Μιά άλλη Τρόϊκα.

 

Ο Σεβασμιώτατος  Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ.κ.Ιερόθεος εκμεταλλευόμενος τό ενδιαφέρον όλων γιά τήν οικονομική κρίση καί γιά τόν ρόλο τής τριμελούς ομάδας τών ξένων αξιωματούχων (Τρόϊκα) πού τό χειρίζεται, παρουσίασε σε ομιλία του στην Ναύπακτο  την Κυριακή 15 Μαίου 2011,το θέμα ” μιά “άλλη Τρόϊκα” αναλύοντας μερικά βασικά σημεία από τό αριστουργηματικό μυθιστόρημα τού Ρώσου συγγραφέα Φ. Ντοστογιέφσκι “Αδελφοί Καραμαζώφ”.Τό μυθιστόρημα  εμπεριέχει αξιόλογες καί χαρακτηριστικές ομοιότητες καί αντιστοιχίες μέ τήν εποχή μας, καί μάς βοηθάει νά κατανοήσουμε κάποια από τά αίτια τής κρίσης πού βιώνουμε.
Γιά νά γίνουν κατανοητές οι αναλογίες καί οι συμβολισμοί, ο Σεβασμιώτατος εξήγησε ότι “τρόϊκα” είναι ρωσική λέξη καί σημαίνει τήν άμαξα πού σέρνεται από τρία γερά άλογα.
Τό μυθιστόρημα “Αδελφοί Καραμαζώφ”, πού αποτελεί τό κύκνειο άσμα τού μεγάλου συγγραφέα, είναι η τραγική ιστορία τής οικογενείας Καραμαζώφ, τά μέλη τής οποίας έχουν διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες καί ακολουθούν διαφορετικούς προσανατολισμούς στήν ζωή. Ο πατέρας, Θεόδωρος Καραμαζώφ, είναι ο αμαξάς τής οικογενειακής τρόϊκας μέ άλογα τά τρία παιδιά του, τόν Μίτια, τόν Ιβάν καί τόν Αλεξέϊ (Αλιόσα). Υπάρχει καί ένα τέταρτο νόθο παιδί, πού βρίσκεται στό περιθώριο (είναι υπηρέτης), καί πού θά παίξη ωστόσο σημαντικό ρόλο στό δράμα.
Ο πατέρας δολοφονείται καί ενοχοποιείται ο Μίτια. Τό δικαστήριο τόν καταδικάζει καί τόν φυλακίζει, ενώ ο δολοφόνος είναι ο νόθος γιός, ο οποίος αυτοκτονεί. Ο δεύτερος γιός, ο Ιβάν, καταρρέει ψυχολογικά (τρελλαίνεται) καί επιβιώνει μόνον ο Αλιόσα.
Ο πατέρας είναι ένας είρων, κυνικός καί ακόλαστος γέρος μέ έντονη τάση πρός τίς αισθησιακές απολαύσεις καί έτσι ανατρέφει τά παιδιά του, τά οποία ωστόσο δέν ταυτίζονται ως προσωπικότητες καί εκπροσωπούν τρείς διαφορετικούς τρόπους ζωής, τρία διαφορετικά ρεύματα (τρόϊκα). Ο Μίτια, επηρεασμένος προφανώς από τόν πατέρα του, εκπροσωπεί τήν αισθησιακή, διονυσιακή καί πρωτόγονη παραδοσιακή Ρωσία. Ο Ιβάν εκφράζει τόν Ευρωπαϊσμό: Διαφωτισμός, αθεϊστικές αντιλήψεις (δέν υπάρχει Θεός, όλα επιτρέπονται). Τέλος ο Αλιόσα αντιπροσωπεύει τούς ανθρώπους μέ λαϊκές χριστιανικές ρίζες: πίστη στήν αθανασία, σύνδεση μέ τήν ορθόδοξη παράδοση μέσω τού στάρετς Ζωσιμά.
Στήν συνέχεια ο Σεβασμιώτατος παρουσίασε τίς ομοιότητες μέ τήν σημερινή κοινωνία καί τόνισε ότι καί σήμερα υπάρχουν τά τρία ρεύματα, τό αισθησιακό-διονυσιακό ρεύμα (φάγωμεν, πίωμεν…), τό ρεύμα τού αγνωστικισμού-αθεϊσμού πού αρνείται τόν Θεό προβάλλοντας τόν υπεράνθρωπο, μέ τόν ανελέητο πόθο γιά τήν εξουσία καί τήν απουσία τού ηθικού καί τού καλού (Νιτσεϊσμός) καί τό ρεύμα τής ησυχαστικής εκκλησιαστικής παράδοσης, όπου κέντρο είναι ο Θεός καί βάση τής ζωής η πνευματική υποδομή τού ανθρώπου.
Ο Σεβασμιώτατος επεσήμανε ότι οι τρείς αυτές τάσεις υπήρχαν καί πρίν από τήν άλωση τής Πόλης. Τήν πρώτη, τήν παγανιστική, μέ σύνθημα τήν επιστροφή στήν φιλοσοφία εκπροσωπούσε ο Γεώργιος Πλήθων ή Γεμιστός.
Τήν δεύτερη, υποταγή στόν Πάπα, ο Βησσαρίων καί τήν τρίτη, στήριξη στήν Ορθόδοξη Εκκλησία καί ησυχαστική παράδοση, ο Γεώργιος Γενάδιος Σχολάριος.
Τούς τρείς αυτούς διαφορετικούς προσανατολισμούς θά τούς δούμε καί στήν Επανάσταση τού ’21, καθώς καί στήν κοινωνική-πολιτική ζωή τού νεοσύστατου Κράτους: Φιλοαρχαιοελληνικό ρεύμα, Δυτικό ρεύμα, Εκκλησιαστικό ρεύμα.
Μέ βάση όλα αυτά ο Σεβασμιώτατος προχώρησε στήν εξήγηση τής κρίσης τών ημερών μας. Γι’ αυτήν ευθύνεται τό γεγονός ότι στήν εποχή μας κυριαρχεί -καί οι περισσότεροι τό ακολουθούν- τό πρώτο ρεύμα (ευδαιμονισμός, απολαύσεις, φιλαυτία, υπερκατανάλωση καί τελικά απόγνωση). Πρέπει, λοιπόν, τόνισε, νά αγωνιζόμαστε γιά τήν διατήρηση τής ρωμαίϊκης παράδοσης, πού εμπεριέχει καί όλα τά αξιόλογα στοιχεία τής αρχαίας, αλλά κυρίως τήν αποκάλυψη πού έφερε ο Χριστός.
Στό συγκεκριμένο έργο τού Ντοστογιέφσκι φορέας-αγωγός τού τρίτου ρεύματος καί εκφραστής τής φιλοκαλικής παράδοσης είναι ο στάρετς (Γέροντας) Ζωσιμάς, πού επέδρασε καταλυτικά καί διαμόρφωσε τήν πνευματική εξέλιξη τού Αλιόσα. Ο Σεβασμιώτατος ανέφερε μερικές βασικές διδαχές του, όπως αυτές παρουσιάζονται στό μυθιστόρημα, τονίζοντας ότι ο Ντοστογιέφσκι γιά νά περιγράψη τήν μορφή καί τήν διδασκαλία τού στάρετς Ζωσιμά, πρέπει νά είχε υπόψη του τόν όσιο Αμβρόσιο τής Μονής τής Όπτινα, τήν οποία επισκεπτόταν συχνά, όσο ζούσε ο Όσιος. Η διδασκαλία τού Στάρετς επικεντρώνεται στήν σωτηρία τού ανθρώπου μέ τήν προσευχή, τήν υπακοή, τήν νηστεία. Πιστεύει ότι η σωτηρία τής Ρωσίας θά έρθη από τόν λαό, πού πρέπει νά διαθέτη μόρφωση καί τόν οποίο χαρακτηρίζει θεοφόρο. Καταδικάζει τήν διαφθορά πού υπήρχε καί τότε, όπως καί σήμερα, καί συγκεκριμένα τήν κερδοσκοπία, τήν τοκογλυφία, τήν έλλειψη πραγματικής παιδείας, τήν εξαθλίωση τού λαού από τόν αλκοολισμό μέ όλες τίς τραγικές συνέπειές του. Πονάει κυρίως γιά τήν διαφθορά τών παιδιών πού πίνουν στήν τρυφερή ηλικία καί λέει ότι αυτά πού χρειάζονται τά παιδιά είναι φώς, χαρά καί μιά στάλα αγάπης.
Μιλά γιά τήν δύναμη τής προσευχής καί κυρίως τής προσευχής γιά τούς νεκρούς, πού κάθε μέρα οι ψυχές τους παρουσιάζονται ενώπιον τού Χριστού. Κηρύττει τήν αγάπη γιά όλη τήν κτίση. Γιά τά φυτά, γιά τά ζώα, καί κυρίως γιά τά παιδιά. Η έλλειψη τής αγάπης, τό μαρτύριο τού νά μήν μπορή κανείς νά αγαπάη, είναι γιά τόν στάρετς Ζωσιμά η κόλαση. Οι άνθρωποι πρέπει νά αγαπούν, νά συγχωρούν καί νά μήν κρίνουν κανέναν. Αυτή η στάση ζωής τροφοδοτεί τόν άνθρωπο μέ χαρά, μέ αισιοδοξία καί πραγματική ελευθερία.
Στή ομιλία του ο Σεβασμιώτατος μέ τόν οξυδερκή καί εύστοχο εντοπισμό τών σημαντικότερων σημείων τού έργου, μέ τά εμπεριστατωμένα σχόλια καί τόν γλαφυρό τρόπο παρουσίασης, επιβεβαίωσε τήν δύναμη καί τήν διαχρονική αξία τών κλασσικών έργων τής λογοτεχνίας, πού διαπνέονται από γνήσιες αναζητήσεις τού ανθρώπου καί σοβαρούς προβληματισμούς σχετικά μέ τόν προορισμό καί τό νόημα τής ζωής του, ενώ παράλληλα προτείνουν καί καθοδηγούν μέσα από τήν προβολή προσώπων είτε “πρός μίμησιν είτε πρός αποφυγήν”.
ΠΗΓΗ.ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΙΣ