Αρχιμ. Κύριλλος Κωστόπουλος, Οικονομική κρίση και Ηθική

πηγή: εφημ. "Πελοπόννησος" των Πατρών, 2/10/2011

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ

Γράφει ο Αρχ. Κύριλλος Κωστόπουλος
Ιεροκήρυκας Ι. Μ. Πατρών
Δρ Θεολογίας, Καθηγητής ΕΑΠ (ΣΕΠ)

Κανείς, πιστεύουμε, δεν μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός ότι η ανθρωπότητα διέρχεται την δυσκολότερη καμπή της Ιστορίας της.

Κρίση πολιτική, οικονομική, ιδεολογική, διάσπαση κοινωνική, οικογενειακή και ατομική συνθέτουν την ζοφερή εικόνα της ανθρωπότητος σήμερα. Εικόνα που πληροί όλους μας με τρόμο και απόγνωση.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η μεταπολεμική επικράτηση της καταναλωτικής κουλτούρας και της απελευθερώσεως των ηθών σηματοδότησε μια βαθειά αλλαγή στο σύνολο των συναισθηματικών και πνευματικών δυνάμεων των ανθρώπων. Η αλλαγή αυτή δεν παραμένει απλώς στο οικονομικό ή επικοινωνιακό επίπεδο, αλλά αγγίζει την ποιότητα του χαρακτήρα του ανθρώπου, τις πράξεις και τις πεποιθήσεις του.

Ο άνθρωπος της εποχής μας απομακρύνθηκε από την αγάπη, την φιλαδελφία, την φιλανθρωπία και την ταπείνωση. Εισήλθε στον χώρο του εγωκεντρισμού και πιστεύει ότι μπορεί κατ’ αυτόν τον τρόπο να αισθανθεί και να βιώσει την απόλυτη πληρότητα. Όμως πολύ σύντομα αντιλήφθηκε ότι αυτά που απέκτησε δεν επαρκούν και ότι κάτι άλλο επιζητεί. Ο Kant το έχει πει: «Δώσε σε έναν άνθρωπο όλα όσα επιθυμεί και την ίδια στιγμή θα αισθανθεί ότι αυτό το ‘‘όλα’’ δεν είναι όλα»(Σύναξη 116 [2011] 000).

Αυτή η εγωκεντρική κατάσταση και πορεία του ανθρώπου επέφερε την σημερινή κρίση που στην ουσία της είναι διάσπαση κοινωνική και διατάραξη των διανθρωπίνων σχέσεων. Είναι, όμως, δυνατόν να ξεφύγει ο σημερινός άνθρωπος από αυτόν τον ασφυκτικό κλοιό;

Και βέβαια υπάρχει δυνατότητα. Όταν ο άνθρωπος, και μάλιστα ο ορθόδοξος πιστός, κατανοήσει ότι δεν είναι απλώς ένα «ζώον πολιτικόν» ή «οικονομικόν», κατά τον Αριστοτέλη (Ηθικά Ευδήμεια, 1242α.23) ή ένα «εργαλείο», κατά τον Μarx, αλλά «θεός κεκελευσμένος», κατά τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο(PG 36, 560Α).

Όταν ο σημερινός άνθρωπος επανεύρει το ήθος του, την ηθική του, με άλλα λόγια, όταν κατανοήσει ότι είναι πρόσωπο και όχι άτομο. Και ως πρόσωπο έχει άμεση σχέση με τον Δημιουργό του Θεό και τον συνάνθρωπο.

Δυστυχώς, οι σημερινοί Έλληνες υψώσαμε τον πύργο της Ευρώπης. Εγκαταλείψαμε τα δικά μας ιδανικά, την δική μας ορθόδοξη ηθική, την Θεανθρώπινη αγάπη και υποδουλωθήκαμε στον αμαρτωλό ευρωπαϊκό ουμανισμό. Αυτή, όμως, η υποδούλωση έφερε την παρακμή, την κατάπτωση των ιδανικών και των συστημάτων, την απαισιοδοξία για κάθε τι το μελλοντικό.

Η στροφή του ανθρώπου προς τον χριστοποιημένο και απελευθερωμένο άνθρωπο, προς τον άνθρωπο τον κοινωνούντα με τον Πλάστη του και τον συνάνθρωπο, θα τον φέρει στην έξοδο από το αδιέξοδο, στο οποίο έχει εγκλωβιστεί. Με την αυτογνωσία και την θεογνωσία ο άνθρωπος θα μπορέσει να ξεπεράσει τον ορθολογισμό και τον εγωκεντρισμό του και θα φθάσει να κατανοήσει τον λόγο υπάρξεώς του, τον λόγο υπάρξεως του κόσμου, ενώ ταυτόχρονα θα βρει την δύναμη να υπερβεί το παράλογο και τον θάνατο.

Ο παραλογισμός και ο ψυχοσωματικός θάνατος συνθέτουν την καρδιά της σημερινής κρίσεως. Η ηθική, με την ευρύτερη έννοια της λέξης και όπως ακριβώς αναπτύχθηκε πιο πάνω, είναι ο χώρος εκείνος, στον οποίο ελευθερώνεται ο άνθρωπος από τον ψυχοσωματικό θάνατο και τον παραλογισμό.

Μακάρι να το κατανοήσει ο σημερινός παραπαίων άνθρωπος και κυρίως ο Ορθόδοξος Έλληνας, πριν φθάσουμε στην ολοκληρωτική καταστροφή.