Περίοδος Τριωδίου- σκέψεις π.Θεοδόσιος Μαρτζοῦχος

…Ἐδῶ εἶναι ὁ Παράδεισος κι ἡ κόλαση εἶναι ἐδῶ…
(λαϊκὸ τραγούδι)

(ἢ …ὅπως ὁ τσοπάνος χωρίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τὰ κατσίκια...)
(Τὸ εὐαγγέλιο)

Πολλοὶ ἄνθρωποι καὶ παλαιότερα καὶ τώρα, ἀρνούμενοι μιὰ μεταφυσικὴ ἐκδοχὴ συνέχισης τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου σὲ κατάσταση Παραδείσου (τέλεια εὐδαιμονία) ἢ σὲ κατάσταση κολάσεως (ταλαιπωρία ἀπόλυτης μόνιμης μοναξιᾶς) καὶ θέλοντας νὰ «γελάσουν» μὲ τὶς λαϊκότροπες χαλκογραφίες ποὺ παρίσταναν τὴν κόλαση σὰν ἕνα «τόπο» φωτιᾶς καὶ μαρτυρίων σωματικῶν καὶ τὸν Παράδεισο σὰν ἕνα «κῆπο» μὲ φρεσκοκουρεμένο γκαζὸν γεμάτο ὄμορφα λουλούδια στὸν ὁποῖον περιδιάβαιναν ἀργόσχολοι χαζούληδες γεμάτοι...ἀρετές, ἰσχυρίζονται ὅτι τέτοια πράγματα εἶναι ἀνυπόστατα καὶ συνεπῶς «ἐδῶ εἶναι ὁ Παράδεισος κι ἡ κόλαση εἶναι ἐδῶ»!

Ἂς δοῦμε ὅμως… τὸ τραγούδι ἀναλυτικά!

Ὁ Χριστὸς στὸ 25ο κεφάλαιο τοῦ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγελίου περιγράφει μὲ τρεῖς εἰκόνες τὴν σχέση τῶν ἀνθρώπων μὲ τὸν Θεό.

Στὴν εἰσαγωγικὴ καὶ πρώτη (κεφ. 25,1-13) μὲ τὴν γνωστὴ παραβολὴ τῶν Δέκα Παρθένων θέτει τὸ θέμα ὄχι τῆς θεωρητικῆς μόνον ἀγάπης τῶν ἀνθρώπων γιὰ τὴν συνάντηση μὲ τὸν Δημιουργὸ-Νυμφίο τους (ἐξῆλθον εἰς ἀπάντησιν τοῦ νυμφίου), ἀλλὰ καὶ τὸ θέμα τῆς οὐσιαστικῆς προετοιμασίας γι’ αὐτὴν τὴν συνάντηση (ἔλαιον...εἰς τὰ ἀγγεῖα). Δὲν φτάνει μόνον νὰ περιμένεις• χρειάζεται νὰ ἔχεις τὰ ἀναγκαῖα γι’ αὐτὴ τὴ συνάντηση, ὥστε νὰ μὴ ἀποδειχθεῖς...ἀνόητος (μωραὶ παρθένοι). Ἀρχικὴ λοιπὸν προϋπόθεση εἶναι νὰ εἶσαι στὴν ἑτοιμότητα τῆς ἀγάπης γιὰ μία...αἰφνίδια ἔκκληση-συνάντηση!

Στὴν δεύτερη εἰκόνα (κεφ. 25, 14-30) περιγράφεται τὸ μυστήριο τοῦ ἐκ Θεοῦ...γονιδιώματος, ἀφοῦ Αὐτὸς δίνει στὸν ἕνα «πέντε τάλαντα», στὸν δεύτερο «δύο τάλαντα» καὶ στὸν τρίτο «ἕνα τάλαντο». Κανεὶς δὲν ξέρει ἀπὸ ποῦ καὶ γιατί προέκυψαν σ’ αὐτὸν τὰ ὅποια προσόντα-τάλαντά του. Τὸ βάρος ἄλλωστε γιὰ τὸν Χριστὸ δὲν πέφτει στὸ πόσα ἔχεις ἀλλὰ στὸ τί τὰ κάνεις! Κι ἐδῶ ἔχουμε δύο στάσεις-ἀντιμετωπίσεις. Κάποιους ποὺ κοπιάζουν νὰ αὐξήσουν τὰ δοθέντα (τὰ πέντε-δέκα, τὰ δύο-τέσσερα) καὶ κάποιους ποὺ κλείνονται στὸν ἑαυτό τους καὶ θάβουν στὸ κλουβὶ τοῦ ἐγωϊσμοῦ τους τὴν δωρεά. Ἡ κατάληξη γιὰ τοὺς πρώτους εἶναι «εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου σου», ἐνῶ γιὰ τοὺς δεύτερους «τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον».

Καὶ ἐρχόμαστε στὴν καταληκτικὴ τρίτη εἰκόνα (κεφ. 25, 31-46) στὴν ὁποῖα τὸ πλαίσιο τῆς σχέσεως τίθεται δυναμικὰ καί... μονόπλευρα, «ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ» καὶ «ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ». Ὁ Χριστὸς ἔρχεται ὡς Ἥλιος ἀνατέλλων. Μία κίνηση ζωοποιοῦ δυναμισμοῦ ἀνεξάρτητου ἀπὸ τὶς ἐπιλογὲς καὶ ἐπιθυμίες τῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν κτισμάτων. Κάτω ἀπὸ τὰ μάτια καὶ τὸ φῶς τοῦ ἀληθινοῦ Ἥλιου τῆς Δικαιοσύνης Χριστοῦ «συναχθήσονται... πάντα τὰ ἔθνη».

Ὁ φυσικὸς ἥλιος μὲ τὴν παρουσία καὶ τὸ φῶς του ἀποσαφηνίζει ὅσα μέσα στὸ σκοτάδι ποὺ προηγεῖται εἶναι στὰ μυαλὰ καὶ στὰ μάτια πολλῶν ἀνθρώπων, σὲ μπέρδεμα καὶ παρανόηση. Καὶ ὁ Χριστὸς μὲ τὴν ἔνδοξη παρουσία Του «ξεχωρίζει» τοὺς ἀνθρώπους «ὥσπερ ὁ ποιμὴν τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων». Δὲν φτιάχνει «πρόβατα» καὶ «ἐρίφια». Τὰ βρίσκει. Ἡ δική του παρουσία ἁπλῶς κάνει σαφῆ τὴν ποιοτική τους διαφορὰ καὶ αὐτὸ ποὺ μέχρι τὴν παρουσία τοῦ Χριστοῦ ἦταν σὲ σύγχυση, ἀσάφεια καὶ ἀνάμιξη (τὸ καλὸ καὶ τὸ κακό, ὁ πόνος καὶ ἡ καλωσύνη, τὸ δάκρυ καὶ ἡ σκληρότητα, ὁ θάνατος καὶ ἡ εὐζωΐα γενικῶς τὸ σκάνδαλο τοῦ κόσμου μας) τώρα πλέον ἀποκτᾶ τὴν πραγματικὴ μόνιμη καὶ σαφῆ θέση του.

Αἰωνιότητα δὲν εἶναι κάτι• εἶναι ΚΑΠΟΙΟΣ. Εἶναι ὁ Χριστός. Ζωὴ εἶναι ὁ Χριστός. Καὶ μετὰ θάνατον ζωὴ εἶναι ἡ σχέση μαζί Του. Ὅμως ὑπάρχει σχέση ἀγάπης ἐξ ὁμοιότητος καὶ σχέση ἀπέχθειας ἀπὸ φιλαυτία. Ἐκεῖνος ἀγαπᾶ ὅλους μονίμως καὶ διαρκῶς μὲ τὴν ἴδια ἔνταση. Στὸ ἴδιο μέτρο καὶ τὴν Παναγία καὶ τὸν διάβολο καὶ τοὺς ἀνθρώπους.

Ἡ ποιότητα τῆς σχέσης μας μαζί Του, ἐξαρτᾶται ἀπό μᾶς. Ἑξαρτᾶται ἀπὸ τὴν θυσία μας νὰ ἀποκτήσουμε «ἔλαιον» στὰ ἀγγεῖα τῆς ὕπαρξής μας. Ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸν κόπο μας νὰ διπλασιάσουμε τὸ «τάλαντο» ποὺ μᾶς ἔδωσε. Ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν ἀγάπη ποὺ ἀποκτήσαμε δουλεύοντας τὶς ἀρετὲς ποὺ μᾶς ὑπέδειξε τὸ θέλημά Του ὥστε νὰ ἔχουμε «μάθει» νὰ ἀγαπᾶμε. Ἐκεῖνος εἶναι ἀγάπη. Ἐμεῖς μιμούμενοι τὸν τρόπο καὶ τὶς ἐντολὲς Του ἀποκτᾶμε ἀγάπη καὶ ἔτσι Τοῦ μοιάζουμε. Γινόμαστε παιδιά Του. Ἡ συνάντησή μας μαζί Του εἶναι χαρὰ «ἀνεννόητος» (ποὺ δὲν τὴν χωράει, δηλαδή, ἀνθρώπινο μυαλό). Γίνεται ἡ σχέση Παράδεισος. Ὅμως ὅλος αὐτὸς ὁ κόπος ξεκινάει ἀπὸ ἐδῶ. «Ἐδῶ εἶναι ὁ Παράδεισος...».

Καὶ στὶς δύο κατηγορίες-τοποθετήσεις τῶν ἀνθρώπων ὁ Χριστὸς ἀπευθύνει τὸ ἴδιο «ἐρωτηματολόγιο»: Νοιάστηκες τὸν πεινασμένο καὶ τὸν διψασμένο; Τὸν ξένο; Τὸν μετανάστη; Τὸν γυμνό; Τὸν ἄρρωστο; Τὸν φυλακισμένο; Στὰ πρόσωπα ὅλων αὐτῶν ὁ Χριστὸς «ταυτοποίησε» τὸν ἑαυτό Του. Ὅσοι εἶχαν δουλέψει στὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν (νηστεία-ἐγκράτεια, ὄχι ὡς καταξιωτικὰ κατορθώματα ἀλλὰ ὡς τρόπο ἐλευθερίας ἀπὸ τὴν φιλαυτία μετὰ τὰ ὁποῖα ἡ προσευχὴ γίνεται σχέση μετοχῆς στὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ), εἶχαν βγεῖ στὴν ἁπλωσιὰ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καὶ εἶχαν ἀποκτήσει ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη• ἀνταποκρίθηκαν στὸ «ἐρωτηματολόγιο» τοῦ Χριστοῦ μὲ τὴν εὐτυχία καὶ τὴν χαρὰ τῆς συνάντησης μὲ γνώριμο πρόσωπο. Ἡ παρουσία τοῦ Χριστοῦ ἔγινε αἰώνια καὶ μόνιμη πηγὴ αὔξουσας εὐτυχίας. Τὸ φῶς δὲν χορταίνεται!

Ὅσοι κλείστηκαν στὴν αὐταπάτη τῆς ἐγωιστικῆς ἰδιοτελοῦς ἀγάπης γιὰ νὰ μὴ χάσουν καὶ θυσιάσουν καὶ κουραστοῦν, αὐτὴ ἡ αὐτοερωτικὴ τους τοποθέτηση τοὺς ἔκανε νὰ μὴ μποροῦν νὰ ἀνταποκριθοῦν στὴν Σταυρικὴ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ἀντίθετα, ἡ παρουσία Του τοὺς ἐνοχλεῖ γιατί τὸν φαντάζονται καὶ Αὐτὸν ὡς κάποιον ποὺ κλέβει τὴν...στάχτη τῆς σβησμένης καὶ κρύας ἀγάπης τους γιὰ τὸν ἑαυτό τους. Καὶ ἔτσι γίνεται γι’ αὐτοὺς ὁ Χριστὸς «ἀνέκφραστος ὀδύνη»! Κόλαση ἄπειρες φορὲς χειρότερη ἀπὸ αὐτὴν ποὺ ἡ ἀφέλεια τῶν λαϊκῶν λιθογραφιῶν περιέγραφε μὲ εἰκόνες φωτιᾶς καὶ δυσωδίας. Τὸ «πῦρ τὸ ἐξώτερον» γιὰ τὸ ὁποῖο μιλάει τὸ εὐαγγέλιο, εἶναι «φωτιὰ» ὑπαρξιακῆς αἰώνιας ταλαιπωρίας στὸν ἐγκλεισμὸ τῆς ἀπόλυτης μόνιμης μοναξιᾶς, ὅπως εἴπαμε, δὲν εἶναι… φοῦρνος. Ὅταν ὁ ἄλλος γιὰ μᾶς δὲν εἶναι παρὰ ἐκμεταλλεύσιμη εὐκαιρία (ἐπαγγελματικά, ἐρωτικά, κοινωνικὰ) τότε ἔχουμε πάρει τὸν δρόμο γιά... τὴν Κόλαση. Ὅπως ὁ Παράδεισος ἔτσι καὶ ἡ κόλαση, «εἶναι ἐδῶ»!

Κάθε πρωὶ βγαίνει ὁ ἥλιος γιὰ ὅλο τὸν κόσμο. Ἂν ἐγὼ ὅμως καταστρέψω τὰ μάτια μου μὲ τὰ χέρια μου, τὸ ὅτι δὲν θὰ τὸν βλέπω ἀκόμα καὶ ὅταν βγεῖ, παρὰ μόνον ὡς σκοτάδι, δὲν εἶναι ρύθμιση Ἐκείνου ἀλλὰ δική μου ἐπιλογή.

Ἡ ἁμαρτία καταστρέφει τὴν δυνατότητα μετοχῆς στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ διὰ τῆς ἁμαρτίας (ψυχικῆς ἢ σωματικῆς) ἐγκλωβιζόμαστε στὸν ἑαυτό μας. Ἡ ἁμαρτία δὲν εἶναι φόβος γιὰ ἡλικιωμένους μπροστὰ στὸ ἄγνωστο τοῦ θανάτου, ἀλλὰ ὑπαρξιακὴ ἀναπηρία ποὺ στερεῖ τὴν δυνατότητα ἀπὸ κάθε ἄνθρωπο νὰ μπορεῖ νὰ γευτεῖ τὴν χρηστότητα τοῦ Κυρίου.

Πλέον πρέπει νὰ διορθώσουμε τὸ λαϊκὸ τραγούδι: «Ἐδῶ ἀρχίζει ὁ Παράδεισος κι ἡ κόλαση ἐδῶ»! Ὁ Χριστὸς δὲν στέλνει κανένα στὴν κόλαση. Μόνοι μας διαλέγουμε νὰ ζήσουμε μακριά Του.


Ἀδελφοί μου,

Ἂς κάνουμε τὸν Χριστὸ καὶ τὸ θέλημά Του (ποὺ ἐμᾶς...ἑξασφαλίζει) κέντρο καὶ τρόπο τῆς ζωῆς μας.

Ἂς ἀγωνιστοῦμε νὰ βγοῦμε ἀπὸ τὸ «καβούκι» τοῦ ἐγωισμοῦ μας καὶ νὰ μάθουμε νὰ ἀγαπᾶμε.

Ἂς χαροῦμε μὲ τὴν μεγαλειώδη προοπτική τῆς συνάντησης μαζί Του. Βραχυπρόθεσμα στὸ Πάσχα ποὺ ἔρχεται. Μόνιμα, στὴν ἀγκαλιὰ Αὐτοῦ ὁ ὁποῖος εἶναι Η ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΖΩΝΤΩΝ.

Μὲ ἀγάπη καὶ εὐχὲς

ὁ ἐφημέριός σας

π. Θεοδόσιος

Γιορτὴ Ὑπαπαντῆς, Ἡ ὑποδοχὴ τοῦ Κυρίου π.Θεοδόσιος Μαρτζοῦχος

Ἀγαπητοὶ Ἐνορίτες.

Δεύτερος πλέον μήνας τῆς καινούργιας χρονιᾶς! Καὶ ξεκίνησε μὲ τὴν Γιορτὴ τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Χριστοῦ στὶς 2 Φεβρουαρίου. Εἶναι πολὺ μεγάλη Γιορτή. Ὑποδέχεται τὸν Χριστὸ ἕνας ἄνθρωπος ποὺ σ' ὅλο του τὸν βίο ἔχει αὐτὴν τὴν προσδοκία περιεχόμενο ζωῆς. Ἐκεῖνος Τὸν περίμενε καὶ Τὸν δέχτηκε. Ἄραγε ἐμεῖς Τὸν περιμένουμε; Εἶναι ἡ ζωὴ μας ἀναμονὴ τοῦ ἐρχομοῦ τοῦ Χριστοῦ; Ὁ Συμεὼν περίμενε τὸν Χριστὸ περιεχόμενο καὶ ὀμορφιὰ τῆς ζωῆς του. Ἐμεῖς ἀτυχῶς ἀλλοῦ ἑστιάζομε τὸ περιεχόμενο τῆς ζωῆς μας. Ἄλλα ἀποτελοῦν τὶς προτεραιότητές μας.

Πῶς ὑποδέχεται, "ὑπαντᾶ" ἄραγε κάποιος τὸν Χριστό; Τί προϋποθέσεις χρειάζονται γιὰ νὰ Τὸν συναντήσει; Τί περιμένει ἀπ' Αὐτόν;

Πρῶτα ἀπ' ὅλα ἡ ζωή μας σήμερα μπερδεύτηκε καὶ δὲν περιμένει τὸν Χριστό. Ἄλλα πράγματα περιμένει. Σύγχυσις κυριαρχεῖ στὰ κριτήριά μας. Στὶς ἐπιδιώξεις μας. Στὶς ἐπιθυμίες μας. Ὁ Χριστὸς ἔγινε ὑπόθεση εἰδικοῦ ἐνδιαφέροντος γιὰ ἡλικιωμένους καὶ ἀφελεῖς.

Ἐμεῖς ξύπνιοι καὶ προσγειωμένοι, ὅπως θέλουμε νὰ πιστεύουμε γιὰ τὸν ἑαυτό μας, δὲν ἔχουμε διαθέσιμο χρόνο γιὰ τέτοιες ἀσχολίες. Ἂν δὲν κυνηγᾶμε χρηματικὲς ἐπεκτάσεις, ψάχνουμε ἀπολαύσεις πάσης φύσεως. Ἂν δὲν τρέχουμε στὸν ξέφρενο ρυθμό μας, ἐπιδιώκουμε διακοπές. Ἂν δὲν εἴμαστε ἀπασχολημένοι μὲ τὰ τόσα ποὺ τριβελίζουν τὸ κεφάλι μας, διαβάζουμε τὶς "πάνσοφες" ἐφημερίδες μας ποὺ ἀπαντοῦν σ' ὅλα τὰ θέματα. Σπουδαῖα καὶ ἀστεῖα. Σοβαρὰ καὶ γελοῖα. Ἐνδιαφέροντα καὶ ἀδιάφορα. Καὶ οἱ ὁποῖες, τὸ σπουδαιότερο, μᾶς διαφωτίζουν καὶ γιὰ τὶς "ἔρευνες" ποὺ ἔχουν γίνει καὶ "ἀπέδειξαν" τὴν ἀνυπαρξία τοῦ Χριστοῦ. Καὶ ἔτσι καὶ μεῖς πληροφορημένοι "ἔγκυρα" γινόμαστε ἐνημερωμένοι, καὶ "γνωρίζοντες". Πλέον τί σχέση νὰ ἐπιδιώξουμε; Πῶς νὰ γιορτάσουμε; Τὸ σπουδαιότερο, ποιὸν νὰ γιορτάσουμε;

Ἀδελφοί μου, ἂς μείνουμε λιγάκι μόνοι μὲ τὸν ἑαυτό μας. Ἂς ἀφουγκραστοῦμε τὴν συνείδηση καὶ τὴν καρδιά μας. Ἂς σκεφτοῦμε: Ἄραγε μὲ μία τέτοια πορεία ἔγινε ἡ ζωή μου καλύτερη; Ἀπόκτησε περιεχόμενο; Χαρά, γαλήνη, ἠρεμία; Ἔδιωξα τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὴν ζωή μου καὶ λοιπὸν ὀμόρφηνε ἡ ζωή μου; Μήπως ἐρήμωσε; Μήπως γέμισε κακίες; Μήπως οἱ σχέσεις μου γίναν προβληματικές; Μήπως ἡ ψυχή μου εἶναι ἀνάστατη;

Ἡ Γιορτὴ τῆς Ὑπαπαντῆς φέρνει στὴν ἐπιφάνεια ὅλα αὐτὰ τὰ ἐρωτηματικά. Χρειάζονται ἀπάντηση! Μὲ εἰλικρίνεια. Καὶ μὲ δυναμισμό. Οἱ διαπιστώσεις μποροῦν νὰ εἶναι διάγνωση ἀλλὰ δὲν εἶναι θεραπεία. Ἡ θεραπεία θέλει ἀπόφαση καὶ κόπο.

Ἔστω καὶ ἂν μᾶς εἶναι ξένη ἡ Γιορτή, ἂς τὴν πάρουμε ἀφορμὴ νὰ μὴν συνεχίσει νὰ μᾶς εἶναι ξένος ὁ Χριστός.

Ὑποδοχὴ τοῦ Χριστοῦ σημαίνει: Εἰλικρίνεια ἀναζήτησης. Μεθοδικὴ ἀναζήτηση. (Δὲν πάει κανεὶς στὸ βουνὸ γιὰ ... ψάρια!) Ὕπαρξη βοηθοῦ σ' αὐτὴν τὴν πορεία. (Πνευματικός). Συνέπεια στὴν "θεραπευτικὴ ἀγωγὴ" ποὺ θὰ μᾶς δώσει.

Ὅταν αὐτὰ γίνουν, τότε ἡ καρδιά μας θὰ ἀρχίσει νὰ φωτίζεται ἀπὸ τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ. Τότε ὅλα θὰ γίνουν Φῶς Χριστοῦ. Τότε ἡ προσδοκία τῆς Ὑπαπαντῆς Του θὰ γίνη χαρὰ τῆς ζωῆς μας. Τότε τὸ πρόσωπό Του θὰ γίνη τὸ πιὸ ἀγαπημένο μας πρόσωπο. Τότε κάθε θυσία γιὰ Αὐτὸν ποὺ ἀγαπᾶμε δὲν θὰ εἶναι κόπος ἀλλὰ χαρά. Τότε ἡ Εὐχαριστία τῆς Κυριακῆς δὲν θὰ εἶναι καθῆκον ἀλλὰ αὐτονόητη ἐκδήλωση ζωῆς.

Ἂς σκύψουμε πάνω σὲ ὅλα αὐτά. Ἀφορμὲς εἶναι γιὰ προβληματισμό. Ἂς τὰ ἐπεκτείνουμε καὶ σὲ περισσότερο βάθος καὶ ἔκταση.

Ὁ Χριστός, ἡ ζωὴ καὶ ὁ θάνατος εἶναι τὰ μόνα θέματα ποὺ χρειάζονται ἀπάντηση, ἔλεγε ἕνας ὄντως σοφὸς ἄνθρωπος τοῦ περασμένου (...εἰκοστοῦ ) αἰώνα.

Μὲ εὐχὲς γιὰ "ὑπάντηση" τοῦ Χριστοῦ ἀπ' ὅλους μας

Ὁ Ἐφημέριος π. Θεοδόσιος

Παγκοσμιοποίηση: Ἔννοιες καὶ σκοποὶ - π.Θεοδόσιος Μαρτζοῦχος

( Ἡ σχέση μὲ τὴ «Νέα Ἐποχὴ» καὶ τὸ θρησκευτικὸ φαινόμενο)


Ὁμιλία στὸ 9ο Πανελλήνιο Θεολογικὸ Συνέδριο τῆς ΠΕΘ

Ἀθήνα 7 - 9 - 2007



Σεβασμιώτατοι Πατέρες

ἀξιότιμε κ. Πρόεδρε τῆς ΠΕΘ

ἀγαπητοὶ πατέρες καὶ ἀδελφοὶ


Βρίσκομαι σήμερα μπροστὰ σας μὲ τὴν ὑποχρέωση νὰ σᾶς παρουσιάσω ἕνα θέμα μεγάλο καὶ πολὺ ἀμφισβητούμενο. Δὲν ξέρω, ἢ μᾶλλον ξέρω, ὅτι δὲν εἶναι τὰ μέτρα μου γιὰ τέτοιου μεγέθους θέματα καὶ τὸ καρύδι εἶναι πολὺ σκληρὸ γιὰ τὰ δικά μου δόντια. Ἐξ ἀρχῆς καταθέτω τὰ δεδομένα μου καὶ ζητῶ ἀπὸ σᾶς νὰ κατανοήσετε τὴν ἀνεπάρκεια τῆς παρουσίασης.

Εὐχαριστῶ τὸ Δ.Σ τῆς Π.Ε.Θ. ποὺ ἐπέλεξε καὶ ἐμένα στὴν ὁμάδα αὐτῶν ποὺ θὰ παρουσιάσουν πτυχὲς καὶ ὄψεις τῶν μεγάλων θεμάτων τῆς Παγκοσμιοποίησης ἀφ' ἑνὸς καὶ τῆς Οἰκουμενικότητας τῆς Ὀρθοδοξίας ἀφ' ἑτέρου• εἶναι γιὰ μένα ὁπωσδήποτε μεγάλη τιμὴ γιὰ τὴν ὁποία θερμῶς εὐχαριστῶ ὅλο τὸ Συμβούλιο καὶ ἰδιαίτερα τὸν Ἐλλογιμώτατο Πρόεδρό του, ὁμότιμο καθηγητὴ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν, κ. Μᾶρκο Ὀρφανό. Εὐχηθεῖτε νὰ καλύψω ἔστω στοιχειωδῶς, σὲ χρόνο εἴκοσι λεπτῶν, τὸ πελώριο θέμα πού μοὺ ἀνετέθη.

 

* * *

 

Ἂς ξεκινήσουμε ἀπὸ τὸν ὁρισμὸ ποὺ μπορεῖ νὰ βρεῖ κανεὶς γιὰ τὴν Παγκοσμιοποίηση στὸ Internet: «Παγκοσμιοποίηση εἶναι νὰ σκοτώνεται μία Ἀγγλίδα πριγκίπισσα, ποὺ ἔχει Αἰγύπτιο φίλο, σὲ ἕνα γαλλικὸ τοῦνελ, μέσα σὲ γερμανικὸ αὐτοκίνητο, ποὺ ἔχει ὀλλανδικὴ μηχανὴ καὶ τὸ ὁδηγεῖ Βέλγος ὁδηγὸς ποὺ κατανάλωσε Σκωτσέζικο οὐίσκυ ἐνῶ ἀκολουθεῖται ἀπὸ Ἰταλοὺς "παπαράτσι", ἀφοῦ τὴν περιποιηθεῖ ἀμερικανὸς γιατρὸς μὲ βραζιλιάνικα φάρμακα»!!!

Καὶ πίσω ἀπὸ τὴν ἀστεία αὐτὴ παράθεση τῆς ἐθνικῆς προέλευσης κάθε προσώπου ἢ ἀντικειμένου ποὺ συμμετεῖχε στὴν γνωστὴ τραγωδία, γίνεται φανερὴ ἡ νέα τάξη πραγμάτων ποὺ ἤδη ἔχει ἔρθει.

Ἦταν μοιραῖο νὰ φτάσουμε ἐδῶ;

Ἂς δοῦμε ἕνα ἀξιόλογο κείμενο ποὺ ἔρχεται ἀπὸ τὸ παρελθόν: «Ἡ ἄρχουσα τάξη, ἐκμεταλλευόμενη τὴν παγκόσμια ἀγορά, ὁδήγησε τὴν παραγωγὴ καὶ τὴν κατανάλωση σὲ ὅλες τὶς χῶρες στὸν κοσμοπολιτισμό. Πρὸς μεγάλη ἀπογοήτευση τῶν ἀντιδραστικῶν, τράβηξε τὸ χαλὶ κάτω ἀπὸ τὰ πόδια τῆς ἐθνικῆς ὑπόστασης τῆς βιομηχανίας. Οἱ παλιές, παραδοσιακὲς βιομηχανίες ἔχουν ἐξοντωθεῖ καὶ ἐξακολουθοῦν νὰ ἐξοντώνονται καθημερινά.

Πιέζονται ἀσφυκτικὰ ἀπὸ τὶς νέες βιομηχανίες, ἡ ὕπαρξη τῶν ὁποίων ἐγείρει ἕνα ἐρώτημα ποὺ ἔχει νὰ κάνει μὲ τὴν ἴδια τὴν ὑπόσταση ὅλων τῶν πολιτισμένων κρατῶν... Τὴ θέση τῶν παλιῶν φαινομένων αὐτάρκειας καὶ ὀλιγάρκειας σὲ τοπικὸ καὶ ἐθνικὸ ἐπίπεδο παίρνει μία κινητικότητα πρὸς ὅλες τὶς κατευθύνσεις, μία πολύπλευρη ἀλληλεξάρτηση τῶν ἐθνῶν. Τόσο ὅσον ἀφορᾶ τὴν ὑλικὴ ὅσο καὶ τὴν πνευματικὴ παραγωγή.

Τὰ πνευματικὰ ἐπιτεύγματα τῶν μεμονομένων ἐθνῶν διεθνοποιοῦνται. Ἡ ἐθνικὴ ἀπομόνωση καὶ περιχαράκωση γίνονται ὅλο καὶ περισσότερο ἀδύνατες καὶ μέσα ἀπὸ τὶς πολλὲς ἐθνικὲς καὶ τοπικὲς λογοτεχνίες διαμορφώνεται μία παγκόσμια λογοτεχνία.»
(Κὰρλ Μάρξ, Φρίντριχ Ἔνγκελς, Μανιφέστο τοῦ Κομουνιστικοῦ Κόμματος)

Νομίζω, καὶ πιστεύω θὰ συμφωνεῖτε μαζί μου, ὅτι τὸ κείμενο ποὺ διαβάσαμε εἶναι ἕνα προφητικὸ κείμενο ἂν σκεφτεῖ κανεὶς ὅτι γράφτηκε ὄχι σήμερα ἀπὸ κάποιον σύγχρονο κοινωνιολόγο ἢ παρατηρητὴ τῆς παγκόσμιας ἱστορίας, ἀλλὰ τὸν Φεβρουάριο τοῦ 1848 ἀπὸ τοὺς Μὰρξ καὶ Ἔνγκελς στὸ Μανιφέστο τοῦ Κομμουνιστικοῦ Κόμματος! Πρέπει κάποτε νὰ ξεπεράσουμε τὶς φοβικὲς μας ἀναστολὲς μπροστὰ στὰ ὅσα πολλὰ ὀξυδερκῆ καὶ σωστὰ ἔχουν εἰπωθεῖ ἀπὸ κάποιους ποὺ τοὺς θεωροῦμε ἐκ προοιμίου "ἀντιπάλους" ἢ μάθαμε νὰ τοὺς ἀξιολογοῦμε μὲ μιὰ ἐκ τῶν προτέρων σχηματισμένη ἄποψη.

Εἶναι καταφανὴς στὸ κείμενο αὐτὸ ἡ ἀγωνία μπροστὰ στὰ διαφαινόμενα νέα δεδομένα. Ἂν ἴσχυαν πρὸ 160 ἐτῶν πολὺ περισσότερο ἰσχύουν σήμερα.

Φαίνεται λοιπόν, ὅπως λέει ὁ πρώην Πρύτανης τοῦ Πανεπιστημίου Μακεδονίας κ. Γιάννης Τσεκούρας, πὼς βρισκόμαστε στὸ δρόμο τῆς μετάβασης ἀπὸ τὸν ἕνα γνωστό μας καπιταλισμὸ (τῆς κατοχῆς τῶν μέσων παραγωγῆς) στὸν "πολυκαπιταλισμὸ" ἢ "ὑπερκαπιταλισμὸ" ἀφοῦ αὐτὸς ἐπεκτείνεται στὴν πληροφόρηση, τὴν ἐπικοινωνία, τὸν πολιτισμὸ κ.λπ. Μέχρι στιγμῆς τὸ προβάδισμα στὴν διαδικασία τῆς παγκοσμιοποίησης ἔχουν οἱ τομεῖς τῆς οἰκονομίας ὅπως τὸ ἐμπόριο ἀγαθῶν καὶ ὑπηρεσιῶν, οἱ ἀγορὲς χρήματος καὶ κεφαλαίου (χρηματιστήρια), οἱ ἄμεσες ἐπενδύσεις διὰ τῶν πολυεθνικῶν ἐταιριῶν καὶ ἡ γνώση ὡς πληροφόρηση. Ὅλα ὅμως συγκλίνουν στὴν ἅλωση καὶ τοῦ ἰδιωτικοῦ χωροχρόνου. Ἤδη ἡ τηλεόραση ποὺ ὁπωσδήποτε ὑπάρχει ἀνοιχτὴ μονίμως σὲ κάθε σπίτι, στὸ μυθιστόρημα 1984 τοῦ Τζὸρτζ Ὄργουελ, ἄλλοτε ἐκπέμπει καὶ πολλάκις κάνει λήψεις. Τώρα αὐτὸ μπορεῖ νὰ γίνεται ὄχι μόνο μὲ τοὺς δορυφόρους ἀλλὰ καὶ μὲ τοὺς συνδεδεμένους στὸ Internet ὑπολογιστὲς ἢ μὲ τὰ κινητὰ τηλέφωνα. Ὁ ἰδιωτικὸς χῶρος καὶ χρόνος τείνει πρὸς ἐξαφάνιση.

Καταλύτης τῆς σύγχρονης παγκοσμιοποίησης θεωρεῖται ἡ ἠλεκτρονικὴ τεχνολογία μὲ τὶς ραγδαῖες ἐξελίξεις της. Καὶ ἂν ληφθεῖ ὑπ’ ὄψιν ὅτι ἡ "ψηφιακὴ ὁμοιογενὴς ἀγορὰ" τοῦ Internet ἀποτελεῖται κυρίως ἀπὸ παιδιά, τότε ἴσως τὸ μέλλον νὰ εἶναι ἤδη διὰ γυμνοῦ ὀφθαλμοῦ ὁρατό.

Οἱ ἀναφορὲς μας αὐτὲς δὲν σκοπεύουν στὴ μοιρολατρικὴ ὑποταγὴ στὸ ἀναπόφευκτο καὶ στὴ διανοητικὴ κλπ. παραίτηση. Οὔτε στὴν ἐπιδοκιμασία τῶν ἐνδημούντων συνομωσιολογικῶν θεωριῶν. Μακρυὰ ἀπὸ μᾶς κάθε ἀντίληψη συνωμοσιολογίας καὶ ὀμφαλοσκοπισμοῦ. Ὅμως πρέπει ἔχοντας σαφῆ γνώση τῆς προέλευσης καὶ τοῦ περιεχομένου αὐτῶν τῶν φαινομένων νὰ τοποθετηθοῦμε σωστά.

 

* * *

 

Ἐμεῖς οἱ νεωτερικοὶ χριστιανοὶ πάσχουμε ἀπὸ τὴ νόσο τῆς μονομεροῦς τοποθετήσεως. Ἢ θιασῶτες ἢ ἀντίπαλοι. Καὶ ἐπειδὴ ἡ ὑπόθεση μᾶς φαίνεται νέα καὶ ἄγνωστη ἔχομε εὐκολότερη τὴν τάση τῆς ἐπιφύλαξης-ἀπόρριψης. Μὲ αὐτὰ ποὺ λέω δὲν ἐννοῶ ὅτι πρέπει νὰ ἀποδεχτοῦμε ἄνευ ὅρων κάθε τί καινούργιο, ἀλλὰ νὰ ἔχουμε τὴν ἄνεση τῆς ἤρεμης θέασης ἀφοῦ, ὑποτίθεται, ὄντας χριστιανοὶ γνωρίζουμε ὅτι "μείζων ὁ ἐν ἡμῖν ἢ ὁ ἐν τῷ κόσμῳ" (Ἰω. 4, 4). Ἡ Παγκοσμιοποίηση ὅπως ὅλα τὰ ἀνθρώπινα ἐμπερικλείει καὶ θετικὰ καὶ ἀρνητικά. Εἶναι γέννημα τῆς ἀντίληψης τοῦ εὐδαιμονισμοῦ, ποὺ εὐαισθητοποιεῖ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ πολλὲς φορὲς λειτουργεῖ οὐσιαστικὰ ὡς καθεστὼς ἐπιβολῆς ὅπου σὲ ἕνα σκηνικὸ διαρκοῦς ἀνακατανομῆς, ὁρατὸ καὶ ἀνελέητο, οἱ πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι καὶ οἱ φτωχοὶ φτωχότεροι.

Ἡ κύρια ἔκφραση τῆς παγκοσμιοποίησης εἶναι ἐπικοινωνιακὴ καὶ οἰκονομική, καθὼς ὅπως εἶναι γνωστὸ ὅλοι οἱ πολιτισμοὶ ἐπεκτείνονται διότι παρέχουν. Μὲ τὴν ὑπόσχεση τῶν παροχῶν μετέχουν σ’ αὐτὸν τὸ διεθνῆ χορὸ οἱ πάντες παρότι οὐσιαστικὰ δὲν πρόκειται περὶ παγκοσμιοποιήσεως ἀλλὰ περὶ ἐξαμερικανισμοῦ, ἀφοῦ ἡ ὅλη προσπάθεια κατευθύνεται ὑπὸ τοῦ Διεθνοῦς Νομισματικοῦ Ταμείου (19η ὁδὸς τῆς Οὐάσιγκτον) τῆς Διεθνοῦς Τραπέζης (18η ὁδὸς) καὶ τοῦ Ἀμερικανικοῦ Ὑπουργείου Οἰκονομικῶν (15η ὁδός).

Ὁ κόσμος μας διανύει μεταβατικὴ περίοδο μὲ κυρίαρχα στοιχεῖα τὴν πολυπλοκότητα, τὴν ἀβεβαιότητα καὶ ἀπροσδιοριστία, τὴν ἀλληλεξάρτηση καὶ τυχαιότητα καὶ τὴν ἐξαιρετικὰ ἀσταθῆ ἰσορροπία• καὶ αὐτὰ εἶναι ποὺ δημιουργοῦν ὁλοκληρωτικὲς στρατηγικὲς ἐλέγχου ἀπὸ χῶρες (βλέπε ΗΠΑ) ποὺ διαθέτουν ἰσχυρότερα οἰκονομικά, πολιτικὰ καὶ στρατιωτικὰ μέσα. Πάρα πολλοὶ πλέον εἶναι αὐτοὶ ποὺ μὲ σαφῆ μελέτη τῶν θεμάτων-προβλημάτων ποὺ γεννιοῦνται ἀπὸ τὴν, κυριολεκτικά, προέλαση τῆς παγκοσμιοποίησης, ἔχουν γράψει ὀξυδερκεῖς μελέτες-κριτικές. Ἡ δική μας ὀλιγόλεπτη παρουσίαση δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ τὶς διεξέλθει. Ἐνδεικτικὰ θέλω νὰ καταθέσω γιὰ στοιχειώδη ἐνημέρωση τέσσερεις:

1. Οὔρλιχ Μπέκ, Τί εἶναι ἡ παγκοσμιοποίηση•

2. Ζίγκμουντ Μπάουμαν, Παγκοσμιοποίηση, Οἱ συνέπειες γιὰ τὸν ἄνθρωπο•

3. Τζὸν Ράλστον Σώλ, Πολιτισμὸς χωρὶς συνείδηση•

4. Τζόζεφ Στίγκλιτς, Ἡ μεγάλη αὐταπάτη.


Μπορεῖ κανεὶς νὰ δεῖ σ’ αὐτὰ βιβλία ἀρκετὲς ἀπὸ τὶς πτυχές, προβληματικὲς καὶ μὴ ποὺ ἔχει τὸ θέμα.

 

* * *

 

Γιὰ μᾶς μένει νὰ συνειδητοποιήσουμε σὲ τί κοινωνικὰ δεδομένα μᾶς ἔχει φέρει ὁ Θεὸς νὰ ζήσουμε καὶ νὰ τοποθετηθοῦμε καὶ νὰ ἐνεργήσουμε ἀνάλογα. Ἂν ξέρουμε ποιοὶ εἴμαστε δὲν κινδυνεύουμε ἀπὸ κανένα. "Τὸν μὴ βλάπτοντα ἑαυτόν, οὐδεὶς δύναται βλάψαι". Ἡ Παγκοσμιοποίηση δημιουργεῖ γέφυρες ἐπικοινωνίας, διαδίδει "εἰκόνες" καὶ προτείνει ἀγαθὰ καὶ χρήματα. Ὅπως λέει ἕνα Βυζαντινὸς συγγραφέας, ὁ Νικόλαος Καβάσιλας: "ὁ ἄνθρωπος διακατέχεται ἀπὸ ἀπέραντη δίψα". Καὶ ἐδῶ εἶναι τὸ μυστικό. Ἂν εἴμαστε "διψασμένοι" τότε τὰ προτεινόμενα θὰ βροῦν καὶ σὲ μᾶς τόπο. Ἂν μᾶς λείπει τὸ καθαρὸ νερὸ τότε καὶ τὰ "ἀπονέρια" θὰ τὰ φανταζόμαστε χρήσιμα.



Ἀπὸ τί ξεδιψᾶ ὁ ἄνθρωπος;

Γίναμε καὶ μεῖς οἱ χριστιανοὶ ἐνδοκόσμιοι καὶ ξεχάσαμε τὶς ὑποδείξεις τοῦ Χριστοῦ στὴν Σαμαρείτιδα. Ἐ! λοιπὸν ἂν αὐτὸ εἶναι πραγματικότητα τότε κινδυνεύουμε. Κινδυνεύουμε ἀπὸ τὸν χείμαρρο τῆς παγκοσμιοποίησης ποὺ διαρκῶς προτείνει καὶ πάντοτε "Πρωτεϊκὰ" ἑξαλλάσεται ἀναλόγως μὲ τὸ τί μᾶς τρομάζει ἢ μᾶς γοητεύει.

Ἡ Παγκοσμιοποίηση εἶναι βάση καὶ βάθρο γιὰ νὰ στηθεῖ ὁ,τιδήποτε. Αὐτονόητο ὅτι μπορεῖ πλέον κανεὶς νὰ συναντᾶ τὰ πάντα. Ἀπὸ τὰ σοβαρότερα καὶ ἁγιότερα μέχρι τὰ γελοιότερα καὶ αἰσχρότερα. Αὐτὸ τὸ περιβάλλον γίνεται "γέφυρα" καὶ "καράβι" διὰ τῶν ὁποίων διαπορθμεύονται στοὺς "ἀπέναντι" καὶ στοὺς "μακρὰν" ἀντιλήψεις καὶ ἰδέες.

Ἐννοεῖται καὶ θρησκευτικές. Μὲ τὴν ἄνεση τῶν συνθηκῶν (γρήγορη μετάδοση) γίνεται "ἱεραποστολικὸς ἄμβων" τὸ ὁποιοδήποτε τεχνικὸ μέσο ἀνακαλύπτεται καὶ τίθεται στὴν διάθεση ὅλων. Καὶ ἡμῶν. Ἔτσι καὶ οἱ ἀντιλήψεις τῆς "Νέας Ἐποχῆς" συνδυάζοντας καὶ τὸ καινούργιο τῶν μεθόδων προσπαθοῦν νὰ ἐξαπλωθοῦν στὸν σύγχρονο κόσμο. Τὸ πλέγμα τῶν θρησκευτικῶν ἀντιλήψεων τῆς Νέας Ἐποχῆς εἶναι μία ἔκπτωση ἀπὸ τὴν πίστη στὸν Χριστό• μία ἐπιστροφὴ τοῦ ἀνθρώπου στὸν παγανισμὸ τῆς λαϊκῆς θρησκείας τῶν προγόνων. Ἡ ἐπιστροφὴ αὐτὴ ἀξιολογεῖται (λόγω ἐπιστροφῆς στὶς "ρίζες") σὰν γνησιότητα θρησκευτικῆς ζωῆς ἐνῶ δὲν εἶναι παρὰ ἔκπτωση καὶ ἀποστασία.

Νομίζω ὅμως ὅτι εἶναι τουλάχιστον ἀφελὲς νὰ θέλει κανεὶς νὰ συνδυάσει (ἀπὸ πλευρᾶς σκοπιμότητος καὶ εὐθύνης) τὸ τηλέφωνο μὲ τὰ λεγόμενα. Εὐθύνη ὑπάρχει στὰ λεγόμενα ὄχι στὸ τηλέφωνο. Δὲν εἶναι ἐπιτρεπτὸ χριστιανικὰ νὰ θέλουμε νὰ περιορίσουμε λανθασμένες ἀντιλήψεις ἢ διδασκαλίες μὲ τὴν ἰσχὺ τοῦ Καίσαρος ἢ μὲ ἐμπόδια τεχνικῆς φύσεως.

Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὑπὲρ πάντα. Ἡ ἀλήθεια ὅμως καὶ ὄχι ἐμεῖς ποὺ μπορεῖ νὰ εἴμαστε ἀνόητοι σφετεριστές της γιὰ προσωπική μας καταξίωση. Ἡ ἀνεπάρκεια εἶναι δική μας ὄχι τῆς ἀλήθειας. Ἂν τὸ ἀναγνωρίσουμε μὲ ταπείνωση θὰ εἶναι τὸ πρῶτο βῆμα νὰ ἀληθεύσουμε. Νὰ ἠρεμήσουμε ἀπὸ φοβικὰ ἄγχη. Νὰ ἀγαπήσουμε καὶ τὸν "ἀντίπαλο" ἀφοῦ ὁ Πατέρας μᾶς ζητάει νὰ ἀγαπᾶμε καὶ αὐτοὺς ποὺ μᾶς ἐχθρεύονται.

Γιατί αὐτὸ ἐμᾶς μᾶς τρομάζει;

Δὲν μᾶς ἔμαθε ὁ Χριστὸς ὅτι χωρὶς πλήρη καὶ ἀπόλυτη ἐλευθερία δὲν ἔχουν ἀξία οἱ ἐνέργειες καὶ τὰ πράγματα τὰ ἀνθρώπινα;

Ἄραγε δὲν εἶναι "χρήσιμο" ἕνα τέτοιο περιβάλλον γιὰ τὴν διάδοση τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ; Ἀκόμα δὲν μᾶς ἔκανε, ἔστω ἡ ἐμπειρία τῆς Ἱστορίας νὰ δεχθοῦμε τὴν παρατήρηση τῶν ἁγίων ὅτι "ὅταν ὁ διάβολος ὀργώνει, ὁ Θεὸς σπέρνει"; Ἀρχίζοντας τὴν γιορτὴ τῶν Χριστουγέννων ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ψάλλει διαπιστωτικὰ ὅτι "Αὐγούστου μοναρχήσαντος ἐπὶ τῆς γῆς, ἡ πολυαρχία τῶν ἀνθρώπων ἐπαύσατο" καὶ δημιουργήθηκαν συνθῆκες γιὰ τὴν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν διάδοση τοῦ Εὐαγγελίου του. Γιατί ἐμεῖς σήμερα δὲν ἔχουμε τὴν σύνεση νὰ βλέπουμε τὶς συνθῆκες ὡς εὐκαιρία καὶ ὄχι ὡς πρόβλημα; Πότε ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἑστίασε τὸ "κέντρο βάρους" στὰ ἔξω; Πότε τὸ περιβάλλον ἔπαιξε καθοριστικὸ ρόλο στὴ σχέση μὲ τὸν Θεό; Στὸν Λώτ; Στὸν Ἀβραάμ; Ἢ στὸν Ἰωσήφ;

Ἄραγε ὅμως στὰ σημερινὰ δεδομένα ἡ σύγχρονη Ἐκκλησία ἔχει νὰ ἀπαντήσει καὶ νὰ προτείνει κάτι στὴν ἀγωνία τῶν σημερινῶν νέων ἀνθρώπων ποὺ θέλουν νὰ ὑπάρχει κάτι περισσότερο στὴν ζωή τους "ἀπὸ τὸ νὰ ἀποφοιτᾶ κάποιος ἀπὸ τὸ Πανεπιστήμιο καὶ νὰ βρίσκει μιὰ δουλειά";

Τὰ θρησκευτικὰ ἐκδηλώματα καὶ φαινόμενα εἶναι ἀνθρώπινες καταστάσεις πολλὲς φορὲς νοσηρές. Στὸ χῶρο τῆς Παγκοσμιοποίησης βρίσκουν κι αὐτὰ ἔδαφος γιὰ ἀνάπτυξη. Τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ὅμως δὲν τὴν ἐνδιαφέρει ἕνας ἀόριστος θεϊσμὸς (Deismus) καὶ μία ὑποκειμενικὴ πίστη ἀλλὰ ἡ ἀγάπη-πίστη γιὰ τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὴ τὴν πίστη-ἀγάπη "οὐδεὶς δύναται ἄραι" ὄχι μόνο τὸ παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, ἀλλὰ οὔτε τὰ θηρία τοῦ Κολοσσαίου.

Γιὰ μᾶς πρώτη ἀξία καὶ προτεραιότητα, εἶναι ἡ ἀληθινὴ καὶ ζῶσα πίστη στὸν ἀληθινὸ καὶ ζῶντα Θεὸ Ἰησοῦ Χριστό. Οἱ σ’ Αὐτὸν πιστεύοντες λειτουργοί τῆς Ἐκκλησίας Του καὶ διάκονοι τοῦ λόγου Του ἱερεῖς καὶ θεολόγοι, πρέπει νὰ εἶναι γιὰ τὸ λαὸ τῆς Ἐκκλησίας τὸ ἁλάτι τῆς γῆς καὶ τὸ φῶς τοῦ κόσμου. Ἂν οἱ ἴδιοι ἔχουν ἐκπέσει, καὶ τὸ ἅλας ἔχει μωρανθῆ, τότε ἡ εὐθύνη δὲν πρέπει νὰ ἀναζητεῖται στὸν λαό, ποὺ ἀλλοτριούμενος ἀναζητεῖ τὶς παροχὲς ποὺ ποθεῖ, πουλώντας τὸν Χριστὸ (ἐξισλαμισμοὶ-σήμερα ἀποστασίες). Ἡ πίστη στὸν Χριστὸ πρέπει νὰ εἶναι γιὰ τὴν ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας δίδαγμα ζωῆς. Ὁ χριστιανικὸς πολιτισμὸς καταξιώνεται σὰν ἔκφραση τῆς πίστης στὸν Χριστό.

Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ὅμως πρέπει νὰ πορεύεται κατὰ τὴν ὑπόδειξή Του "ἐν μέσῳ λύκων φρονίμη ὡς ὄφις καὶ ἀκεραία ὡς περιστερὰ" (Ματθ. 10, 16). Νὰ γνωρίζει τὸ περιβάλλον ἐντός τοῦ ὁποίου ἱστορικὰ κάθε φορὰ εὑρίσκεται καὶ νὰ τὸ ἀξιολογεῖ (ἀναλαμβάνοντας καὶ τὰ λάθη της τῶν ἐκπροσώπων) ὥστε τὰ τέκνα-μέλη της νὰ πορεύονται ἐλεύθερα ὡς "υἱοὶ φωτὸς" καὶ γιὰ τοὺς "ἐν σκότει πορευομένους".

 

* * *

Θὰ τελειώσω παραθέτοντας ἕνα ἔξοχο κείμενο ἑνὸς σύγχρονου ἀνθρώπου ποὺ διακρίνει διεισδυτικὰ τὰ σημερινὰ καὶ τὰ ἀξιολογεῖ:

"Τὸ τεχνικὸ πνεῦμα ἐπικράτησε στὴν Εὐρώπη ὅταν ἡ λύτρωση ποὺ πρόσφερε ἡ Ἐκκλησία ἔπαψε νὰ εἶναι κέντρο καὶ σκοπὸς τῆς ζωῆς τῶν ἀνθρώπων. Ἀπὸ τὴν ἄποψη αὐτὴ ἡ τεχνικὴ παρουσιάζεται σὰν διάδοχός τοῦ Χριστιανισμοῦ. Αὐτὸ δὲν ἔγινε ὅταν ἡ πίστη συνάρπαζε τὸν ἄνθρωπο, ἀλλὰ ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀναζήτησε τὴν σωτηρία του στὸν κόσμο αὐτόν, ὅταν προσπάθησε νὰ νικήσει τὸν θάνατο μὲ τὶς δικές του δυνάμεις. Ὅταν ἔπαψε νὰ πιστεύει στὴν θρησκευτικὴ ὑπερνίκηση τοῦ θανάτου, στὴν λύση τοῦ βασικοῦ του προβλήματος διὰ τῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ. Ὅταν ἔπαψε νὰ πιστεύει στὴν Χάρη ποὺ ἔπαιρνε ἐνῶ δὲν τὴν ἄξιζε, καὶ ἄρχισε νὰ συγκεντρώνει ὅλες του τὶς προσπάθειες σὲ ἐτούτη τὴν ζωή.

Ὅταν προσπάθησε νὰ θεωρήσει τὴν ζωὴ ὡς λυτρωτικὴ δυνατότητα. Ὅταν προσπάθησε νὰ στήσει ἱστορικὴ ἀξία, ἀντὶ τῆς ἀθανασίας. Ὅταν ἀγωνιοῦσε νὰ νικήσει τὴν ἐνθύμηση τοῦ θανάτου, ἀντὶ τοῦ ἴδιου τοῦ θανάτου.

Αὐτὸ ἦταν τὸ ἐσωτερικὸ κίνητρο τῆς τεχνικῆς ἀφοσίωσης τοῦ ἀνθρώπου, τὸ νὰ νομίζει ὅτι κατακτᾶ τὴν ἀθανασία μὲ ὅ,τι αὐτὸς κατορθώνει. Γι’ αὐτό, στὴν ἀρχὴ τοῦ δρόμου τῆς ἀπιστίας, ὅταν ὁ ἄνθρωπος νόμισε ὅτι δὲν χρειάζεται τὸν Θεό, τότε ἀκριβῶς σκέφτηκε νὰ μιμηθεῖ τὶς Θεϊκὲς ἱκανότητες! Τὸ "ἀεικίνητον" (perpetuum mobile) ὑπῆρξε ἡ πρώτη ἀμιγῶς εὐρωπαϊκὴ σκέψη. Τελικῶς ἦταν οὐτοπία, γιὰ τὴν ὁποία οἱ μελλοντικὲς γενιὲς θὰ κατηγορήσουν τὴν ἐποχή μας ὅταν θὰ κοπάσουν οἱ ἰαχὲς τῶν θαυμαστῶν καὶ οἱ κατάρες τῶν διαφωνούντων.Ἡ μίμηση τοῦ Θεοῦ εἶναι χριστιανικὴ ἐντολὴ ("Γίνεσθε οὖν μιμηταὶ τοῦ Θεοῦ ὡς τέκνα ἀγαπητὰ" Ἐφ. 5, 1) ἀλλὰ ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ἀπέρριψε τὴν πρόταση τῆς ἠθικῆς ὁμοιώσεως καὶ ἀποφάσισε νὰ Τὸν μιμηθεῖ ὀντολογικά. Αὐτὸ δὲν ἔγινε ἀντιληπτὸ ἐξ ἀρχῆς, μέχρις ὅτου παραμερίστηκε ὁ Θεὸς ἀπὸ τὴν καθημερινότητα τῶν ἀνθρώπων ἀντικαθιστάμενος ἀπὸ τὶς τεχνικὲς δυνατότητες καὶ ὁ ἄνθρωπος ἄρχισε "νὰ κάνει δικές του" μία-μία τὶς Θεϊκὲς ἰδιότητες. Ὁ Θεὸς δὲν δεσμεύεται ἀπὸ τὸν χρόνο, ἄρχισε καὶ ὁ ἄνθρωπος νὰ ὑπερπηδᾶ τὰ χρονικὰ φράγματα. Ὁ Θεὸς δὲν δεσμεύεται ἀπὸ τὸν χῶρο, γίνεται καὶ ὁ ἄνθρωπος "πανταχοῦ παρὼν καὶ τὰ πάντα πληρῶν".

Μέρα μὲ τὴν ἡμέρα ἡ παντοδυναμία γίνεται ἀνθρώπινη ἰδιότητα, δὲν ἔχει βεβαίως ἀκόμα τὴν δύναμη νὰ δημιουργεῖ ζωὴ τροποποιεῖ ὅμως τὶς μορφές της καὶ ὅπως δείχνουν τὰ πράγματα εἶναι ἱκανὸς νὰ καταστρέψει "τὸ Θεϊκὸ κατόρθωμα". Φυσικὰ τὸν ἀπασχολεῖ ἡ ὕπαρξη ποὺ θὰ περιορίζει τὴν δύναμή του, ὅμως δὲν ἀνατρέχει καὶ δὲν τὴν ἀναζητᾶ στὸν Θεὸ ἀλλὰ θεωρεῖ ἀποτελεσματικότερο μέσον τὸν ἔλεγχο τῶν ὑπεράριθμων καὶ ἀπρόσκλητων ἀνθρώπων. Ὅπως ὁ Θεϊκὸς Νοῦς "ἐτάζει καρδίας καὶ νεφροὺς" μπαίνει καὶ ὁ ἄνθρωπος στὸν πειρασμὸ νὰ θέλει νὰ εἰσέλθει στὰ ἄδηλα καὶ κρύφια τοῦ πλησίον του γιὰ νὰ τὸν κατευθύνει μέσῳ τῆς θελήσεώς του.

Τὸ τελευταῖο ὑπερβατικὸ ὀχυρό, ὁ θάνατος, μένει ἀπόρθητο. Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος δὲν διαθέτει χρόνο νὰ σκεφτεῖ τὸ ἐνδεχόμενο τῆς διακοπῆς τῶν ἀσχολιῶν-ἐπιθυμιῶν του, ὑπὸ τοῦ θανάτου. Συνήθειες παγιωμένες• νόμιμα καὶ μὴ ναρκωτικά• ὑπνωτικὰ καὶ ἀναλγητικὰ πάσης φύσεως• ἐξαφανίζουν τὴν ἀντίσταση τοῦ σώματος καὶ τοῦ πνεύματος καὶ φυσικὰ πολὺ περισσότερο ἐξαφανίζουν τὴν ὑποψία ἑνὸς τέλους.

Δὲν ἀρνεῖται, ἁπλὰ λησμονεῖ τὸν Θεὸ ὁ σημερινὸς ἄνθρωπος, ὅπως δὲν ἀποφεύγει τὸν θάνατο, ἀλλὰ ἁπλὰ μὲ τὴν ρύθμιση τῶν σωματικῶν δυσκολιῶν (σύγχρονη ἰατρικὴ) παρακάμπτει τὴν παρουσία του.

Σήμερα καλεῖται ἡ ἐργασία νὰ προσφέρει ὅ,τι ἄλλοτε ἡ λατρεία. Ἡ ἐργασία ἔχασε τὸν ἠθικὸ χαρακτήρα της καὶ θεωρεῖται μία, ἀδιάφορη γιὰ τὴν πίστη, ἀπασχόληση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν κόσμο• ἐνῶ συγχρόνως τῆς ἀποδόθηκε "θρησκευτικὸ νόημα" γιατί ἔγινε ὁ μόνος λόγος ὕπαρξης σὲ ὅσους δὲν ἔχουν ὑπερβατικὴ ἀναφορά. Ὅταν ὅμως ἡ ἐργασία γίνεται τὸ κυρίως νόημα τῆς ζωῆς αὐτὸ ὀφείλεται στὸ ὅτι ὁ σύγχρονος κόσμος τὴν ἔχει ἐκλάβει σὰν κεντρικὴ ἔκφραση τῆς πίστης. Στὸν ὁρίζοντα τοῦ σημερινοῦ κόσμου προβάλει ἡ τραγικότερη ἐκδοχὴ καὶ μορφή, εὐτυχίας καὶ ἀθανασίας" Σπ. Κυριαζόπουλου, Ἡ Καταγωγὴ τοῦ Τεχνικοῦ Πνεύματος. Ἀθῆναι 1965 (σελ. 155-156).

 

* * *

 

Ὁ ἄνθρωπος θέλει νὰ γίνει θεός.

Θεμιτότατο, ἀφοῦ εἶναι στὴ φύση του.

Εἶναι ὅμως ἐλεύθερος;

Δὲν τοῦ ἀρέσει ἡ ἐκδοχὴ «μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ». Καὶ δοκιμάζει τὴν «αὐτοθέωση», διὰ τῆς ἐπιστήμης καὶ τῆς τεχνολογίας. Δικαίωμά του νὰ διδαχθεῖ ἀπὸ τὴν ἐμπειρία του.

Ἐμεῖς τί τοῦ λέμε καὶ προπαντὸς τί κάνουμε;

Καὶ πρὶν ἀπ΄ ὅλα κατανοοῦμε τὴν ἐμπειρία του;

Σᾶς εὐχαριστῶ.

Σήμερα τὰ Φῶτα καὶ ὁ φωτισμός… π. Θεοδόσιος Μαρτζοῦχος

Ἀγαπητοὶ ἐνορίτες

Ἀκόμα βρισκόμαστε στὸν ἀπόηχο τῆς γιορτῆς τῶν Θεοφανείων καὶ νομίζω εἶναι χρήσιμο νὰ σκεφτοῦμε κάποια θέματα-ἀπορίες σχετικὰ μ’ αὐτὴν τὴν μεγάλη Γιορτή, ποὺ ἀτυχῶς πλέον ἔχει καταλήξει στὴν συνείδηση τῶν χριστιανῶν μας, μιὰ… κατάδυση τοῦ Σταυροῦ στὴν θάλασσα!!

Οἱ φολκλὸρ συνήθειες ἔχουν "σκεπάσει" τὸ θεμελιῶδες καὶ οὐσιαστικὸ νόημα τῆς Γιορτῆς μὲ ἤθη καὶ ἔθιμα ποὺ ἴσως κάποτε νὰ ἀντιπροσώπευαν πραγματικότητες καὶ νὰ ἐξέφραζαν τοὺς παλαιότερους χριστιανούς, ὅμως δὲν ἔχουν νὰ ποῦν τίποτε στοὺς χριστιανοὺς τοῦ σήμερα ποὺ τὰ βλέπουν σὰν εὐσεβῆ "ἐπετειακὰ" ἐκδηλώματα.

Μὲ ἀφορμὴ τὴν Γιορτὴ οἱ ἀπορίες πού γεννιοῦνται στοὺς χριστιανοὺς εἶναι τοῦ τύπου:

- Πίνουμε σήμερα ἀπὸ αὐτὸν τὸν Ἁγιασμό;
- Ὅ,τι μᾶς περισέψει τί τὸ κάνουμε;
- Θὰ πιῶ πρῶτα ἁγιασμὸ καὶ μετὰ θὰ φάω τὸ ἀντίδωρο;
- Μπορῶ νὰ ραντίσω τὸ σπίτι μου;

* * *

Οἱ συνήθειες "γεννιοῦνται" ἀπὸ τὶς τοποθετήσεις! Τὰ ἔθιμα προκύπτουν ἀπὸ τὴν πράξη τῆς καθημερινότητας. Τὰ ἤθη διαμορφώνονται ἀπὸ τὰ πιστεύω τοῦ καθενός! Ἀλλοίμονο ὅμως, ὅταν οἱ συμβολισμοὶ καὶ οἱ συνήθειες δὲν λειτουργοῦν ὡς "γέφυρες" γιὰ νὰ περάσουμε στὸ περιεχόμενο τῆς γιορτῆς! Ὅταν μένουν… παραδόσεις (μὲ τὴν ἔννοια τῆς ἐπαναληπτικῆς "φωτοτυπίας") καὶ ὄχι δυναμισμὸς διαμόρφωσης τρόπου ζωῆς. Τότε τὰ πράγματα εἶναι πεθαμένα!

Ἂς δοῦμε ὅμως τὴν Γιορτή.

Θεοφάνεια εἶναι ἡ Γιορτὴ-ὑπόδειγμα τοῦ Βαπτίσματος τοῦ Χριστοῦ γιά μᾶς. Ἐκεῖνος (ὁ Χριστὸς) δὲν τὸ χρειαζόταν. Βαπτίσθηκε δείχνοντας "τρόπο" καὶ "δρόμο". Θέλει νὰ μᾶς πεῖ: Βαπτίζομαι σημαίνει "πεθαίνω" γιὰ ἕνα τρόπο ζωῆς χωρὶς Θεὸ καὶ ὑπόσχομαι νὰ ζήσω κατὰ τὸν τρόπο ζωῆς ποὺ ὑποδεικνύουν οἱ ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ.

Ποιὸς σημερινὸς χριστιανὸς ξέρει ποιὲς εἶναι οἱ ὑποσχέσεις τοῦ Βαπτίσματος; Πόσο συνειδητοποιεῖ ὅτι ἀποφάσισε νὰ ζήσει μὲ ἕνα τρόπο ὁ ὁποῖος γιὰ τὴν σημερινὴ κοινωνία εἶναι… ἀστεῖος, ἀνεδαφικὸς καὶ ὄχι ὠφέλιμος; Γιατί ἂς μὴ κρυβόμαστε, ὁ σημερινὸς κόσμος δὲν θεωρεῖ τὴν ἀπάτη, ζημιά του· τὴν κλοπή, χασούρα· τὴν ἀνεντιμότητα, ἀναπηρία· τὴν ἀλητεία, φθορά· τὸν ὠχαδερφισμό, καταστροφή· τὴν ἀπιστία, θάνατο!

Αὐτὰ εἶναι οἱ ὑποσχέσεις τοῦ Βαπτίσματος!

Ὑποσχόμαστε νὰ ἐμπιστευόμαστε τὴν ζωή μας (νὰ πιστεύουμε) στὸν Χριστὸ καὶ νὰ ζοῦμε κατὰ τὶς ὑποδείξεις Του.

Καὶ μεῖς;

Ἐμεῖς "κρατᾶμε γυμνὰ ὀνόματα". Βαπτιζόμαστε οὐσιαστικὰ γιὰ νὰ πολιτογραφηθοῦμε… Ἕλληνες καὶ ὄχι χριστιανοί. Βαπτιζόμαστε γιὰ νὰ μᾶς δοθεῖ… ὄνομα καὶ ὄχι ἡ ἐλπίδα τῆς μόνιμης ζωῆς κοντὰ στὸν Χριστό. Βαπτιζόμαστε ἀπὸ συνήθεια καὶ ὄχι γιὰ νὰ γίνουμε μέλη τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ ἀγωνιοῦντες καὶ ἀγωνιζόμενοι γιὰ τὴν σωτηρία μας. Βαπτιζόμαστε γιὰ λόγους ταυτότητας καὶ ὄχι ποιότητας, ἀφοῦ μὲ τὴν ζωή μας καθόλου δὲν διαφέρουμε ἀπὸ ἕνα ἄθεο.

Ὅμως, ὅπως λέει ἕνας μεγάλος σοφός: "Ὅποιος ἔμαθε νὰ πεθαίνει - Ξέμαθε νὰ εἶναι δοῦλος"

Αὐτὸ μᾶς ζητάει ὁ Χριστός. Νὰ μάθουμε νὰ πεθαίνουμε ὥστε νά… ξεμάθουμε νὰ εἴμαστε δοῦλοι. Εἶναι ἀπόφαση καὶ δυναμισμὸς τὸ νὰ "πεθαίνεις" γιὰ ὅλα αὐτὰ ποὺ εἴπαμε παραπάνω (τὴν ἀπάτη, τὴν κλοπή, τὴν ἀνεντιμότητα, τὴν ἀλητεία, τὸν ὠχαδερφισμό, τὴν ἀπιστία) καὶ νὰ ζήσεις ἐλεύθερος καὶ ὄχι δοῦλος. Εἶναι μάθημα ποὺ θέλει χρόνο (χρόνους) γιὰ νά… μαθευτεῖ! Αὐτὸ τὸ ξέρει ἡ Ἐκκλησία καὶ γι’ αὐτό μᾶς τὸ θυμίζει κάθε χρόνο μὲ τὴν Γιορτὴ τῶν Θεοφανείων.

Ἡ Γιορτὴ λοιπὸν εἶναι ὑπενθύμιση τῶν ὑποσχέσεων τοῦ Βαπτίσματος. Πόσες τηρήσαμε καὶ πόσες ὄχι. Γιὰ πόσα… πεθάναμε καὶ πόσα… ζοῦν καὶ βασιλεύουν στὶς καρδιές μας! Καὶ ἐπειδὴ τὸ Μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος δὲν ἐπαναλαμβάνεται, ὁ Ἁγιασμὸς (ποὺ εἶναι τὰ νερὰ τοῦ Βαπτίσματος) ἔρχεται νὰ μᾶς θυμίσει τὶς "ἀπωθημένες" ὑποσχέσεις μας καὶ νὰ μᾶς ξυπνήσει στὸ νὰ γίνουμε ἐλεύθεροι… πεθαίνοντας γιὰ τὴν ἁμαρτία ποὺ μᾶς τυραννάει.

Αὐτὰ εἶναι ὑποθέσεις ποὺ δὲν ἀφοροῦν τὸν Χριστό, οὔτε τοῦ κάνουμε… χάρη, γινόμενοι χριστιανοί. Εἶναι ὑποθέσεις ποὺ ἀφοροῦν ἐμᾶς καὶ φανερώνουν τὴν συνειδητοποίηση ἐκ μέρους μας τῆς σχέσεως μαζί Του, ὡς… ἐλευθερίας μας.

"Ὅποιος ἔμαθε νὰ πεθαίνει - Ξέμαθε νὰ εἶναι δοῦλος"

Ὁ Χριστὸς μὲ τὸν τρόπο τῆς δίκης Του βιοτῆς (Βάπτισμα-Σταύρωση) προσπαθεῖ νὰ μᾶς μάθει νά… πεθαίνουμε γιὰ ὅ,τι νοσηρὸ καὶ ἄχρηστο καὶ νὰ ἀποχτήσουμε τὴν ἐλευθερία τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ.
ΤΟΤΕ δὲν θὰ φοβόμαστε νά… νηστέψουμε μία μέρα (κάνοντας θυσιαστικὴ προσφορὰ εἰλικρίνειας) τὴν Παραμονὴ τῶν Θεοφανείων, γιὰ νὰ πιοῦμε Μεγάλο Ἁγιασμό, οὔτε θὰ μπερδεύουμε τὶς εὐλογίες (Μ. Ἁγιασμὸς) μὲ τὶς εὐσεβεῖς συνήθειες (ἀντίδωρο) καὶ φυσικὰ θὰ καταλαβαίνουμε ὅτι τὸ κακὸ εἶναι ἠθικὸ καὶ ὄχι τεχνικὸ καὶ ξεκινάει ἀπὸ μέσα μας (ἀπὸ τὴν καρδιά μας) καὶ ἐκεῖ πρέπει πρῶτα νὰ τὸ πολεμήσουμε, (καὶ μὲ τὸν Μ. Ἁγιασμό), καὶ κατόπιν στὰ ντουβάρια τοῦ σπιτιοῦ μας.

Ἂς πάρουμε στὰ σοβαρὰ τὴν ζωή μας καὶ ἂς προσπαθήσουμε νά… ξεμάθουμε νὰ εἴμαστε δοῦλοι· ὁ Χριστὸς θὰ μᾶς βοηθήσει καὶ μὲ τὸ Βάπτισμά Του καὶ μὲ τὴν Σταύρωσή Του.

Μὲ ἀγάπη καὶ εὐχὲς γιὰ ἕνα καλύτερο νέο χρόνο

ὁ ἐφημέριός σας

π. Θεοδόσιος

Νά προσευχόμαστε ὑπέρ ἀλλήλων

Oremus pro in vicem

"Νά προσευχόμαστε ὑπέρ ἀλλήλων"

[ἤ ΜΕΤΑΦΡΑΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΛΕΙΤΟΥΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ;]

(Εἰσήγηση σέ Ἱερατική Σύναξη τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Νεαπόλεως καί Σταυρουπόλεως – 23 Νοεμβρίου 2010)



Σεβασμιώτατε Πάτερ,

Σεβάσμιοι Πατέρες, ἀδελφοί μου.

Μέ εὐγνωμοσύνη καί χαρά ἀνταποκρίνομαι στό κάλεσμα τοῦ καλοῦ Σας Δεσπότη νά βρεθῶ μαζί Σας νά εἰσηγηθῶ καί στήν συνέχεια νά συζητήσουμε, ἕνα ὀδυνηρό καί ἄμεσα πιεστικό θέμα, πού εἴτε τό κατανοοῦμε εἴτε ὄχι, εἴτε μᾶς ἀρέσει εἴτε ὄχι, εἶναι γιά τήν ἐποχή μας, ἡ μεγαλύτερη ἀνάγκη τῆς Ἐκκλησίας, ἄν δέν θέλουμε φυσικά νά μείνουμε ἕνα εὐσεβές ὑπόλοιπο τῆς κοινωνίας!

Μπροστά σας, ἀγαπητοί πατέρες, εἶμαι μειράκιο καί σέ γνώσεις καί σέ πεῖρα. Συγκαταβεῖτε στήν ἀναίδια μου καί δεχθεῖτε τά λόγια μου ἁπλῶς ὡς ἀφορμή σκέψεων, προερχόμενα ἀπό κάποιον πού ζεῖ σ᾿ ἕνα περιβάλλον ἐκκλησιαστικό, τό ὁποῖο ἐν πολλοῖς χρησιμοποιεῖ τήν σημερινή γλῶσσα.

Πρέπει πλέον νά συζητήσουμε τό θέμα ("μᾶς πρόλαβε τό μεθαύριο" ἔλεγε ὁ ἀείμνηστος Μητρ. Χαλκηδόνος Μελίτων), ποιά γλῶσσα πρέπει νά χρησιμοποιεῖ ἡ Ἐκκλησία σήμερα, ἄν θέλει νά ἐπικοινωνεῖ μ᾿ αὐτούς πού ἀποκαλεῖ ποίμνιό της.

Εὐχαριστῶ θερμά τόν Σεβασμιώτατο πού παρ᾿ ὅτι δέν μέ γνώριζε μέ καλέσε νά μιλήσω σέ σᾶς τούς ἱερεῖς του. Σᾶς εὐχαριστῶ, Σεβασμιώτατε, γιά τήν ἐμπιστοσύνη.

Εὐχαριστῶ καί Σᾶς, ἀγαπητοί πατέρες πού θά μέ ἀνεχθεῖτε νά Σᾶς λέω κοινότοπα πράγματα καί γνωστά. Ὅμως πιστεύω καί κοινούς καϋμούς, γιά μιά παρουσία Ἐκκλησίας, πού θά εἶναι γοητευτικό ἐνδεχόμενο ζωῆς, γιά τόν σημερινό ἄνθρωπο καί ὄχι εὐσεβές Κ.ΑΠ.Η., στό ὁποῖο… κανείς δέν βιάζεται νά εἰσέλθει! (Πιστέψτε με…!)





Α. Θεοπνευστία. 

Μιά "κακομεταχειρισμένη" διδασκαλία. 

Ὁ Χριστός δέν ἔχει γράψει τίποτα. Δέν ἄφησε πίσω του ἕνα βιβλίο ἀλλά μιά κοινότητα. Ὄχι μιά σέκτα μυημένων ἀλλά μιά κοινότητα ἀπό ανθρώπους πού ἐστάλησαν νά ἀναγγείλουν ἕνα καλό νέο ὡς τίς ἄκρες τοῦ κόσμου. Αὐτή ἡ κοινότητα μεταφέρει τόν Λόγο. 

Χρειάστηκε μιά τριακονταετία μετά τήν Ἀνάληψη τοῦ Χριστοῦ καί τόν σωματικό χωρισμό τους καί τότε οἱ ἀπόστολοι βλέποντας νά ἐκλείπουν οἱ πρώτοι μάρτυρες, (δηλαδή οἱ ἴδιοι) ξεκίνησαν νά γράφουν τά Εὐαγγέλια γιά νά προσδώσουν διαχρονικότητα στίς ἀναμνήσεις τους. Ἡ κοινότητα λοιπόν εἶναι πρώτη, εἶναι αὐτή, πού μᾶς δίνει τή Βίβλο. Καί αὐτό συνεχίζεται. Τί θά γινόταν ἡ γνώση τῶν Γραφῶν ἐάν οἱ διάφορες χριστιανικές κοινότητες δέν τήν μετέδιδαν ἀπό γενιά σέ γενιά; 

Ἀλλά δέν εἶναι μόνο αὐτό: εἶναι ἡ κοινότητα αὐτή πού, μέσα σέ ὅλα πού ἔχουν γραφτεῖ γιά τόν Χριστό, ἀποφάσισε ποιά βιβλία θά συμπεριλαμβάνονται στίς Γραφές καί ποιά ὄχι. (Αὐτά πού ὀνομάζονται Ἀπόκρυφα). Ἡ λίστα τῶν βιβλίων πού συμπεριλήφθησαν πῆρε τό ὄνομα «Κανών» δηλαδή "εὐθεῖα γραμμή", πλαίσιο, κανονισμός. Γύρω στό 70 μ.Χ. καί μετά τήν καταστροφή τοῦ ἑβραϊκοῦ κράτους, διδάσκαλοι τοῦ Νόμου συναντήθηκαν στὴν Ἰάμνεια (νότια τοῦ Τέλ Αβίβ) καί ἀποφάσισαν τόν "Κανόνα" καί τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Οἱ χριστιανοί τόν υἱοθέτησαν προσθέτοντας παρόλα αὐτά κάποια βιβλία προερχόμενα ἀπό τήν ἑλληνική μετάφραση τῆς Βίβλου. Γιά τήν Καινή Διαθήκη ἡ λίστα συντάχτηκε κοπιαστικά. Τήν τελική της μορφή πῆρε μόλις στό τέλος τοῦ 4ου αἰώνα. 

Τό σημαντικό εἶναι ὅτι τά βιβλία πού ἐπιλέχθηκαν ἦταν αὐτά πού οἱ διάφορες ἐκκλησίες χρησιμοποιοῦσαν αὐθόρμητα στούς ἑορτασμούς τους. Μέσα σέ αὐτά τά βιβλία οἱ κοινότητες ἀναγνώρισαν τήν πίστη τους καί τά ὀνόμασαν «θεόπνευστα», πού σημαίνει ὅτι οἱ συγγραφεῖς τους τά συνέθεσαν φωτισμένοι ἀπό τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Ὅμως θεόπνευστα, ὄχι ὑπαγορευμένα. Ἡ Ἐκκλησία τῶν Ὀρθοδόξων δέν δέχεται τήν κατά γράμμα θεοπνευστία. 

"Ἀποτέλεσμα τῆς περί κατά γράμμα θεοπνευστίας διδασκαλίας… ἦτο, ὅτι ἐνδιαφέρθησαν οἱ Δυτικοί νά μάθουν τήν γνησίαν μορφήν τῶν τριῶν γλωσσῶν τοῦ Θεοῦ, τῶν ἑβραϊκῶν, τῶν ἑλληνικῶν καὶ τῶν λατινικῶν καί νά ἐξακριβώσουν τήν ἀκριβῆ μορφήν τῆς ἀποκαλύψεως διά τῆς κατοχῆς τοῦ ἀρχικοῦ καί γνησίου κειμένου τῆς ἁγίας Γραφῆς… διότι τἄχα μόνον εἰς τάς ἀρχικάς γλώσσας ὡμίλησεν ὁ Θεός ἐν ταῖς γραφαῖς εἰς τούς ἀνθρώπους... Οὐδέποτε ἠδυνήθησαν νά καταλάβουν οἱ Διαμαρτυρόμενοι, ἀλλά καί οἱ Ρωμαιοκαθολικοί (ἄν και ἀπέδιδον μεγάλην σημασίαν εἰς τήν Vulgata) πῶς οἱ Ὀρθόδοξοι ἐθεώρουν ἐξ ἴσου θεόπνευστον μετά τοῦ Ἑβραϊκοῦ κειμένου καί τήν μετάφρασιν τῶν Ἑβδομήκοντα! Ἐξ ὀρθοδόξου ἐπόψεως ἐκεῖνο τό ὁποῖον κάμνει τό κείμενον θεόπνευστον δέν εἶναι αἱ ἀρχικαί λέξεις καθ᾿ ἑαυτάς… Καί τοῦτο, διότι θεόπνευστον δέν εἶναι τό κείμενον καθ᾿ ἑαυτό, ἀλλά θεόπνευστος εἶναι ὁ γράφων… Ὄχι μόνον ὁ γράφων, ἀλλά καί ὁ διαβάζων πρέπει νά γνωρίζει γράμματα. Ὄχι μόνον ὁ γράφων περί μαθηματικῶν πρέπει νά γνωρίζει μαθηματικά, ἀλλά καί ὁ διαβάζων καί ὁ ἑρμηνεύων τά γραφόμενα τοῦ μαθηματικοῦ πρέπει νά γνωρίζῃ τά μαθηματικά. Τό ἴδιον ἀκριβῶς ἰσχύει διά τήν διά κειμένων μετάδοσιν οἱασδήποτε ἐπιστήμης. Καί διά ποῖον λόγον νά ἐξαιρῆται, ἡ ἁγία Γραφή;" (π. Ἰω. Ρωμανίδη: Δογματική και Συμβολική θεολογία. Ἐκδ. ΠΟΥΡΝΑΡΑ - 1981, σελ. 171-174, επιλογή).

Στά Εὐαγγέλια καταγράφεται ἡ εμπειρία τῶν Ἀποστόλων ἀπό τήν σχέση τους μέ τόν Χριστό. Ἡ ἐξωτερική σχέση καί ἡ πνευματική σχέση. Αὐτά ὅμως τά κείμενα δέν εἶναι ἕνα ὑπαγορευμένο "τηλεγράφημα" τοῦ Χριστοῦ στούς ἀνθρώπους, ἀλλά ἔκφραση, περιγραφή καί διήγηση τῆς προσωπικῆς τοῦ καθενός συγγραφέα πρόσληψης, τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ. Οἱ ἀπόστολοι συγγραφεῖς εἶναι πραγματικοί συγγραφεῖς πού ἐμψυχώνονται ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Γράφουν ὅμως μέ τή δική τους ἰδιοσυγκρασία, στή δική τους κουλτούρα, σέ γλῶσσες πού χρησιμοποιοῦνται ἐκεῖ πού βρίσκονται, μέ βάση τίς ἀνάγκες τῶν κοινοτήτων, ὅπου κατοικοῦν. Δηλαδή γράφουν βιβλία τοποθετημένα στό χρόνο καί στό χῶρο. 

Ἀπό τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ δέν ἔχουμε ἱερή γλῶσσα! Δέν γνωρίζουμε παρά μόνο στά ἑλληνικά τά λόγια πού ὁ Χριστός πρόφερε στά ἀραμαϊκά, καί τά ἀκοῦμε τώρα στή γλῶσσα τοῦ κάθε τόπου. Ἐπιπλέον ἔχουμε τέσσερα Εὐαγγέλια ἐντελῶς διαφορετικά, ἰδιαίτερα αὐτό τοῦ Ἰωάννη. Εἶναι βέβαια Εὐαγγέλια τοῦ Χριστοῦ ἀλλά («σύμφωνα μέ», ὅπως τά βλέπουν δηλαδή) ὁ Ματθαῖος ἤ ὁ Μάρκος ἤ ὁ Λουκᾶς.

Γιά τούς περισσότερους ἀπό ἐμᾶς, πρέπει μέ εἰλικρίνεια νά τό ὁμολογήσουμε, λειτουργεῖ μέσα μας μιά πίστη πού στηρίζεται περισσότερο στήν ἐγκυρότητα ἑνός κειμένου (τελικά sola scriptura) καί λιγότερο στήν περιπέτεια τῆς αὐτοπαράδοσης στά χέρια τοῦ Χριστοῦ μέσω τῆς ὅλης διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας.

Δέν θέλουμε νά σκεφτοῦμε ὅτι σχεδόν διακόσια χρόνια οἱ κατά τόπους Ἐκκλησίες δέν διέθεταν κανένα κείμενο παρά μόνο τήν προφορική παράδοση τῶν Ἀποστόλων, πού σύστησε τήν τοπική τους Ἐκκλησία. Καί αὐτό πού τούς παρεδόθη ἦταν ἡ διδασκαλία γιά τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. 

Ἡ Γραφή δέν εἶναι ἀποκάλυψη. Εἶναι λόγος γιά τήν Ἀποκάλυψη πού εἶναι μόνο ὁ Χριστός. Ἡ ποιότητα τῆς ζωῆς τῶν μελῶν κάθε Τοπικῆς Ἐκκλησίας βεβαίωνε τούς ἀνθρώπους γιά τήν ἀλήθεια. Ἐμπιστευόντουσαν καί προχωροῦσαν. Πρός τά ποῦ; Πρός τόν θάνατο, πού ἦταν πλέον νικημένος ἀπό τόν Ἀναστάντα Χριστό. "Ἡ χαρά τῆς καρδίας αὐτῶν ἐνέπαιζε τόν θάνατον" πού λέει καί ὁ ἅγ. Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος, μέσα στόν ἴδιο κύκλο κι αὐτός.





Β. Μεταφράσεις. - Ἕνας "ἀνεδαφικός τρόμος". 


Ξεκινώντας πάνω σ᾿ αὐτήν τή βάση καί ἔχοντας ἀποσαφηνίσει μέσα μας ὅτι θεόπνευστα (ὄχι μέ τήν ἔννοια τῆς κατά γράμμα θεοπνευστίας, ἀλλά μέ τή νοηματική) εἶναι μόνον τά Γραφικά (τῆς Γραφῆς δηλαδή) κείμενα ἀρχίζουμε νά βλέπουμε μέ ἡσυχία τό ἐνδεχόμενο καί τήν πιθανότητα κάποιων μεταφράσεων τῶν ἐν χρήσει Λειτουργικῶν Κειμένων.

Ἀρχική τοποθέτηση καί διαπίστωση: Δέν μεταφράζονται ποιητικά κείμενα! Ὕμνοι, κανόνες, τροπάρια, ἀπολυτίκια ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ νά μεταφραστοῦν! Χρειάζονται… ἄλλα μέτρα γιά κάτι τέτοιο. Ἄς μή ἐπεκταθοῦμε σέ αὐτονόητες διευκρινίσεις.(Τό βλέπουμε στήν συζήτηση).

Χρειάζεται νά ποῦμε ἐξ ἀρχῆς ὅτι ἡ προσπάθεια μεταφορᾶς τοῦ γλωσσικοῦ ἰδιώματος στήν σήμερα ὁμιλουμένη δημοτική δέν εἶναι μιά μετάφραση ἀπό κάποια γλῶσσα σέ ἄλλη γλῶσσα, ἀλλά εἶναι ἐνδογλωσσική μετάλλαξη. Ὅλοι ξέρετε τούς Ἰαμβικούς Κανόνες, τούς στίχους στά Συναξάρια τῶν Μηναίων, τά Κοντάκια ὡς ὑπόλοιπα τῶν Ὕμνων τοῦ ἁγ. Ρωμανοῦ, τήν διαφορά γλώσσας ἀνάμεσα σέ εὐχές Μυστηρίων καί Θ. Λειτουργίας, τίς σύγχρονες ἀκολουθίες! Δηλαδή, ἀπό τά Ὀμηρικά, τήν κοινή Ἑλληνική, τά ἰδιότυπα τοῦ Βυζαντινοῦ Μεσαίωνα, μέχρι καί σήμερα, ΟΛΟΙ οἱ γλωσσικοί τύποι χωρᾶνε στήν Ἐκκλησία καί καλῶς! 

Αὐτά δείχνουν τήν ἐλευθερία τῆς Ἐκκλησίας νά ἔχει, διαχρονικά ἐλεύθερο, τό θέμα τῆς ἐπιλογῆς, ὑπό τῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν, τῆς γλωσσικῆς μορφῆς τῆς λατρείας. Γιατί λοιπόν ὄχι καί στό σημερινό γλωσσικό ἰδίωμα;

Οἱ Ἑβραῖοι ὅταν πιά δέν καταλάβαιναν τό Μασωρητικό κείμενο τό μετέφρασαν στά τότε ὁμιλούμενα καί ἀπό αὐτούς Ἑλληνικά (Μετάφραση τῶν Ο΄) καί τό γεγονός τό γιόρταζαν κατ᾿ ἔτος στό νησί Φάρος τῆς Ἀλεξάνδρειας μέ τριήμερες γιορτές, ὅπως λέει ὁ Ἰουδαῖος Φίλων. Γιά τήν Δυτική Ἐκκλησία ὑπῆρξαν πολλές Λατινικές μεταφράσεις μέ κατάληξη τήν γνωστή Vulgata πού σημαίνει λαϊκή μετάφραση.

Γιά τήν Ἀνατολική Ἐκκλησίας τό θέμα τῶν μεταφράσεων σέ ἄλλες γλῶσσες τό προώθησε ὁ ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (Ἁρμενικά) καί οἱ ἅγιοι Κύριλλος καί Μεθόδιος (Σλαβονικά) φτιάχνοντας γραμματικοσυντακτικά τήν γλῶσσα αὐτή καί ξεπερνώντας τίς τυχόν "παραδοσιακές" ἀντιρρήσεις τῶν τριγλωσσιτῶν τοῦ Πατριαρχείου τῆς Ρώμης.

Καμμία θεολογική βάση καί κανένα κανονικό ἔρεισμα δέν ἔχει, ἡ ἀντίρρηση γιά τίς μεταφράσεις! Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἀπό τῆς φανερώσεώς της ἐν χρόνῳ, χρησιμοποιεῖ τά τοπικά γλωσσικά ἰδιώματα. Ὁ ἁγ. Γρηγόριος Νύσσης ΕΜΠΑΙΖΕΙ τόν αἱρετικό Εὐνόμιο καί τούς ὀπαδούς του Εὐνομιανούς πού εἶχαν ἀντιλήψεις, σχετικές μέ κάποιους σημερινούς, γιά ἱερότητα τῆς γλώσσας!!


Οὔτε οὖν Ἑβραία τοῦ Θεοῦ ἡ φωνή, οὔτε καθ᾿ ἑκάτερον τινα τύπον τῶν ἐν τοῖς ἔθνεσι νενομισμένων προφερομένη, ἀλλ᾿ ὅσοι τοῦ Θεοῦ λόγοι παρά τοῦ Μωϋσέως ἤ τῶν προφητῶν ἐνεγράφησαν, ἐνδείξεις εἰσί τοῦ Θείου θελήματος, ἄλλως καί ἄλλως κατά τήν ἀξίαν τῶν μετεχόντων τῆς χάριτος τῷ καθαρῷ καί ἡγεμονικῷ τῶν ἁγίων ἐλλάμπουσαι.

Οὔτε τά ἑβραϊκά εἶναι ἡ "γλῶσσα" τοῦ Θεοῦ, οὔτε κάποιο ἄλλο γλωσσικό ἰδίωμα τῶν εἰδωλολατρικῶν λαῶν. Τά λόγια τοῦ Θεοῦ πού γράφτηκαν ἀπό τόν Μωϋσῆ ἤ τούς προφῆτες, δέν εἶναι παρά ἡ φανέρωση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ... (ἁγ. Γρηγόριος Νύσσης)


"Ὁ Μωϋσῆς πολλαῖς ὕστερον γενεαῖς τῆς πυργοποιΐας γενόμενος, μιᾷ τῶν μετά ταῦτα κέχρηται γλώσση, ἱστορικῶς τήν κοσμογενίαν ἡμῖν διηγούμενος, καί τινας τῷ Θεῷ προσάπτει φωνάς, τῇ ἑαυτοῦ γλώσση καθ᾿ ἥν πεπαίδευτό τε καί συνείθιστο, ταῦτα δεξιών, καί οὐκ ἀλλάσσων τὰς τοῦ Θεοῦ φωνάς ἀλλοιοτρόπῳ τινί καί ξενίζοντι φωνῆς χαρακτῆρι, ὥστε διά τοῦ ξένου τῆς συνηθείας καί παρηλλαγμένου τῶν ὀνομάτων, αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ εἶναι τάς φωνάς κατασκευάζειν, ἀλλά τῇ συνήθει χρώμενος γλώσσῃ, ὁμοίως τά τε ἑαυτοῦ καί τά τοῦ Θεοῦ διεξέρχεται".

"Ὁ Μωϋσῆς γεννήθηκε πολλά χρόνια μετά τήν πυργοποιΐα τῆς Βαβέλ καί χρησιμοποιεῖ μιά ἀπό τίς γλῶσσες πού προέκυψαν μετά τήν Βαβέλ, γιά νά μᾶς διηγηθεῖ περιγραφικά τήν κοσμογένεση. Βάζει τόν Θεό, νά χρησιμοποιεῖ ὡς γλῶσσα αὐτήν, στήν ὁποία εἶχε ἐκπαιδευτεῖ (ὁ Μωϋςῆς) καί τήν εἶχε συνηθίσει. Δέν ἀλλοιώνει τήν γλώσσα τοῦ Θεοῦ ὅτι δῆθεν (ἡ γλῶσσα... τοῦ Θεοῦ) ἔχει κάποιο ἐντελῶς ἰδιότυπο καί παράξενο φωνητικό χαρακτήρα, ὥστε μέ κάτι περίεργες (ὅσον ἀφορᾶ τά συνηθισμένα), διαφορετικές λέξεις, νά παριστάνει, ὅτι εἶναι ἡ φωνή-γλῶσσα τοῦ Θεοῦ! Μέ τήν ἴδια συνηθισμένη γλῶσσα περιγράφει, καί τά σχετικά μέ τόν ἄνθρωπο, καί τά σχετικά μέ τόν Θεό".

Καί καταλήγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης:

"Ἡ Θεία Γραφή τοῖς ἐν τῷ βίῳ τετριμμένοις ὀνόμασι πρός διδασκαλίαν ἡμῖν συγκέχρηται". Δηλαδή ἡ ἁγία Γραφή χρησιμοποιεῖ ἐξίσου γιά διδασκαλία μας τὶς λέξεις πού χρησιμοποιοῦμε στήν καθημερινή ζωή καί πράξη.

"Παρηγοριά ἀπό τόν Θεό" σημαίνει στά ἑβραϊκά τό ὄνομα ἑνός ἀπό τούς ἐνδοξότερους διοικητές τῶν Ἑβραίων, τοῦ Νεεμία (433 π.Χ.). Ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ μέ ἱκανότητες καί προσόντα καί βασική ἀρχή του τήν ἀγάπη γιά τόν Θεό. Μέ τήν σύνεση καί τόν δυναμισμό του κατόρθωσε νά ἐλευθερώσει καί τόν ὑπόλοιπο λαό τοῦ Θεοῦ πού εἶχε μείνει στήν Βαβυλώνα, αἰχμάλωτος. Μπόρεσε νά ξαναχτίσει τά τείχη τῆς κατεστραμμένης Ἱερασουλήμ καί τό σπουδαιότερο νά ἀποκαταστήσει τήν λατρεία τοῦ Θεοῦ καί τήν τιμή καί τήρηση τῆς ἀργίας τοῦ Σαββάτου.

Ἄνθρωπος μέ φόβο Θεοῦ καί ἀγάπη γιά τόν λαό Του συνειδητοποίησε ὅτι χωρίς τήν γνώση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, ὁ λαός δέν πρόκειται καθόλου νά προκόψει καί νά βαθύνει τήν σχέση καί τήν ἀγάπη του πρός τόν Θεό. (Ὅταν γιά λίγο ἀπουσίασε οἱ Ἑβραῖοι ἐπέστρεψαν στά προηγούμενα χάλια τους!). Ἐπειδή λοιπόν ὁ λαός μετά ἀπό διακόσια χρόνια συνοίκηση μέ τούς Ἀσσυρίους καί τούς Πέρσες μιλοῦσε πλέον Ἀραμαϊκά καί δέν κατανοῦσε τήν γλῶσσα τῶν Γραφῶν, καθιέρωσε τήν μετάφραση τῶν κειμένων στήν γλῶσσα τοῦ λαοῦ!

Ἄς ἀκούσουμε τό ἴδιο τό κείμενο τῆς Γραφῆς νά μᾶς διηγεῖται τό θέμα. Στό κεφάλαιο ὀκτώ (8) τοῦ Βιβλίου Νεεμίας (ἤ Β’ Ἔσδρας) καί εἰδικότερα στούς στίχους 5 ἕως 12 ὁ Ἔσδρας διαβάζει τόν νόμο στόν λαό:

... 5 Ἔτσι ὅπως στεκόταν ὁ Ἔσδρας ψηλότερα ἀπ' ὅλο τό λαό, ἄνοιξε τό βιβλίο μπροστά τους -κι ὅταν τό ἄνοιξε, σηκώθηκαν ὅλοι ὄρθιοι. 

6 Τότε ὁ Ἔσδρας δόξασε τόν Κύριο, τό μεγάλο Θεό, καί ὅλος ὁ λαός ἀπάντησε «ἀμήν, ἀμήν!» ὑψώνοντας τά χέρια. Ὕστερα ἔσκυψαν τά κεφάλια τους καί προσκύνησαν τόν Κύριο μέ τό πρόσωπο στή γῆ. 

7 Μετά σηκώθηκαν, καί οἱ λευίτες Ἰησοῦς, Βανί, Σερεβίας, Ἰαμεῖν, Ἀκκούβ, Σαββεθάι, Ὠδίας, Μαασεΐας, Κελιτά, Ἀζαρίας, Ἰωζαβάδ, Ἀνανίας καί Πελαΐας τούς ἐξηγοῦσαν τό νόμο. Κανένας δέν κουνήθηκε ἀπό τή θέση του.

8 Τούς ἔκαναν προφορική μετάφραση τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ καί τούς τόν ἐξηγοῦσαν, γιά νά καταλαβαίνει ὅλος ὁ λαός τί τούς διάβαζαν.

9 Ὁ κυβερνήτης Νεεμίας καί ὁ Ἔσδρας, ἱερέας καί γνώστης τοῦ νόμου, καθώς καί οἱ λευίτες, πού ἐξηγοῦσαν τό κείμενο, εἶπαν στό λαό: «Ἡ ἡμέρα αὐτή εἶναι ἀφιερωμένη στόν Κύριο τό Θεό σας! Δέν εἶναι ὥρα τώρα γιά κλάματα καί πένθη», γιατί ὅλος ὁ λαός ἔκλαιγε ἀκούγοντας νά διαβάζεται ὁ νόμος. 

10 Ὁ Νεεμίας εἶπε ἀκόμα: «Πηγαίνετε στά σπίτια σας, φᾶτε ἀπό τά πιό ἐκλεκτά φαγητά, πιεῖτε γλυκό κρασί καί στεῖλτε φαγητό σ' ὅποιον δέν ἔχει τίποτε νά ἑτοιμάσει»! Ἡ σημερινή μέρα εἶναι ἀφιερωμένη στόν Κύριό μας! Καί μή στενοχωριέστε, γιατί ἡ χαρά πού δίνει ὁ Κύριος εἶναι ἡ δύναμή σας». 

11 Τό ἴδιο καί οἱ λευίτες καθησύχαζαν τόν λαό λέγοντάς τους: «Ἠρεμῆστε καί μή στενοχωριέστε! Ἡ σημερινή μέρα εἶναι ἀφιερωμένη στόν Κύριο». 12 Ἔτσι ὅλος ὁ λαός ἔφαγε καί πῆγαν σπίτια τους νά φᾶνε καί νά πιοῦν. Ἔστειλαν καί μερίδες φαγητοῦ σ' ἐκείνους πού δέν εἶχαν νά ἑτοιμάσουν τίποτα. Καί πανηγύρισαν τή μεγάλη γιορτή, γιατί εἶχαν καταλάβει τά λόγια πού τούς ἐξήγησαν.

…………………………………………………………………………

13, 22 Θυμήσου με, Θεέ μου, ἐπίσης καί γι᾿ αὐτό καί σπλαγχνίσου με, ἀφοῦ τόσο μεγάλη εἶναι ἡ ἀγάπη σου.

Τί ἔξοχα ὅλα αὐτά καί τί ἀπελπισία ἡ σημερινή θρησκευτική πραγματικότητα, πού στενόκαρδα καί παράλογα, ἐπιμένει σέ τύπους καί μορφές καί ὄχι στήν οὐσία τῆς σχέσεως μέ τόν Θεό πού εἶναι ἡ ὁλοκάρδια ἀλλαγή καί ἡ λατρεία Του "ἐξ ὅλης" ψυχῆς καί διανοίας καί καρδίας καί χειλέων!;

Τί λογική καί ἐλεύθερη ΤΟΤΕ καί πόση στενόκαρδη καί κοντόθωρη (παρά πᾶσαν θεολογική βάση) ΤΩΡΑ… ἡ θεολογία μας.

Σήμερα πλέον κινδυνεύουμε νά καταλήξουμε σέ γνωστικιστές ἀπολυτότητες "Ἑρμητικοῦ" τύπου (Ἑρμῆς ὁ Τρισμέγιστος), ἀφοῦ πολλοί ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας (ἱερεῖς καί μή) εὔκολα συμφωνοῦν μέ τήν γνώμη: "Οὐδέ γάρ πάντως τήν αὐτήν διασώζειν διάνοιαν μεθερμηνευόμενα τά ὀνόματα, ἀλλ᾿ ἔστι τινά καθ᾿ ἕκαστον ἔθνος ἰδιώματα, ἀδύνατα εἰς ἄλλο ἔθνος διά φωνῆς σημαίνεσθαι. Ἔπειτα κἄν εἰ οἷόν τε αὐτά μεθερμηνεύειν, ἀλλά τήν γε δύναμιν οὐκέτι φυλάττει τήν αὐτήν".

Δηλαδή: "Δέν διατηροῦν τό ἴδιο νόημα τά ὀνόματα ὅταν μεταφρασθοῦν σέ ἄλλη γλῶσσα. Ὑπάρχουν σέ μερικά ἔθνη κάποια ἰδιώματα τά ὁποῖα δέν εἶναι δυνατόν νά μεταφρασθοῦν-φανερωθοῦν σέ ἄλλη ἐθνική γλῶσσα! Ἀκόμα καί ἄν μπορέσουμε νά τά ἑρμηνεύσουμε, δέν θά συνεχίσουν νά ἔχουν τήν ἴδια δύναμη! Μιά τελείως μαγική ἀντίληψη πού ἀσκεῖ ὅμως γοητεία καί γίνεται ἀποδεκτή.



Γ. Συναισθηματισμός καί… Μέθεξις.


Γράφει σέ γράμμα του στό φοιτητικό Περιοδικό Η ΔΡΑΣΙΣ ἕνας καθηγητής τῶν ΤΕΙ Σερρῶν, διηγούμενος ἐμπειρίες του ἀπό τήν λειτουργική ζωή τῆς σημερινῆς ἐκκλησίας:

"Διάβαζα πρόσφατα, πάνω ἀπό τό νεκρό σῶμα τοῦ πεθεροῦ μου… Ψαλμούς... Διάβαζα καί οἱ γύρω καθήμενοι σιωποῦσαν ὥρα πολλή. Ὥσπου ἀναρωτήθηκα ἐάν κανείς καταλάβαινε ἔστω ἐλάχιστα ἀπό αὐτά πού διάβαζα. Ρώτησα, μά κανείς δέν καταλάβαινε τίποτα... Πῶς γίνεται νά κάνουμε κάτι πού δέν καταλαβαίνουμε;... Τούς ρώτησα καί μοῦ εἶπαν ὅτι θά ἤθελαν νά καταλαβαίνουν."

Καί συνεχίζει:

"Μετά τόν κυριακάτικο ἐκκλησιασμό, ὁ χριστιανός πῆγε στό καφενεῖο τοῦ χωριοῦ... Τόν ρώτησαν οἱ φίλοι του… πῶς ἦταν ἡ λειτουργία σήμερα. Ἀπάντησε: «Σήμερα ἡ λειτουργία εἶχε καλά γράμματα». Δηλαδή τί ἐννοεῖς «καλά γράμματα» ρώτησαν τόν ἀγράμματο… «Δέν ξέρω νά σᾶς πῶ, ἀλλά σήμερα εἶχε πολύ καλά γράμματα»". 

……………………………………………………………………

Γεώργιος Πάσχος

Καθηγητής Ἐφαρμογῶν Τ.Ε.Ι. Σερρών



Καί ἡ ἀπάντηση τοῦ Περιοδικοῦ:

Ὁ προβληματισμός Σας (πού ἐκφράζετε γιά τήν ἀνάγκη τῶν μεταφράσεων) εἶναι βάσιμος…

… Ὅμως ὅταν ὁ ἀγράμματος Χριστιανός λέει -ὅπως γράφετε- «σήμερα ἡ λειτουργία εἶχε πολύ καλά γράμματα», αὐτό ἔχει πολύ μεγάλο βάθος: Σημαίνει ὅτι ἡ θεία χάρις «ἄγγιξε» τήν ψυχή του, τήν καρδιά του, καί τόν πλημμύρισε μέ τίς δωρεές της. Μπορεῖ νά μήν κατάλαβε τήν ἀκριβῆ ἔννοια τῶν λεγομένων, ἀλλά «ἔζησε» τή Θεία Λειτουργία.

…………………………………………………………………



Ἀγαπητοί Πατέρες,

Νά φθάνεις στά δάκρυα καί νά ἔχεις δυνατές συγκινήσεις δέν εἶναι πάντα ἀναγκαῖο γιά νά βεβαιώνεσαι γιά τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ καί τήν ἀγάπη Του! Στήν πορεία μας στήν πίστη, κάποιες στιγμές, ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἐνέργειά Του πάνω μας ἐμφανίζονται εὐδιάκριτα. Βιώνουμε τότε τήν ἐμπειρία νά συγκλονιζόμαστε ἀπό μία λέξη, ἕνα στίχο τῆς Γραφῆς, ἕνα λόγο. Στήν προσωπική προσευχή ἤ κατά τή διάρκεια μιᾶς ἐκκλησιαστικῆς γιορτῆς αὐτή ἤ αὐτές οἱ λέξεις ἀποσπῶνται καί ἀντηχοῦν. Ἔρχονται νά μιλήσουν στήν καρδιά μας, κάνοντας νά γεννηθῇ μιά βαθειά εἰρήνη, μιά χαρά, ἕνα ξέσπασμα, ἕνα "τραῦμα πού ὑπόσχεται ζωή".

Ὡστόσο ὑπάρχουν στιγμές πού ἡ πνευματική ζωή γίνεται λιγότερο ἀπολαυστική, περισσότερο ἄγονη. Τότε μπαίνουμε στόν πειρασμό νά στενοχωριόμαστε καί ν᾽ ἀμφιβάλλουμε γιά τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Ἀφήνουμε νά μπαίνουν μέσα μας ὅλων τῶν εἰδῶν οἱ λογισμοί λιγότερο ἤ περισσότερο ἀρνητικοί, οἱ ὁποῖοι μᾶς ὁδηγοῦν στήν ἀποθάρρυνση, στήν ἀπογοήτευση.

Στήν πραγματικότητα, ν᾽ ἀγαπᾶς τόν Θεό σημαίνει νά δέχεσαι νά μήν αἰσθάνεσαι πάντα τήν παρουσία Του: ἀντί ν᾽ ἀρεσκόμαστε σέ μιά συμπεριφορά κακομαθημένου παιδιοῦ πού ἀπαιτεῖ ἀδιάκοπα νέες ἀποδείξεις ἀγάπης, νέες ἱκανοποιήσεις, νέα φῶτα γιά νά προχωράει, μαθαίνουμε νά μπαίνουμε σέ μιά πιό μεγάλη δωρεά καί σέ μιά πιό βαθειά ἐμπιστοσύνη.

Μιά ὑπερβολική ἀναζήτηση εὐχαρίστησης καί συγκίνησης μπορεῖ νά γίνει ἕνα ἀπ᾽ τά κυριώτερα ἐμπόδια τῆς πνευματικῆς μας ζωῆς. Ἡ ἀληθινή ἀγάπη μετριέται στήν ἱκανότητά μας ν᾽ ἀγαπᾶμε τόν ἄλλον γι᾽ αὐτόν τόν ἴδιο πρώτιστα, καί ὄχι γιά τή συναισθηματική ἱκανοποίηση πού μᾶς παρέχει! Κι ὅμως, πρέπει νά ὁμολογήσουμε ὅτι τό ἐνδιαφέρον μας γιά τόν Θεό βρίσκεται κάποτε σέ μεγάλη ἐξάρτηση ἀπ᾽ αὐτό πού μᾶς δίνει. Φτάνουμε μάλιστα, κάποιες φορές, στό σημεῖο νά Τόν κατηγοροῦμε ὅτι δέν μᾶς δίνει τήν παρηγοριά καί τή συγκίνηση πού ἐλπίζουμε.

Κακά τά ψέματα! Ἡ γνώση καί ἡ συνείδηση τῶν λεγομένων εἶναι ἀπαραίτητη προϋπόθεση σχέσεως. Καί ὁπωσδήποτε, ἀπαιτεῖται «θράσος» νά ζητᾶμε νά μᾶς ἀκούσει, ἐνῶ ἐμεῖς δέν καταλάβαμε τί Τοῦ εἴπαμε!!!

Ἡ ἀνάγκη καί τό σωστό εἶναι, ὁ χριστιανός «συναγόμενος» στήν Εὐχαριστία ἤ στίς ἀκολουθίες νά μπορεῖ νά προσεύχεται μαζί μέ τόν ἱερέα, καί ὄχι νά πρέπει νά σκέφτεται τί λέει ὁ ἱερέας, ἀκόμη καί ἄν εἶναι κατανοητή ἡ γλώσσα. Πολύ περισσότερο ὅταν ὁ χριστιανός βρίσκεται στήν κατάσταση πού ἐπισημαίνει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Α' Κόρ. 14, 16), δηλαδή νά μή μπορεῖ νά πεῖ τό ἀμήν, ἀφοῦ τίποτε δέν κατάλαβε ἀπό τά λεγόμενα!

Τά μυστήρια τῆς ἐκκλησίας καί ἐξηγοῦνται καί κατανοοῦνται, ὅσον ἀφορᾶ τήν προσευχή καί τά τελούμενα. 

Ἄγνωστο-Μυστήριο εἶναι ὁ τρόπος παρέμβασης τοῦ Χριστοῦ διά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, στήν μεταβολή τῶν Δώρων τῆς Εὐχαριστίας ἤ τοῦ Εὐχελαίου ἤ τῆς καθιέρωσης τῶν χειροτονιῶν ἤ τοῦ Ἁγιασμοῦ καί γενικῶς τῶν ὅποιων μυστηρίων ἤ πράξεων.

Ὁ Χριστός καί οἱ ἐνέργειες Του εἶναι ὑπέρ λόγον. Τά τελούμενα ἀπό μᾶς καί δι᾿ ἡμῶν εἶναι καί πρέπει νά εἶναι στό χῶρο τῆς λογικῆς καί τῆς κατανόησης, ἀλλιῶς εἶναι στόν χῶρο τῆς μαγείας καί ὁ ἱερέας ἀντί διάκονος τῆς σωτηρίας τῶν ἀδελφῶν καταντᾶ "ὁ μάγος τῆς φυλῆς". Χωρίς τουλάχιστον γνώση-κατανόηση τῶν λεγομένων στήν Θ. Εὐχαριστία ἤ τά μυστήρια, ὁ δρόμος εἶναι ἐπικινδύνως ὀλισθηρός γιά ἕνα "μαγικό" προσανατολισμό στόν ὁποῖον ἀπό μέν τούς κληρικούς θά ἰσχύει τό "ἡ ἰσχύς ἐν τῇ ἀσαφίᾳ" ἀπό δέ τούς πιστούς, μία ἀφασιακή "συμμετοχή" σέ λεγόμενα καί τελούμενα πού δέν ζητοῦν τήν δική τους μετοχή παρά μόνον σωματικά καί ἀπό τῶν ὁποίων τήν τελετουργία ἀναμένεται ἡ σωτηρία! (Γαλάτας 5, 2).

Στήν εὐχή πού ἀκολουθεῖ μετά τούς τρεῖς ἀφορκισμούς τῆς ἀκολουθίας "εἰς τό ποιῆσαι κατηχούμενον" εὐχόμαστε καί παρακαλοῦμε: "Διάνοιξον αὐτοῦ τούς ὀφθαλμούς τῆς διανοίας, εἰς τό αὐγάσαι ἐν αὐτῷ τόν φωτισμόν τοῦ Εὐαγγελίου σου" καί στήν Θ. Λειτουργία πρό τῆς ἀναγνώσεως τῶν περικοπῶν Ἀποστόλου καί Εὐαγγελίου προσευχόμαστε καί πάλι λέγοντας: "Ἔλλαμψον ἐν… ταῖς καρδίαις ἡμῶν τό τῆς σῆς θεογνωσίας ἀκήρατον φῶς καί τούς τῆς διανοίας ἡμῶν διάνοιξον ὀφθαλμούς εἰς τήν τῶν Εὐαγγελικῶν σου κηρυγμάτων κατανόησιν"…

Ὁ μέγας ἅγιος τῆς Φιλοκαλίας ὁ Μητροπολίτης Φιλαδελφείας Θεόληπτος γράφει:

"Νά ἐφαρμόζεις τήν ψαλμωδία μέ τό στόμα, βέβαια μέ πολύ ἥσυχη φωνή καί "ἐπιβλέποντας" τό μυαλό σου νά μή σκορπίζει ἡ προσοχή του. Νά μήν ἀνέχεσαι νά ἀφίνεις ἀκατανόητο κάτι ἀπό τά λεγόμενα. Ἄν κάποτε κάτι διαφύγει τήν προσοχή τοῦ νοῦ σου, ἐπανάλαβε τόν στίχο ὅσες φορές καί ἄν χρειαστεῖ, μέχρις ὅτου κατορθώσεις νά συμπορεύεται ἡ προσοχή τοῦ μυαλοῦ σου μέ τά λεγόμενα"!!

Τό κείμενο αὐτό τοῦ ἁγίου Θεολήπτου Φιλαδελφείας διαφωτίζει πλήρως τό θέμα: μή ἀνεχόμενος ἀδιανόητόν τι τῶν λεγομένων καταλιπεῖν!

Ὅλοι ξέρουμε ὅτι ὁ ἀγώνας μέσα στήν Ἐκκλησία εἶναι νά καθαρισθεῖ "τό βρώμικο παληομάγαζο τῆς καρδιᾶς" (W. Yeats).

Καί μέ τήν Εὐχαριστία καί μέ τά μυστήρια τό ἐπιδιωκόμενο εἶναι ὁ χριστιανός νά "ἀκούσει" τόν χτύπο τοῦ Χριστοῦ στήν πόρτα τῆς καρδιᾶς του καί νά Τοῦ ἀνοίξει. Τότε Ἐκεῖνος "εἰσελεύσεται πρός αὐτόν καί δειπνήσει μετ' αὐτοῦ..." (Ἀποκάλ. 3, 20). Αὐτό εἶναι τό σκοπούμενο τῆς ἀνάγκης τῶν μεταφράσεων. Αὐτή τήν στιγμή τό "χτύπημα" τοῦ Χριστοῦ δέν γίνεται ἀκουστό.

Ἡ δόξα τῆς Ἐκκλησίας μας τόν 20ο αἰῶνα, ὁ ἅγιος Νεκτάριος στήν 16η Ἐπιστολή του πρός τίς μοναχές τοῦ μοναστηριοῦ του γράφει: "Θέλω οἱ λόγοι νά ὁμιλῶσιν εἰς τήν καρδία σας· θέλω νά μή ἐκτελῆται τύπον προσευχῆς, ἀλλά λατρείαν· διοτί ἡ καρδία ἐκ τῆς λατρείας ἱκανοποιεῖται καί οὐχί ἐκ τῶν τύπων· οὐχί ἐκ τῆς ἀναγνώσεως ὅλων τῶν κανόνων, οἵτινες ἐγράφησαν διά τόν πανηγυρισμόν τῶν ἁγίων, ἀλλά ἐκ τοῦ ποιοῦ τῆς προσευχῆς. Ἐπιθυμῶ νά μέ ἐννοεῖτε τί λέγω".



Δ. Φόβοι, διάφοροι καί ἀσαφεῖς.


Ἡ ἔνσταση ὑπάρχει γιά τό ὅτι χάνεται μέ τήν μετάφραση (ἔτσι ἰσχυρίζονται) ἡ ὀμορφιά καί ἡ ἀκριβολογία τῆς ἀρχαίας γλώσσας. Αὐτό τό "ἐπιχείρημα" μοιάζει μέ τήν ἔνσταση τῶν ἀρχαίων ἐκείνων αἱρετικῶν πού θεωροῦσαν τόν τρόπο γέννησης τοῦ Χριστοῦ διά τῆς φυσικῆς ἀνθρώπινης ὁδοῦ, ὡς πράγμα "ἀκαλλές"! Κατ᾿ ἀναλογίαν, κάποιοι, θεωροῦν τήν χρήση τῆς καθημερινῆς γλώσσας ἀπαράδεκτη γιά τήν ὀμορφιά τῆς Θ. Λειτουργίας ξεχνώντας ὅτι "πᾶσα ἡ δόξα τῆς θυγατρός τοῦ Βασιλέως ἔσωθεν" (Ψαλμ. 44, 14).

Δέν εἶναι ἡ γλωσσική μορφή τό οὐσιῶδες, ἡ γλῶσσα εἶναι τό περιτύλιγμα. Ἄραγε δέν θά εἰδωλολατρεῖ ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ "θεοποιόντας" ἕνα γλωσσικό σχῆμα ἀφοῦ στήν δική μας Ἐκκλησία δέν ὑπῆρξε ποτέ διδασκαλία γιά ἱερές γλῶσσες ἤ γλῶσσες τοῦ Σταυροῦ; (ἑλληνικά, λατινικά, ἑβραϊκά, στήν ἐπιγραφή τοῦ Πιλάτου στόν Σταυρό!).

Δέν εἶναι τό κάλλος τῆς γλώσσης ὁ λόγος πού χρησιμοποιήθηκαν τά ἑλληνικά, ἀλλά ἡ διάδοσή τους σχεδόν "ἀπ’ ἄκρου εἰς ἄκρον" τοῦ τότε μεσογειακοῦ κόσμου. Ἄν ἄλλη γλώσσα μιλιόταν, θά γινόταν χρήση ἐκείνης, ὡς ἐπικρατούσης γλώσσας.

Ἡ ποιητική δυναμική καί ἡ ἀκριβολογία τῆς γλώσσας εἶναι μεγάλα καί σπουδαῖα θέματα καί ὅποιος τά ἀγνοεῖ λαθεύει. Ἀλλ᾿ ὅμως δέν μπορεῖ νά εἶναι προαπαιτούμενα γιά τήν σχέση μέ τόν Χριστό καί τήν Ἐκκλησία. Μακάρι νά γινόταν νά συνδυαστοῦν. Σήμερα ὅμως σέ μία ἐποχή "φασιστικῆς" ἁπλοποίησης τῶν πάντων εἶναι ἐξωπραγματικό νά πιστεύουμε, ὅτι μποροῦν νά συνδυαστοῦν καί τελικῶς νά κλείνουμε τόν δρόμο πρός τόν Χριστό στούς περισσότερους, "διά τήν παράδοσιν ἡμῶν".

Ἄλλη ἔνσταση εἶναι ὅτι ἡ γλῶσσα εἶναι πλέον καθιερωμένη παράδοση τῆς Ἐκκλησίας καί δέν ἐπιτρέπεται ἀλλαγή ἀφοῦ ἐξαγιάστηκε ἀπό τήν χρήση αἰώνων. Ὅμως εἶναι θεολογική τραγωδία νά μήν ἔχουμε ξεκάθαρο μέσα μας τό ὅτι, παράδοση εἶναι ὁ Χριστός καί ἡ διδασκαλία τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων καί ὄχι τά καιρικά σχήματα. Ἀποκάλυψη εἶναι ὁ Χριστός, καί συνεπῶς τά βιβλικά κείμενα ἔχουν ἀξία (σέ ὅποια γλῶσσα) ἐπειδή εἶναι Λόγος γιά τήν Ἀποκάλυψη-Χριστό!! Κάθε τι πού ἐμποδίζει τήν γνωριμία μέ τόν Χριστό πρέπει νά "αἴρεται", γιά νά γίνεται εὔκολος καί καθαρός ἀπό ἐμπόδια ὁ δρόμος πρός τόν Χριστό. Ἄλλωστε ὁ Χριστός δέν ἦρθε νά ἐξαγιάσει πολιτιστικά ἐκδηλώματα καί αὐτό μᾶς τό ἔδειξε μέ τήν στάση του γιά τίς παραδόσεις τῶν Ἑβραίων (Μάρκ 7, 8-9) καί τήν γλῶσσα τους (Μάρκ 7, 6-7). Καί ὅπως διασαφηνίζει γιά δική μας χρήση ἕνας σύγχρονος ἅγιος, ὁ ὅσιος Σιλουανός: "Καί ἄν ὑποτεθεῖ πώς γιά τήν α' ἤ β' αἰτία ἡ Ἐκκλησία θά ἔχανε ὅλα τά βιβλία της, δηλαδή τήν Παλαιά καί τήν Καινή Διαθήκη, τά ἔργα τῶν Πατέρων καί τά Λειτουργικά βιβλία, τότε ἡ παράδοση θά ἀποκαθιστοῦσε τήν ἁγία Γραφή, ἔστω ὄχι μέ τίς ἴδιες λέξεις, ἔστω σέ ἄλλη "γλῶσσα", ἀλλά πάντως θά τήν ἀποκαθιστοῦσε" Γερ. Σιλουανός σελ. 92. Γιά νά μή θυμήσουμε ἐν προκειμένῳ τήν ἐπισήμανση τοῦ ἁγίου Ἱερομάρτυρα Κυπριανοῦ, ἐπισκόπου Καρχηδόνος (258 μ.Χ) ὅτι "ἡ ἐπίκληση τῆς ἀρχαιότητος μιᾶς παραδόσεως δέν εἶναι ἀπαραιτήτως τεκμήριο γνησιότητος, μπορεῖ νά εἶναι χρονία πλάνη"! 

Ἡ ἔνσταση γιά τό ὅτι τήν ἐποχή τῆς Τουρκοκρατίας (πού ἦταν ἐποχή ἄγνοιας καί σκοταδιοῦ) δέν χρειάστηκε ἀλλαγή τῆς γλώσσας καί συνεπῶς οὔτε καί σήμερα, εἶναι ἁπλῶς ἐξωπραγματική. Ἡ Τουρκοκρατία ἔχει τά δικά της δεδομένα καί οἱ κοινότητες τῶν Ρωμηῶν τότε εἶναι κολεκτιβιστικές. Ἔχουν τό σχῆμα κοινότητας, ἀλλά οὐσιαστικά τά πρόσωπα ὑπάρχουν μόνο ὡς ὑπηρέτες τῆς συντήρησης τῆς κολεκτιβιστικῆς κοινότητας. Ἔξω ἀπό τό μαντρί τό πρόβατο τό ἔτρωγε ὁ λύκος! Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ὅμως δέν φιλοδοξεῖ νά εἶναι... μαντρί! Τότε ἴσως χρειαζόταν νά εἶναι, τώρα καί νά θέλει δέν γίνεται. Τότε οἱ ἄνθρωποι ὑπῆρχαν ἐπειδή ὑπῆρχε ἡ κοινότητα, σήμερα εἴμαστε στό ἐντελῶς ἀντίθετο σχῆμα τῆς αὐτονομίας, οὔτε κἄν τῆς συνειδητῆς ἐνοριακῆς σχέσεως. Τότε ὁ ἄνθρωπος εἶχε μόνο ὑποχρεώσεις. Σήμερα ἔχει μόνο δικαιώματα. Τό "τώρα" εἶναι ἄθλιο κατά τήν γνώμη κάποιων, ἀλλά καί τό "τότε" δέν πρέπει νά γοητεύει τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ!

Καί ἐνῶ εἶναι τόσο σαφής ἡ τοποθέτηση τῆς Ἐκκλησίας διαχρονικά γιά τό θέμα ἐμεῖς φοβόμαστε καί ἀγωνιοῦμε. Φοβόμαστε τό ἐνδεχόμενο ἀπόκλισης πρός αἱρετικές διδασκαλίες. Φοβόμαστε τό ἐνδεχόμενο ἀλλοίωσης τῆς πίστης. Φοβόμαστε ὑπαρκτούς καί ἀνύπαρκτους κινδύνους. Ἀντί νά φοβόμαστε γιά τήν πνευματική μας κατάσταση καί πορεία, φοβόμαστε γιά τήν Ἐκκλησία. Ὅμως ὄχι. Δέν κινδυνεύει οὔτε τό δόγμα, οὔτε ἡ πίστη. Εἶναι ἀποσαφηνισμένα, συγκεκριμένα καί "περιγράφονται" στούς ὅρους τῶν Συνόδων καί στούς κανόνες τῆς Ἐκκλησίες.

Τήν πίστη τῆς Ἐκκλησίας πρέπει νά "μετοχετεύουμε" στούς χριστιανούς μας, πού ἀκατήχητοι δέν ξέρουν κατά κυριολεξίαν, τί Θεό λατρεύουν! Τούς βαφτίσαμε, πρίν τούς κατηχήσουμε καί τώρα ἔντρομοι (ἐμεῖς) τρέχουμε μήπως καί μπορέσουμε νά τούς διδάξουμε τά "στοιχεῖα" τῆς πίστεως.

Σέ ποιά γλῶσσα ὅμως;

Ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων ἔκανε κατηχήσεις στήν ἴδια γλῶσσα στήν ὁποία καί λειτουργοῦσε. Ἐμεῖς σέ ἄλλη λειτουργοῦμε καί σέ ἄλλη διδάσκουμε (κήρυγμα-κατήχηση)!

Ἔχουμε ἀγωνία γιά τήν ὀμορφιά τῆς γλώσσας μήπως καί χαθεῖ, ἀλλά δέν θέλουμε νά σκεφτοῦμε στά σοβαρά πόσοι, τυπικῶς χριστιανοί μας, ἐμποδίζονται νά πλησιάσουν τήν Ἐκκλησία ἀπό τήν δυσκολία τῆς γλώσσας, καί χάνονται.

Δέν θά μεταφράσουμε τίς ἀκολουθίες γιά νά ἔρθει κόσμος! Ἡ μετάφραση χρειάζεται γιά μᾶς. Γιά τούς ἐντός. Ἐμεῖς πρέπει νά γίνουμε προζύμι γιά νά ζυμωθεῖ ὁ κόσμος. Ἐξ αἰτίας μας βλασφημεῖται τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ σωτηρία τῶν ἀδελφῶν διακονεῖται μέ τόν κόπο νά φτάσει ὁ σπόρος τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, στίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων. Καί ὅπως μᾶς εἶπε ὁ μέγας διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας μας ἅγιος Παῦλος: ὅταν ἡ σάλπιγγα τοῦ λόγου μας "ἄδηλον δίδει (ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΚΟΥΟΝΤΑ) φωνήν" τότε τό στράτευμα ἀδιαφορεῖ καί δέν ἑτοιμάζεται γιά πόλεμο! 

"Τί ποιότητα ἔχουν ἡ προσευχή μας καί ἡ δέησή μας; Λίγοι προσεύχονται μαζί μου καί αὐτοί ζαλίζονται, χασμουριοῦνται, στριφογυρνοῦν διαρκῶς, καί παρατηροῦνε πότε θά τελειώσει τήν στιχολογία τῶν ψαλμῶν ὁ ψάλτης! Καί πότε θά φύγουν (ἐπιτέλους!) ἀπό τήν Ἐκκλησία, λές καί εἶναι σέ δεσμωτήριο· καί πότε θά ἐλευθερωθοῦν ἀπό τό βάρος τῆς προσευχῆς!" (Μ. Βασιλείου, Ἐν λιμῷ και αὐχμῷ).

Σᾶς εὐχαριστῶ.
πηγή