Άγιος Θωμάς: πρότυπο χριστιανού ερευνητή!

Ο άγιος Θωμάς ως διδάσκαλος των Ινδών (από εδώ)

Οι περισσότεροι άνθρωποι ισχυρίζονται πως πρέπει να δουν για να πιστέψουν. Ως ένα βαθμό, έχουν δίκιο. Αν δεν είχε δει ποτέ κανείς μια απόδειξη της ύπαρξης του Θεού, και μάλιστα του χριστιανικού Θεού, θα ήταν ανόητο να πιστεύουμε. Το παράδειγμα μας το δίνει ένας μαθητής που αγαπούσε πολύ το Δάσκαλο και που ο Δάσκαλος δεν αρνήθηκε να εμφανιστεί μπροστά του και να του προσφέρει τις πληγές του για να τις αγγίξει.

Ο μαθητής αυτός επίσης είχε την τιμή (τυχαίο;) να παραλάβει τη ζώνη της Παναγίας τρεις μέρες μετά την κοίμησή Της.

Όμως δε βλέπω καθόλου να το ψάχνουν εκείνοι που ισχυρίζονται πως εμπιστεύονται την έρευνα... Ή μάλλον μερικοί το ψάχνουν, γίνονται ορθόδοξοι χριστιανοί και οι άλλοι αρχίζουν τις ειρωνείες, λες και πραγματική έρευνα σημαίνει μόνο να "ψάχνεις" διαρκώς και να μη βρίσκεις τίποτα. Όταν βρεις κάτι (έστω και αντίθετο απ' αυτά που περίμενες), σταματάς να ψάχνεις - ή έστω ψάχνεις έχοντας παραλάβει το θησαυρό που ανακάλυψες, αλλιώς βρίσκεσαι σε πλάνη και πάντα θα περιπλανιέσαι & θ' απομακρύνεσαι από την αλήθεια και την ειρήνη.
Ας ξέρουν εκείνοι που υποστηρίζουν πως "άμα δουν, θα πιστέψουν", πως η έρευνα για το Θεό προϋποθέτει είτε τον αγώνα για κάθαρση της καρδιάς από τα πάθη είτε τον απεγνωσμένο έρωτα για την αλήθεια, χωρίς την οποία δε μπορείς να ζήσεις. Όχι να κάθομαι στον καναπέ μου και να λέω "άμα θέλει ο Χριστός να τον πιστέψω, ας έρθει μπροστά μου να μου δείξει πως υπάρχει"... Ο Χριστός δεν έχει τέτοια υποχρέωση απέναντί μου, ούτε και με χρειάζεται - δε θα 'ρθει, γιατί απλά κάνω τον έξυπνο, ενώ δε θέλω στ' αλήθεια να έρθει.

Τέλος πάντων, δεν κάνω το δάσκαλο. Αλλά 6 Οχτώβρη, που γιορτάζει ο άγιος Θωμάς ο Ερευνητής της Αλήθειας, ας πούμε μερικά πράγματα για τη ζωή του.

Μνήμη του αγίου αποστόλου Θωμά

Εικ. από εδώ

Σήμερα η Εκκλησία εορτάζει και τιμά την ιερή μνήμη του αγίου αποστόλου Θωμά. Πρέπει να προλάβωμε να πούμε πως η μνήμη του αγίου αποστόλου Θωμά είναι σήμερα κι όχι την πρώτη Κυριακή μετά το άγιο Πάσχα. Τότε δεν είναι η μνήμη του Αποστόλου, αλλά η ψηλάφηση του αναστάντος Κυρίου από τον Απόστολο, για την οποία θα πούμε παρακάτω. Ο Θωμάς ή Δίδυμος ήταν Εβραίος από τη Γαλιλαία, ένας από τους δώδεκα Αποστόλους, τους οποίους κάλεσε ο Ιησούς Χριστός. Στον κατάλογο των δώδεκα Αποστόλων, έβδομος ή όγδοος στη σειρά είναι ο απόστολος Θωμάς, ο οποίος κατά την παράδοση της Εκκλησίας, κήρυξε το Ευαγγέλιο και βρήκε μαρτυρική τελείωση στις Ινδίες. Στο Μαλαμπάρ των Ινδιών υπάρχουν σήμερα οι λεγόμενοι χριστιανοί του αγίου Θωμά.

Αξίζει να θυμηθούμε και να επαναλάβουμε τη διήγηση του αγίου Ευαγγελίου για την εκλογή και καθιέρωση των δώδεκα Αποστόλων, ένας από τους οποίους είναι ο Θωμάς. Ο ευαγγελιστής Λουκάς γράφει: «Εκείνες τις ήμερες ανέβηκε ο Ιησούς στο βουνό για να προσευχηθεί. Όλη τη νύχτα προσευχότανε στο Θεό κι όταν ξημέρωσε, φώναξε κοντά του τους μαθητές του κι απ’ αυτούς διάλεξε δώδεκα, τους οποίους ονόμασε αποστόλους…». Η ολονύκτια εκείνη προσευχή του Ιησού Χριστού, όταν πρόκειται να ξεχωρίσει μεταξύ των μαθητών του τους δώδεκα και να τους δώσει το όνομα του αποστόλου, δείχνει πόσο σπουδαίο ήταν το έργο που τους ανέθετε και πόση ήταν η φροντίδα του γι’ αυτούς στους οποίους θα το ανέθετε.

Τρεις φορές στο Ευαγγέλιο του ο ευαγγελιστής Ιωάννης κάνει λόγο για τον απόστολο Θωμά, και βλέπουμε στα λόγια του Ευαγγελιστή ότι ο Θωμάς ήταν αφοσιωμένος στο θείο Διδάσκαλο. Την πρώτη φορά ήταν, όταν ο Ιησούς Χριστός πληροφορήθηκε πως ο Λάζαρος ήταν άρρωστος και ξεκίνησε με τους Αποστόλους για τη Βηθανία. Στο δρόμο ξαφνικά τους είπε «Λάζαρος ο φίλος ημών κεκοίμηται». Κι ύστερα πιό καθαρά τους είπε πάλι «Λάζαρος απέθανεν… αλλά άγωμεν προς αυτόν». Τότε ο απόστολος Θωμάς είπε στους συμμαθητές «Άγωμεν και ημείς, ίνα άποθάνωμεν μετ’ αυτού», πάμε κι εμείς να πιθώνομε μαζί του. Άλλοι τα εξηγούν αυτά ως λόγια απαισιοδοξίας, αλλά είναι λόγια αφοσίωσης προς το θείο Διδάσκαλο.

Δεύτερη φορά, που ο ευαγγελιστής Ιωάννης ομιλεί για τον απόστολο Θωμά, είναι μετά το μυστικό δείπνο. Εκεί, στη μεγάλη του ομιλία προς τους Αποστόλους, ο Ιησούς Χριστός λέγει «Να έχετε εμπιστοσύνη στο Θεό και σ’ έμενα. Στο σπίτι του πατέρα μου υπάρχουν πολλοί τόποι, αν δεν υπήρχαν, θα σας έλεγα πως πηγαίνω για να σας ετοιμάσω τόπο. Αλλά κι αν πάω να σας ετοιμάσω τόπο, πάλι θα ‘ρθω και θα σας πάρω κοντά μου, ώστε όπου είμ’ εγώ να είστε και σεις. Ξέρετε βέβαια το δρόμο, που οδηγεί εκεί που εγώ πηγαίνω». Τότε ο Θωμάς του είπε: «Κύριε, δεν ξέρομε που πηγαίνεις και πως μπορούμε να ξέρουμε το δρόμο;». Κι ο Ιησούς Χριστός είπε στο Θωμά: «Εγώ είμαι ο δρόμος κι η αλήθεια κι η ζωή, κανένας δεν πηγαίνει στον Πατέρα, αν δεν περάσει από μένα».

Λυπούμαστε που μόλις προφταίνομε να αναφέρουμε αυτά τα λόγια, εξηγημένα μόνο στη γλώσσα μας, χωρίς όμως και να μπορούμε να τα αναπτύξουμε. Βιαζόμαστε να έλθουμε στο τρίτο σημείο, όπου ο ευαγγελιστής Ιωάννης ομιλεί για τον απόστολο Θωμά· είναι οι δύο εμφανίσεις του αναστάντος Κυρίου, η μία το βράδυ της πρώτης ημέρας και η άλλη «μεθ’ ημέρας οκτώ». Τότε ο Θωμάς όχι από απιστία, άλλ’ από πολλή αγάπη προς το θείο Διδάσκαλο, έγινε ο πρώτος κήρυκας της Ανάστασης. Η Εκκλησία ψάλλει ότι η νομιζόμενη απιστία του Θωμά «πίστιν βεβαίαν εγέννησε». Η αξίωση του μαθητή να δει και να ψηλάφησει τον αναστάντα Διδάσκαλο είναι η πρώτη βεβαίωση και απόδειξη της Ανάστασης.

Η παράδοση της Αγίας Ζώνης από τη Θεοτόκο στον απόστολο Θωμά

Ο απόστολος Θωμάς πρώτος μετά την Ανάσταση κήρυξε τη θεότητα του Ιησού Χριστού, που αν και πέθανε ως άνθρωπος αναστήθηκε ως Θεός. Ο Θωμάς, όταν είδε κι αυτός όπως οι άλλοι Απόστολοι και άκουσε τον Ιησού Χριστό, ούτε που τόλμησε να αγγίσει και να ψηλαφήσει την άχραντη πλευρά, άλλ’ αμέσως φώναξε και ομολόγησε «Ο Κύριος μου και ο Θεός μου!». Η περίπτωση του αποστόλου Θωμά είναι η πιό δραματική όχι μόνο στην ευαγγελική ιστορία, αλλά και στην ιστορία του κόσμου· πολλοί τίμιοι και ειλικρινείς άνθρωποι, «μακάριοι οι μη ιδόντες», όπως είπε ο αναστάς Κύριος, έπειτ’ από δραματική πάλη μέσα τους, είδαν το φως της αλήθειας και ομολόγησαν, όπως ο απόστολος Θωμάς-«Ο Κύριός μου και ο Θεός μου!». Αμήν.

(+Μητροπ. Σερβίων και Κοζάνης Διονυσίου Λ. Ψαριανού, Εικόνες Έμψυχοι, σ.132)

Οι περιπέτειες του αγίου Θωμά στη συνέχεια

Άγιος Απόστολος Θωμάς (+ 6 Οκτωβρίου)

O Άγιος Θωμάς έζησε στα χρόνια του Ιησού Χριστού. Ήταν Ιουδαίος στην καταγωγή και ασκούσε το επάγγελμα του ψαρά. Όταν ο Ιησούς κάλεσε τον Θωμά να τον ακολουθήσει, εκείνος το έκανε αμέσως και έτσι από φτωχός ψαράς έγινε ένας από τους μαθητές του Χριστού.

Παρόλο που ήταν από τους πιο θερμούς μαθητές του Ιησού, πίστεψε ότι ο Δάσκαλος του αναστήθηκε μόνο όταν κλήθηκε να ψηλαφίσει τις πληγές Του, κατά την διάρκεια της δεύτερης εμφάνισης του Χριστού, στους μαθητές, μετά την Ανάσταση Του. Όπως αναφέρουν οι γραφές κατά την πρώτη εμφάνιση του Ιησού στους μαθητές, ο Άγιος Θωμάς απουσίαζε.
Μετά την Πεντηκοστή και την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, ο Άγιος Θωμάς, όπως και όλοι οι υπόλοιποι Απόστολοι, ακολούθησε την επιθυμία του Δημιουργού και ταξίδεψε μεταφέροντας τον Θείο Λόγο σε τόπους μακρινούς. Μετά από Θεία Παρέμβαση, ο Άγιος Θωμάς ταξίδεψε ως την Ινδία, ως δούλος του εμπόρου Αμβανή. Ο Αμβανής είχε σταλθεί από τον Ινδό βασιλιά Γουνδιαφόρο, στην Ιερουσαλήμ, για να βρει ένα κτίστη ο οποίος θα αναλάμβανε την ανέγερση ενός ανακτόρου. Υπό αυτήν την ιδιότητα ο Άγιος Θωμάς οδηγήθηκε στην Ινδία από τον Αμβανή. Κατά την διάρκεια του ταξιδιού, ο Άγιος Θωμάς ξεκίνησε το ιεραποστολικό του έργο, προσηλυτίζοντας και βαπτίζοντας Χριστιανούς πολλούς ειδωλολάτρες. 
Το ταξίδι όμως τελείωσε κάποια στιγμή και ο Άγιος Θωμάς παρουσιάστηκε στον βασιλιά Γουνδιαφόρο. Από αυτόν έλαβε την εντολή και το απαραίτητο χρυσάφι ώστε να του χτίσει ένα ανάκτορο. Αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Αγίου Θωμά, ο Γουνδιαφόρος αναγκάστηκε να φύγει από την πόλη. Κατά την διάρκεια της απουσίας του, η οποία διήρκεσε τρία χρόνια, ο Άγιος Θωμάς λάμβανε με εντολή του βασιλιά χρυσάφι το οποίο έπρεπε να χρησιμοποιήσει για την ανέγερση του ανακτόρου. Αντί αυτού όμως, ο Άγιος Θωμάς ανέπτυξε μεγάλη ιεραποστολική δράση στην περιοχή και το χρυσάφι το μοίραζε στους φτωχούς.
 

Το παλάτι του μαχαραγιά στον ουρανό

Η δράση αυτή του Αγίου Θωμά, έφτασε στα αυτιά του Γουνδιαφόρου, ο οποίος κάλεσε τον Άγιο να απολογηθεί για τις πράξεις του. Ο Άγιος αποκρίθηκε στον βασιλιά λέγοντας του ότι πράγματι του έκτισε ένα παλάτι, με την μόνη διαφορά ότι το παλάτι αυτό είναι στον ουρανό, εννοώντας ότι οι καλές πράξεις που έγιναν με το χρυσάφι του Γουνδιαφόρου, του εξασφάλισαν μια θέση στην Ουράνια Βασιλεία του Ιησού Χριστού. Ο βασιλιάς, θεωρώντας ότι ο Άγιος Θωμάς τον κοροϊδεύει, διέταξε την φυλάκιση του Αγίου. Η Θεία Πρόνοια όμως οδήγησε έτσι τα πράγματα ώστε ο βασιλιάς πείστηκε για την αλήθεια των λόγων του Αγίου Θωμά. Προσθήκη: ο αδερφός του βασιλιά αρρώστησε βαριά και πέθανε ή έπεσε σε κώμα. Τότε άγγελοι τον πήγαν στον ουρανό, όπου είδε ένα πανέμορφο παλάτι. Τους είπε: "Εδώ θέλω να μείνω!". "Αυτό ανήκει στο αδερφό σου" του απάντησαν. Όταν συνήλθε το είπε στον αδερφό του κι αυτό ήταν η αφορμή να ξανασκεφτεί τη στάση του απέναντι στον άγιο.

Τον έβγαλε από την φυλακή και βαπτίσθηκε Χριστιανός από τον Άγιο. Το παράδειγμα του Γουνδιαφόρου ακολούθησαν πολλοί και βαπτίσθηκαν και αυτοί Χριστιανοί.

Ο Άγιος Θωμάς έχοντας τελειώσει το αποστολικό του έργο στην περιοχή αυτή, ταξίδεψε προς τα ανατολικά και έφτασε σε μια άλλη περιοχή της Ινδίας όπου βασιλιάς ήταν ο Μίσδιος. Στον τόπο αυτό, για άλλη μια φορά, ο Άγιος Θωμάς άρχισε να "αλιεύει" ψυχές, βαπτίζοντας πολλούς χριστιανούς. Μεταξύ αυτών που βαπτίσθηκαν ήταν και η γυναίκα του Μισδίου. Αυτό ήταν και η αιτία που ο Άγιος Θωμάς φυλακίστηκε μετά από εντολή του βασιλιά. Στην φυλακή, συνέχισε το αποστολικό του έργο, βαπτίζοντας ανθρώπους μεταξύ των οποίων και τα παιδιά του βασιλιά. Μετά από αυτό ο Μίσδιος έδωσε εντολή να θανατωθεί ο Άγιος. Έτσι κι έγινε. Πάνω σε ένα βουνό οι στρατιώτες του Μισδίου θανάτωσαν τον Άγιο Θωμά.

Το σώμα του έθαψαν οι Χριστιανοί της περιοχής και στον τάφο του γίνονταν πολλά θαύματα. Το ιερό λείψανο του Αγίου Θωμά, παρέμεινε εκεί έως ότου ο γιος του Μεγάλου Κωνσταντίνου το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη. Το 1204 μ.Χ. το λείψανο μεταφέρθηκε στην Ρώμη, μαζί με τα λείψανα άλλων Αγίων που είχαν συγκεντρωθεί στην Βασιλεύουσα. Σήμερα η κάρα του Αποστόλου Θωμά βρίσκεται στην Ιερά Μονή Πάτμου. Την μνήμη του Αγίου Θωμά εορτάζουμε στις 6 Οκτωβρίου. 

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος γ’.

Ἀπόστολε Ἅγιε Θωμᾶ, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον

Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.

Ὡς θεῖος Ἀπόστολος, θεολογίας κρουνούς, ἐνθέως ἐξήντλησας, ἐκ λογχονύκτου πλευρᾶς, Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἠμῶν. Ὅθεν τῆς εὐσέβειας, κατασπείρας τὸν λόγον, ἔλαμψας ἐν Ἰνδίᾳ, ὡς ἀκτὶς οὐρανία, Θωμὰ τῶν Ἀποστόλων, τὸ θεῖον ἀγλάισμα.

Κοντάκιον

Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.

Ὁ τῆς θείας χάριτος πεπληρωμένος, τοῦ Χριστοῦ Ἀπόστολος, καὶ ὑπηρέτης ἀληθής, ἐν μετανοίᾳ ἐκραύγαζε· Σύ μου ὑπάρχεις, Θεός τε καὶ Κύριος.

Κάθισμα

Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον.

Τῇ σαγήνῃ τῶν λόγων τῶν θεϊκῶν, τοὺς ἰχθύας ζωγρήσας τοὺς λογικούς, τούτους σὺ προσήγαγες, ἀπαρχὴν τῷ Θεῷ ἡμῶν, καὶ τοῦ Χριστοῦ τὰ στηρίγματα, παθῶν ἐπενδύσασθαι, μιμητὴς τοῦ πάθους, αὐτοῦ πεφανέρωσαι· ὅθεν συνελθόντες, κατὰ χρέος τιμῶμεν, Ἀπόστολε ἔνδοξε, τὴν πανέορτον μνήμην σου, καὶ συμφώνως βοῶμέν σοι· Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν Ἁγίαν μνήμην σου.

Ἕτερον Κάθισμα

Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.

Τὸν Ἀπόστολον πάντες καὶ μαθητὴν τοῦ Χριστοῦ, εὐφημήσωμεν ὕμνοις ἐπὶ τῇ μνήμῃ αὐτοῦ· θεοπρεπῶς γὰρ τὰς ἡμῶν διανοίας αὐτός, τύπους τῶν ἥλων ψηλαφῶν, βεβαίαν πίστιν ἐκζητῶν, ἐστήριξεν ἐν Κυρίῳ, ἀδιαλείπτως πρεσβεύων, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Ὁ Οἶκος

Πρὸς τὸν Χριστοῦ Μαθητήν, καὶ μέγαν μυστολέκτην, Θωμᾶν τὸν θεηγόρον τοῦ Πέτρου ἐκβοῶντος· «Ἑωράκαμεν τὸν Κύριον», ἔφησεν οὗτος. «Ἐὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσίν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, ψηλαφήσω δὲ καὶ τὴν πλευράν, οὐ μὴ πιστεύσω». Ἀλλ' ὁ Κτίστης τῶν ἁπάντων καὶ Δεσπότης, ὥσπερ δοῦλος ἐλήλυθε, θέλων πάντας σῶσαι, καὶ λέγει τῷ Θωμᾷ. «Ψηλάφησον χειρῶν καὶ πλευρὰς τοὺς τύπους, καὶ μὴ ἀπίστει· ἐγὼ γὰρ εἰμι Κύριος ὁ Θεός σου». ὁ δὲ ἐν μετανοίᾳ ἐβόησε. Σύ μου ὑπάρχεις, Θεός τε καὶ Κύριος. 
πηγή