«’Αρχή σοφίας φόβος Κυρίου» (Ψα 110,10 ∙ Πρμ 1,7) ΕΙΔΕΝΑΙ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΕΙΝ του Δρ Κων. ΣΙΑΜΑΚΗ

πηγή

Ἐξομολογήσομαί σοι, Κύριε, ἐν ὅλῃ  καρδίᾳ μου,

διηγήσομαι πάντα τά  θαυμάσιά σου.

            Ψα 9, 1

του Δρ Κων. ΣΙΑΜΑΚΗ

Ο άνθρωπος πολλές φορές προσπαθεί να διαφύγη   στο πολύ μακρινό,

   σε μακρινούς πλανήτες και γαλαξίες,

σε πολύ μακρινά ηλιακά συστήματα∙

   στο πολύ μικρό,   στο βάθος της σμικρότητος, στα κουάρκς και στα φωτόνια∙στο πολύ παλιό,

   πριν από δεκαπέντε δις χρόνια, στον καιρό της «μεγάλης εκρήξεως».

Κάπου που ο θεός ν’  απουσιάζη

       και η βιβλική ηθική να μην ισχύη.

κάπου που να μπορή να πη ότι είδε πράγματα,

       που έτσι κι αλλιώς είναι ανεξέλεγκτα κι αναπόδεικτα.

ακόμη κι οι αγράμματοι φαντάζονται U.F.O.,

       των οποίων οι διαστημάνθρωποι εκείνο που κυρίως έχουν

       είναι ότι δεν έχουν ίχνος βιβλικής ηθικής.

κάπου όπου να γλυτώση από το θεό της Βίβλου,

        κάπου που να μην μπορή να φτάση αυτός ο θεός της Βίβλου.

κάπου όπου να υπάρχη άλλος θεός με άλλο θέλημα και άλλη ηθική,

        μια ηθική που να μπορή να του τη φτιάχνη αυτός.

κάπου όπου θεός να μην υπάρχη, κι αυτός να μην είναι υπόλογος,

        αλλά να είναι θεός αυτός, να φτιάχνη την ηθική του ο ίδιος.

Και διαφεύγει στον άνθρωπο, διαφεύγει τη μικρή του αντίληψι,

       ότι το μόνο που μπορεί να έχη δη

       μόνο αυτός, και κανείς άλλος,

ώστε να μπορή να μιλάη γι’ αυτό και να το ερμηνεύη

       μόνο αυτός, και κανείς άλλος,

κάτι για το οποίο να μπορή να πη ό,τι τους σφυρίξη

       και για το οποίο κανείς δεν θα μπορή να του φέρη αντίρρησι,

είναι μόνο ένα χαζό όνειρό του, που θα δη στον ύπνο του,

       ενοχλούμενος από κακοστομαχιά κι απ’ οποιαδήποτε άλλη ενόχλησι.

μόνο εκεί σ’ εκείνο το όνειρο είναι ανεξέλεγκτα όλα τα πάθη του

       και μάλιστα το πιο αισχρό κομπλεξικό και φαρμακερό∙ ο φθόνος.

Ο φθόνος τυραννάει αρκετούς σημερινούς αστρονόμους,

       που δεν βρίσκουν το θεό να τον δαγκάσουν, και δαγκάνουν αλλήλους.

φθονούν και  δαγκάνουν τους Αμερικανούς άλλοι αστρονόμοι,

       που δεν είναι στη ΝΑΣΑ και γύρω απ’ αυτή,

αλλ’ έχουν ως κύριο και κοινό γνώρισμά τους αυτό,

       ότι είναι διά παντός αποκλεισμένοι από τη ΝΑΣΑ.

οι της ΝΑΣΑ αστρονομούν, και αυτοί μυθολογούν∙

      το έρριξαν για τα καλά στη μυθολογία∙

       έγιναν μυθολόγοι και μελλοντολόγοι.

οι της  ΝΑΣΑ έχουν το άφθονο χρήμα και τις άφθονες ευκαιρίες,

        και τρώνε όλες τις καραμέλλες, γιατί είναι δικές τους.

ερεύνησαν κι έμαθαν πάρα πολλά πράγματα

        κι έχουν να λένε στους άλλους και να κάνουν φιγούρα.

κι εκείνοι σκάζουν από το κακό τους

        και πάντα τους αμφισβητούν και είναι αντιρρησίες.

Στο αστρονομικό συνέδριο της Πράγας το δυο χιλιάδες εξ

         οι άλλοι ήταν χολοσκασμένοι εναντίον των Αμερικανών,

που ξέρουν ήδη κι άλλους πλανήτες και δορυφόρους,

        ενώ αυτοί το παίζουν κλασσικοί και θεωρητικοί αστρονόμοι,

που δίνουν τον ορισμό πλανήτου και δορυφόρου∙

        ότι,  όταν ένα ουράνιο σώμα περιφέρεται μεν περί τον Ήλιο,

        αλλ’ η τροχιά του τέμνη την τροχιά κάποιου πλανήτου,

τότε αυτό δεν είναι πλέον πλανήτης αλλά δορυφόρος,

        δορυφόρος χωρίς πλανήτη περί τον οποίο να περιφέρεται.

άρα ο Πλούτων ο Χάρων και η Έρις δεν είναι πλανήτες,

         επειδή τους ανακάλυψαν οι κακοί Αμερικανοί.

οι εκτός ΝΑΣΑ όμως, να δήτε, θα οργανώσουν το CERN

         και θα πιάσουν το θεό από το σωματίδιό τους που θάβρουν.

κι όταν τον πιάσουν, θα τον κάνουν ό,τι θέλουν∙

         θα τον καρφώσουν γυμνό σ’ έναν παγωμένο κομήτη∙

θα κάνουν ό,τι θέλουν∙ θα κατασπαράξουν τον Αμερικανό Άβελ,

        που τόλμησε αυτός αντί γι’ αυτούς να βρη τόσους πλανήτες.

Από το 1900 κι έπειτα όλοι οι αστρονόμοι, όσοι ανακάλυψαν κάτι, είναι Αμερικανοί, κάτοικοι των Η.Π.Α. ενώ οι Ευρωπαίοι και οι λοιποί έμειναν πίσω. 
και μερικοί απ’ αυτούς, όταν δεν μπορούν να τους φέρουν αντίρρησι, σα φθονερά νήπια πεισμώνουν και το ρίχνουν στη μυθολογία, σα φθονερά νήπια που παρηγορούνται βάζοντας το δάκτυλο στο σαλιωμένο τους στόμα. 
και σαν τρελλοί απαιτούν από τον οικονομικό πατέρα τους αμύθητα κονδύλια, για να τα σπαταλήσουν∙ όσο για κείνους του CERN, αυτοί προσπαθούν να πιάσουν το «σωματίδιο του θεού», ανακαλύπτοντας κάτι που οι Αμερικανοί δεν μπόρεσαν, κι ούτε μελλοντικώς θα μπορέσουν να βρουν κάτι τόσο σπουδαίο. 
στον καιρό του ψυχρού  πολέμου τους Αμερικανούς τους ανταγωνιζόταν φθονερά στ’ αστρονομικά κι αστροναυτικά το φθονερό κομμουνιστικό μπλόκ∙ 
τώρα τους ανταγωνίζεται το σπάταλο μπλόκ του CERN, στο οποίο μαζεύτηκαν γύρω στους 20.000 σπάταλοι αστρονόμοι και παραστρονόμοι, μισοί αρσενικοί και μισοί θηλυκοί, και παρηγορούν οι μεν τις δε και οι δε τους μεν. 
και μυθολογούν. 
είδα δυο τέτοιες σε τηλεοπτικές συνεντεύξεις των. 
μόνο εμφάνισι και αμφίεσι επιστήμονος δεν είχαν και μόνο ενδιαφέροντα και λόγια φυσικού δεν είχαν. 
ανταγωνίζονταν τις  θεατρίνες και τις τραγουδίστριες – χορεύτριες της τηλεοράσεως στις επιδόσεις εκείνων. 
σκέτες παρηγορήτριες. 
«Θα βρουν και θα πιάσουν το σωματίδιο του θεού», το οποίο θα περιέχη όλο το σύμπαν, που οι Αμερικανοί δεν μπόρεσαν να το πιάσουν. 
κι έκαναν μια κατασκευή, μια τρύπα στο χώμα δηλαδή, τόσο μεγάλη σε μήκος και όγκο και δαπάνη, που οι Αμερικανοί δεν μπόρεσαν να κάνουν.

Και το αποτέλεσμά τους μου θυμίζει το γιδάρη, που έτρεχε στα βουνά και στα λαγκάδια βόσκοντας, κι όταν είδε το ράφτη με την καθιστή δουλειά, φθόνησε, πούλησε τα υπάρχοντά του, κι αγόρασε κι αυτός ραπτομηχανή. 
κι όταν ο πρώτος πελάτης του έφερε δυο μέτρα ύφασμα, για να του ράψη κουστούμι με γιλέκο, εκείνος έκοβε και ξανάκοβε, και στην πρώτη επίσκεψη για πρόβα του είπε μόνο∙ 
«Χωρίς γιλέκο θα γίνη, γιατί το ύφασμα δεν φτάνει». 
στη δεύτερη επίσκεψι του είπε «Μόνο για σακκάκι θα φτάση»∙ 
στην τρίτη του είπε  «Μόνο για παντελόνι»∙ 
στην τέταρτη του είπε «Θα φτάση για ένα ωραίο γιλέκο»∙  
και στην πέμπτη επίσκεψη του είπε «Σου έρραψα μια πολύ ωραία καπνοσακκούλα». 
αν ο γιδάρης γίνεται ράφτης, θ’ ανακαλύψουν κι αυτές οι σταρ το «σωματίδιο του θεού». 
κι  αυτό μεν δεν το βρίσκουν, αλλά στην πύλη της καταπακτής των έστησαν εξ αρχής ως έμβλημά τους το άγαλμα του κιναίδου – χορευτού ινδικού θεού Σίβα. 
αντιχριστιανική υστερία. 
και ικανοποιούν τη φθονερή και σπάταλη ματαιοδοξία τους με το ότι για το βίτσιο τους τα κράτη υποχρεώθηκαν να κάνουν τη μεγαλείτερη δαπάνη. 
η ίδια υστερία διακατέχει και τις κυβερνήσεις των. 
κι  αντί ν’ αστρονομούν, μυθολογούν. οποιαδήποτε δαπάνη για την επιστήμη αξίζει να γίνεται∙ όταν τελεσφορή όμως.

Και κάποιοι της ΝΑΣΑ φαίνονται άθεοι και ακόλαστοι, αλλ’ όχι αλλαζόνες. 
είναι άθεοι, αλλά δεν τους διακρίνει κομπλεξικό κι αλαζονικό μένος εναντίον του θεού. 
οι Ευρωπαίοι και οι άλλοι έχουν αλαζονικό το άθεο νταηλίκι τους, λες και μολύνθηκαν από την κομμουνιστική Σοβιετία ή κληρονόμησαν τα γονίδιά της.  
συμβαίνουν περίεργα πράγματα. οι εκτός ΝΑΣΑ, είτε Σοβιετικοί σαν τον πρώτο «αστροναύτη» της ατμοσφαίρας, είτε Άγγλοι σαν το μπούλη εκείνον στο αναπηρικό καροτσάκι, που «κατέχει την έδρα του Νεύτωνος», έχουν στύσι αλαζονικών φαντασιώσεων κι «αποδεικνύουν» ότι θεός δεν υπάρχει, αφού αυτοί δεν τον είδαν. 
αφού δεν κάνουν επιστήμη, κάνουν μυθολογία. 
οι Αμερικανοί άθεοι το θεό δεν τον προσβάλλουν. 
είναι ἠρέμα ἄθεοι  σαν το Θαλή και τον Αναξαγόρα, αλλ’ όχι ἄφρονες ἄθεοι σαν εκείνους που λέει ο ψαλμωδός (Ψα 13,1), ούτε κοκόρια στην αθεΐα τους. 
οι αρχαίοι «ἄθεοι» φυσικοί και αστρονόμοι δεν ήταν ακριβώς άθεοι, αλλ’ άθρησκοι, επειδή έβλεπαν τη βλακώδη και βρόμικη θρησκεία του περιγύρου τους, κι αηδίαζαν. 
μα κι αυτοί οι σημερινοί «ἄθεοι» οι περισσότεροι στην πραγματικότητα δεν είναι άθεοι, αλλ’ άθρησκοι, επειδή βλέπουν από τη μια μεριά τον αντίχριστο και άπληστο και βρόμικο και αιμοσταγή ιεροεξεταστή χαλίφη – πάπα Ρώμης κι από την άλλη τον αντίχριστο κι αργόσχολο κερδοσκόπο και μοιχό πάστωρα, και έχουν σιχαθή τη θρησκεία, και όχι ακριβώς το θεό.  όμως  κάνουν λάθος, όταν αρνούνται το θεό έστω και σιωπηρώς και χωρίς ευρωπαϊκή αλαζονεία∙ 
διότι, όπως λέει κι η παροιμία, «τους φταίει το γαϊδούρι, και βαράνε το σαμάρι». 
Ο θεός είναι ο πρώτος και κυριότερος αδικημένος από τους χαλίφηδες κι αγιατολάχηδες της θρησκείας, αυτούς τους βρόμικους κι άπληστους κι αιμοσταγείς ψυχολογικούς τυράννους που τον υποκαθιστούν. 
και η Χριστιανική πίστι, όπως την κήρυξε ο Χριστός, δεν είναι θρησκεία∙ 
είναι μόνο πίστι και ζωή.

Το μοναδικό επιχείρημα των αλαζόνων αθέων είναι σαν εκείνο που προέβαλε το 1910 ο έξυπνος εκείνος, ο οποίος έβαλε πολλά και μεγάλα στοιχήματα και τα κέρδησε όλα σε μια μέρα. 
πλησίαζε τότε στη Γη  ο κομήτης του Χάλλεϋ κι επρόκειτο να τη χαϊδέψη με την ουρά του, για την οποία λεγόταν ότι είναι από υδροκυάνιο, το ισχυρότερο των δηλητηρίων. 
κι έλεγαν ότι θα δηλητηριαστή η ανθρωπότης, ότι αυτό θα είναι το τέλος της. 
κι εκείνος έβαλε τα πολλά και μεγάλα στοιχήματα, ότι δεν θα δηλητηριαστή η ανθρωπότης. 
και τα κέρδησε όλα και πλούτησε. 
κι όταν τον ρώτησαν πώς ήταν βέβαιος ότι θα κερδήση τα στοιχήματα, πώς τόλμησε κι έβαλε τόσα και τέτοια στοιχήματα, και τι θάκανε, αν τα έχανε, είπε∙ 
«Δεν ήμουν βέβαιος ότι θα τα κερδήσω, αλλ’ ήμουν βέβαιος ότι δεν θα τα πληρώσω∙ αφού, αν έχανα, όλη η ανθρωπότης θα πέθαινε».
έτσι  κι αυτοί σήμερα λένε∙ 
Αφού κανείς δεν θα πάη ποτέ σε άλλο ηλιακό σύστημα ή σ’ άλλο γαλαξία ή και σ’ άλλο πλανήτη εκτός ίσως από τον ακατοίκητο Άρη, κανείς ποτέ δεν θα μπορέση να σκύψη μέσ’ από τις τροχιές των ηλεκτρονίων και δεν θα δη ποτέ τα κουάρκς, και κανείς δεν μπορεί να επιστρέψη στην ώρα της δημιουργίας του σύμπαντος, γιατί να μην πούμε εμείς ότι ήρθαμε από κείνα τα μέρη και είδαμε ό,τι μας κάπνισε, και το θεό δεν τον βρήκαμε; 
ποιος θα μπορή να μας διαψεύση;

Όλοι αυτοί αναζητούν μια χώρα πολύ μακρινή, βαθιά στο βυθό του DNA και στους πόλους του κουάρκ, παλιά πολύ παλιά, εκεί που οι εξελικτικοί τοποθετούν την πρώτη χρονιά, το πρώτο δευτερόλεπτο του χρόνου της ζωής, και μακριά πολύ μακριά, σε μακρινούς γαλαξίες, όσο γίνεται πιο μακρινούς, που να μην τους πιάνη μήτε διαστημικό τηλεσκόπιο, όπου θα φτάσουν αυτοί και όχι ο θεός, για να ζήσουν χωρίς το χορηγό της ζωής, επί τέλους ήσυχοι κι ανενόχλητοι από το θεό της Βίβλου. 
τους έχει ενοχλήσει πολύ κουραστικά αυτός ο οχληρός θεός.

Εγώ όμως δεν ενοχλούμαι απ’ αυτόν, επειδή τον αγαπώ. 
κι αισθάνομαι πολύ διαφορετικά∙ σαν τον ψαλμωδό του ψαλμού (138), ο οποίος για τη μάταιη αναζήτησι της μακρινής εκείνης χώρας, που νοσταλγεί οποιοσδήποτε ενοχλείται από την παρουσία του, λέει τ’ ακόλουθα, που τα μεταφράζω κιόλας.

7 Ποῦ πορευθῶ ἀπό τοῦ πνεύματός σου

   καί ἀπό τοῦ προσώπου σου ποῦ φύγω;

8 ἐάν ἀναβῶ εἰς τόν οὐρανόν, σύ ἐκεῖ εἶ,

ἐάν καταβῶ εἰς τον ᾃδην, πάρει∙

9 ἐάν ἀναλάβω μοι τάς πτέρυγάς μου κατ’ ὄρθρον

και κατασκηνώσω εἰς τά ἔσχατα τῆς θαλάσσης,

10 καί γάρ ἐκεῖ ἡ χείρ σου καθοδηγήσει με

καί καθέξει με η δεξιά σου.

11 καί εἶπα∙ Ἄρα σκότος καταπετάσει με

καί νύξ φωτισμός ἐν τῇ τρυφῇ μου.

12 ὅτι σκότος οὐ σκοτισθήσεται ἀπό σοῦ

καί νύξ ὡς ἡμέρα φωτισθήσεται.

13 ὡς το σκότος αὐτῆς,

οὕτω καί τό φῶς αὐτῆς.

14 ὅτι σύ ἐκτήσω τους νεφρούς μου,

ἀντελάβου μου ἐκ γαστρός μητρός μου.

15 ἐξομολογήσομαί σοι, ὅτι φοβερῶς ἐθαυμαστώθης∙

θαυμάσια τά ἔργα σου, καί ἡ ψυχή μου γινώσκει σφόδρα.

16 οὐκ ἐκρύβη ὀστοῦν μου ἀπό σοῦ,

ὅ ἐποίησας έν κρυφῇ.

17 ἡ ὑπόστασίς μου ὡς ἐν τοῖς κατωτάτοις τῆς γῆς,

τό ἀκατέργαστόν μοι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί σου.

18 ἐπί το βιβλίον σου πάντες γραφήσονται∙

ἡμέρας πλασθήσονται, καί οὐθείς ἐν αὐτοῖς.

7 Που να  πάω, αν θελήσω να κρυφτώ, από το πνεύμα σου,

και που να διαφύγω από το πρόσωπό σου;

8 εάν ανεβώ στον ουρανό, εκεί είσαι σύ∙

εάν κατεβώ στον άδη, είσαι παρών∙

9 εάν ανοίξω τα φτερά μου τα χαράματα

και πάω να φωλιάσω πέρα από τη θάλασσα

10 κι εκεί φυσικά το χέρι σου θα μ’ έχη οδηγήσει

και η δεξιά σου θα μ’ έχη χειραγωγήσει.

11 είπα επίσης∙ Άρα το σκοτάδι μπορεί να με κουκουλώση

και η νύχτα να γίνη λυχνάρι στην απόλαυσί μου.

12 ναι αλλά το σκοτάδι για σένα δεν είναι αδιαπέραστο,

και η νύχτα σοῦ είναι φωτισμένη σα μέρα.

13 όπως σοῦ είναι το σκοτάδι της μιας,

έτσι σοῦ είναι και το φως της άλλης.

14 εσύ κατέχεις κι ελέγχεις τα νεφρά μου*, Κύριε,

εσύ με προστατεύεις από την κοιλιά της μητέρας μου.

15 σε δοξολογώ διότι αποδείχτηκες φοβερά θαυμαστός,

τα έργα σου είναι θαυμάσια, και η ψυχή μου το ξέρει πολύ καλά.

16 από σένα δεν είναι κρυμμένα ούτε τα κόκκαλά μου,

που τα έκανες σε χώρο κρυφό.

17 η θεμελίωσί μου έγινε σαν τα έγκατα της γης,

και τα μάτια σου μ’ έβλεπαν, όταν ακόμη ήμουν άφτιαχτος.

18 στο βιβλίο σου είναι κιόλας γραμμένοι όλοι∙

ολημερίς διαπλάθονται, και κανείς δεν το βλέπει.

Ερευνώ τον ουρανό και τη Γη, όχι για να βρω τη μακρινή χώρα, όπου δε φτάνει ο κατασκευαστής του σύμπαντος, για να ησυχάσω απ’ αυτόν, αλλ’ επειδή τοῦ εἰδέναι ὀρέγομαι φύσει (Αριστοτέλης, Μετά τα φυσικά 1,1,1)∙ σαφώς χωρίς άγχος, χωρίς προκατάληψι. τα ερευνώ, επειδή απλώς αυτό μου αρέσει. και μ’ αρέσει να

δοξολογῶ το θεό,ἐπειδή ἀποδεικνύεται φοβερά θαυμαστός,

όπως λεει κι ο ψαλμωδός. και σε ποιον δεν αρέσει μια τέτοια έρευνα, όταν ξέρη ότι εκείνος, τον οποίο αγαπάει από τα βάθη της ψυχής του, μόνο φοβερά θαυμαστός αποδεικνύεται, όταν ο άνθρωπος ερευνάη περιηγήται και μελετάη τις κατασκευές του αγαπητού του; μ’ αρέσει αυτή η έρευνα όπως το να βλέπω ένα ανθισμένο λιβάδι. μ’ αρέσει πολύ να βλέπω την ημέρα τα πανόμορφα λουλούδια της Γης και τη νύχτα τα ολόλαμπρα άστρα τ’ Ουρανού∙ και να δοξάζω μέρα και νύχτα εκείνον που τα έκανε, όταν μάλιστα ξέρω ότι κι εμένα μ’ αγαπάει και με νοιάζεται ο θαυμαστός εκείνος, ότι για μένα τα έκανε όλα.

Κύριε ὁ Κύριος ἡμῶν, ὡς θαυμαστόν τό ὄνομά σου ἐν πάσῃ τῇ Γῇ!

ὅτι επήρθη ἡ μεγαλοπρέπειά σου ὑπεράνω τῶν οὐρανῶν.

ὄψομαι τούς οὐρανούς ἔργα τῶν δακτύλων σου,

Σελήνην καί ἀστέρας ἅ σύ ἐθεμελίωσας.

τί ἐστιν ἅνθρωπος, ὅτι μιμνῄσκῃ αὐτοῦ,

ἤ υἱός ἀνθρώπου, ὅτι ἐπισκέπτῃ αύτόν;

κατέστησας αὐτόν ἐπί τά ἔργα τῶν χειρῶν σου,

πάντα ὑπέταξας ὑποκάτω τῶν ποδῶν αὐτοῦ. (Ψα 8,1-7).

Ἐξομολογήσομαί σοι, Κύριε, ἐν ὅλῃ καρδίᾳ μου,

διηγήσομαι πάντα τά θαυμάσιά σου.

εὐφρανθήσομαι καί ἀγαλλιάσομαι ἐν σοί,

ψαλῶ τῷ ὀνόματί σου, ὕψιστε. (Ψα 9,1-2)

Κύριε ο Κύριός μας, πόσο θαυμαστό είναι το όνομά σου σ’ όλη τη Γή!

      η μεγαλοπρέπειά σου φτάνει ψηλότερα ἀπό τους ουρανούς.

βλέπω ότι οι ουρανοί είναι έργα των δακτύλων σου,

      η Σελήνη κι  οι αστέρες που θεμελίωσες εσύ.

τι είναι ο άνθρωπος, και τον θυμάσαι;

      ή ο γόνος του ανθρώπου,  και τον λογαριάζεις;

τον έβαλες να κυβερνά τα έργα των χειρών σου,

      τα πάντα υπέταξες κάτω από τα πόδια του.

Σε δοξολογώ, Κύριε, με όλη μου την καρδιά,

      διηγούμαι όλα τα θαυμάσιά σου.

ευφραίνομαι  και χαίρομαι για σένα,

      χτυπώ πεννιά στο όνομά σου, ύψιστε.

* νεφρούς λέει το ισχίον, το οποίο κατά τη συνουσία πάλλεται∙ εννοεί ότι ο θεός βλέπει και την πιο κρυφή πράξι του ανθρώπου, και ξέρει αν η συνουσία του είναι αγνή ή αμαρτωλή, νόμιμη ή παράνομη (πρβλ. Ψα 7,10΄Ἰε 11,20΄17,10΄20.12).

(Η αντιγραφή, με μετατροπή για τεχνικούς λόγους από πολυτονικό σε μονοτονικό, έγινε από την «Αποτείχιση» εκ των σελίδων 299 -305 του βιβλίου του κ. Κωνσταντίνου Σιαμάκη «Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ Η ΓΗ» εκδ. 2011.

Το βιβλίο «Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ Η ΓΗ» διατίθεται δωρεάν σε pdf στην ιστοσελίδα www.philologus.gr  ).