Ανθολόγιο κειμένων Μητροπολίτου Χαλεπίου Παύλου Yazigi

A.Η ΘΕΙΚΗ ΕΥΔΟΚΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΓΑΠΗ

«Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα»

«εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου Θεὸς Κύριος, καὶ ἐπέφανεν ἡμῖν».

Κατά την εορτή των Αγίων Θεοφανείων ψάλλει η εκκλησία αυτόν τον ύμνο, ο οποίος εξυμνεί δυο γεγονότα: την φανέρωση του Τριαδικού Θεού σ΄εμας, και τον ερχομό «ἐν ὀνόματι Κυρίου» του Ανθρώπου-Θεού Ιησού Χριστού.

Την ημέρα των Θεοφανείων αποκαλύφτηκε ο Τριαδικός Θεός στον άνθρωπο, αλλά και ο Άνθρωπος στον Θεό, δηλαδή ο άνθρωπος ο οποίος ευαρέστησε την καρδιά του Θεού. Αυτός είναι ο αγαπητός υιός και άνθρωπος «ἐν ᾧ εὐδόκησε» ο Θεός.

Αποκαλύφτηκε σ΄εμάς επίσης πως πραγματοποιείται η του Θεού ευδοκία, και έγινε φανερή η προτύπωση της εικόνας που οφείλουμε να την έχουμε και να την διατηρούμε για να ευαρεστούμε τον Θεό.

Την ωραιότητη αναφώνηση με την οποία ονομάζει ο Θεός Πατέρας τον ευάρεστο προς αυτόν άνθρωπο ήταν: «ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός». Ο Θεός «ἀγάπη ἐστί», αγαπά όλους χωρίς διάκριση, αλλά ο αγαπητός από τον Πατέρα υιός, είναι ακριβώς εκείνος ο οποίος αγαπά τον Πατέρα. Δηλαδή το χαρακτηριστικό της ανθρώπινης εικόνας που εμφανίστηκε και ευφραίνει την καρδιά του Θεού δεν είναι μόνο η εικόνα του αγαπημένου ανθρώπου που τον δημιούργησε ο Θεός, όσο είναι η εικόνα του ανθρώπου ο οποίος αγαπά τον ουράνιο Πατέρα μέχρι τέλους, μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού.

Κατά καιρούς προσπάθησαν οι άνθρωποι, χριστιανοί ή μη, να ικανοποιούν τους Θεούς τους, ο καθένας ανάλογα με την πίστη του. Και πρόσφεραν στους θεούς λατρείες και θυσίες με σκοπό να κερδίσουν την ικανοποίησή τους. Έτσι οι πατέρες της Παλιάς Διαθήκης φύλαξαν τις εντολές του Θεού κατά γράμμα, και πρόσφεραν θυσίες και ολοκαυτώματα ως σημάδι συμφιλίωσης με τον Θεό. Οι προφήτες όμως ανάγγελλαν πολλές φορές ότι ο Θεός δεν ευαρεστείται με ολοκαυτώματα, ούτε συμφιλιώνεται με προσφορές, διότι η μετάνοια είναι η αληθινή εκδήλωση συμφιλίωσης, και η θυσία «τῷ Θεῷ» είναι πνεύμα συντετριμμένο και ταπεινωμένο.

Ο Θεός «ἀγάπη ἐστί», και θέλει όλα τα παιδιά Του να είναι πάντοτε «αγαπητά». Η σχέση μας με τον Θεό δεν μπορεί να είναι ούτε από φόβο ούτε για συμφέροντα, αλλά μόνο σχέση αγάπης, γι΄αυτό εκείνο που προσδοκεί και προσμένει από μας είναι η αγάπη.

Οι νηστείες, οι προσευχές, οι αγαθοεργίες, οι ελεημοσύνες, και όλες οι ποικίλες αρετές δεν τις χρειάζεται από μας ο Θεός, αλλά εμείς τις έχουμε ανάγκη, όχι για να τις προσφέρουμε σαν λύτρα ή εξιλέωση, διότι ο Θεός ούτε κριτής είναι ούτε δικαστής. Αλλά είναι Θεός της αγάπης. Όλες οι αρετές είναι αναγκαίες για να πλημμυρίζουν την καρδιά μας με την αγάπη του Θεού και του συνανθρώπου. Οι αρετές είναι τα μέσα που η αξιολόγησή τους βρίσκεται στο κατά πόσο μπορούν να μας μεταβάλλουν από σκληρούς ανθρώπους σε ευσπλαχνικούς, και να μεταστρέφουν την αγάπη μας από ασταθές πράγματα προς το Ένα, που είναι ο Ουράνιος μας Πατέρας.

Νηστεύουμε για να αγαπάμε τον Θεό, προσευχόμαστε και ευεργετούμε για τον ίδιο σκοπό… Όποια αρετή που δεν μας οδηγεί σε περισσότερη αγάπη και σε μεγαλύτερο έρωτα προς το πρόσωπο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και του πλησίον μας δεν είναι τίποτα άλλο παρά μόνο κόποι χωρίς καρπούς.

Ο Θεός είναι αγάπη και προσμένει από μας να τον αγαπούμε, και σ΄αυτό το σημείο εντάσσεται η σωτηρία μας.

Ο Θεός ευδόκησε όταν μπόρεσε να καλεί τον Μονογενή του Υιό «αγαπητό», και περιμένει να μας αποκαλεί με το ίδιο επίθετο. Ο Θεός φανερώθηκε την ημέρα των Θεοφανείων ως φιλάνθρωπος Πατέρας, και οφείλουμε σ΄αυτή την γιορτή να προσευχόμαστε για να γινόμαστε και εμείς παιδία Του αγαπητά και ευσπλαχνικοί άνθρωποι, τότε μπορεί να καλεί τον καθένα από μας: «Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός». Άμην.

B.Ο Κόσμος

Η Εκκλησία δεν είναι κάποιο καταφύγιο που μας απομονώνει από τον κόσμο για να μας προφυλάξει από αυτόν, αλλά ένα σχολείο που μας προετοιμάζει και μας αποστέλλει για να κηρύξουμε στον κόσμο. Η Θεία Λειτουργία αρχίζει με τη είσοδο στη Βασιλεία: «Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός….» και τελειώνει με τη έξοδο προς τον κόσμο: «εν ειρήνη προέλθωμε»!

Η στάση μας απέναντι του Κόσμου δεν είναι ο φόβος ούτε η ανασφάλεια ούτε η περιφρόνηση ή αναχώρηση , αλλά η ευθύνη

Γ.Η Πρόνοια

Όσο αν και διαταράσσεται η Ζωή, θα μείνουμε σταθεροί και εν ειρήνη. Διότι όσο υπερβαίνουν οι δοκιμασίες της τις δυνάμεις μας περισσότερο υπερβαίνει Η πρόνοια του Θεού για μας τις δοκιμασίες της.

Υποστηρίζει ο Νίτσε πως «αν οι έγγαμοι δεν ζούσαν μαζί, θα πετυχαίναν οι περισσότεροι γάμοι”.

Όμως ο Ψαλμός 133 λέει: ” «Πόσο ωραίο είναι, πόσο ευχάριστο, να κατοικούν μαζί τα αδέρφια».

Στην πρωτότυπη γλώσσα του Ψαλμού (Εβραϊκά) η λέξη «μαζί» δεν σημαίνει απλώς «ο ένας με τον άλλον», αλλά «ο ένας για τον άλλον», δηλαδή να εργαζόμαστε με ενότητα και ομόνοια για ένα κοινό μέλλον. Σε αντίθεση, λοιπόν, με τον Νίτσε εμείς οι χριστιανοί λέμε πως “αν ζούμε ο ένας για τον άλλον και είμαστε μαζί, καμία διαφορά ή διαφωνία ή διαφορετικότητα, δεν μπορεί να βλάψει την επιτυχία της κοινής μας ζωής”.

Δ.«Μετανοεῖτε• ἤγγικεν γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν»

Την πρώτη Κυριακή μετά των Θεοφανείων, αναγιγνώσκεται στην εκκλησία μας η ευαγγελική περικοπή που διηγείται την εξαφάνιση του λυχναριού και την εμφάνιση του Φωτός, την δύση του αστέρος και την ανατολή του ηλίου, την αναχώρηση του Προδρόμου και την έλευση του Χριστού. Ακούγοντας τότε ο Χριστός ότι ο Ιωάννης ο βαπτιστής συνελήφθη και εγκλείστηκε στη φυλακή, ήρθε στη Γαλιλαία και φανερώθηκε εκεί στους ανθρώπους, αφού πρώτα βαπτίστηκε από τον Ιωάννη και άρχισε την διδασκαλία Του. Έτσι εξαφανίζεται ο πρόδρομος και εμφανίστηκε ο ίδιος ο Κύριος, ο Ιησούς.

Όπως άλλοτε και σήμερα και πάντοτε, η ζωή συνδέθηκε, στη διάνοια των ανθρώπων, με το φως, γι’ αυτό ο Ιησούς ονόμασε τον εαυτό Του «φῶς τοῦ κόσμου», δηλώνοντας ότι είναι «η ζωή του κόσμου». Γι’ αυτόν το λόγο η ημέρα των Θεοφανείων λέγεται και ημέρα των φώτων, όπως ψάλλουν οι ύμνοι: «ἐπεφάνης σήμερον, τῆ οἰκουμένη, καὶ τὸ φῶς σου Κύριε, ἐσημειώθη ἐφ΄ἡμᾶς». Και έτσι επαληθεύεται η προφητεία που έλεγε ότι: «Ὁ λαός Ὁ καθήμενος ἐν σκότει εἷδε φῶς μέγα, καὶ τοῖς καθημένοις ἐν χῶρα καὶ σκιά θανάτου, φῶς ἀνέτειλεν αủυτοῖς» (Ησ. 8, 23. 9, 1).

Το φως όμως όταν φανερώθηκε στον κόσμο δεν το δέχτηκαν όλοι. Οι άνθρωποι αγάπησαν το σκότος περισσότερο από το φώς, διότι τα έργα τους ήταν πονηρά, όπως λέγει ο ευαγγελιστής Ιωάννης στο Ευαγγέλιό του. Επομένως η αποδοχή του Φωτός προϋποθέτει και απαιτεί δυο πράγματα: πρώτα την φανέρωσή Του, και αυτό πραγματοποιήθηκε, και δεύτερον την από μας όρασή Του, και αυτό ελπίζεται. Πόσο σαφής είναι ο ευαγγελικός μακαρισμός που λέει: «μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται». Συνήθως τα πάθη μας και οι υλικές και οι χοϊκές μας επιθυμίες γίνονται σαν κάλυμμα που μας εμποδίζει να αντικρίσουμε το φως, τα πάθη μας μάς αναγκάζουν να αποστρέψουμε την όρασή μας από το φως, κοιτάζοντας προς εκεί όπου φωλιάζουν μερικές επιθυμίες, διότι το φως τις βλάπτει.

Γενικώς το φως είναι αρεστός από τους ανθρώπους για πολλούς σπουδαίους λόγους. Το φως είναι ζωή, όπως λέγει η Άγια Γραφή, ότι από το ύδωρ και το φως διαμορφώθηκε η ζωή. Το φως επίσης φέρνει ζεστασιά και υγεία. Τα όντα συντηρούνταν με το φως. Μέσα στο φως μπορούμε να πορευόμαστε… Το σκοτάδι όμως, ήταν πάντοτε και παντού τόπος φόβου, ανησυχίας και αναμονής. Το φως αναδείχνει τους καιρούς και μας δίνει την αίσθηση της ζωντάνιας και της κίνησης. Το φως για τους ανθρώπους είναι σημείο αφετηρίας της ίδιας της ζωής. Γι΄ αυτό στο ευαγγέλιο του Ιωάννη ειδικά, και όταν γίνεται αναφορά στη ζωή, χρησιμοποιούμε την εικόνα του φωτός, επειδή η ζωή, όπως είναι χαραγμένο στη συνείδηση των ανθρώπων, προέρχεται από το φως.

Ταυτόχρονα όμως, το φως γίνεται δυσάρεστο όταν κυριαρχούν τα έργα του σκότους. Το ανθρώπινο δράμα είναι ήδη πραγματικότητα. Τούτο έγκειται στο ότι οι άνθρωποι αγάπησαν το σκότος και μίσησαν το φως, επειδή τους είναι ενοχλητικό.

Το φως μού αποκαλύπτει τον άλλον. Όποιος κάθεται σε ένα αφώτιστο σκοτεινό τόπο δεν μπορεί να αντιληφτεί κανέναν άλλον, εκτός από τον εαυτό του, κι’ αυτό είναι πράγμα ευχάριστο για τον εγωιστή. Όπως είπε ένας σύγχρονος φιλόσοφος ότι ο άλλος είναι η κόλασή μου. Εκείνος που αγαπά τον εαυτό του μόνο, μισεί το φως, διότι το φως τον αναγκάζει να δει πως κάποιος άλλος είναι πλησίον του. Το φως αποδεικνύει ότι εκεί βρίσκεται κάποιος που έχει ανάγκη, πράγμα το οποίο προκαλεί ενόχληση για τους αμέτοχους. Το φως με πιέζει να δω τα βάσανα και τους πόνους των ανθρώπων, κι’ αυτό δεν βολεύει τους αμελείς. Εκείνος που ζει μέσα στο σκοτάδι αναπαύεται κι εφησυχάζει μέσα στην ατομικότητά του και στην εσωστρέφειά του , εγκαθιστά τον εαυτό του πάνω σε κυρίαρχο και δεσποτικό θρόνο. Η αναρρίχησή του τούτη αποτελεί μοναδικό σκοπό της όλης ζωής του. Το φως όμως ελέγχει, διότι φανερώνει αυτό το ψέμα, και ενδεικτικά μας βεβαιώνει ότι η ζωή δεν υφίσταται στη φιλαυτία, αλλά στην αυτοθυσία, και ότι ο άλλος είναι ο κύριος και δεσπότης μου .. Η ζωή του ανθρώπου επομένως δεν επικεντρώνεται στην απομόνωσή του, αλλά στη έξοδό του από τον εαυτό του.

Η κόλασή μου λοιπόν, είναι ο ίδιος ο εαυτός μου, ενώ ο παράδεισος είναι ο άλλος ,ο κάθε πλησίον μου δηλ.. Το φως με καλεί να εξέρχομαι από τον εαυτό μου προς τον άλλο, έχοντας υπόψη μου ότι αυτή η κίνηση είναι μεν οδυνηρή, αλλά ταυτοχρόνως είναι η στενή και η μοναδική οδός που οδηγεί προς την ζωή. Το σκοτάδι είναι η αδιαφορία, ενώ το φως είναι η ευθύνη και η φροντίδα μου για τους άλλους. Το φως καθιστάει την ανάγκη του άλλου ως την δική μου ανάγκη.

Το φως δεν είναι ευχάριστο πολλές φορές διότι φανερώνει μια εικόνα του εαυτού μου ,την οποία προσπαθούσα παντοτινά να μη την αντικρίζω. Ο άνθρωπος τον γοητεύει ο έπαινος, και τον έλκει η εγωπάθεια να θεωρεί τον εαυτό του ως μεγάλη αξία. Έρχεται το φως και καταργεί αυτή τη μεγάλη του φαντασία και αποκαλύπτει την μικρότητά του. Μέσα στο φως δεν υπάρχει ούτε αλαζονεία ούτε υπεροψία και έπαρση , αντιθέτως, στο ουράνιο φως θρονιάζει η ταπεινοφροσύνη, επί της οποίας αποκτάει κανείς την αυτογνωσία. Στο φως βλέπω τα πλεονεκτήματά μου συνάμα και τα ελαττώματά μου. Και αναγνωρίζω στ’ αλήθεια ότι είμαι η αιτία πολλών προβλημάτων κι άλλων ζητημάτων και όχι ο άλλος όπως νόμιζα. Ακούσαμε ποτέ κάποιο υπερόπτη υπερήφανο να ομολογεί την υπερηφάνειά του; Ο υπερήφανος νομίζει ότι είναι ταπεινός και ο ταπεινόφρονας θεωρεί τον εαυτό του υπερήφανος . Το φως μάς εκπλήσσει, διότι αυτός ο παλαιός άνθρωπος, για τον οποίο κάνει λόγο ο απόστολος Παύλος, φανερώνεται. Τότε μόνο συνειδητοποιώ ότι οφείλω να γίνομαι αλλιώτικος. Το φως με διδάσκει την γλώσσα της αγάπης, και με πείθει ειλικρινά το να κατακρίνω τον εαυτό μου και όχι τους άλλους.

Υποσχεθήκαμε να γινόμαστε «υἱοὶ του φωτὸς» και να πορευόμαστε «ἕως τὸ φῶς ἔχουμε», και να ζούμε μέσα στο φως, να δεχτούμε την επιτίμηση και να αγαπούμε την ταπείνωση θυσιάζοντας τον εαυτό μας για τους άλλος.

Ποια είναι λοιπόν τα όπλα και τα μέσα που μας οδηγούν στου φωτός την οδό;

Οι βίοι των αγίων είναι φως που ρίχνουν άπλετο ουράνιο φως, που φωτίζει την ζωή μας. Το ευαγγέλιο είναι φως, η ζωή του Χριστού είναι φως. Το καλύτερο πρίσμα όμως του θείου φωτός είναι το μυστήριο της εξομολόγησης.

Στην εξομολόγηση αντιμετωπίζει ο άνθρωπος τον εαυτό του σε σχέση με τον Θεό και τον πλησίον. Εκεί αντιλαμβάνεται τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του , αντιμετωπίζει τον εαυτό του ταπεινά, καταργώντας κάθε είδους υπεροψίας. Η εξομολόγηση, η Αγία Γραφή και η πνευματική καθοδήγηση, μας βοηθούν να προσεγγίζουμε την πραγματικότητα.

Η εκκλησία ορίζει αυτό το ιερό μυστήριο ως βάση της χριστιανικής μας ζωής. Η εξομολόγηση μάς κάνει «καθαρούς τῇ καρδίᾳ» και τότε μπορούμε να αντικρύσουμε τον Επιφανή Θεό ως φως του κόσμου. Ο Θεός χορηγεί το φως Του, αλλά η αποδοχή του φωτισμού παραμένει έργο του ανθρώπου. Το φως είναι εκδήλωση αγάπης του Θεού, και ο φωτισμός είναι η δίκη μας απόκριση στην αγάπη Του, είναι δηλαδή η απόφασή μας να ζούμε μονίμως γι’ αυτόν μέσα στο φως.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο όταν ο Ιησούς φανερώθηκε στους ανθρώπους ως φως, εγκαινίασε την δημόσια δράση Του με τη φράση: «μετανοεῖτε• ἤγγικεν γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Αμήν.

 πηγή