Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Το θέμα του ολοκληρωτισμού στην Ορθόδοξη Εκκλησία είναι υπόθεση όχι μόνο διδακτορικών διατριβών (καθώς έχει πολλές πτυχές) αλλά ίσως και μιας γενικότερης έρευνας.
Εστιάζω στην Ελλαδική πραγματικότητα διαγράφοντας μερικές μόνο πινελιές – ενδεικτικές της κατάστασης που επικρατεί.
Παλαιότερα η «δεσποτοκρατία» θεωρούνταν η πλέον απολυταρχική μορφή στο χώρο της Εκκλησίας. Συν τω χρόνω αυτό άλλαξε ριζικά, καθώς πολλοί νέοι παράγοντες αναδύθηκαν στον εκκλησιαστικό χώρο.
Οι λεγόμενες «οργανώσεις», αρχικώς, στο όνομα του «έργου» και της «καθαρότητας» συστηματοποίησαν ολοκληρωτικές πρακτικές, που άγγιζαν τις εκφάνσεις όλου του βίου και της προσωπικότητας του ανθρώπου.
Παράλληλα με τις «οργανώσεις» άνθισε και το φαινόμενο του γεροντισμού, με εμφανή, επίσης, σημάδια ολοκληρωτισμού. Ο «γέροντας» ως αυθεντία μπορεί να ελέγχει τις ζωές των πνευματικοπαιδιών του, άνευ ορίων άνευ όρων. Σ’ αυτή την κατηγορία εμπίπτει και το Άγιον Όρος, το οποίο με την δική του υπερ – αυθεντία, συνέβαλε στην εμπέδωση ενός ολοκληρωτισμού ως κανονικότητας!
Ο «γεροντισμός» στις μέρες μας έχει και τον μανδύα του «προοδευτισμού», καθώς πολλοί «γέροντες» χρησιμοποιούν σύγχρονους όρους στην διδασκαλία τους, αλλά το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: έλεγχος της ζωής των άλλων.
Κι ακόμα, οι διάφορες ομάδες «καθαρών» της πίστης (αντιοικουμενιστές και ομόφρονες) έχουν δημιουργήσει έναν ολοκληρωτισμό που κρατάει την Εκκλησία δεμένη χειροπόδαρα. Τρανή απόδειξη η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδοξίας που δεν τόλμησε παραπάνω σε μερικά θέματα, καθώς οι ιεράρχες ήσαν όμηροι ολοκληρωτικών νοοτροπιών αυτών των ομάδων, οι οποίες δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο – και κυρίως το διαδίκτυο - με τρόπο καθαρά εκβιαστικό.
Τις τελευταίες δεκαετίες αναπτύχθηκε από σημαντικούς θεολόγους μια θεολογία της ελευθερίας. Πολύ μελάνι έχει χυθεί για το αυτεξούσιο του ανθρώπου και την ελευθερία του ανθρώπου ως χάρισμα του Θεού, αλλά στην πραγματικότητα όλα αυτά μένουν στα χαρτιά.
Οι «εκκλησιαστικοί» άνθρωποι μαθαίνουν να μεταθέτουν τις ευθύνες τους σε άλλους, να υπακούνε τυφλά σε ένα γέροντα – λες και δεν θα δώσουν οι ίδιοι λόγο στην Δευτέρα Παρουσία – και να αποστρέφονται το κατόρθωμα της ελευθερίας, ως δυσκολότατο άθλημα.
Ο λόγος περί αγάπης που υπερπερισσεύει στις μέρες μας, νομίζω πως δεν θα ευδοκιμήσει αν δεν ασκηθούμε σκληρά στην ελευθερία, αποτινάσσοντας κάθε ζυγό πνευματικού ή άλλου ολοκληρωτισμού.
