Χριστιανική απάντηση στον αποκρυφισμό της Νέας Εποχής

Χριστιανική απάντηση

στον αποκρυφισμό της Νέας Εποχής

Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΙ ΔΙΔΑΣΚΕΙ

Ο Αποκρυφισμός ή αποκρυφολογία (στα γαλλικά occultisme) θεωρείται σήμερα από πολλούς επιστήμη, που ερευνά τα αποκρυφιστικά φαινόμενα και τις ανεξήγητες δυνάμεις του σύμπαντος. Ερευνά, δηλαδή, τα φαινόμενα εκείνα, που δεν μπορούν να εξηγηθούν με τις γνωστές φυσικές δυνάμεις (ύπνωση, τηλεπάθεια, οραματισμός, μαντεία, υποβολή, υπνοβασία, μαγεία κλπ.). Πιστεύει ότι ο καθένας από μας είναι κάτοχος κάποιας μυστικής ΦΥΣΙΚΗΣ δύναμης, που είναι η αιτία για τη δημιουργία των διαφόρων φαινομένων της πνευματικής ζωής του ανθρώπου. Τη δύναμη αυτή ονομάζουν οι αποκρυφιστές άλλοτε "ψυχή" και άλλοτε "ον". Ονομάζεται επίσης "αστρικό σώμα" ή "μεταφυσικός οργανισμός" ή "μεταοργανισμός". Τη στιγμή του θανάτου ο μεταφυσικός αυτός οργανισμός εγκαταλείπει το γήινο περίβλημά του (το σώμα), που το θεωρούν ασήμαντο υλικό. Η θέληση όμως του νεκρού, η οποία υπάρχει στο μεταοργανισμό, έχει ισχυρίζονται μέσα της τη δύναμη να προκαλέσει μια νέα ενσωμάτωση ή μετενσάρκωση. Η γήινη ζωή επομένως είναι, για τους οπαδούς του αποκρυφισμού, μια διαρκής ενσάρκωση. Τα «υπερφυσικά», λοιπόν, συμβάντα της τηλεπάθειας, διόρασης, μαγείας κλπ. ‘διδάσκουν’ ότι προξενούνται από αυτό ακριβώς το μεταφυσικό ον, όταν εξέρχεται από το γήινο σώμα (Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, εκδ. 3η, Νίκας & ΣΙΑ Ε.Ε, τόμος 2, λήμμα "αποκρυφισμός").

Με την πάροδο του χρόνου και της ιστορίας, ο αποκρυφισμός συνένωσε πολλές διδασκαλίες των διαφόρων θρησκειών σε μια απόκρυφη μυστική ιστορία, με ένα εσωτερικό, δέχονται, για τους μύστες νόημα και με ένα φαινομενικό για τις πλατειές μάζες. Με λίγα λόγια, ο αποκρυφισμός απαρτίζεται από κάθε είδους παράδοση, δόγμα, λαϊκή λατρεία, μυστήριο και μαγεία στο διάβα των αιώνων και ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΝΑ ΕΙΔΟΣ ΠΑΝΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΗΤΙΣΤΙΚΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ, που αντιστρατεύεται τη σωτήρια αποκλειστική αλήθεια του Χριστιανισμού. Πιστεύει, δηλαδή, ο αποκρυφισμός ότι είναι ο δημιουργός και η ρίζα όλων των θρησκειών, μεταφερόμενος πλέον στη σημερινή εποχή μέσα από τεράστια οργανωμένα θρησκευτικό - γνωστικά συστήματα, όπως πχ. η εβραϊκή Καβάλα, ο ιουδαϊκός Γνωστικισμός, η Θεοσοφία, ο Μασονισμός κλπ. Ο αποκρυφισμός με τα παρακλάδια του αντιπαλεύουν τον Χριστιανισμό και ιδιαίτερα την Ορθόδοξη Εκκλησία. Η Ελλάδα, μάλιστα, έχει κατακλυστεί από πλήθος Εταιρείες και Συλλόγους εσωτερικής φιλοσοφίας και γνωστικών συστημάτων, που ανεμπόδιστα, δυστυχώς, φθείρουν ψυχές.

 Ο ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ

Ενώ η Εκκλησία είναι πάντοτε κάτι το νέο και αναλλοίωτο, ως "ο Χριστός παρατεινόμενος εις τους αιώνας", διαπιστώθηκε από τις αρχές του 20^ου αιώνα η έναρξη μιας άλλης "Νέας Εποχής" στην ιστορία, με έντονο αποκρυφιστικό περιεχόμενο. Η Νέα αυτή Εποχή, ή «Υδροχοϊκή Εποχή», έχει ήδη παρουσιαστεί από τους οπαδούς της σαν αντιχριστιανική ιδεολογία, ηθική και λατρεία και είναι ένα μείγμα της Μετενσάρκωσης, του αρχαίου γνωστικισμού, της Αστρολογίας, του Διαλογισμού, της Μυθολογίας, της ψυχολογίας και της θεωρίας των φυσικών επιστημών (‘Φιλοσοφική Σύνθεση’, Armand Toussaint, Αθ.  1989, εκδ. Γνωστική Ροδοσταυρική Αποστολή Εκκλησία, σελ. 15). Μέσα από τις σελίδες των βιβλίων των πολλών συγγραφέων του είδους διακρίνει κανείς τα βασικά συνθήματα της Νέας Εποχής, που είναι: η Ενότητα, η Ολοποίηση, η Θεοποίηση του ανθρώπου και η Αυτολατρεία.

ΕΝΟΤΗΤΑ προσπαθούν να πετύχουν με την συνένωση πολλών στοιχείων μυστικιστικών παραδόσεων διαφόρων θρησκειών (κυρίως Ινδουισμού, Βουδισμού, Σουφισμού και Χριστιανισμού), στοχεύοντας ορισμένοι στη γονιμοποίηση μιας νέας Παγκόσμιας Θρησκείας και την εμφάνιση μιας Νέας Βίβλου, γιατί υποτίθεται ότι η ήδη υπάρχουσα Αγία Γραφή είναι γεμάτη από ανακολουθίες, ασάφειες και λάθη. Η "νέα πλανητική συνείδηση" για τους Υδροχοϊστές θα είναι ΟΛΙΣΤΙΚΗ. Πιστεύουν δηλ. ότι «όλα είναι Θεός και όλα είναι Ένα». ΘΕΟΠΟΙΗΣΗ για τους οπαδούς της Ν.Ε.  είναι η αυτοθέωση, η σωτηρία μόνο από τις δικές μας δυνάμεις, που σε ύπνωση δήθεν βρίσκονται μέσα μας, και που επέρχεται μόνο με τη γνώση και όχι με την πίστη (βλ. και Δημογραφική Ενημέρωση Οκτ-Δεκ. 1994, τεύχος 22, άρθρ. "Το φαινόμενο της Νέας Εποχής" του Χαρ. Μαστρογιάννη, σελ. 10). Όσο για την ΑΥΤΟΛΑΤΡΕΙΑ, διδάσκουν την προσκύνηση του εαυτού τους, με τη δικαιολογία ότι "Ο Θεός που κατοικεί μέσα σας είναι ο ίδιος ο εαυτός σας" ή προτρέπουν να συνειδητοποιήσει ο καθένας ξεχωριστά πως "Εγώ είμαι Θεός, δεν υπάρχει άλλος" ("Νέα Εποχή Τα σκοτεινά μυστικά της", Texe Marrs, εκδ. Μπίμπης, Θεσσαλονίκη, σελ. 197). ΣΥΜΒΟΛΑ των οπαδών της Ν.Ε. είναι η "σβάστικα", δηλ. το ινδο-γερμανικό αποκρυφιστικό σύμβολο που υιοθέτησε ο Χίτλερ, η "πυραμίδα", ο Αποκαλυπτικός αριθμός του ονόματος του Αντίχριστου "666" (Αποκ.  13,18), το "ουράνιο τόξο" (συμβολίζει την ένωση με το υπερψυχικό), οι "κρύσταλλοι" (που είναι πολύ διαδεδομένοι σαν μέθοδοι θεραπείας στις "ολοκληρωτικές λατρείες" της Νέας Εποχής), η λέξη "μαζί" κ.α. ("Η Νέα Εποχή από βιβλική άποψη", M. Basilea Schlink, μεταφρ. Πρωτ. Κων/νου Μ. Φούσκα, Θεσσαλονίκη 1989, σελ. 26 & «Καταστροφικές Λατρείες», εκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθ. 1994). Οι αποκρυφιστές αρνούνται τη χριστιανική διδασκαλία και προσπαθούν να παρουσιάσουν τα κατορθώματά τους ως επιστήμη και ως “ξύπνημα” των εσωτερικών βιολογικών δυνάμεων, με τη βοήθεια δήθεν των οποίων επιτελούν τα παραψυχολογικά φαινόμενα.

 ΤΑ ΔΟΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΥ

Ο αποκρυφιστικός μυστικισμός περιέχει δόγματα σκοτεινά και επικίνδυνα για την ψυχική υγεία των μυημένων, όπως είναι τα κάτωθι:

1. Δεν υπάρχει Αγία Τριάδα.
2. Ο Ιησούς Χριστός δεν είναι Θεός, ούτε είναι ο Μονογενής Υιός του Θεού.
3. Το Άγιο Πνεύμα δεν είναι Θεός.
4. Δεν υπάρχει Παράδεισος και Κόλαση.
5. Δεν υπάρχει αμαρτία, ο άνθρωπος είναι τέλειος.  
6. Ο άνθρωπος είναι τρισύνθετος (πνεύμα - ψυχή  - σώμα). Η ψυχή (λέγεται και αστρικό σώμα ή φάντασμα) είναι αιθέριας ουσίας, ενώνει το πνεύμα με το σώμα και προέρχεται από το κοσμικό ρευστό, ένα απόκρυφο στοιχείο που πλημμυρίζει την ατμόσφαιρα, με τη βοήθεια του οποίου βγαίνοντας από το σώμα επιτελεί τα μαγικά φαινόμενα (πνευματισμός, μαντεία, τηλεπάθεια, τηλεκίνηση, εύρεση χαμένων αντικειμένων, υπνωτισμός κλπ.)
7. Το πνεύμα είναι αθάνατο εκ φύσεως.
8. Το ανθρώπινο σώμα είναι τιποτένιο και ασήμαντο και το πνεύμα είναι η ανώτερη αρχή
9. Ο άνθρωπος ανακαλύπτει τις κρυμμένες ικανότητες του μέσα από τη γνώση (η θέση αυτή οδηγεί στην αυτοθέωση και την ειδωλολατρία του λογικού) και η πίστη είναι κατώτερη (Γνωστικισμός).

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΑΝΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΥ: 

 ΠΕΡΙ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ

Σύμφωνα με την πίστη της Εκκλησίας, ο Θεός είναι Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα:

     Στην Παλαιά Διαθήκη: «Είπε ο Κύριος στον Κύριό μου: Κάθισε στα δεξιά μου, μέχρις ότου κάνω τους εχθρούς σου χαλάκι για τα πόδια σου» και παρακάτω στον ίδιο Ψαλμό: «Ο Κύριος που βρίσκεται στα δεξιά Σου, συνέτριψε τους βασιλείς την ημέρα της οργής Του» (Ψλμ. 109). Στην Καινή Διαθήκη: Μετά την ανάσταση του Κυρίου: «Πηγαίνετε και κάνετε όλα τα έθνη μαθητές Μου, βαπτίζοντας αυτούς στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. 28,19). Στην ευλογία του Παύλου: «Η χάρη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος να είναι με όλους εσάς» (Β΄ Κορ. 13,13).

 Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΥΙΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΣ Ο ΙΔΙΟΣ.

Την αλήθεια αυτή αποδεικνύουν τα παρακάτω χωρία της Καινής Διαθήκης: α) Ο Χριστός βεβαιώνει: «Εγώ και ο Πατέρας μου είμαστε Ένα» (Ιω. 10,30), β) Ο Παύλος επιβεβαιώνει: «Ο Οποίος (Υιός του Θεού) αν και ήταν Θεός ο ίδιος, δεν θεώρησε τη θεότητά του ευκαιρία προς απόλαυση ..... αλλά έγινε άνθρωπος....» (Φιλ. 2,5), γ) Ο δύσπιστος Θωμάς τελικά αναφωνεί: «Ο Κύριός μου και ο Θεός μου» (Ιω. 20,28), δ) Στη συνομιλία του Ιησού με τον Φίλιππο: «Κύριε, δείξε μας τον Πατέρα και μας αρκεί. Λέγει σ’ αυτόν ο Ιησούς: Τόσο καιρό είμαι μαζί σας και δεν με γνώρισες Φίλιππε; Εκείνος που βλέπει εμένα, βλέπει τον Πατέρα» (Ιω. 14, 8-9),

 ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΕΙΝΑΙ ΘΕΟΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΟΣ.

α) Το Άγιο Πνεύμα είναι το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος και η ψυχή της Εκκλησίας: «Ανανία, γιατί γέμισε με το σατανά η καρδιά σου, ώστε να πεις ψέματα στο Πνεύμα το Άγιο; .... δεν είπες ψέματα σε ανθρώπους, αλλά στο Θεό» (Πράξ. 5,3-4),

 ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΚΑΙ ΚΟΛΑΣΗ.

Είναι καταστάσεις αιώνιες. Παράδεισος είναι η θέα του Θεού και η κοινωνία των ακτίστων ενεργειών Του, ενώ Κόλαση είναι η απουσία του Θεού, οι τύψεις συνειδήσεως και ο ξεπεσμός του ανθρώπου σε μια κατάσταση χειρότερη από το «μη είναι»: α) «Ελάτε οι ευλογημένοι του πατέρα μου να κληρονομήσετε την ετοιμασμένη για σας βασιλεία από αρχής κόσμου» και «φύγετε μακριά από εμένα οι καταραμένοι στην αιώνια φωτιά» (Ματθ. 25,31), β) «Θα μεταβούν αυτοί στην αιώνια κόλαση, οι δε δίκαιοι στην αιώνια ζωή» (Μαρκ. 9,43).   

 ΑΜΑΡΤΙΑ ΚΑΙ ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑ.

Αμαρτία είναι η αστοχία και αποτυχία του ανθρώπου να βρει το Θεό του και να ολοκληρωθεί ως πρόσωπο, να αγιαστεί και να θεοποιηθεί. Τελειότητα για την Ορθόδοξη θεολογία δεν είναι η ηθική μόνο καθαρότητα, αλλά η οντολογική αλλοίωση, η μέθεξη Θεού, η κατά Χάριν σύγκραση του Χριστού με τους πιστούς και βαπτισμένους χριστιανούς. Τελειότητα χωρίς άσκηση, προσευχή, φιλανθρωπία και ιδιαίτερα συμμετοχή του χριστιανού στα μυστήρια της Εκκλησίας δεν νοείται. Ο άγιος Ιωάννης μας προειδοποιεί: "Εάν πούμε ότι δεν έχουμε αμαρτία, κοροϊδεύουμε τον εαυτόν μας και η αλήθεια δεν είναι μέσα μας. Εάν ομολογούμε τις αμαρτίες μας, τότε ο Θεός θα μας καθαρίσει από κάθε  αδικία" (Α' Ιωάννου: 1,8-9). Η ΕΓΩΛΑΤΡΙΑ ΚΑΙ Η ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ είναι ένα σατανικό σύμπτωμα της Ν.Ε. Στη διδασκαλία, αντίθετα, του Ιουδαϊσμού και του Χριστιανισμού, οι δύο μεγαλύτερες αρετές είναι όχι φυσικά η αγάπη προς εαυτόν, αλλά η αγάπη προς τον Θεό και η αγάπη προς τον συνάνθρωπο: "Να αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου με όλη σου την καρδιά και με όλη την ψυχή και με όλο τον νου. Αυτή είναι η πρώτη και μεγάλη εντολή. Δεύτερη, όμοια με αυτήν, είναι το να αγαπήσεις τον πλησίον σου, όπως τον εαυτό σου. Από αυτές τις δύο εντολές εξαρτώνται όλος ο νόμος και οι προφήτες" (Ματθαίος: 22,36-40). Ο αυθεντικός άνθρωπος του Θεού δεν ζει ο ίδιος, δε ζει δηλαδή για τον εαυτό του και απ' τον εαυτό του, αλλά "ζει εν αυτώ ο Χριστός" (Προς Γαλάτας: 2,20). Οι αποκρυφιστές ισχυρίζονται ότι ο άνθρωπος δικαιώνεται και σώζεται με τις δικές του δυνάμεις. Ο Χριστιανισμός, αντίθετα, διακηρύσσει ότι η σωτηρία είναι αδύνατος χωρίς τη μεσολάβηση του Χριστού. «Απάντηση στην κακόδοξη αποκρυφιστική φιλοσοφία δίνει ο Μέγας Αθανάσιος. Κεντρικό σημείο της διδασκαλίας του υπήρξε η λύτρωση της ανθρωπότητας δια της ενανθρωπήσεως του Υιού του Θεού. Για τον Χριστό λέγει: "Δεν ήταν άνθρωπος που έγινε Θεός, αλλά ήταν Θεός που έγινε άνθρωπος, για να γίνουμε εμείς θεοί». Ο Μέγας αυτός Πατέρας της Εκκλησίας (295-373 μ.Χ.) διασαφηνίζει την έννοια του όρου "Θεοποίησις". Δεν γίνεται, λέγει, ο άνθρωπος ως προς την ουσία του Θεός, αλλά θεοποιείται από πνευματικής και ηθικής απόψεως. Έτσι η τελείωση προϋποθέτει τη συνεργασία δύο παραγόντων: της θείας Χάριτος και της ελεύθερης συγκατάθεσης του ανθρώπου» (βλ. Εγκυκλοπαίδεια Ήλιος, τόμος Ζ΄, σελ. 683).

 ΤΟ ΔΙΣΥΝΘΕΤΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ 

Για τη διδασκαλία της Γιόγκα ο άνθρωπος αποτελείται από επτά αρχές, που είναι:

• Το φυσικό σώμα
• Το αστρικό σώμα
• Η Πράνα, ή βιολογική δύναμη
• Η ενστικτώδης νοητικότητα
• Η έλλογη νοητικότητα
• Η πνευματική νοητικότητα
• Το Πνεύμα

Για τη χριστιανική διδασκαλία ο άνθρωπος είναι δισύνθετος και αυτό αποδεικνύεται από πλήθος αγιογραφικών χωρίων: Στην Καινή Διαθήκη ο Χριστός παραγγέλλει: α) «Μη φοβάστε εκείνους που σκοτώνουν το σώμα, αλλά δεν μπορούν να σκοτώσουν την ψυχή. Να φοβάστε μάλλον εκείνον που μπορεί να κάνει και ψυχή και σώμα να χαθούν στη γέενα» (Ματθαίος, κεφ. 10,28), β) «Δοξάστε λοιπόν τον Θεό δια του σώματός σας και δια του πνεύματός σας, τα οποία ανήκουν στον Θεό» (Α' Κορινθίους, κεφ. 6,20). Ακόμη, γ) «Η άγαμος γυναίκα μεριμνά για τα πράγματα του Κυρίου, για να είναι αγία καί κατά το σώμα καί κατά το πνεύμα»  (Α' Κορινθίους, κεφ. 7,34).

    Αναφορικά τώρα με την Πράνα ή τον άλλως νοούμενο ΑΙΘΕΡΑ, που για όλους τους πνευματιστές και αποκρυφιστές αποτελεί μια μορφή ενέργειας ή δύναμης, μια παγκόσμια ενεργητική ουσία που βρίσκεται παντού, αλλά ιδιαίτερα μέσα στον ατμοσφαιρικό αέρα, έχουμε να παρατηρήσουμε ότι «τέτοιο συστατικό σύμφωνα με τη «νεωτέρα θεωρία της "περιορισμένης" και της "γενικής" Σχετικότητας (Ainstain-Maxwell-Corentz) δεν υπάρχει». Υπάρχει «μόνο ύλη και ηλεκτρομαγνητικά πεδία, που διαμορφώνονται αναλόγως του χωρο-χρόνου («Η αθανασία της ψυχής και τα ψυχικά φαινόμενα», Αθανασίου Πιέριου, Αθ. 1974, σελ. 12).            

Πουθενά, άλλωστε, μέσα στο βίο των προφητών, τη διδασκαλία και το ζωοφόρο έργο του Ιησού Χριστού ή των αποστόλων, την ιστορία της Εκκλησίας, τις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων ή τα συγγράμματα των Πατέρων και αγίων του Χριστιανισμού, δεν διαφαίνεται ούτε στο ελάχιστο η υπόθεση ότι μπορεί ίσως να υπάρχει τέτοιου είδους ενέργεια ή υλικό στο σύμπαν (αστρικό ρευστό, πράνα, αιθέρα ή όπως αλλιώς το ονομάζουν τα θύματα του αποκρυφισμού). Αντίθετα, πρόκειται για δαιμονική επέμβαση και παραπλανητικό σχέδιο, που στοχεύει στο να ντυθεί ο σατανισμός ΜΕ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΝΔΥΜΑ για να προσελκύσει οπαδούς. Άλλωστε, αν υπήρχε έκτη παρόμοια αίσθηση μέσα στον άνθρωπο, με τη βοήθεια της οποίας επιτελούνται εμφανίσεις πνευμάτων και ομιλίες νεκρών απ' το υπερπέραν, είναι σίγουρο ότι οι πρώτοι που θα δίδασκαν την τέχνη θα ήταν ο Κύριος Ιησούς και οι άγιοι απόστολοι, μετέπειτα δε σύνολη η Εκκλησία, ώστε ολόκληρη η ανθρωπότητα, και όχι μόνο τα διάμεσα και οι αποκρυφιστές, να αντλεί πληροφορίες για τους νεκρούς ή για την αποτροπή θανάσιμων πληγών του πολιτισμού μας και να καθοδηγείται προς τη σωτηρία της.

 ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΜΑΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΘΑΝΑΤΟ ΕΚ ΦΥΣΕΩΣ,

αλλά κατέστη αθάνατο ένεκα της δημιουργικής και ζωοποιού ενεργείας του Θεού. Το πνεύμα (δεν διαφέρει για μας από την ψυχή) δεν ταυτίζεται με τον άνθρωπο. Η ψυχή του ανθρώπου δεν είναι ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος είναι ψυχοσωματική οντότητα. Αλλά και η αιωνιότητα για τον άνθρωπο δεν στηρίζεται στην αθανασία της ψυχής του, αλλά επετεύχθη δυνάμει της αναστάσεως του Χριστού, του νέου και μόνου αυθεντικού Αδάμ, σύμφωνα με το σωτηριολογικό σχέδιο του Θεού, όπως και η μελλοντική εξάλλου  ανάσταση των σωμάτων στην ανάσταση του Χριστού στηρίζεται. «Στην Ορθόδοξη Πατερική Παράδοση αθανασία του ανθρώπου δεν είναι η ζωή της ψυχής πέραν του τάφου, αλλά η υπέρβαση του θανάτου  με τη Χάρη του Χριστού». «Χωρίς την εν Χριστώ ζωή υπάρχει νέκρωση, αφού η Χάρη (μόνο) του Θεού δίδει ζωή στην ψυχή» («Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία», Ιερόθεου Σ. Βλάχου, Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού, ‘Εδεσσα, σελ. 95). Παράδειγμα αρνητικό αποτελεί ο ψυχικός άνθρωπος, εκείνος δηλαδή που μπορεί να έχει καλλιτεχνικές, γνωσιολογικές, λογοτεχνικές, επιστημονικές, τεχνικές ικανότητες, αλλά να είναι άθεος ή αδιάφορος προς τον Χριστό, οπότε δεν ζει εν αγίω Πνεύματι, αλλά αρνείται τα του Πνεύματος και είναι νεκρός ουσιαστικά.  

 ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ.

Η στάση που οι Γιόγκι κρατούν απέναντι στο σώμα τους είναι ίδια με τη στάση του αρχαίου ελληνορωμαϊκού κόσμου, του οποίου οι εκπρόσωποι, φιλοσοφώντας, το θεώρησαν "τάφο της ψυχής" (Πλάτωνας, Γοργίας 3g 3α) ή "πτώμα" (Μ. Αυρήλιος, Meditationes IV 41). «Κατά τη χριστιανική διδασκαλία, ο Θεός έγινε άνθρωπος για να θεώσει τον άνθρωπο και να τον κάνει μέτοχο και κοινωνό της δόξας Του. Στη δόξα του Θεού δε μετέχει μόνο η ψυχή, αλλά και το σώμα του ανθρώπου. Γίνεται ναός του αγίου Πνεύματος. Αυτό το νόημα είχαν άλλωστε και οι αγώνες της Εκκλησίας εναντίον των αιρετικών, που αρνούνταν την τέλεια ενανθρώπηση του Θεού». «Ολόκληρη η ανθρώπινη φύση προσλήφθηκε και ανακαινίστηκε από το Λόγο του Θεού. Ειδικότερα, η Μεταμόρφωση του Χριστού, η ενσώματη Ανάσταση και η Ανάληψή του, φανερώνουν ότι το ανθρώπινο σώμα δεν έχει ΚΑΘΟΛΟΥ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΘΕΣΗ» (βλ. και «Θέματα χριστιανικής Ηθικής», Γ’ Λυκείου, εκδ. ΟΕΔΒ, 1988, ΣΕΛ. 129-31) και η περιφρόνησή του (του σώματος) δείχνει άνθρωπο στερούμενο των βιβλικών και αγιοπνευματικών προϋποθέσεων σκέψης και ζωής. Οι Χριστιανοί άλλωστε προσδοκούμε "ανάσταση νεκρών" και "ζωήν του μέλλοντος αιώνος" με τα σώματά μας, πράγμα που για τη Γιόγκα θεωρείται απαράδεκτο.

 ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΣΩΖΕΙ, ΟΧΙ ΜΟΝΟ Η ΓΝΩΣΗ.

‘Πίστις δι’ αγάπης ενεργουμένη’, όπως μας λέγει ο απ. Παύλος. Και πάλι, «η πίστη χωρίς τα έργα είναι νεκρή». Γνώση Θεού υπάρχει για τους αγίους, αλλά όχι με τον τρόπο που εννοούν οι γνωστικοί. Για την Ορθόδοξη νηπτική παράδοση γνώση Θεού είναι η επίσκεψη των ακτίστων ενεργειών του Θεού στο νου, δηλ. στην ψυχή του πιστού, όταν αυτός βρίσκεται ήδη στο στάδιο του φωτισμού, και αφού πέρασε από το στάδιο της κάθαρσης από τα πάθη και την αμαρτία. Είναι μια επίπονη προσπάθεια με άσκηση, νηστεία, προσευχές, αγρυπνίες, περιορισμό της φαντασίας, φιλανθρωπία, μυστηριακή ζωή, που έχει σαν αποκορύφωμα την ενοίκηση του αγίου Πνεύματος και την έλλαμψη της ψυχής του πιστού, δια της χάριτος, που καλείται θέωση και αγιασμός, από την εδώ ζωή φυσικά και όχι σε κάποια άλλη μεταφυσική κατάσταση.      

ΠΩΣ ΕΝΕΡΓΕΙ Η ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ

Η κίνηση της Νέας Εποχής (Ν.Ε.) ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΔΙΕΙΣΔΥΣΕΙ με κάθε τρόπο στην κοινωνία και να αλώσει τους υψηλούς θώκους της πολιτικής και της εξουσίας, χρησιμοποιώντας φαινομενικά αθώες δραστηριότητες ή συσπειρώσεις. ΕΝΔΕΧΕΤΑΙ δηλαδή να βρει κανείς την Νέα Εποχή πίσω από: καταστήματα υγιεινών τροφών, πολιτιστικές εκδηλώσεις, διαιτητικά ινστιτούτα, διοργανώσεις θερινών διακοπών, σκοπευτικούς συλλόγους, αθλητικές σχολές, οικολογικές οργανώσεις, σεμινάρια διοίκησης για επιχειρηματίες, μαθήματα γνωστικής ψυχολογίας, μαθήματα θετικής σκέψεως, μαθήματα ικανότητας της σκέψης για αυτοθεραπεία και αυτογνωσία, ‘θεραπείες’ από νεοφανείς αιρέσεις, την ευρεία διάδοση των χρωματοθεραπειών, των μαγνητοθεραπευτών, των βελονιστών, των ομοιοπαθητικών και των «ενεργειακών χειροπρακτών θεραπευτών».  

Ιδιαιτέρως διαδίδεται η Ν.Ε. δια της ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΝΕΟΕΠΟΧΙΚΟΤΗΤΑΣ, στην οποία δίδεται μεταφυσική διάσταση, και εδώ απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή. Οι Νεοεποχίτες τραγουδούν ύμνους στην "Μητέρα Φύση", μιλούν για "αόρατες ή δημιουργικές δυνάμεις" που επενεργούν στη ζωή των φυτών, διαλογίζονται μέσα στη φύση και βλέπουν "υπέρλαμπρες νοημοσύνες" ή "πνεύματα της φύσης" που επεμβαίνουν στα φυτά, έντομα και ζώα. Το μυστικό ισχυρίζονται είναι η αγάπη και προσευχή προς τα φυτά, με σκοπό την ένωση μαζί τους, ώστε να επικοινωνήσουμε με την αόρατη δημιουργική δύναμη (Έντγκαρ Κέυση, ‘Η διοχέτευση του ανώτερου εαυτού’, Henry Reed, Ph D, εκδ.  Βουλούκου, Αθήνα 1992, σελ. 272-276). «Ο κόσμος είναι το σώμα μας», επιμένουν.  "Αν συντονιστούμε με τις ενέργειές του ελευθερώνουμε τη θεότητα μέσα μας, ανυψωνόμαστε σε μια κατάσταση ανώτερου όντος", γράφει ο Bob Hunter στο περιοδικό Greenpeece Chronicles. Το μεγαλείο, όμως, και η αξία του ανθρώπου για τους Πατέρες της Εκκλησίας δε βρίσκεται στο ότι είναι ομοίωση και εικόνα του κόσμου, ένας μικρόκοσμος μέσα στο σύμπαν, αλλά στο ότι δημιουργήθηκε "κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν" του Θεού και δια της θ. Ευχαριστίας ενώνεται μαζί Του.  Η κοσμολογία του χριστιανισμού είναι ευχαριστιακή. Είναι κοσμολογία προσευχής και μεταστροφής. Πορεία προς την αγιότητα. Το σώμα μας δεν είναι ο κόσμος, αλλά ΤΟ ΓΝΗΣΙΟ ΑΡΧΕΤΥΠΟ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ, η μοναδική σωτηρία μας (Περιοδικό «Σύγχρονα Βήματα», τεύχος 97, Ιαν.-Μαρτ. 1996, σελ. 9-11).

Η Νέα Εποχή, σαν ψυχικό δηλητήριο, ΕΧΕΙ ΕΙΣΧΩΡΗΣΕΙ ΣΤΙΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ παγκοσμίως, καθώς και στα τηλεοπτικά ΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ. Μπροστά στα έκπληκτα μάτια του γράφοντος, που παρακολουθούσε μαζί με τα παιδιά του κινούμενα σχέδια στην τηλεόραση, το καρτούν κάποια στιγμή άρχισε να "διδάσκει" με εικόνες ότι έχουμε δύο σώματα, το φυσικό και το "αστρικό σώμα", το οποίο τελευταίο μπορεί με κατάλληλες τεχνικές να αποχωρίζεται του φυσικού σώματος και να ταξιδεύει σε άλλους τόπους, συλλέγοντας πληροφορίες. Κάποιο τηλεοπτικό κανάλι παρουσίασε απογευματινές ώρες ντοκιμαντέρ εναλλακτικών θεραπειών με σαφή εικονική ανάλυση και διαφήμιση του διαλογισμού (που είναι το αντίθετο της χριστιανικής προσευχής και χρησιμοποιείται από τις παραθρησκείες ως πλύση εγκεφάλου) σαν μέσο για χαλάρωση, απομάκρυνσης του στρες και ψυχικής ηρεμίας. Το παρουσίαζε μάλιστα ως επιστημονική συμβουλή (σε εργαστήριο, με πειράματα από ειδικούς γιατρούς, για να προσδώσει σοβαρότητα και κύρος) προς το μαθητόκοσμο για να καταπολεμήσουν τα άγχη της εφηβείας και της εκπαίδευσής τους. Καμία μνεία δεν έγινε για τα θεραπευτικά αποτελέσματα της χριστιανικής προσευχής, που κάνει θαύματα με τη Χάρη και τη βοήθεια του προσωπικού Τριαδικού Θεού. Άλλωστε είναι γνωστές οι νεοεποχικές τάσεις μεγάλου καναλιού, που έχει παρουσιάσει πολλές φορές κατά το παρελθόν, σε ευρείας ακροαματικότητας εκπομπές, αστρολόγους, πνευματιστές, γκουρού, υπνωτιστές κ.α., μήπως και κατηγορηθεί όπως φαίνεται ότι δεν είναι σύγχρονο και ότι δεν αφουγκράζεται τον παλμό των μεταφυσικών δήθεν εξελίξεων. Η Νέα Εποχή, ακόμη, ως άρρωστο μεταφυσικό ρεύμα και αρνητική ιδεολογία επηρεάζει πολλές ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ σε όλο τον κόσμο, που σερβίρουν στα ανύποπτα παιδιά-θύματα αποκρουστικές, δαιμονολογικής υφής, φιγούρες πλασματικών ηρώων, αλλά επηρεάζει και πολλούς καλλιτέχνες της ροκ μουσικής, τόσο τους ίδιους προσωπικά, όσο και το περιεχόμενο των δίσκων που κυκλοφορούν.

Σε κάθε τόπο και χρόνο που τους προσφέρεται και με όλα τα μέσα (εφημερίδες, περιοδικά, TV, ραδιόφωνο, διαδίκτυο, video games κλπ.) προσπαθεί να πείσει τα παιδιά μας ότι η Αγία Γραφή λέει ψέματα, πως ο Χριστός δεν γεννήθηκε εκ Πνεύματος Αγίου από την Παρθένο Μαρία, πως δεν ήταν ο Υιός του Θεού, αλλά ένας απλός άνθρωπος που δεν αναστήθηκε, ότι ο "Κοσμικός Χριστός" μπορεί να εκδηλωθεί στον καθένα από εμάς με την κατάλληλη αυτοσυγκέντρωση και τα αστρικά ταξίδια και άρα δεν θα χρειαστεί να γίνει Δευτέρα Παρουσία, πως ο Εωσφόρος ήταν συνεργός του Θεού από την αρχή της δημιουργίας και θα πρέπει να τον τιμούμε σαν άγγελο και ότι δεν υπάρχει Αγία Τριάδα, αλλά μια απρόσωπη δύναμη ενέργειας και δονήσεις στο σύμπαν. Ενθαρρύνει με τον τρόπο αυτόν τη λατρεία όποιου Θεού μας αρέσει καλύτερα, ή ακόμη και της "Μητέρας Θεάς", αφού κατά τη γνώμη πολλών μαγισσών, ο Θεός δεν έχει φύλο και μπορούμε, δήθεν, να τον λατρεύουμε στην αρσενική, τη θηλυκή ή την ερμαφρόδιτη μορφή του. Γι' αυτό, πολύ εύστοχα, ο Phil Phillips κρούει τον κώδωνα του κινδύνου προς τους γονείς και επισημαίνει: "Όταν το παιδί φθάσει στην εφηβεία, αν οι γονείς του δεν του έχουν ενσταλάξει τις χριστιανικές αξίες και πίστη, θα γνωρίζει πολύ περισσότερα για τον αποκρυφισμό από όσα θα γνωρίζει για τον Θεό" («Νέα Εποχή Τα σκοτεινά μυστικά της», Texe Marrs, εκδ. Μπίμπης, Θεσσαλονίκη, σελ. 225). Η Νέα Εποχή είναι εποχή του σεξισμού και της άκρατης ικανοποίησης με σύνθημα «κάνε ότι σ’ αρέσει», «γίνε αυτό που νοιώθεις». Στη χριστιανική διδασκαλία, όμως, ο σύντροφός μας δεν αντιμετωπίζεται σαν ένα σεξουαλικό αντικείμενο προς χρήση και κατάχρηση, αλλά σαν ένα πρόσωπο που αγαπάμε, ενδιαφερόμαστε γι' αυτόν, σεβόμαστε και εκτιμάμε. Στην περίπτωση αυτή ο έρωτας είναι το αποτέλεσμα της αγάπης του ζευγαριού, δύο ανθρώπινων προσώπων, και όχι η αρχή και η βάση πάνω στην οποία κρίνει κανείς, δέχεται ή απορρίπτει εξαρχής τον άλλον. Η ανθρώπινη ζωή δεν είναι ζωή ενστίκτων, αλλά ζωή υπευθυνότητας και συνεργασίας με τη θεία Χάρη για προσωπική ολοκλήρωση, αγιασμό και θέωση.

Η ελευθερία, τέλος, και η αλήθεια που παρέχει ο Χριστός, είναι οι μόνες ικανές να απομακρύνουν τον άνθρωπο από τα είδωλα του κόσμου και της πλάνης και να τον τελειοποιήσουν ως προσωπικότητα. Και πρέπει όλοι να ενημερωθούν πληρέστερα πάνω στο επικίνδυνο αυτό σύγχρονο αποκρυφιστικό παιχνίδι, που παίζεται σε βάρος σύνολης της ανθρωπότητας, ώστε να αποφύγουμε λάθη, που θα αποβούν θανάσιμα πλήγματα σήμερα ή αύριο για μας, τα παιδιά μας, τους συγγενείς και τους φίλους μας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. "Η Νέα Εποχή από βιβλική άποψη", M. Basilea Schlink, μεταφρ. Πρωτ. Κων/νου Μ. Φούσκα, Θεσσαλονίκη 1989, σελ. 26
2. «Καταστροφικές Λατρείες», εκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθ. 1994
3. «Με οδηγό τον Παύλο», Αρχιμ. Δανιήλ Αεράκη, Αθήνα 1982
4. «Το Αλφάβητο του Αποκρυφισμού», Kurt E. Koch, εκδ. Στερέωμα, 1993 
5. «Πνευματισμός - Υπνωτισμός - Ναρκωτικά», αρχιμ. Χαραλάμπους Βασιλόπουλου, εκδ. ΠΟΕ, Αθ. 1989
6. «Ο Σατανισμός της Νέας Εποχής», Sean Sellers, εκδ. Στερέωμα
7. «Σύγχυση - Πρόκληση - Αφύπνιση», π. Γ. Μεταλληνού, εκδ. Αρμός, Αθ. 1991
8. «Νέα Εποχή Τα σκοτεινά μυστικά της», Texe Marrs, εκδ. Μπίμπης, Θεσσαλονίκη
9. «Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία», Αρχιμ. Ιερόθεου Σ. Βλάχου, Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού, ‘Εδεσσα

 Πηγή

Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ: Ο Χριστός μεταμορφώνει ποιοτικά τη ζωή μας και μας ενώνει μυστηριακά με το άκτιστο Φως του προσώπου Του.

Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου
Κάποτε ο Ιησούς και οι μαθητές του βγήκαν στα χωριά της Καισάρειας του Φιλίππου, Β.Α. της λίμνης Γεννησαρέτ. Καθώς περπατούσαν, ρώτησε τους μαθητές Του: «Ποιος λένε οι άνθρωποι ότι είμαι;» Εκείνοι του απάντησαν: «Λένε ότι είσαι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, άλλοι ότι είσαι ο Ηλίας, άλλοι ότι είσαι ένας από τους προφήτες». «Εσείς ποιος λέτε ότι είμαι;», τους ρώτησε ο Ιησούς. Ο Πέτρος του αποκρίθηκε: «Εσύ είσαι ο Μεσσίας, ο Υιός του αληθινού Θεού» (βλ. Μκ. 8,27-30/ Μτ. 16,13-20/ Λκ. 9,18-21). Τότε ο Ιησούς άρχισε να τους διδάσκει ότι ο Υιός του Ανθρώπου (τίτλος του Μεσσία, κυρίως από τον Δανιήλ) πρέπει να αποδοκιμαστεί από τους ισχυρούς, να πάθει πολλά, να θανατωθεί και σε τρείς μέρες να αναστηθεί.

(α) Για να προετοιμάσει τους μαθητές μπροστά στο Πάθος Του που πλησίαζε, ώστε να μην κλονιστούν ανεπανόρθωτα, (β) για να γνωρίσουν εμπειρικά ποιος στην πραγματικότητα είναι (Θεός επί γης) και (γ) για να τους δώσει να καταλάβουν ότι ΕΠΕΙΔΗ ΤΟ ΘΕΛΕΙ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΣΤΑΥΡΩΝΕΤΑΙ υπέρ της του κόσμου ζωής, παίρνει μαζί Του ο Ιησούς ύστερα από έξι μέρες τον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη, τον αδελφό του -δεν κάνει διακρίσεις ο Κύριος, δεν είναι προσωπολήπτης, αλλά τους εκτιμά δικαίως και ανάλογα με την αξία και αρετή τους- και τους ανεβάζει σε ένα ψηλό βουνό, που κατά χριστιανική παράδοση θεωρείται το Θαβώρ (σύμβολο πλέον του πνευματικού ύψους), στη νότια Γαλιλαία, ή πρόκειται για το όρος Ερμών, κοντά στην Καισάρεια του Φιλίππου.
ΤΗΝ ΩΡΑ ΠΟΥ ΠΡΟΣΕΥΧΟΤΑΝ, η όψη του προσώπου του έγινε διαφορετική, ΕΛΑΜΨΕ ΣΑΝ ΤΟΝ ΗΛΙΟ, και τα ρούχα του έγιναν ΑΣΠΡΑ ΚΑΙ ΑΣΤΡΑΦΤΕΡΑ ΣΑΝ ΤΟ ΦΩΣ. Δεν μεταβλήθηκε βέβαια το πρόσωπο και το σώμα του Ιησού, αλλά επέτρεψε στους μαθητές Του να δουν, «εν εσόπτρω και εν αινίγματι» (Α΄ Κορ. 13,12), ελάχιστο μέρος μόνο αυτού που πραγματικά και φυσικώς είναι: Υιός του Θεού, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος. Να επισημάνουμε:
α) Ότι το υπερκόσμιο, και ποιοτικά ασύγκριτο σε σχέση με την πλάση, άκτιστο αυτό φως του Χριστού (που κρυβόταν κάτω από την ταπεινή σάρκα του Θεανθρώπου), αδημιούργητο και αιώνιο όπως ο ίδιος, είναι το φως του Θεού, η ενέργεια, η δύναμη και η δόξα Του, όχι όμως η ουσία Του. Με αυτό το φως ενώνονται οι άγιοι και αυτός είναι ο σκοπός της ζωής των ανθρώπων: Η θέωσή τους και ο αγιασμός τους, η θέα του προσώπου του Κυρίου, από την παρούσα ήδη ζωή. Όλη η ζωή μάλιστα του Χριστού είναι πλημμυρισμένη από το θείο και ένδοξο φως της θεότητάς Του -λ.χ. ψέλνουμε: «ανέτειλε τω κόσμω το φως το της γνώσεως» (για τη γέννησή Του), «το αληθινό φως επεφάνη» (για τη βάπτισή Του) ή «νυν πάντα πεπλήρωται φωτός…» (για την ανάστασή Του) κ.λπ. Στην Αγία Γραφή το φως αυτό, της του Χριστού θείας δόξης, εμφανίστηκε στο Μωυσή μέσα από την φλεγόμενη και μη καιόμενη βάτο, καθοδηγούσε το λαό Του μετά την Έξοδο με τη μορφή στήλης φωτός, κατασκήνωσε στους αποστόλους με τη μορφή πυρίνων γλωσσών (Πεντηκοστή) κ.α., και
(β) Η θέωση του πιστού, το ανώτερο στάδιο στο οποίο ο Θεός μπορεί να αξιώσει τον άνθρωπο να φτάσει, είναι χάρισμα του Αγίου Πνεύματος (όχι αυτοκατάκτηση, σύμφωνα με ανατολίτικα πρότυπα) που προσφέρεται εν ώρα προσευχής και δια της λειτουργικής ζωής, όχι σε ατομικιστική δηλαδή απομόνωση και μάλιστα μακριά από χριστιανικό περιβάλλον. Κάτι πολύ σημαντικό ακόμη: Όλα τα στοιχεία της συγκεκριμένης διήγησης παραπέμπουν στην Π.Δ. (πρόκειται για την παράδοση του Νόμου στο όρος Σινά, από το Θεό στο λαό δια του Μωυσέως) και ερμηνεύουν τον Χριστό ως ανώτερο από το Νόμο, αφού ο Νόμος δόθηκε άλλωστε ως ηθική προπαίδεια της ανθρωπότητας μέχρι την εμφάνισή Του. Ο Χριστός για τη συνείδηση της Εκκλησίας είναι η πλήρωση του παλαιοδιαθηκικού Νόμου, ο ένσαρκος Λόγος του Θεού, που στη συνάντηση μαζί Του βρίσκει ο άνθρωπος το νόημα της ζωής, την ελευθερία και την τελειοποίηση του προσώπου του. Διαφορετικά, η επιδερμική παραμονή στο Νόμο και τις εντολές, όχι μόνο δεν τελειοποιεί τον πιστό, αλλά μπορεί να τον σκλαβώσει στην τυπολατρία και στην αδρανοποίηση του αγώνα προς το καθ’ ομοίωση.
Ξαφνικά, δύο πολύ σπουδαίοι άντρες εμφανίστηκαν, και άρχισαν να μιλούν μαζί Του: Ήταν ο ΜΩΥΣΗΣ και Ο ΗΛΙΑΣ. Ο πρώτος θεωρείται εκπρόσωπος του Νόμου του Θεού, που δόθηκε στην Παλαιά Διαθήκη, και ο δεύτερος εκπρόσωπος των προφητών, οι οποίοι παρουσιάστηκαν ΜΕ ΛΑΜΠΡΟΤΗΤΑ (προμήνυμα δόξας για τον Ιησού και τους αγίους του, από εδώ και τώρα όμως και όχι μόνο στην άλλη ζωή) και ΜΙΛΟΥΣΑΝ ΓΙΑ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ, που έμελε να συμβεί στην Ιερουσαλήμ, και με τον οποίο θα εκπλήρωνε την αποστολή Του (άρα δεν ήταν αντίθετος ο Ιησούς στον Νόμο και τους Προφήτες, όπως τον κατηγορούσαν). Διευκρινίζουμε ότι οι προφήτες και οι άγιοι είναι ετερόφωτοι δέκτες του ανεσπέρου θείου φωτός και αντλούν από την δόξα του Κυρίου και το δικό Του φως, ο οποίος και μόνο είναι αυτόφωτος και η πηγή του ακτίστου φωτός (φως εκ Φωτός). Εφόσον μάλιστα και ο Ηλίας φαίνεται να συνομιλεί με τον Ιησού για τα γεγονότα του πάθους Του, που θα συνέβαιναν σύντομα, καταδεικνύεται ότι ήρθε η ώρα των εσχάτων χρόνων της θυσίας του Μεσσία (ο Ηλίας εθεωρείτο ότι θα επανέλθει ως πρόδρομος του Μεσσία) και ότι σε σχέση με τον Χριστό δεν είναι παρά υπηρέτης προς τον Δεσπότην αυτού.
Κατόπιν, είναι αναγκαίο να τονίσουμε πως όλες οι προφητείες είναι ΠΡΟΤΥΠΩΣΕΙΣ του αγιαστικού έργου, της σωτήριας θυσίας του Χριστού και της αποστολής της Εκκλησίας: Η σκλαβιά στον Φαραώ καταδεικνύει την υποδούλωση στην αμαρτία και την αιχμαλωσία στον διάβολο, το αίμα στους παραστάδες των σπιτιών των Εβραίων συμβολίζει τη λύτρωση δια του αίματος του Θεανθρώπου, ο Μωυσής προεικονίζει τον αρχηγό της πίστεως Ιησού που είναι ο αυθεντικός Οδηγός, η Έξοδος από την Αίγυπτο προαναγγέλλει την έξοδο από την πτώση και την ανελευθερία, η διάβαση της Ερυθράς Θαλάσσης προεικονίζει την σωτηρία δια του βαπτίσματος, τα χέρια του Μωυσή που υποβάσταζαν και σήκωναν από τα δεξιά και αριστερά του ο Ααρών και ο Χουρ (και με αυτό τον τρόπο κατατρόπωσαν οι Εβραίοι τους Αμαληκίτες) συμβολίζουν την σωτηρία δια του σταυρού του Χριστού (Έξ. 17,8-13) κ.ο.κ. Η θυσία Του προαναγγέλλεται και μέσω του Πάσχοντος Δούλου που περιγράφει ο Ησαΐας, μέσω των προφητών, του Δαβίδ, αλλά και του Δικαίου του Πλάτωνα, ο οποίος μαστιγώνεται και καρφώνεται σε ξύλο όπως ο Ιησούς.
Πολύ εύστοχα λοιπόν ονομάζεται η Παλαιά Διαθήκη «Παιδαγωγός εις Χριστόν», η οποία και συναντιέται με την Καινή Διαθήκη στα πρόσωπα των εμφανισθέντων προφητών και των μαθητών του Κυρίου, στη σκηνή της Μεταμορφώσεως. Και τέλος, έξοχα επισημαίνεται εδώ Η ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΩΝ ΨΥΧΩΝ, εφόσον, και αναφορικά με το Μωυσή και τον Ηλία που μιλούσαν με τον Ιησού, ο μεν πρώτος είχε πεθάνει, ενώ ο δεύτερος είχε αναληφθεί εκατοντάδες χρόνια πριν. Και όμως περίμεναν, από την αγκαλιά του Θεού που βρίσκονται, να τον δουν στη δόξα Του, αφού γι’ Αυτόν προφήτεψαν εκείνοι και έδρασαν. Ο Ιησούς είναι λοιπόν ο Κύριος της ζωής και του θανάτου, αφού συγκεντρώνει δίπλα Του τόσο τους νεκρούς (Μωυσής) όσο και τους ζωντανούς (Ηλίας), και Αυτός βρίσκεται στο κέντρο ως η Ζωή του σύμπαντος κόσμου. Μέσα από ένα επομένως αιωνίου διαστάσεως ‘παράθυρο’ πάνω στο Θαβώρ, αποκαλύπτεται η ατέλεστος ψυχοσωματική ζωή μετά θάνατον και οι μαθητές προγεύονται αμυδρώς την ποιότητα της εγκαινιαζόμενης βασιλείας του Θεού.
Και είπε ο Πέτρος στον Ιησού: «Κύριε, ΕΙΝΑΙ ΩΡΑΙΑ ΝΑ ΜΕΙΝΟΥΜΕ ΕΔΩ! Αν θέλεις, να κάνουμε εδώ τρεις σκηνές: Μια για σένα, μια για τον Μωυσή και μια για τον Ηλία». Τους είχε συνεπάρει η ασύγκριτη ομορφιά του μεταμορφωμένου προσώπου του Κυρίου -διότι η μεγαλύτερη ευτυχία είναι η θέα της δόξας του Χριστού, το θαύμα των θαυμάτων- και με τα λόγια αυτά ο Πέτρος ζητά να μη τελειώσει σύντομα το θαυμάσιο αυτό και γλυκύτατο θέαμα και αίσθημα. Τι πιο ωραίο να ‘μεναν εκεί, μακριά από την κακία του κόσμου και τους εχθρούς του Ιησού και να απολάμβαναν την ομορφιά του Κυρίου! Ενώ μιλούσε ακόμα, ΕΝΑ ΦΩΤΕΙΝΟ ΣΥΝΝΕΦΟ τους σκέπασε (η Θεία Χάρη και συμβολικά η ένωση Ουρανού και γης δια του προσώπου και του έργου του Χριστού), και μέσα από το σύννεφο ΑΚΟΥΣΤΗΚΕ ΜΙΑ ΦΩΝΗ που έλεγε: «Αυτός ΕΙΝΑΙ Ο ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΣ ΜΟΥ ΥΙΟΣ, ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΚΛΕΚΤΟΣ ΜΟΥ, ΑΥΤΟΝ ΝΑ ΑΚΟΥΤΕ». Πλούσια τα θεολογικά συμπεράσματα από την τελευταία αυτή πρόταση του κειμένου:
(α) Φαίνεται η Τριαδικότητα του Ενός Θεού, αφού ομιλεί ο Πατέρας για τον Υιό Του, και στη βάπτιση του Χριστού βλέπουμε και το Άγιο Πνεύμα να κατεβαίνει στο κεφάλι Του,
(β) Ο Θεός, όπως εμφανίζεται για πρώτη φορά στα πλαίσια της Βιβλικής Θεολογίας, είναι το Όντως Όν, ΠΡΟΣΩΠΟ που ενεργεί και ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ με το λαό Του και υπογράφει Διαθήκη μαζί του και δίδει εντολές και ‘απαιτεί’ ηθική και αγία ζωή, και δεν είναι νεφελώδης δύναμη και ‘καθαρά ενέργεια’ στο σύμπαν,
(γ) Ο Χριστός είναι ο αληθής Υιός και Λόγος του Θεού (σε αντίθεση με τους εμφανισθέντες στην ιστορία ψευτομεσσίες), η μόνη δυνατότητα σωτηρίας (Πράξ. 4,12) των ανθρώπων, που επετεύχθη δια της σταυρικής του θυσίας, γεγονός που τονίζεται στο παρόν εδάφιο και από τον Πατέρα (με τα ίδια περίπου λόγια που ακούστηκαν και κατά τη βάπτιση του Ιησού), ενώ οι μαθητές φαίνεται να μην έχουν συλλάβει καλά την αποστολή Του.
Ο Μωυσής είχε κάποτε αποκαλύψει ότι θα στείλει ο Θεός προφήτη στους ανθρώπους, ανώτερο από εκείνον, και ότι οφείλουν οι Ισραηλίτες ΝΑ ΤΟΝ ΑΚΟΥΝΕ (Δευτ. 18,15). Αφού λοιπόν ο Ιησούς είναι ο από το Θεό και το Μωυσή αναγγελθείς προφήτης και ο ίδιος αυτοπροσδιορίζεται ως «Υιός του Ανθρώπου, που ήρθε να διακονήσει και όχι να διακονηθεί» (Μάρκ. 10,45) και αποκαλύπτει πως «εξελήλυθα ίνα κηρύξω εις τούτο» (Μάρκ. 1,38), ή όταν στην Σαμαρείτισσα απαντά χωρίς περιστροφές «Εγώ είμαι» (Ιω. 4,25-26) και πάλι λέγει: «Από τώρα σας τα λέω, πριν να γίνουν, ώστε όταν γίνουν να πιστέψετε ότι ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ» (Ιω. 13,12-19), δεν νομίζουμε ότι χρειάζονται καθαρότερες εξηγήσεις σε έναν αντικειμενικό ερευνητή για το ότι είναι ο Θεός επί γης. Άλλωστε, το «Εγώ Είμαι», που επαναλαμβάνει ο Χριστός στους συνομιλούντες μαζί Του, παραπέμπει τους ακροατές Του στο «Εγώ Ειμί ο Ων» (Γιαχβέ), όπως αυτοφανερώνεται ο Θεός στην Παλαιά Διαθήκη. Στον προφήτη Ιεζεκιήλ πράγματι ο Θεός λέγει: «Τότε θα γνωρίσετε ότι Εγώ Ειμί» (Εγώ είμαι ο Γιαχβέ) (35,9).
Όταν άκουσαν οι μαθητές τη φωνή, έπεσαν με το πρόσωπο στη γη ΚΑΙ ΦΟΒΗΘΗΚΑΝ ΠΟΛΥ. Δεν ήσαν πνευματικά έτοιμοι για ένα τέτοιο θαύμα και για τη θεία παρουσία, τόσο άμεσα συνδεδεμένη μαζί τους. Ο Θεός αποκαλύπτεται ως κάτι το «απείρως υπερέχον» και ως «όλως αλλότριον», ως απρόσιτη μεγαλειότητα, μπροστά στην οποία ο άνθρωπος νοιώθει μηδαμινός και καταλαμβάνεται από ιερό δέος, ευλάβεια. Στη ευλάβεια ενυπάρχει καί ο ιερός φόβος καί ο σεβασμός καί το ρίγος μπροστά στον κατεξοχήν Άγιο Θεό. Σε όλους εξάλλου τους αγίους εναλλάσσεται ο φόβος, η έκσταση και η αγάπη στη σχέση τους με τον Θεό, ανάλογα με το πόσο εσωτερικά είναι έτοιμος κανείς να βρεθεί ενώπιος ενωπίω με την Πηγή της καθαρότητας και της θείας λαμπρότητας.
Τους πλησίασε τότε ο Ιησούς, τους άγγιξε και τους είπε: «ΣΗΚΩΘΕΙΤΕ (ήτοι, δεν μπορούμε να μείνουμε μόνο στην ιδιωτική μας σύνδεση με το Θεό, αλλά πρέπει να συνεχιστεί η αποστολή μας ανάμεσα στους ανθρώπους) και ΜΗ ΦΟΒΟΣΑΣΤΕ». Η αγάπη προς τον Θεό διώχνει και τους πλέον σκοτεινούς φόβους, όταν ο άνθρωπος διακατέχεται από δυνατή πίστη. Σήκωσαν τότε τα μάτια τους και δεν είδαν κανέναν άλλον, παρά μόνο τον Ιησού (αν έχεις τον Ιησού, έχεις τα πάντα). Ενώ κατέβαιναν από το βουνό (που σημαίνει πάλι, όπως μόλις είπαμε, ότι την αγάπη και την πίστη προς το Θεό οφείλουμε να τη συνεχίσουμε και στην υπόλοιπη ζωή μας ως αγάπη και μαρτυρία προς τους άλλους και όχι μόνο να τη ζούμε κατά μόνας), τους πρόσταξε: «Μην πείτε σε κανέναν αυτό που είδατε, ώσπου να αναστηθώ από τους νεκρούς» (Μτ. 17,1-9/ Μκ. 9,2-13/ Λκ. 9,28-36). Πάντοτε δηλαδή καιροφυλακτούσε (όπως και έγινε στην ιστορία με διάφορους ψευτομεσσίες) η θρησκευτικό-πολιτική αναστάτωση των Ισραηλιτών και η παρεξηγημένη θεώρηση του Ιησού ως κοσμικού μεσσιανικού ηγέτη, που θα τους απελευθέρωνε από την τυραννία της Ρώμης.
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ:
ΚΥΡΙΑΚΟΔΡΟΜΙΟ, εκδ. Άρτου Ζωής, Αθ. 2011
Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΙΝΟΥΡΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, Νικολάου Νευράκη, Αθ. 1989
ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ, Τιμοθέου Κιλίφη, 4η έκδοση, Αθήνα
ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ ΤΟΥ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Νικ. Σωτηρόπουλου, εκδ. Ο Σταυρός, 1981
ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ, Ιω. Καραβιδόπουλου, εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλ. 1988

το  είδαμε: εδώ

Η θεραπεία των δαιμονισμένων στα Γέργεσα – Θεολογική ερμηνεία στο Ματθ. 8,28-9,1 Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

Μετά το γαλήνεμα του ανέμου και της θάλασσας, που με θαύμα πραγματοποίησε ο Ιησούς, έφτασε με πλοιάριο στην απέναντι ανατολική όχθη της λίμνης Γεννησαρέτ, στην χώρα των Γεργεσηνών [ή ‘Γαδαρηνών’ ή ‘Γερασηνών’ σε ορισμένα χειρόγραφα: παραλιακής κωμόπολης στη χώρα των Γαδαρηνών]. Εκεί τον προϋπάντησαν δύο δαιμονισμένοι, οι οποίοι έβγαιναν από τα μνήματα, πολύ επικίνδυνοι, ώστε κανείς δεν ήταν δυνατόν να περάσει από το δρόμο εκείνον. Και φώναζαν: «Τι έχεις μαζί μας Ιησού, Υιέ του Θεού;» (ήτοι: Άβυσσος υπάρχει ανάμεσά μας). «Ήρθες εδώ για να μας βασανίσεις πριν την ώρα μας;» (δηλαδή πριν από την Τελική Κρίση, κατά την οποία γνωρίζουμε ότι θα καταλυθεί η δύναμή μας και θα τιμωρηθούμε;).
Μακριά απ’ αυτούς ήταν μια μεγάλη αγέλη από χοίρους, που έβοσκαν. Και οι δαίμονες τον παρακαλούσαν και έλεγαν: «Αν μας διώξεις, άφησέ μας να πάμε στην αγέλη των χοίρων». Και ο Χριστός τούς είπε: «Πηγαίνετε». Αυτοί τότε βγήκαν και πήγαν στην αγέλη των χοίρων. Και ολόκληρη η αγέλη κατακρημνίστηκε στην θάλασσα και χάθηκε στα νερά. Οι δε βοσκοί έφυγαν, και όταν ήρθαν στην πόλη, τούς τα είπαν όλα για τους δαιμονισμένους. Και όλη η πόλη βγήκε σε συνάντηση του Ιησού και, όταν τον είδαν, τον παρακάλεσαν να φύγει από τα σύνορά τους.

Στην αμέσως προηγούμενη από την παρούσα αγιογραφική ενότητα, ο ευαγγελιστής Ματθαίος παρουσιάζει το θαύμα της κατάπαυσης της τρικυμίας από τη θεϊκή δύναμη του Ιησού, ενώ στην παρούσα παράγραφο αναφέρει το θαύμα με τη θεραπεία των Γαδαρηνών, ώστε να φανερώσει ότι ο Ιησούς είναι Κύριος και Θεός και ότι εξουσιάζει όχι μόνο τη φύση, αλλά και τον αόρατο υπερφυσικό κόσμο. 

Στα Ευαγγέλια βλέπουμε ότι σε πολλές περιπτώσεις θεράπευσε ο Ιησούς ανθρώπους από δαιμονοληπτικές καταστάσεις, διέτασσε τα δαιμόνια και απομακρύνονταν, ενώ έκανε και ένα σωρό άλλες θεραπείες διαφορετικής παθολογίας. Επομένως όχι μόνο ο Ιησούς, αλλά και οι Ιουδαίοι της εποχής Του -που ήσαν και είναι πανέξυπνοι άνθρωποι, διακριθέντες, μέχρι σήμερα, σε όλους τους τομείς του πολιτισμού- δεν βρίσκονταν σε σύγχυση, δεν ήσαν θρησκόληπτοι και δεισιδαίμονες, αλλά διέκριναν την έννοια της αμαρτίας και ασθενείας από το δαιμονισμό. 

Οι δαιμονισμένοι είχαν καταντήσει κακοποιοί και επικίνδυνοι, μισούσαν τους ανθρώπους, τους θεωρούσαν εχθρούς τους, και κρύβονταν στα μνήματα. Ο σατανάς μισεί πράγματι τον άνθρωπο και θέλει το κακό του, τον εξευτελισμό του και το θάνατό του. Είναι ο χειρότερος τύραννος σε όσους του επιτρέπουν –με την ασεβή ζωή τους και τη φθαρμένη φαντασία τους- να τους εξουσιάζει. Αντίθετα, ο απόστολος Παύλος παρουσιάζει την εσωτερική ειρήνη και την προσωπική χαρά του πιστού, όταν λέγει: «Δεν ζω πλέον εγώ, αλλά ζει μέσα μου ο Χριστός» (Γαλ. 2,20). Για το φθοροποιό έργο του διαβόλου πολλές πληροφορίες αντλούμε από τη διδασκαλία των αποστόλων Πέτρου και Παύλου, από τη ζωή διαφόρων ασκητών και αγίων, του Μεγάλου Αντωνίου στην έρημο, το βιβλίο ‘Κλίμαξ’ του Ιωάννου του Σιναΐτου, τα έργα και τη διδασκαλία γενικά των Πατέρων της Εκκλησίας, του αγίου Γρηγορίου του Διαλόγου, του οσίου Εφραίμ του Σύρου, του αρχιεπισκόπου Μακαρίου Μόσχας, του Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ, από τα βιβλία του αγίου Νικοδήμου και πολλών άλλων φωτισμένων εκκλησιαστικών συγγραφέων. 

Προσβαλλόμενοι και μαστιγωμένοι από τις θείες και άκτιστες ακτίνες του Θεανθρώπου, οι δαίμονες φρίττουν, φοβούνται πολύ και διαβλέπουν την επερχόμενη –αρχής γενομένης από τα χρόνια της Επιφανείας του Μεσσία Χριστού- τιμωρία τους. Γι’ αυτό και με κραυγή μεγάλη αποκάλυψαν -και αποκαλύπτουν ακόμη και στην εποχή μας- όχι μόνο ότι ο Ιησούς είναι ο Κύριος, αλλά και πως δεν υπάρχει τίποτα το κοινό μεταξύ του Υιού του Θεού και του κόσμου της αποστασίας των διαβόλων. Οι αλήθειες αυτές που αποκάλυψαν οι επηρεασθέντες υπό πνευμάτων ακαθάρτων –και που αποτελούν διαχρονική εμπειρία της Εκκλησίας- είναι μια ακόμη απόδειξη πως η κατάστασή τους δεν οφειλόταν σε φρενοβλάβεια, αλλά πως ό,τι έπασχαν ήταν πέρα από τη δική τους θέληση και τις προσωπικές τους δυνάμεις. 

Η αγέλη των χοίρων, που έβοσκαν πιο μακριά, ήσαν ακάθαρτα ζώα για τους Ιουδαίους -αλλά και για τους Αιγύπτιους και Άραβες- και μόνο οι εθνικοί τούς χρησιμοποιούσαν για τροφή. Ήτο αμαρτωλή πάντως ενασχόληση για εκείνους από τους Ιουδαίους που τους εξέτρεφαν. Τα δαιμόνια κατάλαβαν σύντομα ότι επρόκειτο να αλλάξουν διαμονή. Γι’ αυτό και παρακάλεσαν τον Χριστό να τους αφήσει τουλάχιστον να υπάγουν στους χοίρους, και όχι στην κόλαση -όπου μονίμως βασανίζονται- για να μην φύγουν από τον τόπο εκείνο, αλλά να συνεχίσουν με διάφορους τρόπους το φθοροποιό τους έργο. Η “παράκληση” αυτή των δαιμονίων σημαίνει ότι η ζωή όλων είναι στα χέρια του Θεού. Ούτε τα ζώα δεν μπορεί να επηρεάσει ο σατανάς, αν δεν το θελήσει ο Θεός. Ο οποίος ζυγιάζει πάντα το συμφέρον κάθε ανθρώπου και ενεργεί για τη σωτηρία του. 

Στα Ευαγγέλια παρουσιάζεται ο Ιησούς να χρησιμοποιεί δύο θαυμαστές ενέργειές Του φαινομενικά κατά της φύσεως, ήτοι όταν εξήρανε την άκαρπη συκιά και όταν επέτρεψε την καταφυγή των δαιμονίων στους χοίρους, οπότε και γκρεμισθέντες πνίγηκαν μέσα στα νερά. Πέρα όμως από ανώριμους συναισθηματισμούς, αναγνωρίζουμε ότι και αυτά ακόμη τα θαύματα δεν έγιναν χωρίς λόγο, αλλά για να υποδεικνύουν, σε όλες τις γενιές: (α) πόσο ξερός θα μείνει από θεία Χάρη ο άνθρωπος αν δεν ενωθεί με την αγάπη του Θεού, και (β) ποίας μεγάλης έκτασης ζημία επιζητεί να καταφέρει εναντίον των ανθρώπων το είδος του διαβόλου. Άλλωστε, και στην τελευταία περίπτωσή μας, το προκύψαν όφελος υπήρξε πολύ μεγαλύτερο: Οι τρωθέντες άνθρωποι σώθηκαν, τα απαγορευμένα ζώα χάθηκαν, η πόλη ελευθερώθηκε από τη μεταφυσική αυτή πληγή, το πνευματικό μάθημα δόθηκε στους Γεργεσηνούς που ήσαν και αυτοί φταίχτες, ο Χριστός αποδείχτηκε Σωτήρας και Κύριος. 

Οι κάτοικοι της πόλης, όταν ήρθαν και διαπίστωσαν τα γενόμενα, αντί να αγκαλιάσουν τον Ιησού και να μετανοήσουν, του ζήτησαν να φύγει μακριά τους. Ήσαν απ’ ότι φαίνεται άπιστοι και πνευματικά αναίσθητοι –η ίδια αρνητική προσέγγιση παρατηρείται και σε πολλούς ανθρώπους της εποχής μας, στη σχέση τους με την Αποκάλυψη του Θεού. Ο φόβος από τα θαύμα ενήργησε αντιστρόφως, κι αυτό γιατί δεν ήσαν άνθρωποι του Θεού και η ζωή τοχυς ήταν πωρωμένη στην κακία. Το γεγονός αυτό της εκδίωξης του Ιησού από τα μέρη εκείνα, συνηγορεί επιπλέον υπέρ της αληθείας της ευαγγελικής διήγησης, εφόσον, αν ήταν φανταστικό, θα παρουσίαζε τον Ιησού να θαυμάζεται και να προσκυνείται από τους κατοίκους των Γεργερηνών, όπως πράγματι έγινε στα μέρη της Γαλιλαίας και Ιουδαίας. Εκεί αντιμετωπιζόταν ο Χριστός ως μεγάλος προφήτης, θαυματοποιός και απεσταλμένος του Θεού, και όχι σαν μάγος και επικίνδυνος, όπως στις περιοχές των Γαδαρηνών.

Και σήμερα, όπως και τότε, ο εωσφόρος έχει τους συνεργάτες του στις κοινωνίες των ανθρώπων, που επιδίδονται σε μαγείες, πνευματισμό, δολοφονίες, ληστείες, τρομοκρατικά χτυπήματα, ανηθικότητα, πολέμους, εμπόριο ναρκωτικών και άλλα πολλά. Οι άνθρωποι όμως που βαθειά πιστεύουν στο Θεό, έχουν χρέος να μην εφησυχάζουν και δεν παραμένουν αδρανείς, παρά γίνονται απόστολοι αγάπης, όπως οι θεραπευθέντες πρώην δαιμονόπληκτοι του Ευαγγελίου. Πράγματι, στην παράλληλη διήγηση του Λουκά, ο Ιησούς προτρέπει τον ιαθέντα νέο ως εξής: “Γύρισε στο σπίτι σου και διηγήσου όσα έκανε σ’ εσένα ο Θεός”. Εκείνος τότε “έφυγε διαλαλώντας σ’ όλη την πόλη όσα (καλά) έκανε σ’ αυτόν ο Ιησούς” (βλ. Λουκ. 8,38-39).

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ:
Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ, Αποστολικής Διακονίας, 2009
ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ, Π. Ν. Τρεμπέλα, εκδ. Ο ΣΩΤΗΡ, Αθ. 1989
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΩΝ, Βαρθολομαίου Γεωργιάδου, επισκόπου Κορίνθου, εκδ. ‘Δημιουργία’, Αθ. 1992

Κυριακή του θεραπευθέντος υπό του Ιησού εκ γενετής τυφλού (Ιωάννου 9, 1-38)

Κυριακή του θεραπευθέντος υπό του Ιησού

εκ γενετής τυφλού (Ιωάννου 9, 1-38)

Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

    Αν και πολλές φορές σήκωσαν οι Ιουδαίοι πέτρες από το έδαφος για να λιθοβολήσουν τον Ιησού, και πολλές φορές τον προσέβαλαν και επιχείρησαν να τον εξοντώσουν (λ.χ. Ιωάννη: 8,37/41/48/52/59), εν τούτοις, από την μεγάλη του αγάπη για τους ανθρώπους, θαυματουργεί ο Κύριος συνεχώς μέσα στην ιστορία και γιατρεύει «από κάθε ασθένεια και αδυναμία» (Ματθ. 4,23) το λαό. Πράγματι, «διήλθεν ευεργετών και ιώμενος πάντας» (Πράξ. 10,38). Δεν δικαιούμεθα επομένως να απελπιζόμαστε, αφού μας συντρέχει ο μέγιστος ιατρός, ο Ιησούς Χριστός. Το σημερινό μας παράδειγμα, που είναι από τα πλέον εκπληκτικά, αφορά την περίπτωση θεραπείας ενός εκ της γεννήσεώς του τυφλού, γεγονός πού ποτέ άλλοτε ιστορικά δεν συνέβη.

Καθώς πήγαινε στο δρόμο του ο Ιησούς, είδε έναν άνθρωπο που είχε γεννηθεί τυφλός. [Ο Χριστός πλησίασε πρώτος τον τυφλό, διότι ο Θεός δεν παραθεωρεί κανέναν άνθρωπο που με εσωτερική φωνή και πίστη απευθύνεται προς Αυτόν]. Τον ρώτησαν λοιπόν οι μαθητές Του: «Διδάσκαλε, ποιος αμάρτησε και γεννήθηκε αυτός τυφλός, ο ίδιος ή οι γονείς του;» [Σύμφωνα με το Ταλμούδ ευθύνονται και τα έμβρυα για τη διάπραξη αμαρτιών, αλλά και οι αμαρτίες των γονέων πίστευαν ότι κληρονομούνται στα τέκνα τους. Μ’ αυτή την αντίληψη προσπαθούσαν επιπλέον να δικαιολογήσουν το γιατί γεννιούνται παιδιά με ποικίλες ψυχοσωματικές παθήσεις. Βέβαια προφήτες όπως ο Ιερεμίας και ο Ιεζεκιήλ τόνισαν τον προσωπικό παράγοντα στην διάπραξη της αμαρτίας]. Ο Ιησούς απάντησε: «Ούτε αυτός αμάρτησε ούτε οι γονείς του, αλλά γεννήθηκε τυφλός για να φανερωθεί η δύναμη των έργων του Θεού πάνω σ’ αυτόν». [Το κακό, ο πόνος, η ασθένεια, ο θάνατος, δεν είναι πάντα συνέπειες προσωπικών αμαρτιών, αλλά είτε συνέπειες της ατελούς φυσικής πραγματικότητας που μας περιβάλλει, είτε συνέπειες της αδύναμης ατομικής μας φύσης, δεδομένου ότι, η πρωταρχική αποτυχία των πρωτοπλάστων να μείνουν σε κοινωνία με το Θεό, συμπαρέσυρε τα πάντα προς το κακό. Ο πόνος όμως, το κακό, η ασθένεια, η ανέχεια, η λύπη κ.λπ. που παρατηρούνται στον κόσμο, προκαλούν θετικά την παρέμβαση του θείου ελέους, τη θαυματουργική ευσπλαχνία του Θεού, και έχουν σκοπό να αποκαλύψουν τον Ιησού ως τον παρόντα στην ιστορία Κύριο. Η τύφλωση επομένως, και ο θάνατος ακόμη, μετατρέπονται σε φως και ζωή εκ του τάφου με τη δύναμη του Θεού –βλ. περιστατικά θεραπείας παραλυτικών και ανάσταση Λαζάρου]. «Όσο διαρκεί η μέρα πρέπει να εκτελώ τα έργα εκείνου που με έστειλε», συνέχισε ο Ιησούς. «Έρχεται η νύχτα, οπότε κανένας δεν μπορεί να εργάζεται». [Όλες οι ημέρες που εργάζεται κάποιος υπέρ Θεού και ανθρώπων θεωρούνται «Η ημέρα». Δεν διαχωρίζονται σε καθημερινές και Σάββατα (Κυριακές για μας πλέον). Μάλιστα ο Υιός εργάζεται όπως ο Πατέρας, ασταμάτητα, (βλ. και Ιω. 5,17) αν και στον κόσμο έχει περιορισμένο χρόνο -αφού πλησιάζει η σύλληψη και σταύρωσή Του (η δική Του νύχτα)- για να τελέσει το έργο του Πατρός και αποκαλύψει τη δική Του θεότητα]. Όσο είμαι σ’ αυτόν τον κόσμο είμαι το φως για τον κόσμο», αποκαλύπτει ο Κύριος. [Ο Χριστός είναι το φως, το νόημα και η αλήθεια του κόσμου, άνευ του οποίου ο κόσμος φαντάζει σαν σβησμένο λυχνάρι και σπασμένος φάρος, ώστε ουδεμία ωφέλεια έχει. Οι οφθαλμοί μας επομένως, μόνο μέσω Αυτού ατενίζουν το όντως άκτιστο φως του Τριαδικού Θεού].  

Όταν τα είπε αυτά ο Ιησούς, έφτυσε κάτω, έφτιαξε πηλό από το φτύμα, άλειψε με τον πηλό τα μάτια του τυφλού [κάνει την τύφλωση βαθύτερη για να φανεί στο τέλος ότι μόνο εκ Θεού έγινε το θαύμα, αλλά και ότι αυτός που δίνει το πραγματικό φως είναι μόνο ο Λόγος του Θεού, όπως και τότε έπραξε στον Αδάμ, μέσα στην Εδέμ], και του είπε: «Πήγαινε να νιφτείς στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ» [τον έστειλε μακριά για να ενεργοποιηθεί η πίστη του και να συνεργαστεί για τη σωτηρία του] –που σημαίνει “Απεσταλμένος από το Θεό”. [Απεσταλμένος ως Υιός του Θεού ο Ιησούς, το ζων ύδωρ, αλλά και ο πρώην στην συνέχεια τυφλός, ως απόστολος πλέον του Χριστού (Βαρτίμαιος ήταν το όνομά του)]. Ξεκίνησε λοιπόν ο άνθρωπος, πήγε και νίφτηκε και, όταν γύρισε πίσω [υπάκουσε δηλαδή στη θεία εντολή], έβλεπε. [Υποδηλώνει ίσως και το μυστήριο του Βαπτίσματος, που είναι η αρχή του πνευματικού φωτός, αλλά και ότι τώρα βλέπει σωματικά, ενώ μέσα του διενεργούνται οι αρχές της πραγματικής του στροφής στον Χριστό, που είναι ο χορηγός πασών των αγαθών]. Τότε οι γείτονες και όσοι τον έβλεπαν προηγουμένως ότι ήταν τυφλός, έλεγαν: «Αυτός δεν είναι ο άνθρωπος που καθόταν εδώ και ζητιάνευε;» [Ζητούσε ελεημοσύνη, αλλά την βρήκε τελεία μόνο από τον πανοικτίρμονα Θεό]. Μερικοί έλεγαν: «Αυτός είναι», ενώ άλλοι έλεγαν: «Είναι κάποιος που του μοιάζει». [Άρα η πάθησή του ήταν πραγματική, αφού τον γνώριζαν για πολλά χρόνια πολλοί άνθρωποι, ότι ήταν δηλαδή πράγματι τυφλός]. Ο ίδιος όμως έλεγε: «Εγώ είμαι». [Ενίοτε αλλάζει και η εξωτερική εμφάνιση κάποιου μετανιωμένου και αναγεννημένου ανθρώπου, που ζούσε κάποτε μέσα στην κακία και ανομία]. Τότε τον ρωτούσαν: Πώς λοιπόν άνοιξαν τα μάτια σου;» Εκείνος απάντησε: «Ένας άνθρωπος που τον λένε Ιησού έκανε πηλό, μου άλειψε τα μάτια και μου είπε: ‘πήγαινε στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ και νίψου’. Πήγα λοιπόν εκεί, νίφτηκα και βρήκα το φως μου». Τον ρώτησαν λοιπόν: «Πού είναι ο άνθρωπος εκείνος;» [Η ερώτηση δεν είναι από ενδιαφέρον για τον Ιησού αλλά από φθόνο]. «Δεν ξέρω», τους απάντησε. [Στην αρχή η πίστη του είναι ατελής, αλλά ο Ιησούς φροντίζει κατόπιν να την αυξήσει, όπως και σε κάθε άνθρωπο συμβαίνει, αν είναι γνήσιος αναζητητής της αλήθειας, όπως ο θεραπευθείς τυφλός. Μάλιστα δεν ήθελε πολλές συζητήσεις ο πρώην τυφλός, ούτε δόξα και διαφήμιση, πράγμα που δείχνει πως ήταν αληθής και ταπεινός].

Τον έφεραν τότε στους Φαρισαίους, τον άνθρωπο που ήταν άλλοτε τυφλός [για να βρουν πρόφαση εναντίον του Χριστού]. Η μέρα που έφτιαξε ο Ιησούς τον πηλό και του άνοιξε τα μάτια ήταν Σάββατο [Απαγορευόταν να χρησιμοποιηθεί τη μέρα αυτή ο πηλός για ιατρική χρήση]. Άρχισαν λοιπόν και οι Φαρισαίοι να τον ρωτούν πάλι πώς απέκτησε το φως του. Αυτός τούς απάντησε: «Έβαλε πάνω στα μάτια μου πηλό, νίφτηκα και βλέπω». Μερικοί από τους Φαρισαίους έλεγαν: «Αυτός ο άνθρωπος δεν μπορεί να είναι σταλμένος από το Θεό, γιατί δεν τηρεί την αργία του Σαββάτου». [Ο Χριστός βέβαια δεν παραβίασε την εντολή του Σαββάτου, αλλά τις εσφαλμένες απόψεις περί του Σαββάτου που είχαν οι Ιουδαίοι στην εποχή Του. Διότι οι αληθείς ευεργεσίες δεν έχουν όρους και όρια]. Άλλοι όμως έλεγαν: «Πώς μπορεί ένας αμαρτωλός άνθρωπος να κάνει τέτοια σημεία; [Επομένως γνώριζαν για τα πολλά και μοναδικά θαύματα που τελούσε ο Ιησούς, και ως εκ τούτου η στάση τους ήταν αδικαιολόγητη]. Και υπήρχε διχογνωμία ανάμεσά τους. [Μέχρι σήμερα ο Χριστός είναι ‘σημείον αντιλεγόμενον’ (Λουκ. 2,34-35), δηλαδή διαφωνίας και συμφωνίας πολλών με την πίστη της Εκκλησίας. Ο εγωισμός επίσης των Φαρισαίων δεν τους άφηνε να διαγνώσουν τη θεία αποστολή του Ιησού και την ταυτότητά Του (ως προς την ουσία) με τον Θεό Πατέρα. Εμφανίζονταν ως δικαστές κατά του Ιησού, ενώ θα έπρεπε να ταπεινωθούν μπροστά στο πλήθος των θαυμάτων Του. Τους ενοχλούσαν ιδίως οι θεραπείες του Χριστού κατά τα Σάββατα. Αφού είναι παραβάτης του Νόμου, δεν μπορεί να είναι εκ Θεού, ισχυρίζονταν. Θα έπρεπε αντίθετα να χαιρόντουσαν για τις θεραπείες. Άρα δεν αγαπούσαν, παρά μόνο κινούνταν και σκεπτόντουσαν ιδιοτελώς].  Ρωτούν λοιπόν πάλι τον τυφλό: «Εσύ τι λες γι’ αυτόν; Πώς εξηγείς ότι σου άνοιξε τα μάτια;» Κι εκείνος τους απάντησε: «Είναι προφήτης». [Αναγνωρίζει ότι ο Ιησούς προέρχεται εκ Θεού. Ένας απλός και άδολος άνθρωπος μπορεί εύκολα να πάει στον Παράδεισο, με την αγνή και ανιδιοτελή πίστη που νοιώθει και εφαρμόζει, σε αντίθεση με κάποιους μορφωμένους και ορθολογιστές, που κολλάνε στο γράμμα του νόμου ή ενδιαφέρονται μόνο για τους τύπους, χωρίς να έχουν γνήσιο και πλούσιο εσωτερικό κόσμο και αγάπη προς τους άλλους].     

Οι Ιουδαίοι όμως δεν εννοούσαν να πιστέψουν πως αυτός ήταν τυφλός κι απέκτησε το φως του [υποψιάζονται συμπαιγνία μεταξύ τυφλού και Ιησού, ταχυδακτυλουργία, έτσι ώστε συμπεραίνουμε πως τα Ευαγγέλια δεν καλύπτουν την αλήθεια, αλλά παρουσιάζουν όλες τις απόψεις της εποχής και δεν αιθεροβατούν. Επιπλέον, χειροτερεύει η απιστία κάποιων ιουδαϊκών κύκλων, ενώ του ιαθέντος τυφλού αυξάνεται], ώσπου κάλεσαν τους γονείς του ανθρώπου και τους ρώτησαν: «Αυτός είναι ο γιος σας, που λέτε ότι γεννήθηκε τυφλός; Πώς λοιπόν τώρα βλέπει;» [Χρησιμοποίησαν απειλητικό και εκφοβιστικό ύφος για να κερδίσουν εντυπώσεις]. Οι γονείς του τότε αποκρίθηκαν: «Ξέρουμε πως αυτός είναι ο γιος μας κι ότι γεννήθηκε τυφλός, πώς όμως τώρα βλέπει δεν το ξέρουμε, ή ποιος του άνοιξε τα μάτια εμείς δεν το γνωρίζουμε. Ρωτήστε τον ίδιο. Ενήλικος είναι, αυτός μπορεί να μιλήσει για τον εαυτόν του». Αυτά είπαν οι γονείς του, από φόβο προς τους Ιουδαίους. Γιατί οι Ιουδαίοι άρχοντες είχαν κιόλας συμφωνήσει να αφορίζεται από τη συναγωγή όποιος παραδεχτεί πως ο Ιησούς είναι ο Μεσσίας. Γι’ αυτό είπαν οι γονείς του «ενήλικος είναι, ρωτήστε τον ίδιο». [Στα χρόνια του ευαγγελιστή Ιωάννη (τέλη του α΄ μ.Χ. αιώνα) η χριστιανική ιδιότητα επέφερε διωγμούς και απομάκρυνση ακόμη και από το Ιουδαϊκό έθνος. Αυτή την έννοια έχει το ρήμα «συνετέθειντο» στο πρωτότυπο κείμενο, ότι δηλαδή είχαν συμφωνήσει οι Ιουδαίοι, είχαν κοινή γραμμή, ως προς την αποπομπή των Ιουδαιοχριστιανών  και την εχθρική τους στάση προς την νεοσύστατη Εκκλησία].  

Κάλεσαν λοιπόν για δεύτερη φορά τον άνθρωπο που ήταν πριν τυφλός και του είπαν: «Πες την αλήθεια ενώπιον του Θεού. Εμείς ξέρουμε ότι ο άνθρωπος αυτός είναι αμαρτωλός». Εκείνος τότε τους απάντησε: «Αν είναι αμαρτωλός δεν το γνωρίζω. Ένα ξέρω, ότι ενώ ήμουνα τυφλός, τώρα βλέπω». [Ένας πρώην τυφλός και αγράμματος άνθρωπος μαθαίνει θεολογικά γράμματα στους δήθεν μορφωμένους κατά Θεόν διδασκάλους του Ισραήλ. Αφού οι Ιουδαίοι δεν μπόρεσαν να αποδείξουν πλάνη τη θεραπεία, αναγκάζονται τώρα να προσπαθήσουν να δείξουν ότι έγινε με δαιμονική συνέργεια. Αντίθετα ο πρώην τυφλός έδωσε μαρτυρία για τον Χριστό ευθαρσώς. Μάλιστα μεταθέτει την συζήτηση σ’ αυτό καθεαυτό το θαύμα, που ως γεγονός δεν μπορεί να αμφισβητηθεί]. Τον ρώτησαν πάλι: «Τι σου έκανε; Πώς σου άνοιξε τα μάτια;» «Σας το είπα κιόλας», τους αποκρίθηκε, «αλλά δεν πειστήκατε. Γιατί θέλετε να το ξανακούσετε; [Έχετε έτοιμη δηλαδή την καταδίκη Του, όσο κι αν εγώ φωνάζω για το αντίθετο]. Μήπως θέλετε κι εσείς να γίνετε μαθητές του;» [Τους περιπαίζει ως ανεγκέφαλους, σκληρούς και απίστους]. Τον περιγέλασαν τότε και του είπαν: «Εσύ είσαι μαθητής εκείνου. Εμείς είμαστε μαθητές του Μωυσή. Εμείς γνωρίζουμε ότι ο Θεός μίλησε στο Μωυσή, ενώ γι’ αυτόν (τον Χριστό) δεν γνωρίζουμε την προέλευσή του». [Ο τυφλός κουράστηκε από την απείθειά τους στο θείο μεγαλείο του Ιησού και τους ρωτά γεμάτος αγανάκτηση αν θέλουν να γίνουν μαθητές Του. Στο σημείο αυτό εκνευρίστηκαν πολύ, αφού θεωρούσαν εαυτούς τέλειους συνεχιστές της αυθεντίας του Μωυσή. Ο Μωυσής είχε όμως προφητεύσει για τον ερχόμενο Θεάνθρωπο τα εξής: «…Κύριος ο Θεός σας θα αναδείξει έναν προφήτη από σας, μέσα από το λαό σας, σαν εμένα. Αυτόν ν’ ακούτε» (Δευτ. 18,15/18,18). Αφού μέχρι την εποχή του Ιησού η Ιουδαϊκή κοινότητα παραδεχόταν πως δεν είχε εμφανιστεί ακόμη ο προφήτης αυτός, πώς αυτό δεν τους ώθησε να προσβλέπουν στον Ιησού ως τον εσχατολογικό αυτόν προφήτη; Επομένως κάποιοι γνώριζαν πολύ καλά τι συνέβαινε και ποιος μπορεί να ήταν ο Ιησούς, αλλά τον περιφρονούσαν, άφηναν το θέμα στη σιγή για να μην τον παραδεχθούν, επειδή δεν τους συνέφερε].

Τότε απάντησε ο άνθρωπος και τους είπε: «Εδώ είναι το παράξενο, πως εσείς δεν γνωρίζετε από πού είναι ο άνθρωπος [Πολλοί άνθρωποι αγνοούν θεληματικά τον Χριστό και το έργο Του, αν και θεωρούνται πολυδιαβασμένοι. Στο όνομά Του θα κριθούν όμως οι πάντες] κι όμως αυτός μού άνοιξε τα μάτια. Ξέρουμε πως ο Θεός δεν ακούει τους αμαρτωλούς, αλλά αν κάποιος τον σέβεται και κάνει το θέλημά του, αυτόν τον ακούει. Από τότε που έγινε ο κόσμος δεν ακούστηκε ν’ ανοίξει κανείς τα μάτια ενός γεννημένου τυφλού. Αν αυτός δεν ήταν από το Θεό, δεν θα μπορούσε να κάνει τίποτα». [Θα μπορούσε να θαυματουργεί συνεχώς ο Ιησούς, αν δεν ήταν εκ Θεού; Και αφού ήταν εκ Θεού –και φαίνεται αυτό από τα μεγάλα σημεία που εποίησε- δεν είναι και αυθεντικός στον ισχυρισμό του ότι είναι Υιός του Θεού;]. «Εσύ είσαι βουτηγμένος στην αμαρτία από τότε που γεννήθηκες», του αποκρίθηκαν, «και κάνεις το δάσκαλο σ’ εμάς;» Και τον πέταξαν έξω. [Φάνηκε εδώ η υπερηφάνειά τους και η πνευματικά γαλαζοαίματη στάση που είχαν για τον εαυτόν τους. Θίχτηκαν και φάνηκε η πνευματική τους φτώχεια].

ΟΙησούς έμαθε ότι τον πέταξαν έξω [Μαρτύρησε για την αλήθεια ως φίλος του Χριστού] και, όταν τον βρήκε, τού είπε: «Εσύ πιστεύεις στον Υιό του Θεού;» [Στον Μεσσία που πρόκειται κατά τις Γραφές να έλθει και να κρίνει ζώντες και νεκρούς;]. Εκείνος απάντησε: «Και ποιος είναι αυτός, κύριε, για να πιστέψω σ’ αυτόν;» «Μα τον έχεις κιόλας δει», του είπε ο Ιησούς. «Αυτός που μιλάει τώρα μαζί σου, αυτός είναι». Τότε εκείνος είπε: «Πιστεύω Κύριε», και τον προσκύνησε. [Τον αποδέχθηκε ως Μεσσία και Θεό. Θεράπευσε ο Χριστός και την ψυχή του. Την γέμισε από θείο φως]. Κι ο Ιησούς είπε: «Ήρθα για να φέρω σε κρίση (διαχωρισμό) τον κόσμο, έτσι ώστε αυτοί που δεν βλέπουν να βρουν το φως τους, κι εκείνοι που βλέπουν να αποδειχθούν τυφλοί». [Το φως εδώ έχει σχέση φυσικά με την αποκάλυψη ότι ο Ιησούς είναι ο Κύριος και Θεός. Τότε μόνο ο φωτισθείς φωτίζεται και πνευματικά και αληθινά. Διαφορετικά μπορεί κάποιος να βλέπει σωματικά, αλλά πνευματικά να είναι αόμματος. Πνευματική όραση σημαίνει την αναγνώριση του Ιησού ως Υιού του Θεού και πνευματική τύφλωση και κρίση του κόσμου σημαίνει την θεώρησή Του ως απλού ανθρώπου και απλά διδασκάλου αγίου. Στο διάλογο ακόμη μεταξύ του θεραπευθέντος  τυφλού και του Ιησού φαίνεται η πίστη της Εκκλησίας ότι ο Χριστός είναι ο χορηγών ανά πάσα στιγμή το άκτιστο φως σε όσους το ποθούν πραγματικά και όχι μόνο ο κρίνων νομικά την Οικουμένη στο τέλος των καιρών]. 

Τέλος, η όμορφη πένα του συριανού ποιητή Εμμανουήλ Τσαγκάτου, αποδίδει απλά μα ρεαλιστικά τις παραπάνω εκτεθείσες υψηλές αλήθειες, ως εξής:

Της ψυχής η άβυσσος

είναι χώρος ιερός,

εκεί μέσα μπαινοβγαίνει

ο Θεός του καθενός.

Μα ο δαίμονας φωλιάζει

όταν λείπει ο Θεός,

και αμέσως φουρτουνιάζει

η ψυχή του καθενός.

Η πίστη βουνά μετακινεί

τη φύση εξουσιάζει

ανασταίνει νεκρό κορμί

το θάνατο τρομάζει.

Όποιος πιστεύει αληθινά

φοβέρα δεν τον σκιάζει,

η φωτιά δεν τον πονά

απ’ τα χείλη μέλι στάζει.

Ο Θεός δεν είναι χημεία

ούτε γράμματα και πώς,

με αγάπη ψάξε στην καρδιά σου

και ΘΑ ΔΕΙΣ που’ ναι ο Θεός!

Ω! θείο φως αγαπημένο

τι αίσθηση μεγάλη,

η δική μου η καρδιά

ποτέ δεν ένοιωσε άλλη.

 ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ:

1. Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ, Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας, Αθ. 2003
2. ΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ  Α΄, Σάββα Αγουρίδη, εκδ. Π. Πουρναρά, Θεσσαλ. 2005
3.  ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ, Π.Ν. Τρεμπέλα, εκδ. Ο Σωτήρ, Αθ. 1990
4. Α΄ ΣΕΙΡΑ (Ποιητική Συλλογή), Εμμανουήλ Τσαγκάτου, Σύρος 2006
5. Β΄ ΣΕΙΡΑ (Ποιητική Συλλογή), Εμμανουήλ Τσαγκάτου, Σύρος 2007
6. ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΠΛΑΚΩΜΑ 2010 μ.Χ., Εμμανουήλ Τσαγκάτου, Σύρος 2010

      Εικόνα, από: xristospanagia.blogspot.com

πηγή

Θεολογικά σχόλια στην Κυριακή του Θωμά (Ιω. 20,19-31) Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!!!
            ΑΛΗΘΩΣ Ο ΚΥΡΙΟΣ!!!
Οποιος μελετήσει με αντικειμενικότητα τα Ευαγγέλια θα διαπιστώσει ότι λένε πάντα την αλήθεια! Δεν αναφέρουν λ.χ. οι ευαγγελιστές πότε ακριβώς ο Κύριος αναστήθηκε (αφού δεν το γνωρίζουν), αλλά αναφέρονται μόνο στον κενό τάφο και τις εμφανίσεις του αναστάντος επί 40 ημέρες, σε συγκεκριμένους ανθρώπους-μαθητές του Χριστού, σε συγκεκριμένες τοποθεσίες, όλες τις ώρες της ημέρας, και χωρίς να χρησιμοποιούν συναισθηματικά φορτισμένα και ωραιοποιημένα λογοτεχνικά σχήματα. Οι διηγήσεις τους παρουσιάζονται απλές, λιτές και όχι εκδικητικές (γι’ αυτούς που συνέργησαν στο φόνο του Ιησού). Ο Χριστιανισμός, σύμφωνα και με τον Ρενάν, στηρίζεται πάνω σε έναν άδειο τάφο! Απέμεινε λοιπόν κενός ο τάφος; Άρα κάποιος πράγματι ετάφη πρωτύτερα εκεί! Ιστορικό γεγονός λοιπόν η ανάσταση και επαληθεύεται από τις μαρτυρίες πολλών αυτοπτών μαρτύρων (όπως και κάθε ιστορικό γεγονός), που είδαν τον αναστάντα, σε 11 περιπτώσεις που αυτός εμφανίστηκε –σε μια απ’ αυτές εμφανίστηκε σε περισσότερους από 500 πιστούς συγχρόνως- σύμφωνα με τον άλλοτε διώκτη των χριστιανών και μετέπειτα απόστολο των εθνών Παύλο.

Το βράδυ της πρώτης ημέρας της αναστάσεως εμφανίστηκε ο Ιησούς στους συγκεντρωμένους, λυπημένους και φοβισμένους μαθητές, στο σπίτι του ευαγγελιστή Μάρκου, στο υπερώο του Μυστικού Δείπνου, ‘των θυρών κεκλεισμένων’. Στάθηκε στη μέση και τους είπε «Ειρήνη σ’ εσάς». Η Παράδοση και η Γραφή της Εκκλησίας μιλούν για ανάσταση του Κυρίου με το δικό Του σώμα και όχι ότι χρησιμοποίησε άλλο πνευματικό δήθεν σώμα: «Δείτε τα χέρια μου και τα πόδια μου. ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ Ο ΙΔΙΟΣ. Ψηλαφίστε με και δείτε: Ένα φάντασμα δεν έχει σάρκα και οστά, όπως βλέπετε να έχω εγώ». Άλλωστε έφαγε μπροστά τους ένα κομμάτι από ψητό ψάρι και κηρύθρα από μέλι (Λουκ. 24,38-43). Ο απ. Πέτρος μάλιστα λέγει ότι ο βασιλιάς Δαυίδ «μίλησε προφητικά για την ανάσταση του Χριστού, ο οποίος, ούτε εγκαταλείφθηκε στον άδη, ούτε ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ γνώρισε φθορά» (Ψλμ. 15,8). ΑΥΤΟΝ τον Ιησού τον ανέστησε ο Θεός (ως Θεάνθρωπο: Ιω. 1,1 & 1,14), και για το γεγονός αυτό ΟΛΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΜΑΡΤΥΡΕΣ» (Πράξ. 2,29-32). Ακόμη, πώς τον ονομάζει ο ευαγγελιστής Ιωάννης «πρωτότοκον εκ των νεκρών» (Αποκ. 1,5), αν ο Χριστός δεν έχει αναστηθεί με το δικό Του σώμα και αν δεν αποτελεί η δική Του σωματική ανάσταση τον τύπο της δικής μας, κατά την Δευτέρα Παρουσία, ανάστασης;  

Τους είπε πάλι ο Ιησούς «ΕΙΡΗΝΗ ΥΜΙΝ» και τους κάλεσε να δουν ότι είναι ο ίδιος και όχι, όπως είπαμε, κανένα φάντασμα. Οι μαθητές φοβήθηκαν στην αρχή, αλλά αμέσως μετά χάρηκαν όλοι. «Την ειρήνη σας αφήνω. Την δική μου ειρήνη σας δίνω», λέγει σε άλλο σημείο ο Ιησούς (Ιω. 14,27). Η ειρήνη αυτή του Χριστού, που σχετίζεται με τη νίκη του πάνω στο κοσμικό φρόνημα, στο θάνατο και την εξουσία πάνω στην αμαρτία (Ιω. 20,19-23), είναι πνευματικό αγαθό και έχει ουράνια προέλευση, αποκατέστησε δε δι’ αυτής την ένωση Ουρανού και γης. Δεν προέρχεται από την εκδούλευση στα πάθη, αλλά είναι δώρο του Παρακλήτου στα υιοθετημένα, δια του σταυρικού αίματος του Χριστού, παιδιά του Θεού (βλ. και Κολ. 1,20 & Ιω. 16,33), εν τη ενότητι του Σώματός Του και του Ταμείου του Πνεύματος, που είναι η Εκκλησία. Η τελική βέβαια και μόνιμη ειρήνη του Θεού, η ειρήνη του Πάσχα, θα λάμψει κατά την Εσχάτη Ημέρα της Έλευσης του Χριστού, οπότε θα κρίνει ζώντες και νεκρούς και θα αποκαταστήσει τη βασιλεία του Θεού.  

Στη συνέχεια ο Ιησούς, αφού φύσηξε στα πρόσωπά τους, τους λέγει: Λάβετε Πνεύμα Άγιο. Σε όποιους συγχωρήσετε τις αμαρτίες, θα τους είναι συγχωρημένες. Σε όποιους τις κρατήσετε ασυγχώρητες, θα κρατηθούν έτσι» (Ιω. 20,22-23). Δια του μυστηρίου επομένως της ιερωσύνης, χορήγησε ο Θεάνθρωπος ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΑΦΕΣΕΩΣ των αμαρτιών στους αποστόλους Του (και δι’ αυτών στους επισκόπους και ιερείς), δηλαδή στους ποιμένες της Εκκλησίας, και όχι γενικά στο ποίμνιο. Το ίδιο βλέπουμε να γίνεται και στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο: «Σας βεβαιώνω, λέγει ο Χριστός, πως ότι κρατήσετε ασυγχώρητο στη γη, θα είναι ασυγχώρητο και στον ουρανό. Και ό,τι συγχωρήσετε στη γη, θα είναι συγχωρημένο και στον ουρανό» (18,18). Δια της μετανοίας-εξομολογήσεως δηλαδή διαφαίνεται η έννοια της Εκκλησίας ως πνευματικού νοσοκομείου και όχι ιδεολογίας και ότι μέσω της μετανοίας επανευρίσκεται η χαμένη κοινωνικότητα του ανθρώπου.    

Ο ΘΩΜΑΣ, ένας από τους δώδεκα αποστόλους, απουσίαζε κατά την πρώτη συνάντηση του Ιησού με τους μαθητές, και όταν του είπαν ότι τους εμφανίστηκε έδειξε δυσπιστία και είπε ότι, αν δεν το δει με τα μάτια του και δεν ελέγξει τις πληγές Του, δεν θα το πιστέψει πως αναστήθηκε. Την επόμενη Κυριακή εμφανίστηκε με τον ίδιο τρόπο ο αναστημένος Ιησούς και κάλεσε αυτή τη φορά τον Θωμά να ψηλαφίσει τις πληγές Του, για να δει ότι είναι πράγματι ο ίδιος. «Μην αμφιβάλεις και πίστεψε», του λέγει. Ο Θωμάς απέβαλε τον αρχικό σκόπελο της πτωτικής λογικής και με δάκρυα στα μάτια, και γονατίζοντας μπροστά Του, ξεσπά με τα θαυμάσια λόγια: «ΕΙΣΑΙ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΜΟΥ ΚΑΙ Ο ΘΕΟΣ ΜΟΥ» (Ιω. 20,28). Αυτή ήταν και είναι η πίστη της Εκκλησίας για τον Χριστό, όπως πολύ ωραία το γράφει η Α΄ Ιωάννου: «Είμαστε ενωμένοι με τον αληθινό Θεό μέσω του Υιού Του, του Ιησού Χριστού. Αυτός είναι ο αληθινός Θεός, αυτός είναι η αιώνια ζωή. Παιδιά μου, φυλαχθείτε από τους ψεύτικους θεούς» (5,20).   

Η Ανάσταση του Κυρίου είναι πνευματική ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ εμπειρία και όχι ιδεολογική σύλληψη. Οι εμφανίσεις του αναστάντος πραγματοποιήθηκαν στην εκκλησιαστική κοινότητα και όχι κατά μόνας, δεν αποτελούν δηλαδή ατομικές εμπειρίες. Ο Θωμάς είναι ο άνθρωπος που έχει ανάγκη την προσωπική συνάντηση με τον Χριστό και την εμπειρική επαλήθευση των όσων πιστεύει. Ο Χριστός το αναγνωρίζει αυτό, αρνείται εξάλλου την ιδεολογική πίστη, γι’ αυτό και δεν ‘μαλώνει’ τον Θωμά. Τον διορθώνει όμως όταν του λέγει ότι ανώτερη από δω και πέρα θα είναι η καρδιακή πίστη και η εμπιστοσύνη σ’ Αυτόν, ακόμη κι όταν δεν θα είναι πια ορατά κοντά τους. Αρκεί πλέον, είναι σαν να του λέγει, η Παράδοση και εμπειρία της Εκκλησίας για να πιστέψει κανείς. Δεν χρειάζονται τόσο τα προσωπικά θαύματα και η ορθολογιστική αυτοψία, αφού αυτά είναι αναγκαία στους αδύναμους ως προς την πίστη και προς το κήρυγμα της Εκκλησίας. Εξάλλου με τη Θεία Ευχαριστία, ο Κύριος ζει μέσα στους πιστούς, δια του Αγίου Πνεύματος και καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας. 

Η ευαγγελική περικοπή καταλήγει γράφοντας πως «Ο Ιησούς έκανε βέβαια και άλλα θαύματα μπροστά στους μαθητές Του, ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΓΡΑΜΜΕΝΑ σ’ αυτό εδώ το βιβλίο. Αυτά όμως γράφτηκαν για να πιστέψετε πως ο Ιησούς είναι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού, και πιστεύοντας να έχετε δι’ αυτού τη ζωή» (Ιω. 20,30-31).  Οι απόστολοι επομένως μετέδωσαν πολύ περισσότερα δια στόματος απ’ όσα καταγράφτηκαν στα Ευαγγέλια. Αυτό λέγεται ΙΕΡΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗ και έχει το ίδιο κύρος στην Ορθοδοξία με την Αγία Γραφή. Ο ευαγγελιστής Ιωάννης, στη δεύτερη (και στην Γ΄) επιστολή του γράφει: «Έχω πολλά ακόμα να σας γράψω. Δεν θέλησα όμως να το κάνω με χαρτί και μελάνι. Ελπίζω να σας επισκεφθώ και να τα πούμε από κοντά…» (στίχ. 12 & Γ΄ Ιω. στίχ. 13,14). Πολλές αλήθειες λοιπόν διασώθηκαν προφορικά, μέσω της λειτουργικής ζωής, του αρχικού κηρύγματος και αργότερα καταγράφτηκαν από τους Πατέρες και αγίους της Εκκλησίας και έμειναν ως απαραίτητο πνευματικό κτήμα της Εκκλησίας. Το γεγονός επισημαίνει ο απόστολος Παύλος, όταν λέγει: «Σας παραγγέλλουμε …. να αποφεύγετε κάθε αδελφό που είναι αργόσχολος και δε ζει σύμφωνα με την ΠΑΡΑΔΟΣΗ που ΠΑΡΕΛΑΒΕ ΑΠΟ ΜΑΣ» (Θεσσαλ. Β΄, 3,6). Σε άλλο σημείο ο Παύλος γράφει στους Κορινθίους: «Σας υπενθυμίζω αδελφοί το ευαγγέλιο που σας κήρυξα, το οποίο και παραλάβατε, στο οποίο και στέκεστε, δια του οποίου και σώζεστε, αν το κρατάτε στερεά, όπως σας το κήρυξα, εκτός αν μάταια πιστέψατε» (Α΄ Κορ. 15,1-2). Περί ποίου μηνύματος σωτηρίας ομιλεί ο Παύλος, αφού δεν είχε γραφεί ακόμη κανένα Ευαγγέλιο; Ακόμη: Μήπως καταγράφτηκαν κάπου οι διδασκαλίες και νουθεσίες του προς τους πρεσβυτέρους της Εφέσου, τους οποίους νυχθημερόν με δάκρυα στα μάτια ΔΙΔΑΣΚΕ ΓΙΑ ΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ; (Πράξ. 20,31). Όχι βέβαια! Μετεδόθησαν στην πρώτη Εκκλησία προφορικά, και πολλά άλλωστε από τα λόγια του Χριστού και των αποστόλων χάθηκαν. Διότι την Εκκλησία και τους πιστούς πρωτίστως ενδιέφερε να ζήσουν εμπειρικά το θείο μήνυμα και τις ζωηφόρες εντολές του Χριστού, τους ενδιέφερε η άμεση πνευματική κοινωνία με το Θεό, ενώ για λόγους ανάγκης (διδαχής αλλά και αντιαιρετικής προστασίας των πιστών) κατεγράφησαν αργότερα τα σπουδαιότερα σημεία της ζωής και του έργου του Κυρίου. 

Σαφώς λοιπόν πρόκειται για προφορικές αλήθειες-διδαχές, που μετέδιδαν οι απόστολοι περί του Θεού και της σωτηρίας μας –ιδιαίτερα για τον σταυρό και την ανάσταση του Κυρίου- και που ονομάστηκε αγία Παράδοση. Αργότερα το κήρυγμα των αποστόλων καταγράφτηκε, όπως προείπαμε, για πρακτικούς, απολογητικούς, ποιμαντικούς και κατηχητικούς λόγους. Υπενθυμίζουμε την κατάληξη σχεδόν της αποχαιρετιστήριας ομιλίας του αποστόλου των εθνών προς τους πρεσβυτέρους της Εφέσου, όταν αναφέρει πως πρέπει να ενθυμούνται τα λόγια του Κυρίου Ιησού «ΠΟΥ ΕΙΠΕ ΑΥΤΟΣ Ο ΙΔΙΟΣ: “ΕΙΝΑΙ ΕΥΤΥΧΕΣΤΕΡΟ ΝΑ ΔΙΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΠΑΡΑ ΝΑ ΠΑΙΡΝΕΙ” (Πράξ. 20,35). Τα συγκεκριμένα λόγια του Ιησού δεν βρίσκονται πουθενά καταχωρημένα στα Ευαγγέλια. Άρα αντλεί ο Παύλος από την προφορική παράδοση της Εκκλησίας. Μην ξεχνάμε ακόμη: (α) ότι ο Χριστός «παρουσιάστηκε ζωντανός μετά τον θάνατό Του σ’ αυτούς (τους μαθητές Του) με πολλές αποδείξεις. ΓΙΑ 40 ΗΜΕΡΕΣ τούς εμφανιζόταν ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΜΙΛΟΥΣΕ σχετικά με τη βασιλεία του Θεού» (Πράξ. 1,3), χωρίς να έχει καταγραφεί στην Καινή Διαθήκη το παραμικρό από το περιεχόμενο των λόγων Του (το οποίο βεβαίως έγινε πνευματικό κτήμα των αποστόλων), και (β) τα λόγια του ευαγγελιστή Ιωάννη, όταν λέει: «Υπάρχουν κι άλλα πολλά που έκανε ο Ιησούς, που αν γραφτούν ένα προς ένα, ΟΥΤΕ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΟΛΟΚΛΗΡΟΣ δε θα χωρούσε νομίζω τα βιβλία που θα ‘πρεπε να γραφτούν» (Ιω. 21,25). 

Επισημαίνουμε ακόμη και τα εξής:

Η ζωή πολλών ανθρώπων κινείται μεταξύ πίστεως και απιστίας, αποδοχής των μυστηρίων του Θεού και αμφιβολίας. Η ΑΜΦΙΒΟΛΙΑ από μόνη της δεν αποτελεί πάντα κάτι το αρνητικό. Αν είναι γόνιμη τότε προβληματίζει θετικά τον άνθρωπο και, αντιμετωπιζόμενη εκκλησιοκεντρικά και μυστηριακά, μπορεί να οδηγήσει στη βαθειά πίστη και κατά χάριν γνωριμία με τον Θεάνθρωπο, όπως έγινε με τον Θωμά. Διαφορετικά, όταν η αμφιβολία αυτονομείται από την Κοινότητα των πιστών, οδηγεί στην απόρριψη και την απιστία. Ο Θωμάς εμπιστεύτηκε την αλήθεια της Εκκλησίας, των άλλων μαθητών και την αποκάλυψη του Θεού, γι’ αυτό αξιώθηκε να γευτεί και την προσωπική αποκάλυψη ότι ο Χριστός είναι Θεός και Κύριος. Τόσο ο Πέτρος (που τον αρνήθηκε τρεις φορές), όσο και ο Θωμάς (που φάνηκε δύσπιστος στην Ανάστασή Του) είχαν το θάρρος να μείνουν εν μετανοία στο ποίμνιο του Χριστού και μετείχαν και πάλι της Θείας Χάριτος όπως οι υπόλοιποι μαθητές [και οι άλλοι μαθητές επίσης δεν πίστεψαν εξαρχής. Δεν ήσαν πιο πιστοί από τον Θωμά, όπως φαίνεται στα ιερά κείμενα]. Ταπεινώθηκαν και καταστάθηκαν σκεύη εκλογής. Αντίθετα, ο Ιούδας προτίμησε την απομόνωση, την διανοητική αίρεση, την απομάκρυνση από τη θεία λατρεία και φυσικά από τη Θεία Χάρη. 

   Εκεί που θεραπεύονται, με την εμφάνιση και τη Χάρη του Αναστημένου, η αρχική ολιγοπιστία, ο φόβος, η δειλία –αισθήματα που παίδευαν τους αποστόλους μετά τον θάνατο του Ιησού- εκεί τα γεγονότα είναι αληθινά και δεν χωρούν παραισθήσεις. Ο αναστάς Κύριος εμφανίζεται και δίνει παρηγοριά και θάρρος, φυγαδεύει την προσωπική αποτυχία, τα αισθήματα εγκατάλειψης, επουλώνει τραύματα, εγκαινιάζει τη νέα ζωή των εσχάτων, πάντοτε ιστορικά, υπαρξιακά και πνευματικά, όχι μυθιστορηματικά, γεγονός που φανερώνει η μετέπειτα ΠΛΗΡΩΣ ΑΛΛΑΓΜΕΝΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ, όπως φαίνεται στις Πράξεις των Αποστόλων. Ο Χριστός άλλωστε, που είναι η Αυτοζωή, είχε αναστήσει τον τετραήμερο νεκρό Λάζαρο και με την Μεταμόρφωσή Του οδήγησε την Πρώτη Εκκλησία Του στο νόημα της χριστιανικής ζωής: «Θαρσείτε. Ο Κύριος ζει!» Το νόημα της ζωής βρίσκεται: Στην προσωπική και πνευματική αναγέννηση, στην Χριστοκεντρική ερμηνεία της καθημερινότητάς μας, στην έλευση του Παρακλήτου ώστε να φωτίσει τις σκοτεινές πτυχές και να διώξει τους μύχιους φόβους μας, στην μυστηριακή ένωση με τον Κύριο, στο ξεπέρασμα του θανάτου και τη χαρά της αναστάσεώς μας, και τέλος, στην προσμονή της αιώνιας ζωής και την χαρισματική ένωση των εν μετανοία και εν καθάρσει ζώντων πιστών με τον αναστάντα Θεάνθρωπο.

Τέλος, το θάρρος, η επιμονή, η υπομονή, και η μετάνοια είναι που σώζουν τον άνθρωπο. Η απιστία στα δύσκολα δείχνει δειλία και ανευθυνότητα. Ο Χριστός αναζητεί φίλους, αδελφούς, αλλά και αγωνιστές στο όνομά Του: «Όποιος με απαρνηθεί μπροστά στους ανθρώπους, θα τον απαρνηθώ κι εγώ μπροστά στον ουράνιο Πατέρα μου» (Ματθ. 10,33). Η βοήθειά Του στα δύσκολα χρόνια που ζούμε παραμένει, από τότε, αμείωτη: «Θα είμαι μαζί σας πάντα, μέχρι τη συντέλεια του κόσμου» (Ματθ. 28,20), αναφέρει ο ίδιος. Η ζωντανή πίστη είναι καθημερινός αγώνας. Σκέπη και θεία αρωγή παραμένει όμως ο αναστάς Θεάνθρωπος: «Όπου δύο ή τρεις είναι ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥ, εκεί είμαι κι εγώ ανάμεσά τους» (Ματθ. 18,20). Συναγμένοι πού; Στο Σώμα Του φυσικά, δηλαδή στην Εκκλησία, όχι στην απομόνωση, όχι στον ατομικό διαλογισμό, αλλά στην μεταμορφωμένη δια της αγάπης και των μυστηρίων καθημερινή ζωή των πιστών.

{Τα κεφαλαία γράμματα σε όλα τα αγιογραφικά κείμενα που χρησιμοποιήθηκαν είναι δικά μας}



Βοηθήματα

---

‘Η Ψευδώνυμος Γνώσις’, Μιχαήλ Γ. Χούλη, Στερέωμα, Θεσσαλονίκη

‘Λεξικό Βιβλικής Θεολογίας’, λήμμα ‘Ειρήνη’, Άρτος Ζωής, Αθ. 1980

‘Κήρυγμα και Θεολογία’, τόμ. β΄, Γεωργίου Πατρώνου, Αποστολική Διακονία, 2003

‘Κυριακοδρόμιο’, Άρτος Ζωής, Αθ. 2011

‘Ο Χριστός και ο καινούριος κόσμος του Θεού’, Νικολάου Νευράκη, Αθ. 1989