Η «ενθάδε παροικία».

«Υπέρ της πόλεως ταύτης, πάσης πόλεως και χώρας και των πίστει οικούντων εν αυταίς, του Κυρίου δεηθώμεν.»

(Γι’ αυτήν εδώ την πόλη, για κάθε πόλη και για κάθε χωριό και για τους πιστούς που κατοικούν σ’ αυτές ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.)

      Η Εκκλησία είναι μια πορεία εδώ στη γη με τέρμα τον ουρανό. Αυτό θέλει να πει πως ή Εκκλησία είναι κι εδώ στη γη και στον ουρανό. Η δέηση λοιπόν «Υπέρ της πόλεως ταύτης…» είναι για την εδώ Εκκλησία, που βρίσκεται σε κάθε πόλη και χωριό. Είναι μια δέηση, που γίνεται όχι μόνο για τα πρόσωπα, αλλά και για τα πράγματα. Γιατί η Εκκλησία είναι βέβαια οι άνθρωποι, τα πρόσωπα, αλλά τα πρόσωπα εδώ στη γη είναι δεμένα με τα πράγματα. Κάθε άνθρωπος έχει τον τόπο του, και η Εκκλησία έχει κι εκείνη τον τόπο της, που είναι «πάσα πόλις και χώρα». Παντού που γίνεται η θεία Λειτουργία είναι η Εκκλησία. Η ενορία είναι αρχαιότατος θεσμός της Εκκλησίας, με πνευματικό κέντρο τον ενοριακό ναό, όπου «εξ ονόματος» του επισκόπου από τον κανονικό ιερέα  τελείται η θεία Λειτουργία. Η ενορία είναι η Εκκλησία.

*

       Στις Διαταγές των Αποστόλων, για τις οποίες είπαμε, υπάρχει η ίδια δέηση με αυτές τις λέξεις· «Υπέρ της ενθάδε παροικίας δεηθώμεν, όπως καταξιώση ημάς ο των όλων Κύριος ανενδότως την επουράνιον αυτού ελπίδα μεταδιώκειν και αδιάλειπτον αυτώ της δεήσεως αποδιδόναι την οφειλήν». Δηλαδή,  για την εδώ αγία κοινότητα ας παρακαλέσουμε να μας αξιώσει ο Κύριος των όλων με επιμονή να ζητούμε τήν επουράνια σ’ αυτόν ελπίδα και αδιάλειπτα να εξοφλούμε σ’ αυτόν το χρέος της προσευχής και της ευχαριστίας. Αυτή η δέηση μας δίνει την αληθινή διάσταση της Εκκλησίας. Η Εκκλησία δεν είναι από τη γη, μα είναι στη γη και πορεύεται για τον ουρανό. Η ελπίδα των χριστιανών, που βρίσκονται εδώ στη γη κι αγωνίζονται τον καλό αγώνα, είναι ελπίδα «αποκειμένη εν ουρανοίς». Η «ενθάδε παροικία» είναι η εδώ προσωρινή διαμονή των χριστιανών, η εκκλησιαστική κοινότητα ή, όπως τώρα λέμε, η ενορία. Όχι ένα κομμάτι της Εκκλησίας, αλλά όλη η Εκκλησία, αφού η Εκκλησία είναι το σώμα του Χριστού, και ο Χριστός δεν μερίζεται, αλλά είναι όλος σε όλα τα μέρη.

Η γη, ο τόπος, η πόλη και η ύπαιθρη χώρα δεν είναι ξένος χώρος για την Εκκλησία. Είναι ο κόσμος, μέσα στον οποίο βρίσκεται η Εκκλησία, που αγιάζεται από την Εκκλησία και πορεύεται μαζί με την Εκκλησία, για να περάσει από τη φθορά και το θάνατο στην αφθαρσία και τη ζωή. Εδώ πρέπει να θυμηθούμε τα λόγια του Αποστόλου στην προς Ρωμαίους επιστολή, ότι «και αυτή η κτίσις ελευθερωθήσεται από της δουλείας της φθοράς εις την ελευθερίαν της δόξης των τέκνων του Θεού». Η υλική κτίση, που υποτάχθηκε στη ματαιότητα εξαιτίας της παρακοής των πρωτοπλάστων, και μέχρι σήμερα στενάζει και πονάει μαζί με τον άνθρωπο, περιμένει με λαχτάρα και ελπίζει να ελευθερωθεί από τη δουλεία της στη φθορά, για να μπει κι αυτή στην ένδοξη ελευθερία των παιδιών του Θεού.

Αυτό είναι το έργο της Εκκλησίας στον κόσμο και η διακονία της στο μυστήριο της σωτηρίας. Η Εκκλησία πορεύεται. Ας φέρουμε στα μάτια μας την εικόνα του Ιησού Χριστού, όταν πορεύεται κι ανεβαίνει με τους μαθητές του στα Ιεροσόλυμα. Είναι η πορεία της Εκκλησίας στην Ιστορία, που οδηγεί τον κόσμο, τους ανθρώπους και την κτίση, στην ανάσταση. Κάθε θεία Λειτουργία είναι ένα βήμα, που δεν μας φέρνει απλώς πιο κοντά, αλλά μας βάζει μέσα στο φως και τη χαρά της ανάστασης. Και τοπικά και χρονικά στη θεία Λειτουργία δεν υπάρχει απόσταση. Την Εκκλησία στη θεία Λειτουργία «ου χρόνος διέστησεν ου τόπος», ούτε ο χρόνος ούτε ο τόπος την χωρίζει. Κάθε φορά που σε κάποιον τόπο και σε κάποια ώρα τελείται η θεία Λειτουργία, όλη η Εκκλησία είναι εκεί· η γη γίνεται ουρανός, κι όλος ο χρόνος, ο περασμένος και ο μέλλων, γίνεται ένα παρόν.

*

      Οι δεήσεις της Εκκλησίας αγκαλιάζουν όλο τον κόσμο, που έχει λάβει την ευλογία του Θεού. Χωρίς να ξεχωρίζει τον εαυτό της από τον κόσμο, η Εκκλησία ζει μέσα στον κόσμο και τελεί το μυστήριο της ζωής, που είναι η θεία Λειτουργία. Προσεύχεται για όλους, αλλά λειτουργεί μόνο για τους πιστούς κι αυτούς μόνο καλεί για να κοινωνήσουν. Είναι εντολή του Χριστού, και οι οικονόμοι των μυστηρίων του Θεού δεν έχουμε δικαίωμα να πετάμε τα άγια στο δρόμο. «Υπέρ της πόλεως ταύτης…» δέεται η Εκκλησία· για κάθε πόλη και γι’ αυτήν εδώ τώρα που γίνεται η θεία Λειτουργία. Και σκέφτεται κανείς τί είναι αυτή η πόλη κάθε φορά και μάλιστα στον καιρό μας. Άλλαξε τόσο πολύ η μορφή της πόλης, που δεν μπορούμε πια να ξέρουμε πόσοι και ποιοί κατοικούμε σ’ έναν τόκο. Μέσα στο ναό σε κάθε σύναξη λίγοι είμαστε οι γνωστοί· οι περισσότεροι είμαστε άγνωστοι και άσχετοι. Σ’ ένα αρχαίο κείμενο διαβάζουμε για τον ιερέα· «εξ ονόματος πάντας ζήτει», ότι δηλαδή ο Ιερέας πρέπει σε κάθε σύναξη ονομαστικά να ξέρη ποιοί λείπουν. Αλλά τώρα είναι αδύνατο να ξέρουμε ποιοί κατοικούν στην πόλη και στην ενορία.

Ούτε τί πιστεύουν ούτε πώς ζουν ούτε τί κάνουν οι άνθρωποι σε μια σύγχρονη πόλη μπορούμε να ξέρουμε. Αλλά, ξεχωρίζοντας τους «πίστει οικούντας εν αυτή», η Εκκλησία προσεύχεται για όλους, για να φυλάξει ο Θεός μαζί με τους λίγους και τους πολλούς, και μαζί με τους δικαίους και για χάρη των δικαίων και τους ασεβείς.   Πολλά και μεγάλα προβλήματα γεννιούνται στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας, γιατί δεν μπορούμε πια να ξέρουμε σε μια σύγχρονη πύλη πόσοι και ποιοί είναι οι χριστιανοί, εκείνοι που θέλουν και περιμένουν να μπει ο ιερέας στο σπίτι τους. Αβασάνιστα λέγεται ότι ο ιερέας πρέπει να μπαίνει παντού· «ζητήσαι και σώσαι το απολωλός», άλλ’ αυτό ούτε δυνατό είναι ούτε σωστό ούτε θεμιτό. Ο ιερέας δεν μπορεί να μπαίνει όπου δεν ξέρει που μπαίνει.

Αλλά όχι λιγότερα προβλήματα γεννιούνται σχετικά με την κατάσταση και στην ύπαιθρο χώρα. «Υπέρ,..πάσης πόλεως και χώρας» δέεται η Εκκλησία, για κάθε πόλη και για κάθε χωριό. Διαφέρουν βέβαια τα πράγματα έξω από τις πόλεις, αλλά κι εκεί δεν είναι τόσο καλά, όσο ίσως ήταν παλαιότερα. Όχι ότι τα παλαιότερα είναι πάντα καλύτερα, αλλά ο λεγόμενος πολιτισμός, μαζί με τα καλά του, έφερε και πολλά κακά στο χωριό. Η χορτασιά και η άνεση είναι ο μεγάλος εχθρός του ανθρώπου σαν ανθρώπου. Αφήνουμε όλα τα άλλα και προσέχουμε μόνο στο γεγονός ότι με τη βιομηχανική λεγόμενη ανάπτυξη άλλαξε όψη και καταστράφηκε το πρόσωπο της γης. Αναποδογυρίστηκαν βουνά, σκάφτηκαν κάμποι, ξεριζώθηκαν χωριά, και γίνεται μια τέτοια και τόση ληστρική εκμετάλλευση της γης, που δεν αναγνωρίζουν πια οι άνθρωποι τον τόπο τους. Φοβάται κανείς μήπως αυτή η γη οργιστεί καμμιά φορά κι εκδικηθεί τον άνθρωπο για την άστοργη και ασεβή συμπεριφορά του. Αλλά κι αυτό θα ήταν λίγο, αν μέσα σ’ αυτό το αναποδογύρισμα και το ξερίζωμα δεν άλλαζε τω ήθος κι ο  χαρακτήρας των ανθρώπων. Όλα αυτά βέβαια δεν μπορεί και δεν θα ήθελε να τα σταματήσει η Εκκλησία, αλλά μας έρχονται στο νου και τα βλέπουμε σαν μια θλιβερή εικόνα μπροστά στα μάτια μας, κάθε φορά που λειτουργούμε και κάνουμε τη δέηση για την ύπαιθρη χώρα και για τα χωριά μας.

*

      Η θεία Ευχαριστία είναι μυστήριο ενότητας και αγάπης. Ενώνει και συνδέει τούς ανθρώπους κάθε καιρού και κάθε τόπου. Ενώνει τους ανθρώπους και με τα πράγματα, με τον τόπο τους, την πόλη και το χωριό τους. Αυτό που λέμε γενέτειρα το ζούμε στη θεία Λειτουργία, όταν ακούμε τις ιερές δεήσεις, που μας προάγουν στον ουρανό, αλλά μας θυμίζουν πως είμαστε κι εδώ στη γη. Στον ουρανό μας περιμένει ένας κόσμος, «ον οφθαλμός ουκ είδε και ους ουκ ή­κουσε». Μα κι έδώ στη γη είναι ένας κόσμος, που τον έφτιαξε ο Θεός και μας έβαλε σ’ αυτόν «εργάζεσθαι αυτόν και φυλάσσειν»· να τον εργαζόμαστε, να τον φυλάμε και να τον αγαπάμε. Ο βίος μας εδώ στη γη είναι η αρχή της ζωής μας στον ουρανό. Ο δρόμος της σωτηρίας περνάει μέσ’ από τούτο τον κόσμο· από τη γη, που μας γεννάει και μας σηκώνει και μας τρέφει, κι όταν θα πεθάνουμε δέχεται και φυλάει τα σώματά μας μέχρι την ημέρα της κοινής αναστάσεως. Αξίζει να θυμηθούμε εδώ τα λόγια του αγίου Χρυσοστόμου· η γη «αύτη και μητηρ και τροφός ημίν γεγένηται, και εξ αυτής και τρεφόμεθα και πάντων των άλλων απολαύομεν και προς αυτήν πάλιν επάνιμεν…»· αυτή η γη είναι που μας γεννάει και μας τρέφει και μας δίνει κάθε άλλη απόλαυση κι αυτή είναι στην οποία ξαναγυρίζαμε. Η γη είναι η «ενθάδε παροικία» μας, για την οποία παρακαλούμε σε κάθε θεία Λειτουργία. «Υπέρ της πόλεως ταύτης, πάσης πόλεως και χώρας και των πίστει οικούντων εν αυταίς…». Αμήν.

(+Διονυσίου, Μητροπ. Σερβίων και Κοζάνης, «Η Θεία Λειτουργία», εκδ. Αποστ. Διακονίας)

πηγή