ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΑΣ (Ι.Μ. Σερβίων και Κοζάνης) (Ἰω. 4, 5-42) - Τό πνεῦμα τῆς ἀληθείας

(Ἰω. 4, 5-42)

- Τό πνεῦμα τῆς ἀληθείας -

Ἡ σημερινή εὐαγγελική περικοπή, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, εἶναι ἀπό τίς πιό ξεχωριστές τοῦ Εὐαγγελίου. Τά νοήματά της εἶναι πολλά καί ἐξαιρετικά σημαντικά, ὄχι βέβαια πώς ὑπάρχει καί κάτι λιγότερο σημαντικό στό λόγο τοῦ Θεοῦ.

Πολλές φορές τίς ὡραῖες καί ὑψηλές διδασκαλίες του ὁ Ἰησοῦς τίς ἀπηύθυνε σέ ἁπλούς ἀνθρώπους πού δέν εἶχαν κανένα ἐξωτερικό χαρακτηριστικό ἁγιότητας ἤ θρησκευτικῆς ὑπεροχῆς. Δέν ἀπέφευγε μάλιστα νά συνομιλεῖ καί μέ γυναῖκες, ὅπως ἡ περίπτωση τῆς σημερινῆς περικοπῆς. Οἱ γυναῖκες δέν θεωροῦνταν  πρόσωπα ἰσάξια μέ τούς ἄνδρες καί ἱκανά νά ἀκούσουν μιά διδασκαλία, γι’ αὐτό  καί ὁ διάλογος τοῦ Χριστοῦ μέ τή Σαμαρείτιδα ἐντυπωσίασε τούς μαθητές. Ὁ Χριστός ὅμως σαρκώνει στό πρόσωπό του τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός ὅλους τοὺς ἀνθρώπους χωρίς καμία διάκριση καταγωγῆς, γλώσσας, θρησκείας, κοινωνικῆς θέσης, ἠθικῆς ζωῆς. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἶναι παιδιά τοῦ Θεοῦ στά ὁποῖα ἦρθε νά φανερώσει ποιός εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός καί τά ὁποῖα θέλει νά ἐλευθερώσει ἀπό τή δουλεία τῆς φθορᾶς καί τοῦ θανάτου.

Ἡ διήγηση τοῦ εὐαγγελιστῆ Ἰωάννη, πού ἀκούσαμε σήμερα, μᾶς παρουσιάζει τόν Ἰησοῦ, ὁ ὁποῖος διερχόταν μέ τούς μαθητές ἀπό τή Σαμάρεια, νά συζητᾶ στή Συχάρ, στό φρέαρ τοῦ Ἰακώβ, μέ μιά Σαμαρείτιδα γυναίκα καί μάλιστα μέ γυναίκα ἡ ὁποία, ὅπως φαίνεται ἀπό τή συζήτηση, δέν ὑπῆρξε πολύ ἐνάρετη καί σεμνή στή ζωή της. Σ’ αὐτήν τή γυναίκα, ὁ Ἰησοῦς μιλάει γιά τό «ζωντανό νερό», πού δέν στερεύει ποτέ,  γιά τήν «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ» λατρεία τοῦ Θεοῦ καί γιά τή μεσσιανική του ἰδιότητα.

Ἀπό τή σημαντική αὐτή συζήτηση  θά σταματήσουμε σ’ ἕνα σημεῖο, στήν ἀπάντηση τοῦ Ἰησοῦ στό ἐρώτημα τῆς Σαμαρείτιδας  «ποῦ εἶναι πιό σωστό νά λατρεύεται ὁ Θεός, στό Ναό τῆς Ἱερουσαλήμ, ὅπως πίστευαν οἱ Ἰουδαῖοι, ἤ στό ὅρος Γαριζεὶν, ὅπως ἤθελαν οἱ Σαμαρεῖτες», ἡ ὁποία ἀποκαλύπτει τί εἶναι ὁ Θεός καί ποιά ἡ λατρεία τοῦ Θεοῦ: «Εἶναι ὅμως κοντά ὁ καιρός, ἦρθε κιόλας, πού ὅσοι πραγματικά λατρεύουν, θά λατρέψουν τόν Πατέρα μέ τή δύναμη τοῦ Πνεύματος, πού ἀποκαλύπτει τήν ἀλήθεια – γιατί ἔτσι τούς θέλει ὁ Πατέρας αὐτούς πού τόν λατρεύουν. Ὁ Θεός εἶναι πνεῦμα. Κι αὐτοί πού τόν λατρεύουν πρέπει νά τόν λατρεύουν μέ τή δύναμη τοῦ Πνεύματος, πού φανερώνει τήν ἀλήθεια».

Μέ τήν ἀπάντηση αὐτή μετατίθεται τό θέμα ἀπό τόν τόπο στόν τρόπο τῆς λατρείας τοῦ Θεοῦ, αὐτόν ἀκριβῶς τόν τρόπο φανερώνει στούς ἀνθρώπους ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Εἶναι χαρακτηριστικές οἱ λέξεις «πνεῦμα» καί «ἀλήθεια» πού δεσπόζουν στήν ἀπάντηση. Σέ ἄλλο σημεῖο τοῦ κατά Ἰωάννη Εὐαγγελίου ὁ Ἰησοῦς ἑνώνει πιό στενά τοὺς δύο αὐτούς ὅρους λέγοντας: «τό πνεῦμα τῆς ἀληθείας θά σᾶς ὁδηγήσει σέ ὅλη τήν ἀλήθεια».

Πρόκειται γιά τήν πιό ὑψηλή διατύπωση περί τοῦ Θεοῦ καί περί τοῦ τρόπου λατρείας του, τήν ὁποία δέν κατανοεῖ κανείς θεωρητικά, ἀλλά ζώντας μέσα στήν ἀλήθεια καί στό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καί ὁδηγούμενος ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα ποὺ εἶναι τό Πνεῦμα τῆς ἀλήθειας. Πρόκειται σέ τελευταία ἀνάλυση γιά δῶρο τοῦ Θεοῦ πού προσφέρεται διά τοῦ Χριστοῦ στήν ἀνθρωπότητα. Ἡ ἀλήθεια δέν εἶναι κατάκτηση τῆς νοητικῆς δύναμης τοῦ ἀνθρώπου, δέν εἶναι τό βέβαιο συμπέρασμα μιᾶς σειρᾶς συλλογισμῶν. Εἶναι ἀποκάλυψη Θεοῦ, εἶναι τό σαρκωμένο πρόσωπο τοῦ Λόγου πού διακηρύττει ὅτι ὁ ἴδιος εἶναι ἡ Ἀλήθεια. Συνεπῶς ἡ ἀλήθεια δέν εἶναι μιά ἰδέα, ἀλλά ἕνα πρόσωπο, μιά ζωή, πού θυσιάζεται γιά νά προσφέρει ἀκόμη περισσότερη ζωή στούς ἀνθρώπους.

Ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ ὅτι «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν τόν Θεόν» πρέπει νά μᾶς ἀφυπνίζει πάντοτε καί νά μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι ὁ τρόπος πού λατρεύουμε τό Θεό δέν μπορεῖ νά ἔχει καμιά σχέση μέ τήν ψεύτικη ἱκανοποίηση τῆς συνειδήσεώς μας, μέ τήν ἐπιφανειακή τήρηση τοῦ γράμματος, μέ τόν ποσοτικό ὑπολογισμό τῶν πράξεών μας, μέ τήν ὠφελιμιστική σκέψη τῆς ἀμοιβῆς. Ἐπίσης, δέν μπορεῖ νά ἔχει σχέση μέ τήν τυποποίηση τῆς στάσης μας πρός τόν Θεό μέσα σέ καθιερωμένες καί ξηρές λέξεις ἤ ἐκφράσεις πού δέν ζοῦμε τό περιεχόμενό τους. Τό «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ» σημαίνει ζωή ἐν Χριστῷ καί ζωή ἐν ἁγίῳ Πνεύματι· μέ ἄλλα λόγια, σημαίνει συμμετοχή στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, μιᾶς Ἐκκλησίας βέβαια πού ἀποτελεῖ ζωντανό σῶμα Χριστοῦ καί ὄχι ὀργανισμό νεκροῦ γράμματος ἤ σύνολο ξηρῶν τύπων.

Τό μήνυμα τῆς περικοπῆς, ἰδιαίτερα τῆς φράσεως τοῦ Ἰησοῦ πού μᾶς ἀπασχόλησε σήμερα περισσότερο, εἶναι ἕνα μήνυμα ἀπαγκιστρώσεως ἀπό τό ψέμα τοῦ νεκροῦ θρησκευτικοῦ τύπου, στό ὁποῖο κινδυνεύει κανείς νά ἐγκλωβισθεῖ, ὅταν ξεχνᾶ τό «πνεῦμα τῆς ἀληθείας» καί θέλει νά ἱκανοποιήσει συνειδητά ἤ ἀσυνείδητα τὸ δικό του πνεῦμα, πού μπορεῖ νά βρίσκεται σέ δρόμο πλανεμένο. Ἀμήν.

Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως