ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ κ. ΙΕΡΕΜΙΑΣ, ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ ΕΝΑ-ΕΝΑ

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ EΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

† Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

ΚΑΤΗΧΗΣΗ

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 8 Μαΐου 2016

1. Η ΓΕΝΕΣΗ

1. Ἐπιθυμῶ, ἀδελφοί μου χριστιανοί τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως, ἐπιθυμῶ, λέγω, νά γνωρίζετε, ἔστω καί γενικά καί μέ λίγα λόγια, τό περιεχόμενο τῶν βιβλίων τῆς Ἁγίας Γραφῆς.

Ἰδιαίτερα τό ἐπιθυμῶ αὐτό γιά τά νέα τά παιδιά, πού στά σχολεῖα τους, φεῦ!, μέ τά νέα διατάγματα ἀπίστων κυβερνώντων, δέν θά διδάσκονται τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν, ὅπως ἐμεῖς παλαιότερα, ὡς μάθημα ὀρθόδοξης πίστης, ἀλλά, θά τό διδάσκονται γενικά, ὡς ἕνα λόγο γιά ὅλα τά θρησκεύματα. Γιά τόν σκοπό λοιπόν αὐτό ἀρχίζω μιά νέα σειρά κηρυγμάτων, πού παρακαλῶ νά τήν παρακολουθεῖτε μέ ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον, γιατί πρόκειται γιά τό βιβλίο τοῦ Θεοῦ, γιά τήν Ἁγία Γραφή. Εὔχομαι τά ὅσα ὀλίγα θά ἀκοῦτε κάθε φορά μέ τό κήρυγμά μου γιά κάθε βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς νά σᾶς κεντρίζουν τήν ἐπιθυμία νά διαβάζετε ἔπειτα μόνοι σας στό σπίτι ὅλο τό βιβλίο. Ἐννοεῖται ὅτι ὅλα τά σπίτια τῶν χριστιανῶν πρέπει νά ἔχουν τήν Ἁγία Γραφή. Καί νά τό θεωροῦμε ὡς μεγάλη μας ἁμαρτία τό ὅτι δέν ἔχουμε διαβάσει ἔστω καί μία φορά τήν Ἁγία Γραφή.  

2. Ἀρχίζουμε μέ τήν Παλαιά Διαθήκη. Τό πρῶτο βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅπως τό ἔχει ὁ Κανόνας της, εἶναι ἡ Γένεση. Τό βιβλίο αὐτό καί οἱ Ἰουδαῖοι καί οἱ Χριστιανοί πιστεύουν ὅτι τό ἔγραψε ὁ Μωυσῆς. Αὐτός εἶναι πού ἔγραψε τά πρῶτα βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πού μέ ἕνα ὄνομα τά καλοῦμε Πεντάτευχο. «Γένεση» σημαίνει «ἀρχή». Καί πραγματικά τό βιβλίο αὐτό περιέχει δύο ἀρχές καί γι᾽ αὐτό διαιρεῖται σέ δύο μέρη. Τό πρῶτο μέρος τό ἀποτελοῦν τά ἕνδεκα πρῶτα κεφάλαια (1-11), τά ὁποῖα ὁμιλοῦν γιά τήν «ἀρχή», δηλαδή, γιά τήν δημιουργία, τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας, καί στήν συνέχεια ὁμιλοῦν γιά τήν ἱστορία τῶν ἀπογόνων τους. Τό δεύτερο μέρος τῆς Γένεσης τό ἀποτελοῦν τά ὑπόλοιπα κεφάλαια (12-50), τά ὁποῖα ὁμιλοῦν γιά τήν ἀρχή τῆς ἱστορίας τοῦ Ἰσραήλ, πού ἀρχίζει μέ τούς τρεῖς πατριάρχες τῶν Ἑβραίων, τόν Ἀβραάμ, τόν Ἰσαάκ καί τόν Ἰακώβ, καί γιά τούς ἀπογόνους τους, τίς δώδεκα φυλές τους. Ὁ Θεός κάλεσε τόν ᾽Αβραάμ μακρυά ἀπό τήν Μεσοποταμία καί τόν ἔφερε στήν Χαναάν (12,1 ἑξ.), γιά νά τόν κάνει γενάρχη ἑνός νέου λαοῦ, δικοῦ Του λαοῦ, τοῦ Ἰσραήλ. Ἀλλά ἡ πείνα, πού ἔπληττε συχνά τήν Παλαιστίνη, ἔφερε τούς ἀπογόνους τοῦ Ἀβραάμ, τόν Ἰακώβ καί τά παιδιά του καί τίς οἰκογένειές του, στήν Αἴγυπτο, Ἐγκαταστάθηκαν δέ ὅλοι ἐκεῖ, γιατί ὁ ἀδελφός τους, ὁ Ἰωσήφ, εἶχε ἀνέλθει σέ ὑψηλά ἀξιώματα (46,28-47,4). Ἐδῶ τελειώνει τό βιβλίο τῆς Γενέσεως. Αὐτό γενικά εἶναι τό περιεχόμενό του. – Τό βιβλίο μᾶς λέγει ὅτι ὁ Θεός ἔκανε ὅλα τά πράγματα «καλά λίαν» (1,31), ἀλλά ὁ ἄνθρωπος ἁμάρτησε καί ἐπαναστάτησε κατά τοῦ Θεοῦ (κεφ. 3). Ὁ Θεός ὅμως ἀγαπᾶ τόν ἄνθρωπο καί φροντίζει γι᾽ αὐτόν. Γι᾽ αὐτό καί ἐκλέγει τόν Ἀβραάμ, τόν ὁποῖο θά κάνει γενάρχη ἑνός λαοῦ, ἀπό τόν ὁποῖον θά προέλθει ὁ Μεσσίας, ὁ Ὁποῖος θά φέρει τήν λύτρωση στήν ἀνθρωπότητα.

3. Ἡ Γένεση ἀρχίζει ἀπό τήν δημιουργία τοῦ κόσμου καί φθάνει μέχρι τόν ἐρχομό τῶν Ἑβραίων στήν Αἴγυπτο. Σπουδαῖα εἶναι τά πρῶτα τρία κεφάλαια τοῦ βιβλίου, πού μιλᾶνε γιά τήν δημιουργία τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου καί γιά τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά καί λέγουν ὅτι θά γίνει ἡ ἀνόρθωσή του ἀπό τήν πτώση, μέ τόν ἐρχομό τοῦ Λυτρωτῆ (3,15). Ἀπό τήν ἀρχή στήν Γένεση διακρίνονται δύο γενεές τῶν ἀνθρώπων, ἡ καλή γενεά μέ ἀρχηγό τόν Ἄβελ καί ἡ κακή γενεά μέ ἀρχηγό τόν Κάϊν (4,3 ἑξ.). Στήν κακή γενεά, γιά τά ἁμαρτήματά της, ἦλθε κρίση καί τιμωρία τοῦ Θεοῦ μέ τόν κατακλυσμό (6,1-11,32). Ἀπό τόν κατακλυσμό σώθηκε μόνον ὁ Νῶε καί ἡ οἰκογένειά του, πού κατάγονταν ἀπό τήν καλή γενεά τοῦ Σήθ (5,28-29).

4. Τό βιβλίο τῆς Γένεσης μᾶς λέγει μεγάλες ἀλήθειες: Τό πρῶτο βασικό πού μᾶς λέγει εἶναι ὅτι ὅλος ὁ κόσμος καί ἐμεῖς, καί οἱ ἄγγελοι ἀκόμη, εἴμαστε κτίσματα καί ἐγίναμε ἀπό τόν Θεό. Εἴμασταν μή ὄντα καί ἤλθαμε σέ ὕπαρξη ἀπό τόν Ὄντα καί Ζῶντα Θεό (κεφ. 1). Ὁ Θεός στήν Γένεση παρουσιάζεται ἀπό τήν ἀρχή σέ πληθυντικό ἀριθμό (Ἐλωχ-ίμ), γιατί εἶναι ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ. Γιά τόν ἄνθρωπο, λέγει ἡ Γένεση, ὅτι εἶναι τό ἀνώτερο δημιούργημα, γιατί πλάστηκε «κατ᾽ εἰκόνα καί καθ᾽ ὁμοίωσιν Θεοῦ» (1,26). Ἡ φύση δηλαδή τοῦ ἀνθρώπου εἶναι πνευματική καί ἔτσι ἔχει τήν δυνατότητα νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό, νά θεωθεῖ. Ἔγινε ὅμως ἡ θλιβερή «πτώση» (κεφ. 3), μέ τήν ὁποία ὁ ἄνθρωπος ἔχασε τήν ἀγαθή κοινωνία του μέ τόν Θεό καί στό σῶμα του ἦλθε ἡ φθορά· ἀλλά γιά τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου στήν ἁμαρτία καί ὅλη ἡ φύση καί κτίση δουλώθηκε στήν φθορά (3,18 ἑξ. Βλ. καί Ρωμ. 8, 19-22). Ἔτσι, ἀρχίζει τώρα ἡ ταλαίπωρη ζωή τοῦ ἀνθρώπου μετά τήν πτώση στήν ἁμαρτία (κεφ. 4 ἑξ.). Καί θά ἦταν ἀπελπιστική ἡ ζωή αὐτή, ἄν ὁ Θεός, ἀπό ἀγάπη, δέν ἔδινε τήν ὑπόσχεση ὅτι ἀπό τήν γυναίκα, καί μόνο ἀπό αὐτή, θά γεννηθεῖ Κάποιος, ὁ Ὁποῖος θά ἔχει θεϊκή δύναμη καί θά συντρίψει τό κεφάλι τοῦ Διαβόλου, πού παραπλάνησε τόν ἄνθρωπο καί παρήκουσε τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ (3,15). Ἡ παρήγορη αὐτή ὑπόσχεση εἶναι ἡ πρώτη προφητεία γιά τήν ἔλευση τοῦ Μεσσία, τοῦ Λυτρωτοῦ καί Σωτῆρα μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἡ προφητεία αὐτή εἶναι Εὐαγγέλιο, εἶναι τό «Πρωτο-εὐαγγέλιο», ὅπως ἔχει ὀνομασθεῖ. Ἄν δέν διδόταν αὐτή ἡ προφητεία θά ἦταν σέ ἀπελπισία ὅλο τό ἀνθρώπινο γένος.

5. Πολλοί ἅγιοι Πατέρες παραλλήλισαν πολλά ἀπό τό βιβλίο τῆς Γένεσης μέ αὐτά πού διαβάζουμε στήν Καινή Διαθήκη. Ἔτσι, στόν ὕπνο τοῦ Ἀδάμ γιά τήν πλάση τῆς Εὔας ἀπό τήν πλευρά του (βλ. Γεν. 2,21-22) οἱ Πατέρες βλέπουν τήν Γένεση τῆς Ἐκκλησίας κατά τήν σταύρωση τοῦ Χριστοῦ, ὅταν λογχίστηκε ἡ πλευρά Του καί ἔτρεξε αἷμα καί ὕδωρ (βλ. Ἰωάν. 19,34-35). Στήν σωτηρία τοῦ Νῶε καί τῆς οἰκογένειάς του ἀπό τόν κατακλυσμό μέσα στήν κιβωτό (βλ. Γεν. 6,7-8,16), οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας βλέπουν τήν δική μας σωτηρία ἀπό τήν ἁμαρτία μέσα στήν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία εἶναι ἡ «κιβωτός τῆς σωτηρίας μας». Καί ἡ θυσία τοῦ Ἰσαάκ, γιά τήν ὁποία διαβάζουμε στήν Γένεση (κεφ. 22), προτυπώνει τήν θυσία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ.  

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

Διάγραμμα τοῦ βιβλίου τῆς Γένεσης

Ι. Ἡ ἀρχική ἱστορία τοῦ ἀνθρώπου (1,1-11,27)

        Α. Δημιουργία καί πτώση τοῦ ἀθρώπου (1,1-5,32)

        Β. Κρίση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν κατακλυσμό καί τόν πύργο τῆς Βαβέλ (6,1-11,32)

ΙΙ. Ἡ ἀρχική ἱστορία τοῦ Ἰσραήλ (12,1-50,26)

        Α. Οἱ πατριάρχες καί οἱ φυλές τοῦ Ἰσραήλ (12,1-36,42)

        Β Ὁ Ἰσραήλ στήν Αἴγυπτο (37,1- 50,26)  

πηγή

ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ, ΠΑΣΧΑ 2016

IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

  ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, 1 Μαΐου 2016

ΠΑΣΧΑ 2016

1. Πάσχα ἡ σημερινή ἡμέρα, ἀδελφοί χριστιανοί, ἡ μεγαλύτερη γιορτή τῆς χριστιανοσύνης. Ὁ Ἀρχηγός τῆς πίστης μας, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, δέν εἶναι πεθαμένος, ἀλλά ἀναστημένος. Αὐτό γιορτάζουμε σήμερα: Τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ μας. Ὅλα τά ψευδοθρησκεύματα ἔχουν πεθαμένο ἀρχηγό. Ἐμεῖς ἔχουμε ἀναστημένο Ἀρχηγό. Ὁ ὄχλος τῶν Ἰουδαίων, καθοδηγούμενος ἀπό τούς «μορφωμένους» του, τούς Γραμματεῖς καί τούς Φαρισαίους, θανάτωσαν τόν Ἰησοῦ Χριστό καί τόν ἔβαλαν σέ τάφο. Καί ἔβαλαν μάλιστα καί φρουρά στρατιωτῶν, γιά νά φρουρεῖ τόν τάφο, μήν ἔρθουν τάχα οἱ μαθητές τοῦ Χριστοῦ καί κλέψουν τό σῶμα Του καί ποῦν ἔπειτα ὅτι ἀναστήθηκε. Ἀλλά περιμένετε, παρακαλῶ! Τί ἦταν αὐτό πού συνέβηκε τήν τρίτη ἡμέρα μετά τόν θάνατο τοῦ Χριστοῦ; Ἀναστήθηκε ὁ Χριστός! Τρόμαξαν οἱ στρατιῶτες, πού φρουροῦσαν τόν τάφο τοῦ Χριστοῦ, σάστισαν καί ἐξευτελίστηκαν οἱ ἄρχοντες τῶν Ἰουδαίων, ἀγαλλίασαν ὅμως οἱ μαθητές τοῦ Χριστοῦ καί ὅλοι οἱ πιστοί του καί διαλαλοῦσαν θαρρετά τήν Ἀνάστασή Του. Δέν ἦταν δυνατόν νά συμβεῖ διαφορετικά, ἀδελφοί χριστιανοί. Δέν ἦταν δυνατόν ἡ ψυχρή πλάκα τοῦ μνήματος νά κρατήσει τόν Χριστό στόν τάφο, γιατί ὁ Χριστός εἶναι Θεός. Καί ὅλο τό χῶμα τῆς γῆς δέν μπορεῖ νά θάψει τόν Θεό.

2. Ἡ ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀδελφοί χριστιανοί, διαποτίζει ὅλη τήν πίστη μας καί τήν λατρεία μας στόν Θεό, ἀλλά, γιά μᾶς τούς Ἕλληνες ἰδιαίτερα, ἔγινε δύναμη ἰσχυρή καί μᾶς ἔδωσε ὁρμή γιά τούς ἀγῶνες τῆς φυλῆς μας. Ὅπως οἱ Ἑβραῖοι σταύρωσαν τόν Χριστό, ἔτσι καί οἱ Τοῦρκοι σταύρωσαν καί ἔθαψαν τήν πατρίδα μας τήν Ἑλλάδα. Πραγματικά, τήν ἔβαλαν σέ τάφο. Καί ὅλοι πίστευαν ὅτι πάει πιά ἡ Ἑλλάδα!... Ἀλλά, τί εἶναι αὐτό πού συνέβηκε τήν 25η Μαρτίου τό 1821; Ὁ δικός μας Δημητσανίτης Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανός, τήν ἡμέρα πού γιόρταζε ἡ Παναγιά, ὕψωσε τό Λάβαρο τῆς Ἐπαναστάσεως καί ὅρκισε τούς Ἕλληνες νά ξεσηκωθοῦν σέ ἀγῶνα, γιά νά τινάξουν τόν τύραννο κατακτητή καί νά ἐλευθερωθοῦν. Δηλαδή νά ἀναστηθοῦν! Καί ἀναστηθήκαμε, ὦ χριστιανοί. Ἡ πατρίδα μας Ἑλλάδα βγῆκε ἀπό τόν τάφο δουλείας 400 χρόνων καί τρόμαξαν τά Βαλκάνια καί ὅλοι οἱ λαοί γιά τό θαῦμα αὐτό.

3. Καί τώρα πικρό νά τό πῶ, χριστιανοί μου, ἀλλά θά τό πῶ. Καί στά σημερινά τά χρόνια βάλθηκαν μερικοί νά θάψουν τά ἰδανικά μας, τήν πνευματική μας αὐτή περιουσία καί τά βιώματά μας, μέ τά ὁποῖα μεγαλούργησε ἡ φυλή μας καί δοξάστηκε στά πέρατα. Καί αὐτά τά βιώματα εἶναι ἡ πίστη μας καί ἡ παιδεία μας. Παλαιά ἔλεγε ἡ γιαγιά στό ἐγγονάκι της: «Ἄντε, παιδί μου, στό σχολειό νά μάθεις γράμματα, γιά νά μοῦ ἐξηγᾶς τό Εὐαγγέλιο»! Μά στά σημερινά τά χρόνια στά Σχολεῖα μας σκότωσαν τήν ὡραία ἑλληνική μας γλώσσα, μέ τό καλπάζον ὕφος της καί τήν μεγαλοπρέπειά της, καί στά Σχολεῖα μας πάλι δέν ἐπιτρέπεται νά διδάσκεται τό Εὐαγγέλιο σάν θρησκευτικό μάθημα, ὅπως γινόταν τόσα χρόνια μέχρι τώρα. Τήν μεγάλη αὐτή ζημιά στήν Παιδεία τῆς πατρίδας μας τήν ἔκανε ὁ σημερινός ὑπουργός τῆς Παιδείας. Αὐτός ὁ κύριος μέ ἀπόφασή του ἀφαίρεσε ἀπό τήν Παιδεία τήν ψυχή της, πού εἶναι ἡ πίστη στόν Ἰησοῦ Χριστό. Αὐτήν τήν πίστη στόν Ἰησοῦ Χριστό μέ τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία μάθαιναν καί σπούδαζαν μέχρι τώρα οἱ μαθητές στά Σχολεῖα μας μέ τό θρησκευτικό μάθημα. Ἀλλά ὁ κύριος ὑπουργός τό μάθημα αὐτό τό μεταβάλλει στά χρόνια μας σέ θρησκειολογία, λόγο, δηλαδή, γιά ὅλα τά θρησκεύματα.

Νέο σταύρωμα αὐτό καί νέα ταφή τῆς Πατρίδας μας!... Ἀλλά μή φοβᾶστε, χριστιανοί! Γρήγορα θά σβήσουν οἱ σταυρωτές καί θά καταπέσουν τά σχέδιά τους καί θά σαρωθοῦν καί θά πεταχθοῦν στούς κάδους τῶν ἀχρήστων καί αὐτοί οἱ ἴδιοι θά γραφοῦν μέ μελανά γράμματα, γιατί τόλμησαν νά ἀφαιρέσουν τήν ὀρθόδοξη παιδεία ἀπό τά χρυσᾶ μας παιδιά. Καί τό λέμε αὐτό μέ βεβαιότητα, γιατί πιστεύουμε στόν ἀναστάντα Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό, πού πάντα χαρίζει τήν ἀνάσταση στήν ἀγαπημένη μας πατρίδα τήν Ἑλλάδα, ἡ ὁποία Τόν πιστεύει καί Τόν λατρεύει ὀρθοδόξως καί Τόν θεολογεῖ μέ μεγάλους Πατέρες τῆς Ἑλληνικῆς φυλῆς μας.

Χριστός Ἀνέστη, ἀδελφοί μου χριστιανοί!

Χρόνια Σας πολλά!

Εὐλογία στίς οἰκογένειές Σας!

Νά ζήσει – καί θά ζήσει – ἡ Ὀρθόδοξη πίστη μας

καί ἡ πατρίδα μας Ἑλλάδα!

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

Επιστολή Μητροπολίτη Γόρτυνος Ιερεμία προς τους Εβραίους : Μην το αρνείστε, εσείς σταυρώσατε τον Ιησού Χριστό μας

Δημητσάνα-Μεγαλόπολη, Κυριακή 27 Ἀπριλίου 2014 

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

Ἐπιστολή πρός τούς Ἑβραίους τούς ἀρνουμένους ὅτι σταύρωσαν τόν Ἰησοῦ Χριστό μας

Ἀδελφοί χριστιανοί,

Χριστός Ἀνέστη!

1. Χθές, προχθές, μοῦ εἶπαν γιά ἕνα ραββῖνο Ἑβραῖο πού λέει καί πολυ-λέει ὅτι δέν εὐθύνονται οἱ Ἑβραῖοι γιά τήν Σταύρωση τοῦἸησοῦ Χριστοῦ καί ρίχνει τήν ὅλη εὐθύνη γιά τήν πράξη αὐτή στούς Ρωμαίους. Γιά τήν βεβαιότητα τοῦ πράγματος ζήτησα νάἀκούσω καί ἐγώ τήν ὁμιλία του. Ἀπό τήν ὁμιλία του προσωπικά μοῦ ἔκανε καλή ἐντύπωση ἡ προσπάθειά του νά ἀπαλλάξει τόἑβραϊκό ἔθνος του ἀπό τήν κατηγορία ὅτι βαρύνεται γιά τήν σταύρωση τοῦ Χριστοῦ, γιατί μέ αὐτό δηλώνει ὅτι τό θεωρεῖ ὡς μεγάλο κακό αὐτό πού ἔγινε.

Τό κακό δηλαδή νά καταδικασθεῖ σέ θάνατο ὁ ἀθῶος Ἰησοῦς Χριστός. Καί δέν θέλει λοιπόν νά βαρύνεται καί νά κακολογεῖται τόἔθνος του μέ μία τέτοια βαρειά κατηγορία. Πραγματικά, ὁ ὁμιλητής μέ ὅσα λέγει καί μέ τόν τρόπο πού τά λέγει φανερώνει ὅτι ἀγαπάει πολύ τό ἔθνος του, τό ἑβραϊκό ἔθνος, γι᾽ αὐτό καί προσπαθεῖ, χωρίςὅμως νά τό ἐπιτυγχάνει, νά ἀποδείξει ὅτι ὁ ἑβραϊκός λαός δέν ἔχει καθόλου σχέση μέ τήν σταύρωση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Δέν ἔχουνὅμως ἔτσι τά πράγματα, γιατί, ὅπως τό λέγουν καθαρά τά Εὐαγγέλια, στά ὁποῖα καταφεύγει συχνά ὁ ὁμιλητής, ὁ ἑβραϊκός λαός ἦταν πού φώναζε καί ἀπαιτοῦσε ἀπό τόν Ρωμαῖο ἡγεμόνα νά σταυρωθεῖ ὁ Ἰησοῦς καί νά ἐλευθερωθεῖ ὁ Βαραββᾶς. Ὁ Πιλᾶτοςἐπανειλημμένως ἔκανε τήν προσπάθεια, μέ τήν συγκινητική μάλιστα ἀνάμειξη τῆς γυναίκας του, νά μήν καταδικάσει τόνἸησοῦ, γιατί διεπίστωσε τήν ἀθωότητά του, ἀλλά οἱ Ἑβραῖοιἐπίμονα καί ἔντονα ἀπαιτοῦσαν τήν σταυρική καταδίκη του. Καί μάλιστα ἀπείλησαν τόν Πιλᾶτο ὅτι ἄν δέν τόν καταδικάσει, θά τόνἀναφέρουν στόν Καίσαρα, γιατί ὁ καταδικαζόμενος εἶπε τόν ἑαυτό του γιά «βασιλέα». Καί «πᾶς ὁ βασιλέα ἑαυτόν ποιῶν – εἶπαν –ἀντιλέγει τῷ Καίσαρι» (Ἰωάν. 19,12). Μάλιστα τόσο πεισματικοίἦταν οἱ Ἑβραῖοι στήν ἀπαίτησή τους πρός τόν Πιλᾶτο γιά τήν σταύρωση τοῦ Χριστοῦ, ὥστε, στόν δισταγμό τοῦ Πιλάτου ὅτι ὁδικαζόμενος εἶναι ἀθῶος καί θά συμβεῖ κακό, ἄν καταδικαστεῖ, οἱἙβραῖοι πῆραν πάνω τους τήν εὐθύνη καί εἶπαν: «Τό αἷμα του σέ μᾶς καί στά παιδιά μας» (Ματθ. 27,25). Φαίνεται λοιπόν καθαρά καί πεντακάθαρα ἀπό τά κείμενα τῶν ἱερῶν Εὐαγγελίων, τά ὁποῖα,ὅπως φαίνεται, ἔχει πολύ καλά ὑπ᾽ ὄψιν ὁ ὁμιλητής, ὅτι οἱ Ἑβραῖοι, οἱ ὁμοεθνεῖς τοῦ ὁμιλητοῦ, ὑπῆρξαν οἱ σταυρωτές τοῦ Κυρίουἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

2. Ἐπαναλαμβάνω ὅτι προσωπικά μοῦ ἄρεσε ἡ ἀγωνία τοῦὁμιλητοῦ νά μή βαρύνεται τό ἔθνος του γιά τήν καταδίκη τοῦἸησοῦ Χριστοῦ, γιατί αὐτό τό θεωρεῖ μεγάλη προσβολή καί μεγάλο κακό γιά τούς ὁμοεθνεῖς του. Γι᾽ αὐτό καί δέν σταματᾶ μέχρις ἐδῶτό λόγο του, ἀλλά, ἐπειδή τόν πιέζει ἡ ἀλήθεια τῶν κειμένων, κάνει μιά ὑποχώρηση καί λέγει: Ἔστω ὅτι τόν ἐσταύρωσαν οἱ Ἑβραῖοι τόν Χριστό ἀπαιτώντας ἀπό τόν Πιλᾶτο τήν καταδίκη του. Ἀλλά αὐτοί οἱ Ἑβραῖοι – λέγει – ἦταν μία μικρά, μία ἐλαχίστη μερίδα τοῦἙβραϊκοῦ λαοῦ καί δέν ἐκπροσωποῦσαν αὐτοί ὅλο τόν Ἑβραϊκό λαό. Καί πάλι μέ τό νέο του ἐπιχείρημα προδίδει ὁ ὁμιλητής τήνἀγωνία του νά μή στιγματίζεται ὁ λαός του μέ τό κακό τῆς σταυρώσεως τοῦ ἀθώου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τό ἐπιχείρημά του ὅμως δέν εἶναι καθόλου ἐπιστημονικό. Γιατί ὁ καιρός πού ἔγινε ἡκαταδίκη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἦταν τό Πάσχα τῶν Ἑβραίων. Καίὅπως γνωρίζει ὁ ἴδιος καί ξέρουμε ὅλοι ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη, κατά τίς τρεῖς μεγάλες Ἑβραϊκές ἑορτές, τῆς Σκηνοπηγίας, τοῦΠάσχα καί τῆς Πεντηκοστῆς, συγκεντρώνονταν στά Ἰεροσόλυμαὅλοι οἱ ἀπανταχοῦ τῆς γῆς Ἑβραῖοι γιά νά ἑορτάσουν στόν ἐκεῖμοναδικό Ναό τους τίς ἑορτές αὐτές. Μάλιστα, ὅταν δέν μποροῦσαν νά παρευρίσκονται καί στίς τρεῖς ἑορτές, ὁπωσδήποτε τήν ἑορτή τοῦ Πάσχα τό θεωροῦσαν ἱερή ὑποχρέωση καίἐπιτακτική τους ἀνάγκη νά εἶναι στά Ἰεροσόλυμα. Ἄρα, κατά τήν καταδίκη τοῦ Χριστοῦ δέν ἦταν στά Ἰεροσόλυμα οἱ λίγοι μόνο ἐκεῖμόνιμοι Ἰουδαῖοι κάτοικοι, ἀλλά, γιά τήν ἑορτή τοῦ Πάσχα, εἶχε συντρέξει στήν πόλη πλῆθος Ἰουδαίων. Οἱ ἱστορικοί ὑπολογίζουνὅτι τήν ἑορτή τοῦ Πάσχα συγκεντώνονταν στά Ἰεροσόλυμα ἕναἑκατομμύριο Ἑβραῖοι! Ἔπειτα, τό Ἑβραϊκό Συνέδριο («Σανχεντρίν»), τό ὁποῖο ἐπανειλημμένως μνημονεύει ὁ ραββῖνοςὁμιλητής, ἐθεωρεῖτο ἀπό ὅλους τούς Ἑβραίους αὐθεντία καί γι᾽αὐτό οἱ ἀποφάσεις του ἐξέφραζαν τήν γνώμη ὅλου τοῦ ἰουδαϊκοῦλαοῦ.

3. Καί ἕνα ἄλλο θέλουμε νά ποῦμε στόν ὁμιλητή καί νά τελειώσουμε τόν λόγο: Ἐάν τό σύνολο καί τό πλῆθος τῶν Ἑβραίων διαφωνοῦσε μέ τήν ἀπόφαση τῆς σταυρικῆς καταδίκης τοῦΧριστοῦ ἀπό τούς Ἑβραίους τῆς Ἰερουσαλήμ, θά ἔπρεπε στήν συνέχεια τῶν ἐτῶν νά ἔχουμε μία ἐπίσημη δήλωσή τους ὅτι διαφωνοῦν πρός τήν καταδίκη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί νάἐκφράσουν τήν διαφωνία τους αὐτή μέ τό νά τόν πιστεύσουν ὡς τόν πραγματικό Μεσσία, ὡς τόν ἀληθινό Υἱό τοῦ Θεοῦ. Δέν ἔχουμεὅμως τέτοια ὡραία δήλωση καί τέτοιο ὡραῖο φαινόμενο, πλήν βεβαίως τῶν ἐξ Ἰουδαίων χριστιανῶν, γιά τούς ὁποίους διαβάζουμε στά ἱερά κείμενα τῆς Καινῆς Διαθήκης. Μάλιστα ἐκφράζουμε καί τήν λύπη μας γιά τόν ἴδιο Ἑβραῖο ραββῖνο ὁμιλητή, γιατί τόνἸησοῦ μας δέν τόν δέχεται ὡς πραγματικό Μεσσία, ἀλλά ὡς ἕνα κοινό ἄνθρωπο πού ἦρθε κι αὐτός νά κάνει μία ὁμαδούλα. Καί ἐδῶτοῦ σημειώνουμε τήν ἀντίφασή του: Ἀν ὁ γιά μᾶς Κύριος Ἰησοῦς Χριστός εἶναι γι᾽ αὐτόν ἕνας ψευδομεσσίας πρός τί ἡ τόση τουἀγωνία στήν ὁμιλία του, νά ἀποσύρει ἀπό τούς Ἑβραίους τήν κατηγορία γιά τήν σταυρική του καταδίκη; Καί μία ἄλλη ἀντίφαση θέλουμε νά σημειώσουμε στόν ὁμιλητή, στήν ὁποία θέλουμε καί νά μᾶς ἀπαντήσει. Στήν ὁμιλία του ἀναφέρεται συχνά στήν Παλαιά Διαθήκη. Τό ἱερό αὐτό βιβλίο ἐμεῖς τό λέμε «Παλαιά Διαθήκη», γιατί δεχόμαστε τόν Ἰησοῦ Χριστό ὡς τόν πραγματικό Μεσσία καίὅτι τά λόγια Του καί τά λόγια τῶν μαθητῶν Του συνιστοῦν τήν «Καινή Διαθήκη». Τήν Παλαιά δηλαδή Διαθήκη τήν ὀνομάζουμεἔτσι, γιατί τήν ἀντιπαραθέτουμε πρός τήν ὑπάρχουσα Καινή Διαθήκη. Γιά τόν ραββῖνο ὁμιλητή, πού δέν δέχεται τόν Ἰησοῦ μας γιά πραγματικό Μεσσία, ποιά εἶναι γι᾽ αὐτόν ἡ Καινή Διαθήκη,ὥστε νά ὁμιλεῖ γιά «Παλαιά»;

Τέλος πάντων, ἀδελφοί μου χριστιανοί, ὅπως μοῦ φαίνεται καίὅπως μοῦ εἶπαν καί ἄλλοι, ὅπως ἔχουμε πρόβλημα μέ τούς Παπικούς καί τούς Οἰκουμενιστές, γρήγορα θά ἔχουμε πρόβλημα καί μέ τούς Ἰουδαίους καί τούς Ἰουδαϊστές. Πολλά φίδια ζώνουν τήν πίστη μας! Ἀλλά δέν θά ἐκλείψουν οἱ μαχητές, οἱ στρατιῶτες τῆς Ὀρθοδοξίας. Ὄχι, νά μήν ἐκλείψουν, Χριστέ καί Παναγία μας!

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

Πηγή

Γόρτυνος Ιερεμίας: Αυτοί εδώ κατηγορούν τους άγιους Πατέρες ότι δεν είχαν σωστή βάση διαλόγου με τους αιρετικούς.

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΛΛΟΥΣΑ ΝΑ ΣΥΝΕΛΘΕΙ «ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΟΔΟ» (α)

1. Παρακαλώ, αδελφοί χριστιανοί, να προσέξετε ιδιαίτερα αυτά που θα σας πω στο σημερινό μου κήρυγμα, γιατί είναι πολύ σοβαρά!
Θα έχετε ακούσει ότι τώρα την ημέρα της Πεντηκοστής πρόκειται να γίνει μία Οικουμενική Σύνοδος, την οποία έχουν ονομάσει «Αγία και Μεγάλη Σύνοδος». 

Σαν βαπτισμένοι και μυρωμένοι χριστιανοί που είστε, ανήκετε στην Οικογένεια του Θεού, που λέγεται «Εκκλησία», είστε ο λαός του Θεού, και πρέπει λοιπόν να γνωρίζετε για το θέμα που θα σας μιλήσω σήμερα, για την μέλλουσα να συγκληθεί Οικουμενική Σύνοδο. Για την εγκυρότητα των Ιερών Συνόδων απαιτείται η αναγνώρισή τους από τον λαό, από Σας, δηλαδή! Αν ο ευσεβής λαός απορρίψει μία Σύνοδο δεν ισχύει πιά αυτή, γιατί, όπως το είπαν παλαιά οι Πατριάρχες της Ανατολής με εγκύκλιό τους, «ο Φύλακας της Ορθόδοξης πίστης είναι ο λαός».

2. Κατά πρώτον, χριστιανοί μου, πρέπει να σας πω ότι η Εκκλησία πάντοτε έκανε Συνόδους, και σήμερα λοιπόν πρέπει να κάνει το ίδιο. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι οι Οικουμενικές Σύνοδοι είναι επτά και σταματάμε εκεί. Όχι! Πάντοτε στην Εκκλησία αναφαίνονται αιρέσεις και διάφορα προβλήματα γύρω από την πολιτεία και την διοίκηση των χριστιανών· και γι᾽ αυτό πρέπει να συγκαλούνται Οικουμενικές Σύνοδοι για την καταδίκη των αιρέσεων και για την λύση των παρουσιαζομένων προβλημάτων. Και επειδή, όπως το λέει ο Άγιος Αθανάσιος, το πρώτο για το οποίο συγκαλείται η Σύνοδος των Επισκόπων είναι για την καταδίκη μιάς κάποιας αίρεσης, οπωσδήποτε πρέπει, στις μέρες μας τουλάχιστον, να συνέλθει Οικουμενική Σύνοδος, για να καταδικάσει την μεγαλύτερη από όλες τις αιρέσεις των αιώνων, τον Οικουμενισμό. Πρέπει, λοιπόν, να συγκληθεί και τώρα στην Εκκλησία μας μία πανορθόδοξη Οικουμενική Σύνο­δος και ήδη έχει αργήσει.

3. Αλλά ενώ, χριστιανοί μου, θεωρούμε αναγκαία την σύγκληση μιάς Οικουμενικής Συνόδου, όμως για την σύγκληση της «Αγίας και Μεγάλης Συνόδου», όπως την εκάλεσαν, ειδικά γι᾽ αυτήν την Σύνοδο έχουμε κάποια αμφιβολία και δυσπιστία, πριν ακόμη συγκληθεί. Και η αμφιβολία μας δημιουργείται από τις Προσυνοδικές Διασκέψεις που έγιναν, για να ετοιμάσουν τα θέματα, το υλικό για την Μεγάλη αυτή Σύνοδο. Για την Σύνοδο αυτή πραγματικά έγινε μεγάλη-μεγάλη προετοιμασία πολλών ετών. Οι ετοιμασίες άρχισαν από το 1932! Πριν από 85 περίπου χρόνια δηλαδή! Και ενώ έγινε τόσων ετών προετοιμασία, δεν μας είναι καθόλου ελπιδοφόρα η προετοιμασία αυτή. Για να μη σας κουράσω με πολλά αναφέρομαι μόνο στην σημαντική Γ´ Προσυνοδική Διάσκεψη στο Σαμπεζύ της Γενεύης το 1986. Δυστυχώς στην Διάσκεψη αυτή πάρθηκαν αποφάσεις ξένες προς την Ορθόδοξη Παράδοση, αποφάσεις που απηχούν το πνεύμα της παναίρεσης του Οικουμενισμού. Για παράδειγμα: (α) Σε κάποιο θέμα της Διάσκεψης αυτής οι αιρέσεις παπισμός και προτεσταντισμός λέγονται «Χριστιανικές Εκκλησίες». Γιατί στην Διάσκεψη έγινε θέμα για την σχέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας «μετά των λοιπών Χριστιανικών Εκκλησιών», όπως ακριβώς γράφεται. Το θέμα είναι σοβαρό, γιατί η ίδια έκφραση επαναλήφθηκε και σήμερα, το 2016, σε σχετική Διάσκεψη. Ώστε οι αιρετικοί αποτελούν «Εκκλησία»; Όχι, χριστιανοί μου! Η Εκκλησία είναι ΜΙΑ και αυτή είναι η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ! Το θέμα είναι πολύ σοβαρό, γιατί αν και οι αιρετικοί αποτελούν «Εκκλησία», τότε ποια τέλος πάντων είναι η ΜΙΑ Εκκλησία, για την οποία λέγουμε στο «Πιστεύω» μας, «εις μίαν, αγίαν, καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησίαν»;Οι αιρετικοί είναι έξω από την Εκκλησία. Δεν είναι Εκκλησία.
(β) Ακόμη κατά την συζήτηση στην Γ´ αυτή Διάσκεψη στο Σαμπεζύ της Γενεύης ειπώθηκε ότι είναι καλοί οι διάλογοι με τους αιρετικούς Αγγλικανούς, γιατί αποτέλεσμα των διαλόγων αυτών ήταν η αναγνώριση των αγγλικανικών χειροτονιών. Και η αναγνώριση αυτή θεωρήθηκε ως βήμα προόδου! ᾽Αλλά δεν σκέφθηκαν οι Σύνεδροι της Διάσκεψης ότι είναι αδύνατη η αναγνώριση της ιερωσύνης σε αιρετικούς, αν αυτοί πρώτα δεν αποκηρύξουν την αίρεσή τους και την πλάνη τους;

(γ) Θα γνωρίζετε, χριστιανοί μου, ότι γίνονται διάλογοι με τους Παπικούς (τους «Καθολικούς», όπως επικράτησε να λέγονται), με σκοπό να αρνηθούν αυτοί τις αιρέσεις τους και να επανέλθουν πάλι στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Να ενωθούμε δηλαδή πάλι με αυτούς. Οι διάλογοι αυτοί άρχισαν μετά το Σχίσμα το 1054 μ.Χ. Οι άγιοι Πατέρες μας όμως από παλαιά σαν βάση, απαράβατη βάση, της ένωσής μας με τους Καθολικούς έθεσαν τον όρο αυτοί να απαρνηθούν τις αιρετικές διδασκαλίες τους και να επιστρέψουν στην Ορθοδοξία. Επειδή όμως οι Καθολικοί επιμένουν στις πλάνες τους, γι᾽ αυτό και οι διάλογοι είναι χωρίς αποτέλεσμα. Αλλά στην Γ´ Διάσκεψη στο Σαμπεζύ, για την οποία μιλάμε, ειπώθηκε και ότι αιτία της αποτυχίας των διαλόγων μας με τους Καθολικούς είναι ότι οι διάλογοι στηρίχθηκαν σε όχι ορθή δική μας βάση και διεξήχθηκαν σε όχι γνήσιο δικό μας χριστιανικό πνεύμα!... Εδώ δηλαδή κατηγορούνται οι άγιοι Πατέρες και αυτός ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ότι δεν είχαν σωστή βάση διαλόγου με τους αιρετικούς. Και έρχονται τώρα νέοι πατέρες αυτοί (!..) – «νεοπατερική θεολογία» – να θέσουν άλλη βάση και όχι τα ορθόδοξα δόγματα, που ήταν η βάση των αγίων Πατέρων. Ποια θα είναι η νέα βάση των διαλόγων; Αυτή που λέει ο Οικουμενισμός: Η αγαπολογία! Και ακόμη ειπώθηκε στην Διάσκεψη, ως Προσυνοδική Διάσκεψη για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο που πρόκειται να γίνει, ειπώθηκε, λέγω, ότι στον διάλογό μας με τους Καθολικούς θα γνωρίσουμε ημείς οι Ορθόδοξοι την «σοβαρότητα των Εκκλησιών της Δύσεως»!... Αλλά οι αιρέσεις ούτε «Εκκλησίες» είναι, ούτε «σοβαρότητα» έχουν, αλλά μόνο πλάνες και γελοιότητες.

4. Με τέτοιο λοιπόν πνεύμα που επικρατεί σε προδιασκέψεις για την μέλλουσα να συγκροτηθεί Μεγάλη Σύνοδο, φοβούμεθα για τις αποφάσεις της. Όμως, αποβλέποντες στην αγιότητα και την θεολογία των Ιεραρχών, που θα συμμετάσχουν σ᾽ αυτήν, και, προ παντός, πιστεύοντες στον Ιδρυτή της Εκκλησίας μας, τον Κύριόν μας Ιησούν Χριστόν, ευχόμεθα η Σύνοδος αυτή να είναι συνέχεια των προηγουμένων μεγάλων Αγίων Οικουμενικών Συνόδων.

Το δικό σας έργο, αδελφοί χριστιανοί, είναι πρώτον μεν να κάνετε προσευχή στην Υπεραγία Θεοτόκο, που είναι η κορυφή των Ορθοδόξων δογμάτων, κατά το «Χαίρε των δογμάτων Αυτού (δηλαδή του Χριστού) το κεφάλαιον», και «της Εκκλησίας ο ασάλευτος πύργος», να φωτίσει όλους τους Ιεράρχας να θεολογήσουν ορθώς κατά την «Αγία και Μεγάλη Σύνοδο» που πρόκειται να συνέλθει. Στην προσευχή σας δε, χριστιανοί μου, να λέτε ακόμη ότι «αν, Παναγία μου, η Σύνοδος αυτή πρόκειται να μην είναι σε όλα της ορθόδοξη, να μη γίνει». Αλλά και αν, χριστιανοί μου, γίνει η «Αγία και Μεγάλη Σύνοδος», όπως την ονόμασαν, και φανεί καθαρά ότι οι αποφάσεις της είναι ενάντιες προς την διδασκαλία των Αγίων Πατέρων, προς την διδασκαλία δηλαδή των προηγουμένων Οικουμενικών Συνόδων της Εκκλησίας μας, τότε, απλούστατα, δεν θα την δεχθούμε. Θα την αποκηρύξουμε. Στην Εκκλησιαστική μας Ιστορία έχουν συμβεί τέτοια γεγονότα. Σείς ο ευσεβής λαός πρέπει να αγρυπνείτε με προσευχή και να υπακούετε στους ποιμένες, οι οποίοι ορθοτομούν τον λόγο της αληθείας. Στους άλλους, τους οικουμενιστές, ανυπακοή!
Το θέμα δεν τελείωσε. Θα το συνεχίσουμε και με το επόμενο κήρυγμα.

Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας 

Γόρτυνος Ιερεμίας: Η προσευχή είναι η αιτία όλων των καλών

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑ
ΟΜΙΛΙΑ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ (ΑΑΠ 32,783Ε-789Ε)

ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ

1. Διάβασα, αδελφοί μου χριστιανοί, μία ωραία ομιλία του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, περί προσευχής. Μου άρεσε πολύ η ομιλία αυτή και επιθυμώ να σας την προσφέρω με λίγα απλά λόγια. Στην αρχή της ομιλίας του ο Χρυσόστομος ονομάζει την προσευχή «κεφάλαιον παντός αγαθού», ότι δηλαδή η προσευχή είναι η αιτία όλων των καλών. Πραγματικά, αδελφοί μου, όλα τα καλά προέρχονται από την προσευχή. Έτσι, αυτό που θέλουμε για το καλό της ψυχής μας και το καλό της ζωής μας γενικά να το λέγουμε και να το παρακαλούμε στον Θεό με την προσευχή. 

Αλλά το μεγαλύτερο και γλυκύτερο καλό που μας δίνει η προσευχή είναι ότι μας κάνει την τιμή να μιλάμε για τον Θεό! «Πας ο προσευχόμενος τω Θεώ διαλέγεται», λέει ο Χρυσόστομος. Πόσο μεγάλη τιμή, πραγματικά, το να μιλάς με τον Θεό!.. Αυτή η τιμή, λέγει ο άγιος πατέρας, μας εξομοιώνει με τους αγγέλους. Ναί, η προσευχή, αγαπητοί μου, είναι το κοινό έργο των αγγέλων και των ανθρώπων. Αλλά και η προσευχή ξεχωρίζει τους ανθρώπους από τα ζώα, γιατί τα ζώα δεν προσεύχονται. «Αύτη σε χωρίζει των αλόγων, αύτη συνάπτει τοις αγγέλοις» (Χρυσόστομος)!

2. Αλλά αυτός που μιλάει στον Θεό με την προσευχή, μόνο με αυτό που κάνει, γίνεται δικαιότερος και οσιώτερος. Και να πως: Όποιος συνομιλεί συνέχεια με κάποιον παίρνει απ᾽ αυτόν την σκέψη του και το ήθος του. Έτσι, όσοι συνομιλούν με σοφούς παίρνουν απ᾽ αυτούς την φρόνησή τους και την σοφία τους. Το ίδιο, λέει ο Χρυσόστομος γι᾽ αυτούς που προσεύχονται. Συνομιλούντες με τον Θεό παίρνουν την καλοκαγαθία και την σοφία και τους τρόπους επιείκειας του Θεού. Έτσι, καταλήγουμε να πούμε ότι αιτία και αφορμή όλων των αρετών είναι η προσευχή και χωρίς την προσευχή δεν μπορούμε να πετύχουμε τίποτε. «Μηδέν δύνασθαι των συντελούντων εις ευσέβειαν εισελθείν εις ψυχήν, προσευχής και δεήσεως έρημον», λέγει ο Χρυσόστομος.

Έπειτα, όσοι προσεύχονται σωστά, δεν ανέχονται μετά την προσευχή τους ούτε να κάνουν, αλλά ούτε και να σκεφθούν κάτι, που θα είναι ανάξιο για την προσευχή, που προ ολίγου γεύθηκαν. Ναί! Όσοι διαλέχθηκαν με τον Θεό στην προσευχή, δεν τους κάνει όρεξη να σκεφθούν έπειτα για αισχρές ηδονές και να ανοίξουν έτσι δρόμο στον διάβολο (δούναι τω διαβόλω πάροδον επί την διάνοιαν»), να κατοικήσει στην ψυχή τους.
 

3. Η προσευχή, λοιπόν, είναι πρώτον συνομιλία με τον Θεό, είπε ο Χρυσόστομος. Είναι «νεύρα της ψυχής» λέγει στην συνέχεια ο άγιος πατέρας. Και όπως το σώμα συγκρατείται από τα νεύρα και έτσι μόνο μπορεί να στέκεται και να τρέχει, και χωρίς τα νεύρα διαλύεται, έτσι και με την προσευχή. Είναι τα νεύρα της ψυχής. Οι ψυχές μας στέκονται και κινούνται στον δρόμο της ευσέβειας με την προσευχή. «Παραλύσαμε», χριστιανοί μου, πνευματικά, αν σταματήσουμε την προσευχή. Αν σταματήσουμε την προσευχή, είναι σαν να βγάλουμε το ψάρι από την θάλασσα. Ναί, χριστιανοί μου! Όπως το ψάρι έγινε για την θάλασσα, έτσι και η ψυχή μας έγινε για τον Θεό! Σπαρταράει το ψάρι έξω από την θάλασσα και πεθαίνει η ψυχή μας, όταν δεν έχει σχέση και συνομιλία με τον Θεό. «Αν της προσευχής αποστερήσης σαυτόν, ταυτόν ποιήσεις, ώσπερ αν ει τον ιχθύν εκ του ύδατος εξήγαγες· ώσπερ γαρ εκείνω (στο ψάρι) ζωή και ύδωρ, ούτω σοι η προσευχή», λέει ωραία ο άγιος Χρυσόστομος.

4. Στο τέλος της ομιλίας του ο άγιος πατέρας καταφεύγει στην Αγία Γραφή για να στηρίξει αυτά που είπε, ότι δηλαδή η προσευχή έχει μεγάλη δύναμη και αυτή σώζει και αγιάζει τον πιστό.
(α) Για την δύναμη της συνεχούς προσευχής μίλησε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, όταν είπε για τον σκληρό εκείνο κριτή, που ούτε Θεό φοβόταν ούτε ανθρώπους εντρεπόταν· μια όμως αδικημένη χήρα τον παρακαλούσε συχνά να την δικαιώσει από τον αντίδικό της. Και ο κριτής, αν και άσπλαχνος, όμως, επειδή ενοχλείτο συνεχώς από την χήρα, της εκπλήρωσε το αίτημά της και την δικαίωσε. Και αν ο σκληρός κριτής ενήργησε έτσι, ο πολυεύσπλαχνος Θεός δεν θα ακούσει τις προσευχές των παιδιών Του που κράζουν σ᾽ Αυτόν μέρα και νύκτα; Θα τις ακούσει βεβαίως (βλ. Λουκ. 18,1-8).
(β) Η Αγία Γραφή πάλι μας λέει ότι η προσευχή σώζει έθνη και πόλεις και όλη την οικουμένη. Και ως μαρτυρία γι᾽ αυτό φέρει ο Χρυσόστομος τον απόστολο Παύλο. Προσευχόταν για όλο τον κόσμο, γι᾽ αυτό και τον χαρακτηρίζει «φύλακα της οικουμένης»· αυτός, «διά της συνεχούς δεήσεως πάντα τα έθνη διέσωσε», λέγει ο Χρυσόστομος. «Κάμπτω τα γόνατά μου – δηλαδή, γονατίζω, λέει ο απόστολος Παύλος – προσευχόμενος προς τον Πατέρα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, “εξ ου πάσα πατριά” ( δηλαδή, από τον οποίον κάθε γένος) στον ουρανό και στην γη παίρνει το όνομα».
(γ) Και τι προσεύχεται ο Απόστολος Παύλος; Προσεύχεται «κατοικήσαι τον Χριστόν εν ταίς καρδίαις υμών» (Εφ. 3,14-17). Βλέπεις, λέει ο Χρυσόστομος, πόση δύναμη έχει η προσευχή; Κάνει τις καρδιές των ανθρώπων Ναούς, κατοικία Χριστού. Πραγματικά, ποιο άλλο μεγαλύτερο εγκώμιο μπορεί να ειπωθεί για την προσευχή από το ότι αυτή μας κάνει Ναούς του Χριστού; «Κατοικήσαι τον Χριστόν εν ταίς καρδίαις υμών»! «Ον ου χωρούσιν ουρανοί, ούτος εις ψυχήν εισέρχεται ζώσαν εν προσευχαίς» (Χρυσόστομος)!
(δ) Από τις επιστολές του Αποστόλου Παύλου θα δούμε, αγαπητοί μου, ότι όλο το αποστολικό του έργο και όλα τα θαυμαστά του έργα, το να αντέχει σε φυλακίσεις, το να υπομένει δαρμούς, το να διώχνει δαίμονες, το να ανασταίνει νεκρούς, το να θεραπεύει αρρώστους, όλα αυτά τα πετύχαινε με την προσευχή! Όση δύναμη έχουν τα νερά για τα δέντρα, το ίδιο και οι προσευχές στην ζωή των αγίων, λέει ο Χρυσόστομος. «Ην γαρ επί των δένδρων ισχύν έχει τα ύδατα, ταύτην επί του βίου των αγίων αι προσευχαί»!

(ε) Ας θυμηθούμε τους ραβδισμούς και την φυλάκιση του Αποστόλου Παύλου στους Φιλίππους της Μακεδονίας μαζί με τον Σίλα (βλ. Πραξ. κ. 16). Αλλά έγινε μεγάλο θαύμα τότε: Έγινε μεγάλος σεισμός και σαλεύθηκαν τα θεμέλια της φυλακής και άνοιξαν όλες οι πόρτες της και ελευθερώθηκαν όλοι οι φυλακισμένοι. Στην συνέχεια σώθηκε ψυχικά και ο δεσμοφύλακας, γιατί πίστεψε στον Χριστό. Ποιος το έκανε το θαύμα αυτό; Το έκανε η προσευχή! Γιατί λέει η διήγηση στο βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων: «Περί δε το μεσονύκτιον Παύλος και Σίλας προσευχόμενοι ύμνουν τον Θεόν» (16,25).
(στ) Γι᾽ αυτό και ο Απόστολος, γνωρίζοντας την δύναμη της προσευχής, λέει σε όλους τους χριστιανούς: «Τη προσευχή προσκαρτερείτε, γρηγορούντες εν αυτή, εν ευχαριστία» (Κολ. 4,2). Να προσεύχονται και μάλιστα να επιμένουν στην προσευχή. Να γρηγορούν στην προσευχή. Και ακόμη περισσότερο λέγει στην συνέχεια και το άλλο το σημαντικό: Να προσεύχονται και γι᾽ αυτόν και όλους τους κήρυκες, για να κηρύττει με παρρησία το Ευαγγέλιο και να ευλογείται το κήρυγμά του. «Ίνα μοι δοθή λόγος – λέγει – εν ανοίξει του στόματός μου εν παρρησία, λαλήσαι το μυστήριον του Ευαγγελίου» (στιχ. 3). Τόση παρρησία έχουν οι προσευχές, χριστιανοί μου, ώστε να μπορεί ένας απλός χριστιανός να προσεύχεται και για τον απόστολο Παύλο. Να παρακαλεί, δηλαδή, ένας απλός στρατιώτης τον βασιλιά για έναν πολύ μεγάλο στρατηγό!

(ζ) Άλλο παράδειγμα για την δύναμη της προσευχής από την Αγία Γραφή φέρει ο Χρυσόστομος τον μέγα πάλι απόστολο Πέτρο, που φυλακίστηκε και αυτός για το κήρυγμα του Ευαγγελίου. Αλλά όπως λέγει ο ευαγγελιστής Λουκάς, «γινόταν γι᾽ αυτόν ένθερμη προσευχή στον Θεό από όλη την Εκκλησία». Και έγινε το θαύμα! Η προσευχή της Εκκλησίας άνοιξε τις πύλες της φυλακής και ελευθερώθηκε ο Απόστολος (βλ. Πραξ. 12,5 εξ.).
(η) Ο Μωυσής πάλι έσωσε τον λαό του Ισραήλ από τους Αμαληκίτες με την προσευχή του, που την έκανε κάνοντας και τον Σταυρό του, γιατί είχε τεταμένα τα χέρια του και το σώμα του σχημάτιζε Σταυρό (βλ. Εξ. 17,10-11).
(θ) Η προσευχή νίκησε την φωτιά στην περίπτωση των Τριών Παίδων στην κάμινο και νίκησε και τα λιοντάρια στην περίπτωση του προφήτου Δανιήλ (βλ. Δαν. 6,14 εξ).
(ι) Η προσευχή γέννησε τον προφήτη Σαμουήλ από την στείρα μητέρα του την Άννα (βλ. Α´ Βασ. κ. 1).
(ια) Με την προσευχή ο βασιλεύς Εζεκίας έτρεψε σε φυγή το πλήθος των Περσών (βλ. Δ´ Βασ. κ. 18). Ενώ εκείνοι που έφεραν στο τείχος πολεμικές μηχανές, ο Εζεκίας οχύρωνε το τείχος του με την προσευχή, λέγει χαρακτηριστικά ο Χρυσόστομος.
(ιβ) Η προσευχή έσωσε τους Νινευίτες. Τους έσωσε από την βέβαιη καταστροφή τους (βλ. Ιωάν. κ. 3).
Και γενικά λέγει ο Χρυσόστομος, «ότι είναι για το σπίτι το θεμέλιο, το ίδιο είναι και για την ψυχή μας η προσευχή»!
Γι᾽ αυτό, χριστιανοί μου, ποτέ να μην παραλείπουμε την προσευχή, γιατί απ᾽ αυτήν εξαρτάται η πνευματική μας πρόοδος και η σωτηρία μας, αλλά και όλα τα αγαθά της ζωής μας.

Με πολλές ευχές
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως 

Τὸ Filioque

1. Μιλώντας, ἀγαπητοί μου, γιά τήν Ἁγία Τριάδα, τόν Θεό μας, σήμερα θά πῶ γιά μιά μεγάλη διαφορά μεταξύ ἡμῶν τῶν Ὀρθοδόξων καί τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν. Θά σᾶς μιλήσω γιά τό Φιλιόκβε. Εἶναι μεγάλη καί σημαντική ἡ διαφορά αὐτή, ἄν καί μερικοί τήν λέγουν μικρή καί ἀσήμαντη. Ξέρουμε ὅτι τά τρία Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Πατέρας, ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, εἶναι ὁμοούσια.

Ἀλλά ξέρουμε πάλι ὅτι τό καθένα Πρόσωπο ἔχει καί ἕνα ἰδικό του, ἕνα προσωπικό ἰδίωμα, πού τό διακρίνει ἀπό τό ἄλλα Πρόσωπα. Δηλαδή, ἡ Ἁγία Τριάδα εἶναι καί ἀμέριστη, ἀλλά εἶναι καί μερισμένη. Ὅπως τό λέγει ἀκριβῶς ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, «ἀμέριστος ἐν μεμερισμένοις ἡ θεότης»!1 Τά προσωπικά ἰδιώματα τῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὅπως λέγαμε στό προηγούμενο κήρυγμά μας, εἶναι τά ἑξῆς: Ὁ Πατέρας εἶναι ἀγέννητος, εἶναι «αὐτογενής», καί εἶναι καί ἡ πηγή γιά τήν ὕπαρξη τῶν δύο ἄλλων Προσώπων.

Ὁ Υἱός γεννᾶται ἀπό τόν Πατέρα καί τό ῞Αγιο Πνεῦμα ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα. Δηλαδή, ὁ Υἱός ἔχει διαφορετική σχέση μέ τόν Πατέρα ἀπό αὐτή τήν σχέση πού ἔχει τό Ἅγιο Πνεῦμα μέ τόν Πατέρα. Ὁ μέν Υἱός γεννᾶται ἀπό τόν Πατέρα, τό δέ Ἅγιο Πνεῦμα ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα. Ἄλλο τό «γεννᾶται» καί ἄλλο τό «ἐκπορεύεται».2




2. Σ᾽ αὐτό τό σημεῖο, ἀδελφοί μου, συγκρουόμαστε ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι μέ τούς Ρωμαιοκαθολικούς• γιατί αὐτοί πιστεύουν καί ὁμολογοῦν ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐκπορεύεται ὄχι μόνο ἀπό τόν Πατέρα, ἀλλά «καί ἀπό τόν Υἱόν». «Φιλιόκβε» (Filioque) λέγεται στήν λατινική γλώσσα ἡ ἔκφραση αὐτή.

Τήν πίστη αὐτή, ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐκπορεύεται καί ἀπό τόν Υἱό, τήν ἐξέφρασε στά γραπτά του ὁ ἅγιος Αὐγουστῖνος καί τήν χρησιμοποίησε ἡ Σύνοδος πού ἔγινε στήν Φλωρεντία τό 1438 γιά τήν ἕνωσή μας μέ τούς Δυτικούς.

Δηλαδή, ὁ ἱερός Αὐγουστῖνος, καί μαζί του οἱ Δυτικοί, πιστεύουν δύο προαιώνιες ἐκπορεύσεις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος: Μία ἀπό τόν Πατέρα καί μία ἀπό τόν Υἱό. 



3. Θά μιλήσω ἀμέσως γιά τήν πλάνη καί τήν αἵρεση αὐτή τῶν Δυτικῶν. Γιά νά τήν νοήσουμε ὅμως καλύτερα τήν πλάνη αὐτή, θέλω νά ξεκαθαρίσω πρῶτα τήν δική μας πίστη γιά τό Ἅγιο Πνεῦμα καί νά πῶ ὅτι: Καί ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι πιστεύουμε γιά τό Ἅγιο Πνεῦμα ὅτι, ὅπως ἐκπορεύεται προαιώνια μόνο ἀπό τόν Πατέρα (βλ. Ἰωάν. 15,26), ἔτσι ἀποστέλλεται καί φανερώνεται ἐν χρόνῳ στον κόσμο ἀπό τόν Υἱό (βλ. πάλι Ἰωάν. 15,26).

Ναί, ἀδελφοί μου. Ἀκοῦστε: Γιά τόν Ἰησοῦ Χριστό πιστεύουμε δύο γεννήσεις. Ἡ μία εἶναι ἀπό τόν Θεό Πατέρα προαιώνια, «πρό πάντων τῶν αἰώνων». Ἡ δεύτερη ὅμως γέννηση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἔγινε ἐν χρόνῳ ἀπό τήν Παναγία Μητέρα Του, στίς ἡμέρες τοῦ βασιλιᾶ Ἡρώδη.

Ἔτσι, λοιπόν, καί γιά τό Ἅγιο Πνεῦμα: Πιστεύουμε ὅτι ἐκπορεύεται προαιώνια ἀπό τόν Θεό Πατέρα, ἀλλά στόν κόσμο στέλνεται ἐν χρόνῳ ἀπό τόν Υἱό.

Τό λάθος τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν εἶναι ὅτι αὐτή τήν ἀποστολή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στόν κόσμο ἀπό τόν Υἱό πού γίνεται ἐν χρόνῳ, αὐτοί τήν νομίζουν ὡς αἰώνια ἐκπόρευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀπό τόν Υἱό καί μιλᾶνε ἔτσι γιά Φιλιόκβε.



4. Θά ποῦμε λίγα λόγια γιά τήν πλάνη τοῦ Φιλιόκβε, γιά νά φανεῖ πόσο σοβαρή εἶναι. Εἶναι αἵρεση. 

(α) Ἐνῶ, εἴπαμε, μία εἶναι ἡ ἀρχή θεότητας, ὁ Πατέρας («Μοναρχία» θεότητας, τό λέμε αὐτό), πιστεύοντες οἱ Καθολικοί τό Φιλιόκβε δέχονται δύο ἀρχές στήν θεότητα: καί τόν Πατέρα καί τόν Υἱό, ἀπό τούς ὁποίους ἐκπορεύεται τό Ἅγιο Πνεῦμα. «Διαρχία», λέγεται αὐτό, «διθεϊσμός». Δύο Θεοί! 

(β) Ἐπειδή ὅμως δέν εἶναι δυνατόν νά δεχθοῦν οἱ Καθολικοί τόν «διθεϊσμό», λέγουν ὅτι ὁ Πατέρας καί ὁ Υἱός, ἀπό τούς ὁποίους, κατ᾽ αὐτούς, ἐκπορεύεται τό Πνεῦμα, ἀποτελοῦν μία ἀρχή καί ἑπομένως δέν εἶναι διθεϊστές. Δηλαδή, τώρα μέ αὐτό πού λένε σύγχυσαν καί συγχώνευσαν τά δύο θεῖα Πρόσωπα, πού εἶναι ἀσύγχυτα• αὐτό πάλι ἀποτελεῖ ἄλλη αἵρεση τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν, τόν ἡμισαβελλιανισμό, γιά τόν ὁποῖο θά μιλήσουμε ἄλλη φορά.3

(γ) Πῶς κατάφεραν οἱ Καθολικοί νά συγχύσουν τά δύο θεῖα Πρόσωπα, τόν Πατέρα καί τόν Υἱό (πού εἶναι διαφορετικά Πρόσωπα), γιά νά ποῦν ὅτι αὐτά ἀποτελοῦν μία ἀρχή, καί ἑπομένως τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐκπορεύεται καί ἀπό τόν Υἱό;

Ἁπλούστατα: Τόνισαν τήν κοινή θεία Οὐσία, γιατί εἶναι ἀλήθεια ὅτι τά Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι ὁμοούσια. Αὐτό πάλι ἀποτελεῖ φοβερό λάθος, πού ἔκανε λανθασμένο τόν θεό τῶν Καθολικῶν. Οἱ Καθολικοί πραγματικά τονίζοντες τήν θεία Οὐσία σέ βάρος τῶν Προσώπων, ὅπως τό εἴπαμε παραπάνω, μετέτρεψαν τόν Θεό σέ μιά ἀφηρημένη οὐσία.

Ὁ Θεός γιά τούς Καθολικούς εἶναι ἕνα ἀπόμακρο καί ἀπρόσωπο ὄν καί πρέπει νά ὑπάρξουν ἔξυπνοι στό μυαλό ἄνθρωποι, γιά νά μᾶς πείσουν μέ μεταφυσικά ἐπιχειρήματα ὅτι ὑπάρχει.

Ὁ Θεός γιά τούς Καθολικούς εἶναι ὁ θεός τῶν φιλοσόφων καί ὄχι ὁ προσωπικός Θεός, ὁ Θεός τοῦ Ἀβραάμ, τοῦ Ἰσαάκ καί τοῦ Ἰακώβ.

Ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι γευόμαστε τόν Θεό μέ τήν καρδιά, νοιώθουμε αὐτό πού λέει ἡ Ἁγία Γραφή γιά τόν Θεό μας, ὅτι δηλαδή εἶναι αὐτά τά δύο: ΠΡΟΣΩΠΟ καί ΑΓΑΠΗ. 

(δ) Οἱ Καθολικοί μέ τό Φιλιόκβε ὑποτάσσουν τό Ἅγιο Πνεῦμα στόν Υἱό καί γι᾽ αὐτό ἡ Δύση δέν δίνει μεγάλη σημασία στό ἔργο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, στήν ᾽Εκκλησία καί στήν καθημερινή ζωή τοῦ κάθε πιστοῦ. 

Γι᾽ αὐτό ἡ Ἐκκλησία γι᾽ αὐτούς εἶναι ἕνας κοσμικός θεσμός καί κυβερνᾶται σάν ἕνας ἀνθρώπινος ὀργανισμός. Γι᾽ αὐτό καί τονίζεται ἡ παπική ἐξουσία καί αὐθεντία.



5. Γιά τόν ἱερό Αὐγουστῖνο, πού ἀνέφερα, εἴπαμε καί ἄλλοτε ὅτι ἡ μεγάλη ἔλλειψή του ἦταν τό ὅτι δέν γνώριζε τήν ἑλληνική γλώσσα καί δέν ἐμελέτησε λοιπόν τούς Ἕλληνες Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἡ σωστή ἑρμηνεία τῶν ἁγίων Γραφῶν, λέγουμε οἱ Ὀρθόδοξοι, γίνεται διά τῶν ἁγίων Πατέρων. Στό θέμα ὅμως πού ἀναφερθήκαμε σήμερα ἔχω νά πῶ ὅτι ναί μέν ὁ ἱερός Αὐγουστῖνος δέχεται ἐσφαλμένα τήν ἐκπόρευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος προαιωνίως καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ, ἀλλά λέγει ὅτι ἡ ἐκπόρευση αὐτή γίνεται «μέσῳ τῆς δωρεᾶς τοῦ Πατρός».

Ἀκόμη δέχεται ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα «πρωταρχικά» καί «κύρια» ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα.4 Ἡ δοξασία αὐτή τοῦ Ἁγίου Αὐγουστίνου, ἔρχεται πιό κοντά στήν Ὀρθόδοξη πίστη μας.



Σημειώσεις: 

1. Γρηγ. Ναζιανζηνοῦ, Λόγοι, 31,14.

2. Γιά τήν διαφορά τῶν δύο ὅρων «γέννησις» καί «ἐκπόρευσις» βλ. Χ. Ἀνδρούτσου, Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, σ. 79.

3. Ὁ Σαβέλλιος ἦταν ἕνας αἱρετικός τοῦ 2ου αἰ., ὁ ὁποῖος ὑποστήριζε ὅτι ὁ Πατήρ, ὁ Υἱός καί το Ἅγιο Πνεῦμα δέν εἶναι τρία διακεκριμένα πρόσωπα, ἀλλ᾽ ἁπλῶς διάφοροι «τρόποι» τῆς Θεότητας.

4. Ὁ ἱερός Αὐγουστῖνος δέχεται ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἐνῶ ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα principaliter, «πρωταρχικά» καί «κύρια», ἀπό τόν Υἱό ἐκπορεύεται μόνο per donum Patris, «μέσω τῆς δωρεᾶς τοῦ Πατρός». Ἡ ἐκπόρευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀπό τόν Υἱό, δηλαδή, εἶναι κάτι πού ὁ ἴδιος ὁ Πατήρ ἔχει κατά ἰδιαίτερο τρόπο μεταδώσει στόν Υἱό. Ὅπως ἀκριβῶς ὁ Υἱός λαμβάνει τά πάντα ὡς δῶρο ἀπό τόν Πατέρα Του, ἔτσι λαμβάνει καί τήν δύναμη νά «πνευματώνει» καί νά «ἐμφυσᾶ» τό Ἅγιο Πνεῦμα. Κατ᾽ αὐτόν τόν τρόπο γιά τόν Αὐγουστῖνο, ὅπως καί γιά τούς Καππαδόκες, ὁ Πατήρ παραμένει ἡ «πηγή τῆς θεότητος», ἡ μοναδική ἀρχή καί ἡ ἐσχάτη ἀφετηρία τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἔτσι ἡ διδασκαλία τοῦ Αὐγουστίνου πώς τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα καί τόν Υἱό, ἀλλά μέ τήν ἐπιφύλαξη πώς δέν ἐκπορεύεται ἀπό τόν Υἱό «πρωταρχικά», ἀλλά «μέσω τοῦ δώρου πού ἔλαβε ἀπό τόν Πατέρα», δέν διαφέρει καί τόσο ἀπό τήν ἄποψη τοῦ Γρηγορίου Νύσσης πώς τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα μέσω τοῦ Υἱοῦ. Βλ. Ἐπισκόπου Καλλίστου Γουέαρ, Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, Ἔκδ. Ἀκρίτας, σελ. 342-343. 

Ὁμιλία Μητροπολίτου Γόρτυνος Ιερεμία στήν Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 5 Ἰουνίου 2011