε τη Μεγάλη Παρασκευή, θα γονατίσουν . Ναι, θα γονατίσουν και θα φωνάξουν• Ανοίξτε, βουνά, να μας γλυτώσετε από την οργή του Θεού!… (πρβλ. Λουκ. 23,30). Αυτά δεν είναι παραμύθια. Θα έρθη ο Κύριος • και είναι τόσο βέβαιο όσο είναι ότι αυτή τη στιγμή πατούμε τούτη τη γη.
Άντρες γυναίκες και παιδιά, που με ακούτε! Δεν σας κοροϊδεύω, σας λέω την αλήθεια και μόνο την αλήθεια. Όπως η νύφη ετοιμάζεται για να υποδεχθή το γαμπρό, έτσι ας ετοιμάσουμε κ εμείς τις ψυχές μας για να υποδεχθούμε το Νυμφίο της Εκκλησίας, τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν.
Λυχνάρια και μανουάλια αναμμένα να γίνουμε, αδελφοί μου, και να φωτίζουμε μέσα στο σκοτάδι του κόσμου. Πολλά καντήλια έχει η εκκλησία.Το βράδυ όλα θα σβήσουν• ένα δεν πρέπει να σβήση, αυτό που καίει μπροστά στον Εσταυρωμένο.Ο νεωκόρος τροφοδοτεί με λάδι αυτή την κανδήλα, για να μένη ακοίμητη. Κ εμείς να τροφοδοτήσουμε την πίστι , εις πείσμα των δαιμόνων και χαράν των αγγέλων. Ν ανάψουμε τα καντήλια της ψυχής μας, που είνε η πίστις η πατρίδα και η οικογένεια,και να γίνουμε φώτα , στον σκοτεινό αιώνα της διαφθοράς και απιστίας που ζούμε,για να δοξάζεται ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός• ον, παίδες, υμνείτε εις πάντας τους αιώνας• αμήν.
(†) επίσκοπος Αυγουστίνος-
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία, η οποία έγινε στον ι. ναὸ Αγ. Κων/νου & Ελένης Αμυνταίου την 4-4-1977

«ΜΗ ΜΕΙΝΩΜΕΝ ΕΞΩ ΤΟΥ ΝΥΜΦΩΝΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ» Θεολογικό σχόλιο στο περιεχόμενο και το νόημα της Μεγάλης Τρίτης

«Τη αγία και μεγάλη Τρίτη της των δέκα παρθένων παραβολής, της εκ του ιερού Ευαγγελίου, μνείαν ποιούμεθα». Αυτό είναι το συναξάρι της δεύτερης ημέρας της Μεγάλης Εβδομάδος. Ο Νυμφίος της Εκκλησίας και της ψυχής μας, «ο ωραίος κάλλει παρά πάντας βροτούς», οδεύει προς το εκούσιο Πάθος Του, καλώντας κοντά Του όλους εμάς τους πιστούς Του, για να μας κάνει κοινωνούς των σωτηριωδών παθημάτων Του και του θριάμβου της Αναστάσεώς Του.

Οι θείοι Πατέρες όρισαν την αγία αυτή ημέρα να θυμηθούμε μια από τις πιο παραστατικές και διδακτικές παραβολές του Κυρίου μας: την παραβολή των Δέκα Παρθένων. Κι' είχαν το σκοπό τους. Η συνοδοιπορία με το Χριστό μας προς το Θείο Πάθος δεν θα πρέπει να είναι τυπική και απλά συναισθηματική, αλλά να είναι ολοκληρωτική συμμετοχή στην εν Χριστώ πορεία και να συνοδεύεται από οντολογική αλλαγή  του είναι μας.  Η ενθύμηση της παραβολής των δέκα παρθένων είναι μια άριστη πνευματική άσκηση για να μην διαφεύγει από τη σκέψη μας η επερχόμενη μεγάλη, επιφανής και συνάμα φοβερή ημέρα της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου μας.

        Την παραβολή των δέκα Παρθένων διασώζει ο ευαγγελιστής Ματθαίος στο 25^ο  κεφάλαιο του Ευαγγελίου του. Με την ευκαιρία μιας καταπληκτικής εσχατολογικής ομιλίας Του ο Κύριος είπε και την εξής παραβολή: Η Βασιλεία των ουρανών μοιάζει με δέκα παρθένες οι οποίες αφού πήραν μαζί τους τα λυχνάρια τους πήγαν να υποδεχθούν τον νυμφίο. Πέντε από αυτές ήταν σώφρονες και φρόντισαν να έχουν μαζί τους απόθεμα λαδιού για τα λυχνάρια τους, ενώ οι άλλες πέντε ήταν ανόητες και δεν φρόντισαν να έχουν μαζί τους το αναγκαίο απόθεμα λαδιού. Επειδή δε αργούσε ο νυμφίος και η νύχτα προχωρούσε έπεσαν να κοιμηθούν. Τα μεσάνυχτα ακούστηκε μια γοερή κραυγή η οποία ανήγγειλε τον ερχομό του νυμφίου. Οι παρθένες σηκώθηκαν για να προαπαντήσουν τον νυμφίο. Οι μεν σώφρονες παρθένες που είχαν απόθεμα λαδιού άναψαν τα λυχνάρια τους, οι δε μωρές ζητούσαν απεγνωσμένα από τις σώφρονες να τους δώσουν λίγο λάδι. Εκείνες τους απάντησαν πως μόλις αρκεί για τα δικά τους τα λυχνάρια και καλά θα κάνουν να πάνε να αγοράσουν. Οι ανόητες παρθένες έτρεξαν να αγοράσουν λάδι, αλλά εν τω μεταξύ ο νυμφίος έφθασε και μπήκε στο χώρο του γάμου με τις πέντε φρόνιμες και έκλεισε την πόρτα. Οι ανόητες παρθένες έφθασαν μετά και άρχισαν να φωνάζουν Κύριε, Κύριε άνοιξέ μας. Αυτός τους απάντησε αλήθεια σας λέγω πως δεν σας γνωρίζω και έμειναν τελικά έξω του νυμφώνος. Κλείνει την παραστατική αυτή παραβολή του ο Κύριος με την εξής σωτήρια προτροπή: «Γρηγορείτε ουν, ότι ουκ οίδατε την ημέραν ουδε την ώραν εν η ο Υιός του ανθρώπου έρχεται»  (Ματθ.κε΄13 ) και «γρηγορείτε ουν΄ ουκ οίδατε γαρ πότε ο κύριος της οικίας έρχεται, οψέ ή μεσονυκτίου ή αλεκτροφωνίας ή πρωί΄ μη ελθών εξαίφνης εύρη υμάς καδεύδοντας»(Μάρκ.13:35).

         Η παραβολή αυτή έχει ως σκοπό να θυμίσει στους πιστούς πως η Δευτέρα και ένδοξη Παρουσία του Κυρίου θα γίνει ξαφνικά, θα έρθει «ως κλέπτης εν νυκτί» (Α΄Θεσ.5:2). Γι' αυτό θα πρέπει οι πιστοί να είναι πάντοτε, ανά πάσα στιγμή έτοιμοι, για την υποδοχή Του, διαφορετικά θα μείνουν έξω από τη βασιλεία του Θεού και θα χαθούν. Έτσι οι θείοι Πατέρες έκριναν σκόπιμο να αφιερώσουν μια ημέρα της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος στην ανάμνηση της εσχατολογικής αυτής παραβολής των δέκα παρθένων. Το κατανυκτικό κλίμα αυτών των αγίων ημερών είναι η καλλίτερη στιγμή για να υπενθυμίσει η αγία μας Εκκλησία στους πιστούς το φοβερό και απρόοπτο της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου. Επίσης  η εγρήγορση   είναι συνυφασμένη με το Πάθος του Θεανθρώπου. Ο Ίδιος ο Κύριος κατά τη δραματική νύκτα της συλλήψεως Του στον κήπο της Γεθσημανή τόνιζε στους μαθητές του «Γρηγορείτε και προσεύχεσθε» (Μάρκ.14:38)!

       Μέσα στην κατανυκτική ατμόσφαιρα της Μεγάλης Εβδομάδος η μνεία της Δευτέρας Παρουσίας και η ανάγκη της συνεχούς ετοιμασίας για την τρομερή εκείνη ημέρα, είναι επιτακτική. Ο επίγειος βίος μας είναι καθοριστικός για τον επέκεινα της ζωής αυτής προορισμού μας. Οι φρόνιμες παρθένες φρόντισαν να είναι έτοιμες για την υποδοχή του Νυμφίου, σε αντίθεση με τις μωρές και νωθρές παρθένες, οι οποίες είχαν διασπάσει την προσοχή τους σε άλλες δευτερευούσης σημασίας έννοιες και δεν φρόντισαν να έχουν τα απαραίτητα εφόδια για την υποδοχή του Νυμφίου και να εξασφαλίσουν την είσοδό τους στη λαμπρή γαμήλια ευφροσύνη.

       Οι παρθένες είναι οι ψυχές μας και η προμήθεια λαδιού για το λυχνάρι είναι ο επίγειος συνεχής αγώνας για να κάνουμε το θέλημα του Θεού, να κάνουμε έργα ευποιίας, να παραμερίζουμε από την ύπαρξή μας συνεχώς όλα εκείνα τα στοιχεία που είναι παρείσακτα στη φύση μας και αντιστρατεύονται την πνευματική μας πρόοδο και τελείωση. Το λυχνάρι είναι η παρρησία μας μπροστά στο Θεό. Οι φρόνιμες παρθένες συμβολίζουν  τις αγαθής προαίρεσης ψυχές, οι οποίες ζουν αδιάκοπα την λαχτάρα της ένωσής τους με το Νυμφίο της Εκκλησίας, τον σωτήρα Χριστό. Γι' αυτό αγωνίζονται αέναα να αποκτούν αρετές και πνευματική προκοπή και να περιθωριοποιούν όλα εκείνα τα στοιχεία, τα οποία αντιστρατεύονται την ένωσή τους με το Θεό. Οι μωρές παρθένες συμβολίζουν τις ράθυμες, αδιάφορες και εν πολλοίς εχθρικά προς το Χριστό διατελούσες ψυχές. Είναι εκείνες οι ψυχές οι οποίες απορροφημένες από την υλιστική ευδαιμονία, αδιαφορούν για την πνευματική πρόοδο και την εν Χριστώ σωτηρία.

         Το φοβερό γεγονός της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου θα γίνει, όπως αναφέραμε ξαφνικά και σε χρόνο ανύποπτο και θα πληρώσει με χαρά ανείπωτη τις φρόνιμες και αγαθές ψυχές και θα φέρει φόβο και αγωνία τις μωρές ψυχές. Οι μεν πρώτες θα επιβραβευτούν για την σώφρονα στάση τους και θα εισέλθουν στην ατέρμονη βασιλεία του Θεού, ενώ οι δεύτερες εξ' αιτίας της αμέλειά τους θα αποκλειστούν από τη βασιλεία του Θεού και θα βυθισθούν στην κατάσταση της παντοτινής λύπης και της τιμωρίας, «εις το πυρ το αιώνιον το ητοιμασμένον τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού»(Ματθ.25:41) 

          Ως συνοδοιπόροι του Θείου Πάθους θα πρέπει να έχουμε συνεχώς στραμμένη τη σκέψη μας πως θα ενώσουμε την ψυχή μας με το Νυμφίο Χριστό. Τα φτηνά και εφήμερα πράγματα πρέπει να τα θέτουμε σε δεύτερη μοίρα, αν θέλουμε κι' εμείς να βρεθούμε στην ομάδα των φρονίμων παρθένων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου. Ο δρόμος του Θείου Πάθους δείχνει και σε μας το δικό μας δρόμο, ο οποίος είναι ατραπός μαρτυρίου, ο οποίος όμως οδηγεί στη εν Χριστώ λύτρωση και στην αιώνια ζωή.

To νόημα της παραβολής των Δέκα Παρθένων

Η παραβολή των Δέκα Παρθένων έχει μεγάλη σημασία για τη σωτηρία της ψυχής μας. Την ονομάζουμε «Παραβολή των Δέκα Παρθένων», θα μπορούσαμε όμως να την ονομάσουμε και «παραβολή της κλειστής πόρτας».

Ο σκοπός της ιδιαίτερα σοβαρός, αλλά και ιδιαίτερα επίκαιρος. Θέλει να τονίσει την εγρήγορση, την ετοιμότητα, την προετοιμασία και γενικότερα την κατάσταση στην οποία θα πρέπει να βρισκόμαστε, ιδιαίτερα στις έσχατες μέρες που διανύουμε. Οι παρθένες είναι οι ψυχές μας και η προμήθεια λαδιού για το λυχνάρι είναι ο επίγειος συνεχής αγώνας μας.

Οι ύμνοι που ψάλλονται είναι πολύ διδακτικοί και συγκινητικοί.

«Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός και μακάριος ο δούλος, ον ευρήσει γρηγορούντα· ανάξιος δε πάλιν, ον ευρήσει ραθυμούντα. Βλέπε, ουν ψυχή μου, μη τω ύπνω κατενεχθής, ίνα μη τω θανάτω παραδοθής, και της Βασιλείας έξω κλεισθής· αλλά ανάνηψον κράζουσα·  Άγιος, άγιος, άγιος εί ο Θεός ημών, πρεσβείαις του Προδρόμου, σώσον ημάς».

 

Η παραβολή  αναφέρεται σε  10 παρθένες που είχαν σκοπό να προϋπαντήσουν τον ερχόμενο Νυμφίο, ο οποίος θα έρχονταν μέσα στη νύκτα για να πάρει τη νύφη του και να ζήσει μαζί της.  Ήταν όλες λευκές, απαστράπτουσες, εκλεκτές, κρατούσαν ωραία, στολισμένα λυχνάρια, όλα γιορταστικά…

Μεγάλος ο ενθουσιασμός και η χαρά, όμως καθώς η ώρα περνούσε διαπίστωναν, όλο και πιο πολύ, ότι ο Νυμφίος αργούσε να έρθει…

Ξαφνικά μέσα στη νύκτα (καθ’ ήν ώραν δεν στοχάζεστε Ματθ. ΚΔ : 44) ακούστηκαν, πολύ κοντά, δυνατές φωνές: «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται»…

Τότε φρόνιμες και μωρές ξύπνησαν από τον ύπνο και έτρεξαν να ετοιμαστούν για να συναντήσουν τον Νυμφίο. Εδώ ακριβώς συνέβη και η τραγωδία! Μόνον οι 5 μπήκαν μέσα στους γάμους, οι άλλες 5 έμειναν απ’ έξω. Τι έφταιξε, τι είχε συμβεί;  Καθώς και οι 10 ξύπνησαν και βγήκαν έξω να προϋπαντήσουν τον Νυμφίο, οι πέντε απ’ αυτές δεν πήραν μαζί τους λάδι για το λυχνάρι τους... Αυτή είναι η διαφορά μεταξύ τους...  

Και οι μωρές είπαν στις φρόνιμες: Δώστε μας από το λάδι σας, επειδή, τα λυχνάρια μας σβήνουν… Και οι φρόνιμες απάντησαν, λέγοντας: Μήπως και δεν φτάσει για μας και για σας,  γι' αυτό, καλύτερα πηγαίνετε σ' αυτούς που πουλάνε, κι αγοράστε για τον εαυτό σας.  Και ενώ έφευγαν για να αγοράσουν, ήρθε ο νυμφίος  και οι έτοιμες μπήκαν μαζί του μέσα στους γάμους, και η θύρα κλείστηκε… 

Φαίνεται εδώ το λάδι να είναι κάτι πολύ σημαντικό.

 Άραγε τι να συμβολίζει εδώ το λάδι; 

Μήπως την πίστη;  

 Όχι. 

Και οι 10 παρθένες πίστευαν ότι θα έρθει ο Νυμφίος.

Την αγάπη; 

Όχι.   

Και οι 10 παρθένες είχαν αγάπη. 

Το λάδι συμβολίζει το Πνεύμα το Άγιο του Θεού που μπορεί να δώσει μια ζωή γεμάτη με Πνευματικό Φως και να διαλύσει το πνευματικό σκοτάδι, που όλο και πιο πολύ απλώνεται γύρω μας.

Υπάρχουν άνθρωποι που προσέχουν πάρα πολύ το λυχνάρι, αλλά εσωτερικά μέσα στη ζωή τους, δεν υπάρχει η ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Κρατούν το λυχνάρι, αλλά δεν έχουν φροντίσει για το περιεχόμενο του λυχναριού που είναι το λάδι, το οποίο θα δώσει το Φως στον άνθρωπο. Έτσι το ωραίο και καλλωπισμένο λυχνάρι μένει σβηστό. Πρόκειται για μία τυπολατρική πίστη, αληθινά νεκρή.

Οι φρόνιμες πίστευαν πραγματικά ότι θα έρθει ο Νυμφίος και είχαν προετοιμαστεί για το σκοπό αυτό, όμως καθώς και αυτές ατόνησαν, καθώς και αυτές κοιμήθηκαν, έχασαν τη μεγάλη ευκαιρία να ξυπνήσουν και τις μωρές, την τελευταία ώρα...  Έπαψαν τις έσχατες ώρες να φέγγουν μέσα στο σκοτάδι... Να φέγγουν για να ξυπνήσουν και άλλες ψυχές που το είχαν ανάγκη.

Ας κοιτάξουμε τα λυχνάρια μας, ας εξετάσουμε την πνευματική μας ζωή. Είναι πληρωμένη με το Πνεύμα το Άγιο;
Ας αναλογισθούμε την κλειστή πόρτα…
 Ας αναλογιστούμε την φωνή Εκείνου:  «Αληθώς σας λέγω, δεν σας γνωρίζω».

Μακάριος ο Δούλος ων ευρίσκει γρηγορούντα… (Αποκ. ΙΣ : 15). 

Μεγάλη Δευτέρα εσπέρας: Η παραβολή των δέκα παρθένων του Σεβ. Μητροπολίτου Αντινόης Παντελεήμονος

  Σήμερα, η Αγία Ορθόδοξος μας Εκκλησία, αγαπητοί μου εν Χριστώ αδελφοί, θέσπισε να ενθυμούμεθα την ευαγγελική Παραβολή των Δέκα Παρθένων. Η Παραβολή αυτή αποτελεί μία ανάμεσα σε τόσες άλλες ίσης αξίας, που αναφέρεται στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Ο Κύριος μας πολλές φορές αναφέρθηκε άμεσα είτε έμμεσα στο ιστορικό αυτό γεγονός που θα λάβει χώρα στο άμεσο μέλλον. Άμεσα, όταν ερωτήθηκε από τους Μαθητές Του, Κύριε, πότε θα συμβεί; Έμμεσα με τις παραβολές. Ο Κύριος μας μίλησε για γεγονότα που θα συμβούν. Μας μίλησε για γεγονότα που θα προηγηθούν. Μας μίλησε για σημεία των καιρών που θα λάβουν χώρα πριν από την Ημέρα της Δευτέρας Του Παρουσίας. Δεν μας μίλησε ούτε αναφέρθηκε ποτέ στην επακριβή χρονολογία, ημέρα ή ώρα κατά την οποία θα πραγματοποιηθεί. Μάλιστα, εάν κανείς μελετήσει το ιερό Βιβλίο της Αποκάλυψης του Ιωάννου θα πληροφορηθεί για τα όσα θα συμβούν και επακολουθήσουν. Εκείνο που ο Χριστός μας αποκάλυψε είναι το ότι μια μέρα θα γίνει, θα λάβει χώρα και θα είναι αναπόφευκτη εκείνη η φοβερή Ημέρα. Σ’ αυτή την Παραβολή ο Κύριος παρομοίασε τον Εαυτό Του σαν τον αναμενόμενο Νυμφίο, που όλοι περίμεναν. Μάλιστα στη υποδοχή Του ορίστηκαν δέκα παρθένες κοπέλες, επειδή ήσαν αγνές, τρυφερές, όμορφες και στολισμένες ανάλογα για την περίσταση. Οι πέντε από τις δέκα χαρακτηρίστηκαν ως φρόνιμες, γιατί σκέφτηκαν να πάρουν μαζί τους επί πλέον λάδι, μην τυχόν τους τελειώσει αυτό που είχαν• ενώ οι άλλες πέντε απερίσκεπτα δεν πήραν το απαιτούμενο λάδι μαζί τους. Περίμεναν όλες με αναμμένες λαμπάδες για να φωτίζουν τον χώρο της υποδοχής, γιατί γύρω τους επικρατούσε ένα αδιαπέραστο σκοτάδι. Περίμεναν και περίμεναν. Ο χρόνος κυλούσε και αυτές ακόμα περίμεναν μέχρις ότου κουράστηκαν και έπεσαν να κοιμηθούν. Όταν αποκοιμήθηκαν, μέσα στον ύπνο τους ακούνε μια ξαφνική φωνή να τους καλεί: Σηκωθείτε! Έρχεται ο Νυμφίος! Βγείτε να Τον προϋπαντήσετε! Τότε, ξύπνησαν όλες οι παρθένες και άρχισαν να στολίζουν τις λαμπάδες τους. Οι ανόητες όμως παρθένες αντιλήφθηκαν, ότι δεν είχαν άλλο λάδι και ζήτησαν από τις φρόνιμες. Αλλά, οι φρόνιμες απήντησαν αρνητικά λέγοντας: Όχι! Μήπως δεν φθάσει για μας και για σας, αλλά πηγαίνετε σ’ εκείνους που το πωλούν και αγοράσετε για τον εαυτόν σας. Και ενώ εκείνες έφυγαν για να αγοράσουν ήρθε ο Νυμφίος και εκείνες που ήταν έτοιμες μπήκαν μαζί Του στους γάμους. Κλείστηκε η θύρα και τότε έφθασαν οι ανόητες κτυπώντας την πόρτα και έλεγαν: Ανοίξτε, ανοίξτε για μας! Τότε ο Νυμφίος άνοιξε και τις είπε: Δεν σας γνωρίζω! Φύγετε από δω και έκλεισε την θύρα.Όλες οι κόρες ήταν αγνές και παρθένες. Δεν είχαν καμία σχέση με σαρκικά αμαρτήματα ή πάθη που μολύνουν την ψυχή και το σώμα. Δεν ήταν του δρόμου, δεν ήταν πόρνες. Ήσαν όλες καθαρές και αγωνιζόντουσαν να διατηρήσουν την σωματική τους ακεραιότητα και αγνότητα. Τους έλλειπε όμως ένα βασικό πράγμα, το λάδι της ελεημοσύνης, της φιλευσπλαχνίας, της αλληλεγγύης, της συμπόνιας, της συγχώρησης και γενικά της αγάπης προς τον πλησίον. Μπορεί κανείς να αγωνίζεται στη ζωή του να είναι καλός άνθρωπος, αλλά αυτό δεν τον σώζει. Η σωτηρία έρχεται σαν αποτέλεσμα όχι των καλών έργων, αλλά της ορθής πίστης προς τον Σωτήρα Χριστό που εκφράζεται σε καλά έργα. Πίστη χωρίς έργα είναι νεκρά και έργα χωρίς ορθή πίστη μένουν άκαρπα και ανώφελα. Μ’ άλλα λόγια, εάν δεν έχουμε αγάπη προς τον συνάνθρωπό μας, τότε η πίστη μας δεν μας ωφελεί. Εάν λέγει κανείς ότι αγαπά τον Θεό και μισεί τον αδελφό του, τότε είναι ψεύτης. Γιατί, λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, πώς είναι δυνατό να λέγεις ότι αγαπάς τον Θεό που δεν βλέπεις και μισείς τον αδελφό σου που βλέπεις καθημερινά. Πώς είναι δυνατόν να λέγει κανείς ότι είναι μαθητής Εκείνου, που είναι μόνον αγάπη, και δεν εφαρμόζει τις Εντολές Του; Βρισκόμαστε στην περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος. Είναι περίοδος νηστείας και μετανοίας. Όσοι νηστεύουν θα πρέπει να κάμνουν έργα αγάπης και ελεημοσύνης. Να επισκεφθούμε τους αρρώστους στα Νοσοκομεία, εκείνους που δεν έχουν κάποιο δικό τους να τους παρηγορήσουν, να τους ενθαρρύνουν, να τους δώσουν ένα ποτήρι νερό. Το να επισκεπτόμαστε τους συγγενείς και τους δικούς μας ανθρώπους, δεν είναι ελεημοσύνη. Αυτό είναι καθήκον και οικογενειακή υποχρέωση. Αλλά το να φροντίζουμε τους αγνώστους, είναι σαν να φροντίζουμε τον ίδιο τον Χριστό. Διότι, Εκείνος μας διαβεβαίωσε λέγοντας, ότι εφ’ όσον κάματε το καλό σ’ ένα από τους μικρούς αδελφούς μου, τους ελαχίστους, είναι σαν να το κάματε σε μένα τον Ίδιο. Νηστεύομε. Όμως γνωρίζετε, ότι τα χρήματα που αναλογούν στην καθημερινή μας τροφή θα πρέπει να τα δίδουμε σε φτωχούς ανθρώπους. Να φροντίζουμε να ταΐζουμε τους πεινασμένους, τα ορφανά και τον κάθε συνάνθρωπό μας που δεν έχει τα απαραίτητα. Ο ερχομός του Νυμφίου Χριστού είναι πλησίον. Δεν γνωρίζομε την επακριβή ημέρα ή ώρα που θα έρθει. Θα έρθει, σίγουρα και με κάθε βεβαιότητα. Δεν θα καθυστερήσει, δεν θα αργήσει, δεν θα αναβάλλει. Θάρθει και μακάριος θα είναι εκείνος που θα είναι έτοιμος για να εισέλθει μαζί Του στους γάμους. - See more at: http://www.amen.gr/article9008#sthash.f5AwSvwt.dpuf

ΤΟΝ ΝΥΜΦΩΝΑ ΣΟΥ ΒΛΕΠΩ

Σχόλιο στις πρώτες ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδος

του Σεβ. Μητροπολίτου Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων κ. Νεκταρίου

Οι τρεις πρώτες ημέρες της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος έχουν εισαγωγικό χαρακτήρα στα μεγάλα γεγονότα που θα εκτυλιχθούν τις επόμενες. Κύριο χαρακτηριστικό των ημερών η παρουσίαση της Εκκλησίας μας ως του νυμφώνος του Χριστού και η πρόσκληση σε όλους μας να συμμετέχουμε στην πνευματική πανήγυρη που ο Κύριος μας προσφέρει. Το πρόβλημα που επισημαίνει η Εκκλησία μας είναι ότι ο χιτώνας της υπάρξεώς μας δεν είναι κατάλληλος για μία τέτοια συμμετοχή, καθώς είναι ρερυπωμένος, και απαιτούνται ορισμένες κινήσεις από την δική μας πλευρά για να μην απορριφθούμε από τον Νυμφίο.

Εντύπωση μας προξενεί η παρομοίωση της Εκκλησίας με νυμφώνα, δηλαδή νυφικό δωμάτιο και κατ' επέκτασιν μία οικία στην οποία γίνεται μία μεγάλη πανήγυρη, με έντονο το στοιχείο της αγάπης, της χαράς, της φιλοξενίας. Έχουμε συνήθως μία παραφθαρμένη αντίληψη τόσο για την πίστη, όσο και για την Εκκλησία μας. Αφενός ταυτίζουμε την πίστη με την μεταθανάτια ζωή και πορευόμαστε ωσάν να έχουμε πολύ χρόνο μέχρι τότε, ενώ αφήνουμε ελάχιστα περιθώρια στο να βιώσουμε αυτή την πίστη στην καθημερινότητά μας. Αφετέρου, ταυτίζουμε την Εκκλησία με τον κλήρο, το ηθικό κατεστημένο της κάθε εποχής και θεωρούμε ότι αυτή υπάρχει μόνο ως θεσμός για να διαφυλάξει κάποιες αξίες και να συμβάλει με την σειρά της στην σταθερότητα της κοινωνίας, όντας κάτι παρωχημένο και ιστορικό.

Η Εκκλησία μας διασαφηνίζει, ιδίως κατά την Μεγάλη Εβδομάδα, την αληθινή της φύση. Είναι η Κιβωτός που διασώζει την πρωτοχριστιανική πίστη στο Χριστό, όχι ως μία μεταθανάτια προσφορά σωτηρίας, αλλά ως μία πρόσκληση μετάνοιας, αγάπης και ελπίδας για την ανθρώπινη ύπαρξη από αυτήν τη ζωή. Η πίστη, χωρίς να στερείται την λεγόμενη εσχατολογική της προοπτική, δεν μεταθέτει το ερώτημα της σχέσεως του ανθρώπου με το Θεό τότε, αλλά το θέτει κάθε στιγμή της ζωής μας. Και βιώνει, στα πρόσωπα των Αγίων της, την δύναμη που αυτή η σχέση προσφέρει στην καθημερινή μας πορεία, στην οικογένειά μας, στην εργασία μας, στις χαρές και τις λύπες της ζωής, και πρωτίστως, στην ανθρώπινη επικοινωνία, που έχει, ιδίως σήμερα, καταστεί μονόλογος είτε προπαγάνδας ιδεών από τους ισχυρούς είτε εγωισμού από τον καθένα μας.

Η Εκκλησία διασαφηνίζει, ιδίως κατά την Μεγάλη Εβδομάδα, ότι δεν εξαντλείται στο θεσμικό της πλαίσιο. Είναι πρωτίστως πανηγύρι. Είναι νυμφώνας. Καλεί τον άνθρωπο στην χαρά της κοινωνίας με το Θεό. Στην αγάπη που μπορεί να μην κατορθούται εύκολα, διότι η πεπτωκυία φύση μας αγαπά μόνο ό,τι υπηρετεί τον εγωισμό μας, ωστόσο εφόσον την επιλέξουμε ως τρόπο ζωής, ο Νυμφίος Χριστός θα μας δώσει την χάρη και την ενίσχυση να μπορέσουμε να υπερβούμε τον εαυτό μας. Καλεί ακόμη τον άνθρωπο να συμμετέχει με όλες του τις αισθήσεις, στη χαρά του Θεού, να ενώνεται δηλαδή μαζί Του στη Θεία Κοινωνία, να συγχαίρει με τους αδελφούς του, φίλους κι εχθρούς του, να κατανοεί ότι η σωτηρία είναι δώρο για όλους, να μη μένει στο πνεύμα του εγωκεντρισμού και της ατομικής αυτάρκειας, αλλά με την προσευχή και την ελεημοσύνη να θέλει και ο πλησίον του να εισέλθει στον νυμφώνα.

Γι' αυτό και η Εκκλησία κατά τις πρώτες ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδος, μας προτείνει παραδείγματα, θετικά και αρνητικά, για να εισέλθουμε στον νυμφώνα. Την Μεγάλη Δευτέρα τον Πάγκαλο Ιωσήφ που απέρριψε την φιληδονία της Αιγύπτιας γυναίκας, αλλά και την ξηρανθείσα συκή, η οποία δεν είχε κανένα καρπό επάνω της, ήταν μόνο όμορφη χωρίς καμία ουσία. Την Μεγάλη Τρίτη τους πιστούς δούλους και τις φρόνιμες παρθένες που αύξησαν το λάδι των χαρισμάτων τους, με τα έργα της αγάπης, της πίστεως και της ασκήσεως, αλλά και τον οκνηρό δούλο και τις μωρές παρθένες, που ενώ είχαν όλες τις ευκαιρίες στη ζωή τους να εισέλθουν στη χαρά του νυμφώνος είτε από ραθυμία είτε από αδιαφορία, έμειναν άγνωστοι για το Θεό. Την Μεγάλη Τετάρτη την πόρνη γυναίκα, η οποία συναισθάνθηκε τη ζωή της και μετενόησε εμπράκτως γι' αυτήν πλένοντας τα πόδια του Κυρίου με μύρο, αλλά και τον Ιούδα και τους Φαρισαίους, οι οποίοι είχαν ως κύρια ενασχόλησή τους την κατάκριση και την εγωιστική αίσθηση της ατομικής καθαρότητας, με αποτέλεσμα να μείνουν έξω του «νυμφώνος».

Ας προσπαθήσουμε κατά την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα να κατανοήσουμε την αληθινή φύση της Εκκλησίας. Να δούμε την χαρά και την πανήγυρη που η αγάπη του Θεού μας προσφέρει. Είναι κεκοσμημένος ο νυμφώνας και μπορούμε όλοι να τον δούμε. Ακόμη κι αν το ένδυμά μας δεν είναι κατάλληλο για να εισέλθουμε εν αυτώ, ας παρακαλέσουμε δια της μετανοίας, της ασκήσεως, της προσευχής και της αγάπης, τον Φωτοδότη Χριστό να το λαμπρύνει και να μας σώσει.

Μεγάλη Δευτέρα εσπέρας Του Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη

Μεγάλη Δευτέρα εσπέρας

Του Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δορμπαράκη

"Την ώραν, ψυχή, του τέλους εννοήσασα, και την εκκοπήν της συκής δειλιάσασα, το δοθέν σοι τάλαντον φιλοπόνως έργασαι, ταλαίπωρε, γρηγορούσα και κράζουσα. Μη μείνωμεν έξω του νυμφώνος Χριστού".

       1.. Τό παραπάνω κοντάκιο τῆς Μ. Τρίτης σέ λίγες γραμμές μᾶς θέτει στήν πορεία τῆς ἀληθινῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς. ῾Μή μείνωμεν ἔξω τοῦ νυμφῶνος Χριστοῦ᾽: μᾶς καλεῖ ὁ ὑμνογράφος, δηλ. ἡ ᾽Εκκλησία μας, νά μή μείνουμε ἔξω ἀπό τό νυμφώνα τοῦ Χριστοῦ. Ποιός εἶναι ὁ νυμφώνας; Μά ὁ ἴδιος ὁ Χριστός καί ἡ σχέση μας μαζί Του. ᾽Εκεῖνος εἶναι ὁ νυμφίος καί ὁ κάθε πιστός ἡ νύμφη ψυχή. Σκοπός μας εἶναι ἀκριβῶς νά παραμένουμε πάντοτε ἑνωμένοι μαζί Του, ὅπως συμβαίνει στή σχέση τοῦ νυμφίου μέ τή νύμφη. Αὐτό συνιστᾶ καί τόν Παράδεισο καί τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Γι᾽ αὐτό ἄλλωστε καί ἦλθε καί ἔγινε ἄνθρωπος: νά μᾶς παραλάβει καί νά μᾶς ἐνσωματώσει στό ἅγιο Σῶμα Του, τήν ᾽Εκκλησία. 

Νά μᾶς κάνει κλαδιά στό δέντρο πού εἶναι ᾽Εκεῖνος. ῾᾽Εγώ εἰμι ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τά κλήματα᾽. Ὁ κάθε πιστός συνιστᾶ, μετά τό ἅγιο βάπτισμά Του, μέ τό ὁποῖο ἐνδύθηκε τόν Χριστό, μιά προέκταση ᾽Εκείνου, μιά ἄλλη παρουσία Του μέσα στόν κόσμο. Ποιά εἶναι ἡ ἀγωνία λοιπόν τοῦ πιστοῦ, γιά νά μή μένει ἐκτός νυμφῶνος; Νά διακρατεῖ τό ἔνδυμα πού ἐνδύθηκε στό βάπτισμα, τόν ἴδιο τόν Χριστό, καθαρό καί ἀρρύπωτο. ῾Ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε, Χριστόν ἐνεδύσασθε᾽. Αὐτός εἶναι καί ὁ σκοπός ὅλης τῆς χριστιανικῆς ζωῆς: ῾Νά κρατήσουμε τήν καθαρότητα τοῦ ἁγίου βαπτίσματος᾽ (ἀββᾶς Μάρκος ὁ ἀσκητής), δηλ. ῾νά κρατήσουμε τό ἅγιον Πνεῦμα στή ζωή μας, μέ τό ὁποῖο γίναμε χριστιανοί᾽(ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ). Ἡ πραγματικότητα ὅμως τῆς ζωῆς ἔρχεται πολύ συχνά καί ἀναιρεῖ αὐτήν τήν ἐπιθυμία. Ἡ ἀγωνία μή καί ρυπωθεῖ τό ἔνδυμα, μή δηλαδή  καί χάσουμε τόν Χριστό, γίνεται πράξη. Κι αὐτό ἐκφράζει καί ὁ ὑμνωδός στό γνωστό ἐξαποστειλάριο τῶν ἡμερῶν: ῾Τόν νυμφῶνα σου βλέπω, Σωτήρ μου, κεκοσμημένον, καί ἔνδυμα οὐκ ἔχω, ἵνα εἰσέλθω εἰς αὐτόν᾽! Δυστυχῶς, ἡ καθημερινότητα μᾶς ὁδηγεῖ συχνά σέ λήθη, σέ λησμονιά τῶν ὑποσχέσεών μας κατά τό βάπτισμα, καί ῾ξεσκίζουμε᾽ κυριολεκτικά τό ἔνδυμα πού ἐλάβαμε, μέ τίς πολυποίκιλες ἁμαρτίες μας. Πότε ἡ φιληδονία μας, πότε ἡ φιλαργυρία μας, πότε ἡ φιλοδοξία μας, τά κεντρικά αὐτά πάθη πού πηγάζουν ἀπό τή ρίζα ὅλων τῶν κακῶν, τή φιλαυτία, μᾶς κάνουν νά χάνουμε αὐτό πού θά᾽πρεπε νά εἶναι ἡ προτεραιότητα τῆς ζωῆς μας. ῾Ζητεῖτε πρῶτον τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ᾽(ὁ Κύριος). ῾Ἡγοῦμαι πάντα σκύβαλα εἶναι, ἵνα Χριστόν κερδήσω᾽ (ἀπ. Παῦλος).  

     2. Τί εἶναι ἐκεῖνο πού θά μποροῦσε νά μᾶς βοηθήσει νά μή ξεφεύγουμε ἀπό τήν προτεραιότητά μας αὐτή; Οἱ ἅγιοί μας βεβαίως, στηριγμένοι στά εὐαγγελικά λόγια, μᾶς ὑπενθυμίζουν: νά μήν ἐκπίπτουμε ἀπό τήν ἀγάπη μας πρός τόν Κύριο. Νά ὑποκαίουμε πάντοτε τήν καρδιά μας πρός Αὐτόν πού εἶναι ὁ Δημιουργός μας, ὁ συντηρητής μας, ὁ κριτής μας, κυρίως ὅμως ὁ νυμφίος ἀκριβῶς τῆς ζωῆς μας. ᾽Εκεῖνος μᾶς τό ζητᾶ διαρκῶς: ῾Μείνατε ἐν τῇ ἀγάπῃ τῇ ἐμῇ᾽! ῾᾽Εάν τις ἀγαπᾷ με, τόν λόγον μου τηρήσει᾽. Ἡ ἀγάπη μας λοιπόν πρός τόν Κύριο εἶναι ἐκεῖνο πού φυσιολογικά θά ἔπρεπε νά μᾶς κρατᾶ σ᾽ αὐτήν τή χαρισματική κατάσταση. Ὅμως, ἐπειδή δέν συμβαίνει συχνά αὐτό, οἱ ἅγιοί μας μᾶς ὑπενθυμίζουν ὅτι μποροῦμε νά βρισκόμαστε σ᾽αὐτήν τήν ἐγρήγορση πού ζητᾶ ὁ Κύριος, καί μέ χαμηλότερα μέσα καί μέ λιγότερο χαρισματικούς λογισμούς, πάντοτε ὅμως μέ τήν ἐπίγνωση ὅτι δέν βρισκόμαστε στήν κανονική κατάσταση: δηλαδή μέ τήν αἴσθηση τοῦ θανάτου καί μέ τό φόβο τῆς κολάσεως. Εἶναι αὐτό ἀκριβῶς πού μᾶς ὑπενθυμίζει καί ὁ ὑμνογράφος τοῦ κοντακίου: ῾τήν ὥραν, ψυχή, τοῦ τέλους ἐννοήσασα καί τήν ἐκκοπήν τῆς συκῆς δειλιάσασα᾽. Εἶναι τό ἴδιο πού μᾶς καλεῖ καί ὁ ἅγιος ᾽Ανδρέας Κρήτης στό Μεγάλο Κανόνα: ῾Ψυχή μου, ψυχή μου, ἀνάστα, τί καθεύδεις; Τό τέλος ἐγγίζει καί μέλλεις θορυβεῖσθαι᾽! Οἱ ἅγιοι Πατέρες μᾶς θυμίζουν γενικότερα ὅτι μέ τρεῖς τρόπους μπορεῖ ἕνας πιστός νά διακρατεῖται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ: μέ τό φόβο (ἡ κατάσταση τοῦ δούλου), μέ τήν προσμονή τῶν δωρεῶν τοῦ Θεοῦ (ἡ κατάσταση τοῦ μισθωτοῦ) καί μέ τήν ἀγάπη (ἡ κατάσταση τοῦ υἱοῦ). Ἡ τελευταία, ὅπως εἴπαμε, εἶναι ἡ φυσιολογική, ἀλλά καί τούς ἄλλους δέν τούς ἀπορρίπτει ὁ ἀγαθός Πατέρας μας.

     3. Σέ ὅποια κατάσταση λοιπόν καί ἄν βρισκόμαστε, τό ζητούμενο εἶναι νά εἴμαστε σέ ἐγρήγορση γιά νά μή χάνουμε τή ζωντανή σχέση μας μέ τόν Χριστό, τό νυμφίο τῆς ψυχῆς μας. Κι αὐτό πού καλούμαστε συγκεκριμένα νά κάνουμε εἶναι νά ἐργαζόμαστε τό τάλαντο πού μᾶς δόθηκε, δηλαδή νά ἐνεργοποιοῦμε τά χαρίσματα πού λάβαμε κατά τό ἅγιο βάπτισμα καί τό χρίσμα μας. Ἡ ἐνεργοποίηση αὐτή – πορεία στήν πραγματικότητα πάνω στίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ - φέρνει μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ τούς καρπούς πού πρέπει νά ἔχουμε ὡς κλήματα στό ἀμπέλι τοῦ Χριστοῦ. Κι αὐτοί οἱ καρποί δέν εἶναι ἄλλοι ἀπό αὐτούς πού μᾶς ἀναφέρει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στήν πρός Γαλάτας ἐπιστολή: ῾Ὁ δέ καρπός τοῦ πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, ἀγαθωσύνη, χρηστότης, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια᾽. Ὅπου ἐπισημαίνουμε τήν παρουσία αὐτῶν τῶν καρπῶν, σημαίνει ὅτι ψηλαφοῦμε τήν παρουσία τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ἄρα τή ζωντανή σχέση μας μέ τόν ᾽Ιησοῦ Χριστό. Ὅπου ἀπουσιάζουν, σημαίνει ὅτι ἐκεῖ δέν ὑπάρχει παρουσία Χριστοῦ, ἔστω κι ἄν ὑπάρχει ἐπίκληση τοῦ ὀνόματός Του. Βρισκόμαστε ἐκτός νυμφῶνος! ῾Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοι Κύριε, Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τήν βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν, ἀλλ᾽ ὁ ποιῶν τό θέλημα τοῦ πέμψαντός με Πατρός᾽ ! 

     Αὐτή ἡ ἐργασία εἶναι ἡ προτεραιότητα τῆς ζωῆς ἑνός χριστιανοῦ καί γι᾽ αὐτό ἀπαιτεῖται φιλοπονία. Ἡ ἐπίγνωση τῆς δωρεᾶς πού μᾶς δόθηκε - νά εἴμαστε πιά μέλη Χριστοῦ, νά φανερώνουμε τόν Χριστό - κατά φυσικό τρόπο κάνει ἕναν ἐν ἐπιγνώσει Χριστιανό νά ῾ἐργάζεται᾽ ὄχι ράθυμα καί χαλαρά, ἀλλά μέ φιλοπονία. Ὅσο συνειδητοποιεῖ ἕνας πιστός τήν πραγματικότητα αὐτή, τόσο καί θά ἐπεκτείνεται πρός τόν Χριστό, πού σημαίνει θά ἀνοίγεται πρός τό συνάνθρωπό του ἐν ἀγάπη, καί ἄρα ἀπό ἐδῶ θά βιώνει τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ!

Ακολουθείν

Στην παραβολή των Δέκα παρθένων

Στην παραβολή των Δέκα παρθένων είναι αφιερωμένη η αποψινή βραδιά, που ψάλλεται ο όρθρος της Μεγ. Τρίτης. Τί σχέση έχει η παραβολή των Δέκα παρθένων με τη Μεγ. Εβδομάδα; Γιατί γίνεται ιδιαίτερη μνεία γι’ αυτήν κατά τη Μεγ. Εβδομάδα;

     Ένας λόγος: Την παραβολή αυτή είπε ο Χριστός λίγο πριν από το εκούσιο Πάθος. Η τελευταία διδασκαλία του Χριστού πριν από το Μυστικό Δείπνο περιέχεται στο 25ο κεφάλαιο του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου, και είναι καθαρά εσχατολογική. Αναφέρεται στη βασιλεία των ουρανών και στη δευτέρα παρουσία του Χριστού. Στην αρχή είναι οι δύο γνωστές και συγγενείς παραβολές: η παραβολή των Δέκα παρθένων (Ματθ. 25,1-13) και η παραβολή των ταλάντων, ή μάλλον του κρύψαντος το τάλαντον (Ματθ, 25,14-30). Και ακολουθεί η γνωστή περικοπή της μελλούσης κρίσεως (Ματθ. 25,31-46). Το βράδυ της Μεγ, Δευτέρας οι ύμνοι μιλάνε και για τα τρία αυτά, και για την παραβολή των Δέκα παρθένων, και για την παραβολή του κρύψαντος το τάλαντον και για την περικοπή της μελλούσης κρίσεως.

      Περισσότερο μιλάνε οι ύμνοι για την παραβολή των Δέκα παρθένων. Αυτό δε γίνεται και για ένα δεύτερο λόγο. Στην παραβολή ακούγεται η κραυγή: «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται, εξέρχεσθε εις απάντησιν αυτού» (Ματθ. 25,6). Και στις πρώτες μέρες της Μεγ. Εβδομάδας ακούγεται η ίδια κραυγή: «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός». Ακολουθίες του Νυμφίου λέγονται οι ακολουθίες των τριών πρώτων ημερών. Έρχεται ο Νυμφίος. Ο Νυμφίος της παραβολής έρχεται, για να μπει στο νυμφώνα και να γίνουν οι γάμοι. Και ο Νυμφίος Χριστός έρχεται την εβδομάδα αυτή, για να μπει θριαμβευτικά στο Νυμφώνα του ουρανού. Έρχεται να δώσει τη μάχη, για ν’ ανοίξει ο κλειστός νυμφώνας στους ανθρώπους. Έρχεται! Καλούμεθα να τον υπαντήσουμε, να τον υποδεχτούμε.

      Αλλά και για τρίτο λόγο γίνεται μνεία της παραβολής των Δέκα παρθένων απόψε. Ο Χριστός είναι ο Νυμφίος. Χρειάζεται πίστη για να το δεχθεί κανείς αυτό. Γιατί; Μπροστά μας τις μέρες αυτές βλέπουμε πληγωμένο και βασανισμένο το πρόσωπο του Χριστού, του Νυμφίου. Ο προφήτης Ησαΐας, 800 χρόνια προ Χρίστου, είδε με καταπληκτική ενάργεια όλα τα πάθη του Σωτήρος, και στην περίφημη προφητεία του 53ου κεφαλαίου του βιβλίου του, που την ακούμε το πρωί της Μεγ. Παρασκευής, παρουσιάζει αυτή την παραμόρφωση του προσώπου του Μεσσία, του πάσχοντος Λυτρωτή: «Και είδομεν αυ­τόν, και ουκ είχεν είδος ουδέ κάλλος» (Ησ. 53,2).

      Ένας που γνωρίζει το θεϊκό μεγαλείο, το άρρητο κάλλος και την απερίγραπτη ομορφιά του Λόγου του Θεού, του θεανθρώπου Ιησού, βλέποντάς τον το πρωί της Μεγ. Παρασκευής ραπισμένο, πληγωμένο, μαστιγωμένο, ματωμένο, θα μπορούσε ν’ αναφωνήσει: – Πω, πω! Πώς έγινε έτσι το ωραιότερο πρόσωπο τού κόσμου! Είναι και τούτο ένα στάδιο της ταπεινώσεως, της κενώσεως του Θεού Λόγου. Ταπείνωσε τον εαυτό του. Τον κατέβασε στη γη από τον ουρανό. Του φόρεσε την ανθρώπινη σάρκα. Τον περιτύλιξε μέσα στα άχυρα του σταύλου. Και τώρα η ταπείνωση πάλι τον περιτυλίγει μέσα στα αίματα και στον πόνο. Πω, πω! Πώς καταδέχτηκε να γίνει για μας ο Νυμφίος Χριστός!

     Κι όμως δεν παύει να είναι ο ωραιότερος Νυμφίος του κόσμου. Στο Ψαλτήρι εμφανίζεται ασύγκριτη η ομορφιά του: «Ωραίος κάλλει παρά τους υιούς των ανθρώπων» (Ψαλμ. 44,2).

Η παραβολή των Δέκα παρθένων

      Είπαμε τους τρεις λόγους, για τους οποίους η αποψινή βραδυά είναι αφιερωμένη στην παραβολή των Δέκα παρθένων.

     Είναι γνωστή η παραβολή. Μιλάει για δέκα παρθένες. Περιμένουν νάρθει ο νυμφίος, κατά τη συνήθεια που είχαν τότε. Ο νυμφίος στη περίπτωση εκείνη καθυστέρησε και θα έφθανε τη νύχτα για να παραλάβει τη νύμφη. Οι παρθένες κόρες τον περίμεναν με λαμπάδες αναμμένες λίγο πιο πέρα από το νυφικό σπίτι, να τον υποδεχθούν. Οι λαμπάδες ήταν τότε λυχνάρια, που άναβαν μόνο με λάδι. Αν σωνόταν το λάδι, έσβηναν οι λαμπάδες.

     Από τις δέκα παρθένες οι πέντε ήταν συνετές, μυαλωμένες. Μαζί με το λυχνάρι τους, τη λαμπάδα τους, πήραν και λάδι, να τροφοδοτούν τη λαμπάδα. Οι πέντε άλλες ήταν ανόητες, ασύνετες, άμυαλες, επιπόλαιες. Πήραν τη λαμπάδα χωρίς λάδι.

     Οι ώρες περνούσαν, ο νυμφίος αργούσε. Και νύσταξαν και έπεσαν να κοιμηθούν. Κατά τα μεσάνυχτα ακούστηκε φωνή. Ο αγγελιοφόρος προειδοποιεί: «Ιδού ο νυμφίος έρχεται…». Πετάχτηκαν και οι δέκα. Οι πέντε μυαλωμένες άναψαν τις λαμπάδες τους. Έτοιμες για την υποδοχή. Οι άμυαλες όμως! Πώς ν’ ανάψει το λυχνάρι τους; Λάδι δεν είχαν. Πώς να βρουν τελευταία στιγμή; Να πάρουν από τις άλλες πέντε; Δεν μπορούσαν, γιατί δεν θάφτανε για το δικό τους λυχνάρι το λάδι που θα τους έμενε. Να πάνε ν’ αγοράσουν; Άραγε θα προλάβουν; Μα δεν μπορούν να κάνουν τίποτε άλλο. Τρέχουν ν’ αγοράσουν.

      Ο νυμφίος όμως πλησιάζει. Οι πέντε σοφές τον υποδέχονται με αναμμένη τη λαμπάδα. Μπαίνουν μαζί του στο νυμφώνα. Μαζί στο γαμήλιο πανηγύρι, στη μεγάλη χαρά. Σε λίγο, να και φτάνουν, ασθμαίνουσες και καταϊδρωμένες, οι πέντε ασύνετες και άμυαλες. Προχωρούν να μπουν. Μα βρίσκουν κατάκλειστη την πόρτα. Χτυπάνε. Ξαναχτυπάνε. Μα απόκριση καμιά. Φωνάζουν με αγωνία: «Κύριε, Κύριε άνοιξον ημίν». Κι ακούγεται η απόκριση από μέσα. Απόκριση αυστηρή, απόλυτη, τραγική: «Αμήν λέγω υμίν, ουκ οίδα υμάς». Δεν σάς ξέρω… Μια για πάντα έξω από το νυμφώνα. (Αρχιμ. Δανιήλ Γ. Αεράκη, «Στη Μεγάλη Εβδομάδα»).

Tον νυμφώνα Σου βλέπω, Σωτήρ μου, κεκοσμημένον 

και ένδυμα ουκ έχω, ίνα εισέλθω εν αυτώ˙ 

λάμπρυνόν μου την στολήν της ψυχής, 

Φωτοδότα, και σώσον με.

πηγή / αντιγραφή

Τὸ μέλος τῆς Μ. Ἑβδομάδος κατὰ τὸν Παπαδιαμάντη

Ἀνδριόπουλος Παναγιώτης

Τὴν Μεγάλη Παρασκευὴ ὁ ὑμνωδός, ἐκστατικὸς πρὸ τοῦ μεγαλείου τῆς θυσίας τοῦ Θεανθρώπου, ἀναφωνεῖ: «Ποῖα ἄσματα μέλψω τῇ σῇ ἐξόδῳ, οἰκτίρμον;» Ἡ ποίηση καὶ ἡ μουσική της Μεγάλης Ἑβδομάδος εἶναι σίγουρα ἡ κορύφωση τῆς Ὀρθόδοξης Ὑμνογραφίας, ποὺ προσφέρει στὸν ἄνθρωπο τὴν δυνατότητα βιώσεως τῆς σιωπῆς, τὴ δυνατότητα βιώσεως τοῦ μυστηρίου τῆς ἀνακεφαλαίωσης τῆς σωτηρίας ἀνθρώπου καὶ κόσμου, μέσα ἀπὸ τὴ λατρεία. Τὸ «σήμερον» τῆς θείας λατρείας, «σήμερον ὁ Χριστός παραγίνεται ἐν τῇ οἰκίᾳ τοῦ φαρισαίου», «σήμερον κρεμᾶται ἐπί ξύλου», «τὴν σήμερον μυστικῶς ὁ μέγας Μωϋσῆς προδιετυποῦτο», αὐτὴ ἡ ἀμεσότητα, ἡ παροντοποίηση τῶν σωτηριωδῶν γεγονότων ποὺ συνδέονται μὲ τὰ Πάθη τοῦ Χριστοῦ, πραγματοποιεῖται μὲ τὰ δρώμενα ποὺ προβλέπονται ἀπὸ τὸ Τυπικὸ τῆς Ἐκκλησίας - λιτάνευση τῆς εἰκόνας τοῦ Νυμφίου, τοῦ Σταυροῦ, τοῦ Ἐπιταφίου - ἀλλὰ κυρίως μὲ τὸ βασικότερο μέσον της ἐκκλησιαστικῆς μας λατρείας, τὸν λόγο τοῦ ὕμνου, καὶ τὸ μουσικὸ ἔνδυμά του. Ὁ θεολογικὸς καὶ πατερικὸς λόγος, γίνεται ποιητικός, γίνεται φωνὴ τῆς Ἐκκλησίας, περιβεβλημένος, μάλιστα, τὸ ἑλκυστικὸ ἔνδυμα τῆς μελωδίας.

Ἡ μελωδία ὑπάρχει γιὰ τὸν Λόγο, καὶ ὄχι ὡς αὐθυπόστατο καλλιτεχνικὸ μέσο. Σκοπός της δὲν εἶναι ἡ τέρψη ἢ ἡ συναισθηματικὴ διέγερση - τὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα ἰδιαίτερα ἐλλοχεύει ὁ κίνδυνος τοῦ συναισθηματισμοῦ - ἀλλὰ ἡ ὑποβοήθηση τοῦ λόγου νὰ διεισδύσει στὰ βάθη τῆς ὑπάρξεως, δημιουργώντας διάθεση προσευχητική, κατάνυξη καὶ αὐτομεμψία. Δὲν εἶναι μουσικὴ ἀκροάματος, ἀλλὰ λειτουργική. Διακονεῖ τὸ μυστήριο του ἔνσαρκου Λόγου, ἐπενδύοντας τὸν θεολογικὸ λόγο, γιὰ νὰ μπορεῖ τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας νὰ «πλέκει» στὸν Θεὸ Λόγο «ἐκ λόγων μελωδίαν». Γι᾿ αὐτὸ καὶ δὲν βρῆκαν στὴν Ὀρθόδοξη Λατρεία ποτὲ θέση τὰ μουσικὰ ὄργανα. Στὴν Ἐκκλησία, «ὄργανο» γλυκύφθογγο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος γίνεται ὁ πιστός, μὲ τὴν καθαρὴ καρδιά του. «Αὐτός ὁ ἄνθρωπος, ψαλτήριον γενόμενος», ὅπως λέει ὁ Μέγας Ἀθανάσιος. Ἀλλὰ οὔτε καὶ ἄλλες νεωτερίζουσες μορφὲς ἀποδόσεως τῶν ὕμνων ἔχουν θέση στὴν Ὀρθόδοξη Λατρεία.

Ὁ κυρ-Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ἐραστὴς τῆς γνήσιας Βυζαντινῆς μουσικῆς, προβαίνει σὲ διάφορα ἔργα του (ἄρθρα, διηγήματα, «ἀποσπάσματα σκέψεων») στὴν διατύπωση καίριων παρατηρήσεων γιὰ τὰ μέλος τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος.

Στὰ 1893 ἔγραψε σὲ ἀθηναϊκὴ ἐφημερίδα γιὰ τὸ περιώνυμο τροπάριο τῆς Κασσιανῆς: «Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή...»:

«...Ὅσῳ λαμπρὸν καὶ ὑψηλὸν ἀπὸ ἄποψιν ποιήσεως, τοσούτῳ περιπαθές κ᾿ ἐν σεμνότητι εὔστροφον ὑπὸ ἔποψιν μέλους. Μέλος δ᾿ ἡμεῖς ἐννοοῦμεν τὸ Βυζαντινόν, διότι ἡ ποίησις καὶ ὁ ρυθμὸς αὐτὸς τοῦ τροπαρίου, ὡς καὶ ὅλων τῶν τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, ἔχει τονισθεῖ ὑπὸ ἀρχαιοτάτου μουσικοσυνθέτου, συνδυάσαντος τὸν ρυθμὸν τῶν στίχων μὲ τοῦ μέλους τὴν ἀφελῆ χάριν. Δὲν χωρεῖ λοιπὸν εἰς ταῦτα οὐδεὶς νεωτερισμός, οὐδεμία καινοτομία τετραφωνική ἢ πολυφωνία, ὡς τὴν σήμερον ἀποπειρῶνται τοῦτο καινοτόμοι τινές. Δέν εἶνε δυνατόν νά τονίσῃ τις σήμερον αὐτὸ καλλίτερον ἢ ὁ ποιητὴς τοῦ τροπαρίου ὁ καὶ μελοποιὸς τυγχάνων. Ὥστε κατὰ τὰς ἡμέρας τουλάχιστον ταύτας ἄφετε τὴν μονοφωνίαν τῆς Βυζαντινῆς καὶ μὴ μιγνύετε ἐν αὐτῇ ξενισμούς, οἵτινες δὲν εἶνε ἄλλο παρά αὐτόχρημα βεβήλωσις τοῦ ἁγνοῦ θρησκευτικοῦ Βυζαντινοῦ μέλους...»

Ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα εἶναι ἴσως ἡ σημαντικότερη περίοδος τοῦ Λειτουργικοῦ ἔτους. Τὰ σωτηριώδη γεγονότα εἶναι φρικτά. Οἱ ὕμνοι τῆς Ἐκκλησίας ὁδηγοῦν τοὺς πιστοὺς σὲ κατάνυξη καὶ συντριβή. Γι᾿ αὐτὸ τὸ μέλος πρέπει νὰ εἶναι σεμνοπρεπές, λιτό, ἀλλὰ ταυτόχρονα καὶ δυναμικό, ὥστε νὰ δεσπόζει μέσα στὴ λατρεία. Ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι πολλὰ μέλη τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος φέρουν, στὰ μουσικὰ χειρόγραφα, τὴν ἔνδειξη «μέλος ἀρχαῖον». Κι αὐτὸ τὸ μέλος μᾶς πάει πολὺ πίσω καὶ μᾶς συνδέει μὲ ἤχους κι ἐποχὲς βυζαντινὲς καί, γιατί ὄχι, ἴσως καὶ πρωτοχριστιανικές, καθὼς πολλὰ στοιχεῖα τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας διασώζονται μέχρι σήμερα στὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα, ὅπως π.χ. τὰ ἀντίφωνα τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς.

Στηριζόμενος ὁ Σκιαθίτης στὴν ἐκκλησιαστικὴ καὶ μουσική μας παράδοση ὑποστηρίζει ὅτι σὲ κάθε ἀρχαία καὶ σεμνὴ μουσικὴ «τό μέλος ἀνάσσει, ὁ δὲ ρυθμός ὑπουργεῖ». Ὁ Παπαδιαμάντης περιγράφει μὲ ἔνθεο ζῆλο τὴν μοναδικότητα τῆς Ἀκολουθίας τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς:

«...Ἀλλὰ μετὰ προσοχῆς κατόπιν παρακολουθήσατε τοὺς ἀπαραμίλλους τῶν μελῳδῶν ὕμνους ψαλλομένους ἐξόχως κατανυκτικά, οἵτινες καὶ ὡς ποίησις καὶ ὡς μέλος θὰ παραμείνωσιν ἐσαεὶ ἀθάνατα μνημεῖα τῆς Βυζαντίδος μούσης. Ἡ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς ἀκολουθία εἶνε ἡ μόνη ἥτις περιλαμβάνει τόσην ποικιλίαν τροπαρίων ἁρμονικῶς καὶ μετὰ σπανίας χάριτος ἐναλλασσομένων τῶν ὀκτὼ ἤχων, οἵτινες ὅλοι ἀπόψε ψάλλουσιν ἐκθάμβως καὶ ἐπηρμένως ὑπὲρ τῆς Βυζαντινῆς μουσικῆς τὸν πειστικώτερον τῶν ρητορικῶν λόγων. Τὰ λεγόμενα Ἀντίφωνα σεμνοπρεπῆ καὶ κατανύττοντα, ἀναφερόμενα δὲ εἰς τὰ Πάθη τοῦ Σωτῆρος καθιστῶσι μελωδικωτάτην καὶ λίαν ἐπαγωγόν τὴν ἀκολουθίαν ταύτην, δεξιώτατα ποικίλλοντα εἰς ρυθμούς καὶ ἤχους καὶ μεταπίπτοντα ἐν μαγευτικῇ ἀντιθέσει ἀπὸ τοῦ χρωματικοῦ εἰς τὸ διατονικόν.

Μετὰ τὸ τέλος τοῦ ἐξοχωτέρου τῶν τροπαρίων «Σήμερον κρεμᾶται ἐπί ξύλου» ψάλλονται εἰς φαιδρόν ἦχον δ´ οἱ Μακαρισμοί, διότι ἐν τούτοις μεγάλην χαράν αἰσθανόμενος ὁ μελωδός, χαίρει ὅτι διὰ τῶν τοῦ Χριστοῦ παθημάτων ἐσώθη ὁ ἄνθρωπος καὶ μετ᾿ εὐφροσύνης ἀνακράζει: «Ἐσταυρώθης δι᾿ ἐμέ, ἵνα ἐμοὶ πηγάσης τὴν ἄφεσιν, ἐλογχεύθης τὴν πλευράν, ἵνα κρουνοὺς ἀφέσεως ἀναβλύσῃς μοι».

Οἱ ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας, διακρίνονται γιὰ τὴν ἔξαρση τὴν κατανυκτική, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν σεμνὴ μεγαλοπρέπειά τους. Οἱ ὕμνοι τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος εἶναι γλυκεῖς, χωρὶς νὰ διέπονται ἀπὸ ὁποιονδήποτε συναισθηματισμό, εἶναι ἀβίαστοι ρυθμοῦ καὶ μέλους, χωρὶς αὐτὸ νὰ σημαίνει ὅτι δὲν ἀπαιτοῦν τὴν δέουσα προσοχὴ ἀπὸ τοὺς ψάλτες, εἶναι περιπαθεῖς, χωρὶς βέβαια νὰ ἐξάπτουν τὰ γήινα πάθη, ἀλλὰ νὰ διεγείρουν πρὸς πόθον τοῦ Πάθους τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ποιητικότατοι, ἀλλὰ πάνω ἀπ᾿ ὅλα εἶναι θεόπνευστοι.

Ὁ Παπαδιαμάντης χαρακτηρίζει τοὺς ὕμνους τοῦ Ἐπιταφίου ὡς «παθητικά ἄσματα». Ἀκριβῶς διότι βιώνει τὸν λόγο τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου: «ὁ ἐμὸς ἔρως ἐσταύρωται». Καὶ μαζὶ μὲ τὸν ἄνθρωπο πάσχει καὶ ἡ φύσις «ἐν Σταυρῷ καθορῶσα τόν Κύριον». Γιὰ τὸν Παπαδιαμάντη τὴν ὥρα τοῦ Ἐπιταφίου «καὶ ἡ θάλασσα φλοισβίζουσα καὶ μορμύρουσα παρὰ τὸν αἰγιαλὸν ἐπαναλάμβανε «οἴμοι γλυκύτατε Ἰησοῦ!»

Ἐξαιρετικὰ σημαντικὲς εἶναι καὶ οἱ παρατηρήσεις τοῦ Παπαδιαμάντη γιὰ τὸν τρόπο τῆς ἐμμελοῦς ἀπαγγελίας τῶν ἀναγνωσμάτων ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς καὶ τοὺς ψάλτες. Στὸ θέμα αὐτὸ σήμερα παρατηρεῖται μεγάλη ἀκαταστασία καὶ σύγχυση λόγω ἄγνοιας ἢ ἐπιδειξιομανίας. Ὁ Παπαδιαμάντης εἶναι πεπεισμένος ὅτι διὰ τοῦ λογαοιδικοῦ τρόπου τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς, «κατέστησαν γνωριμώτερα εἰς τὰς ἀκοάς καὶ τὰ λόγια τῶν θείων Εὐαγγελίων, ὡς καὶ τοῦ Ἀποστόλου. Ὁ λογαοιδικὸς οὗτος τρόπος τῆς ἀπαγγελίας, εἶναι ἀρχαιότατος ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, καὶ εἶναι γνησίως Ἑλληνικός, ὅπως φαίνεται καὶ εἰς τὰ παλαιὰ δράματα.

Ὁ τρόπος οὗτος τῆς ἀπαγγελίας, διὰ τῆς παρατάσεως ὅλων μὲν τῶν συλλαβῶν, ἀλλὰ μάλιστα τῆς καταλήξεως ἑκάστης περιόδου ἢ ἑκάστου κώλου, σημαίνει καὶ μιμεῖται τὸ κήρυγμα, ἤτοι τὴν φωνὴν τοῦ κήρυκος, καὶ ἀνταποκρίνεται εἰς τὴν ἐντολὴν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, «κηρύξατε τὸ Εὐαγγέλιον πάσῃ τῇ κτίσει».

Ἐθίζεται δὲ ν᾿ ἀπαγγέληται ὁ μέν Ἀπόστολος μετά τινος ποικιλίας τόνων καὶ φθόγγων, τὸ δὲ Εὐαγγέλιον ἁπλούστερον καὶ ὅλως ἀπερίττως».

Ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Παπαδιαμάντη ἐμφανίσθηκαν κάποιοι «καινοτόμοι» ἱερεῖς, οἱ ὁποῖοι «κατήργησαν αὐθαιρέτως τόν λογαοιδικὸν τρόπον καὶ ἀπαγγέλλουσιν τὰς περικοπὰς τῶν θείων ρημάτων δι᾿ ἁπλῆς ἀναγνώσεως. Εἰς τοὺς τοιούτους ἱερεῖς πρέπει ν᾿ ἀπαγορευθῇ ἁρμοδίως ἡ καινοτομία αὕτη».

Γιὰ τὸν Παπαδιαμάντη πρωτοτυπία στὶς τέχνες τῆς Ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως, στὶς λειτουργικὲς τέχνες, σημαίνει νὰ μένει κανεὶς πιστὸς στοὺς πρώτους τύπους τῆς τέχνης αὐτῆς. Ἡ Ἐκκλησία γιὰ τὸν Παπαδιαμάντη ἔχει ἕνα παραδεδεγμένο τύπο, τὸν ὁποῖον κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ παραβεῖ «ἀποινεί», ἀφοῦ, «ρητῶς ἀπαγορεύεται πᾶσα καινοτομία εἴτε εἰς τὴν ἀρχιτεκτονικὴν καὶ γραφικὴν καὶ τὴν λοιπὴν τῶν ναῶν διακόσμησιν, εἴτε εἰς τὴν μουσικὴν καὶ τὴν ἄλλην λατρείαν».

Ὁ λόγος τοῦ κύρ-Ἀλέξανδρου, κατὰ τὴν ἀρχὴ τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, εἶναι πατερικὸς καὶ προτρεπτικός. Καὶ σήμερα ἐπίκαιρος καὶ οὐσιαστικός: «...Ἀς ἀρθῶμεν ἀπὸ τῆς σήμερον ὑπὸ τῶν θείων τοῦ Νυμφίου μολπῶν ὑπὲρ τὸ ὑλιστικὸν πεδίον, ἐφ᾿ οὗ τὸν λοιπὸν βιοῦμεν χρόνον, καὶ κατανυσσόμενοι καὶ ἑνοῦντες τὴν φωνὴν τῆς ψυχῆς μας εἰς τοὺς λυρικοὺς τῆς Ἐκκλησίας ὕμνους τοὺς κατακηλοῦντας ἡμᾶς διὰ τῆς γλυκυτάτης βυζαντινῆς μούσας των, ἂς ἐνωτισθῶμεν τὴν μελαγχολικὴν κ᾿ ἐμπνέουσαν ἀκολουθίαν τοῦ Νυμφίου, ἐπιλαθόμενοι τοῦ γηΐνου κόσμου καὶ μετὰ τοῦ Θεοῦ συναδελφούμενοι.

Εἰσέλθωμεν εἰς τοὺς ναούς καὶ ἴδωμεν ἄλλον κόσμον, κόσμον Οὐράνιον. Ἑνωθῶμεν τοὐλάχιστον πνευματικῶς ἐκεῖ εἰς τὰς Ἐκκλησίας, γινόμενοι ὅλοι ἀδελφοί, ὅλοι ἴσοι ἀπέναντι τοῦ Ἐσταυρωμένου. Ἐκεῖ πρό τοῦ θυσιαστηρίου ἂς σιγήσουν τά πάθη, καὶ ἂς ὁμιλήσῃ ἡ καρδία, καὶ ἂς ἀκουσθῇ ἡ φωνὴ τῆς συνειδήσεως...».

Μ. ΔΕΥΤΕΡΑ. Πάγκαλος ΙΩΣΗΦ και ξηρανθείσα συκή.

Μ. ΔΕΥΤΕΡΑ

μνείαν ποιούμεθα του παγκάλου  Ιωσήφ  και  της

υπό  του Κυρίου  καταρασθείσης και ξηρανθείσης συκής…

Ο Ιωσήφ προτύπωση του Χριστού. Γυιός, ο μικρότερος του Πατριάχη Ιακώβ και της Ραχήλ.

Φθονείται από τα αδέλφια του και ρίχνεται σε βαθύ λάκκο αρχικά. Μετέπειτα πουλιέται σε εμπόρους Ισμαηλίτες, για τριάντα αργύρια και μεταπουλιέται στον Πετεφρή, αρχιευνούχο του βασιλιά Φαραώ της Αιγύπτου.

Ο Ιωσήφ παραμένει αδούλωτος στην ψυχή, βιώνει την εσωτερική  ελευθερία  με την καθαρότητα της καρδιάς από τα πάθη.

Ο Ιωσήφ διακρίνεται για τη σωφροσύνη του και την αποκαλύπτει σε μία σατανική παγίδα. Στην ερωτική προκλητική  επίθεση  της γυναίκας του Πετεφρή διαφεύγει γυμνός στο σώμα, ενδεδυμένος όμως τη σωφροσύνη στην ψυχή.

Η  συκοφαντία   οδηγεί   τον τροπαιούχο Ιωσήφ στη φυλακή.

Ο Κύριος παρακολουθεί τα γεγονότα.

Η ερμηνεία βασιλικών ονείρων από τον Ιωσήφ τον αποφυλακίζει και τον προωθεί κυρίαρχο της Αιγύπτου.

Τότε καταφαίνεται και το μεγαλείο της αμνησικακίας και αγάπης, που διατρέφει για την οικογένειά του. Εφεξής ζουν μαζί του και εκδημεί, αφού ευαρεστεί καθολικά τον Θεό.

Και η καταρασθείσα συκή ξηραίνεται, ένεκα της ακαρπίας της.

Και  ο Χριστιανός καλείται  σε μία αγωνιστική πορεία καρποφόρα.

Προσκαλείται σε μία πορεία μετανοίας και σωτηρίας, η οποία περνάει από το δρόμο της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο και της καρδιακής προσέγγισης του ανθρώπου προς τον Θεό.

Με την πίστη, λοιπόν και την αγάπη στον Θεό και με έκφραση την ασύνορη αγάπη προς τον άνθρωπο, επιτυγχάνεται η ευκαρπία.

Συμπερασματικά η σωφροσύνη ευλογείται, ενώ η πνευματική ακαρπία τιμωρείται, όταν ενεργοποιείται η δικαιοσύνη του Θεού.-

πηγή