Aπὸ τὸ γεωγραφικὸ ἐκεῖνο σταυροδρόμι, ὅπου ἡ Ἀσία καὶ ἡ Εὐρώπη δίνουν τὰ χέρια, πέρασε κάποτε ἕνας νεαρὸς ἥρωας μὲ τὰ εἰκοσιδυό του χρόνια, φέρνοντας στὴν Ἀνατολὴ τὰ δῶρα τῆς Δύσεως, τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ φιλοσοφία.
Ὅταν ἔφτασε στὴν Περσία, οἱ αὐλικοὶ τοῦ ἡττημένου Δαρείου πρόσφεραν στὸν Ἀλέξανδρο μιὰ θαυμάσια διακοσμημένη κασετίνα. Εκεῖνος τὴν ἄνοιξε κι ἔβαλε μέσα τὸ χειρόγραφο τῆς Ἰλιάδος ποὺ εἶχε πάντοτε μαζύ του. Μ’αὐτὴν τὴν κίνηση, τὸ λιτὸ ἑλληνικὸ πνεῦμα τυλίχτηκε μὲ τὸν πλοῦτο τῆς Ἀνατολῆς. Ἐκείνη τὴ στιγμή, γεννήθηκε ὁ Οἰκουμενικὸς Ἑλληνισμός.
Ὕστερα ἀπὸ 384 χρόνια, πνευματικὰ χρεωκοπημένη πιὰ ἡ Δύση ἤρθε στὸ ἴδιο ἐκεῖνο σταυροδρόμι ὅπου ἡ Ἀσία καὶ ἡ Εὐρώπη δίνουν τὰ χέρια καὶ ζήτησε ἀπὸ τὸν Παῦλο τὸ ὡραιότερο δῶρο τῆς Ἀνατολῆς·τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ ὁ ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν τὸ ἔφερε.
Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν, Πρωθιεράρχα τῆς Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος,
Σεβασμιώτατοι Συνοδικοὶ Ἱεράρχες,
Πατέρες, ἀδελφοὶ καὶ ἀδελφές,
Σήμερα δυστυχῶς, ἡ Δύση βρίσκεται πάλι χρεωκοπημένη πνευματικὰ καὶ ἡ παλαιὰ ρήση «ex Oriente lux» παραμένει ἀνάγκη, ἀδήριτα ἐπιτακτική.
Ποιὰ Δύση, ὅμως, καὶ ποιὰ Ἀνατολή;
Σήμερα ἐκείνη ἡ πολιτισμικὴ περιοχὴ ποὺ χαρακτηρίζονταν Δύση,…. ….κατέκλυσε σὰν πλυμμηρίδα μὲ τὴ νοοτροπία της ὁλόκληρο τὸν πλανήτη, καταποντίζοντας τὴν ἰδιοπροσωπία τῶν ἄλλων πολιτισμῶν. Ἴσως αὐτὸ νὰ εἶναι καὶ τὸ μοιραῖο λάθος της.
Ὅμως, μὲ δεδομένο ὅτι ἡ Δύση εἶναι τέκνο τοῦ Καθολικισμοῦ καὶ ὅτι τὰ πολιτικο-κοινωνικὰ γεγονότα εἶναι ἀπόρροια τῶν πνευματικῶν, εὔκολα θὰ διαπιστώσουμε ὅτι αἰτία αὐτῆς τῆς χρεωκοπίας ὑπῆρξε ἡ ἀλαζονία μὲ τὴν ὁποία ἡ Δύση εἶδε τὸν ὑπόλοιπο κόσμο. Δὲν εἶδε μὲ συμπάθεια τὴν ἀνθρώπινη ἀδυναμία, δὲν ἐπέδειξε φιλανθρωπία στὸ ἀνθρώπινο λάθος καὶ ἡ Δυτικὴ Ἐκκλησία, ἴσως ἐπειδὴ τὸ ἀπαιτοῦσαν οἱ ἐποχές, στάθηκε σκληρὰ ἐξουσιαστικὴ πάνω στοὺς λαοὺς ποὺ διακονοῦσε.
Αὐτὴ ἡ ἀνάλγητη στάση ἔφερε ἀντίδραση ποὺ κι ἐκείνη πέρασε στὸ ἄλλο ἄκρο. Ἡ Διαμαρτύρηση σάρωσε κάθε παραδοσιακὴ ἰκμάδα καὶ ξεγύμνωσε τὴν πνευματικότητα ἀπὸ κάθε ὀμορφιά. Ἔκαμε λατρεία τὴν ἐργασία καὶ τὴν οἰκονομία προσευχή. Τὸν περασμένο αἰῶνα, πῆγε νὰ δημιουργηθεῖ στὴν Εὐρώπη μιὰ ἀμυδρὴ ἐλπίδα, μὲ τὴ νέα «θρησκεία» ποὺ ἐπικράτησε, ἐννοῶ τὸν Κομμουνισμό·ποὺ ἐνῶ εἶχε δίκαιες ἀφορμὲς δὲν κατάφερε νὰ φέρει σωστὰ ἀποτελέσματα καὶ τελικὰ ρήμαξε τὴν μισὴ Γηραιὰ Ἤπειρο.
Σήμερα οἱ Προτεσταντικὲς παραφυάδες συντελοῦν στὴν διάσπαση τῶν κοινωνιῶν, ἡ Ἀγγλικανικὴ Ἐκκλησία εἶναι ὑπὸ διάλυση καὶ ἡ Ρωμαιοκαθολικὴ δείχνει ὑπαρξιακὰ σοβαρὰ προβληματισμένη.
Στὴν Ἀνατολή; τί γίνεται στὴν Ἀνατολή;
Τὸ Ἰσλάμ ἀμυνόμενο τὴν ἀθεΐα καὶ τὸν ἐκφυλισμὸ τῆς Δύσεως, ὅπως τὰ γνωρίζει ἀπὸ τὴ δυτικὴ τηλεόραση, θεωρεῖ ὑποχρέωσή του νὰ ἐξισλαμίσει ἤπια κατ’ἀρχήν, τὴν γκιαοὺρ-Εὐρώπη. Ἀπαντώντας στὴν δυτικὴ ἐκμετάλλευση, ἐμπνέει φανατισμένους τρομοκράτες ποὺ θέλουν νὰ πάρουν τὴ revance γιὰ τὶς Σταυροφορίες, ποὺ ἐσκεμμένα καὶ διογκωμένα διατηροῦνται στὴν ἱστορικὴ μνήμη τῶν ἰσλαμικῶν λαῶν. Ἔτσι ἡ Ἀνατολὴ δὲν ξέρει νὰ συζητεῖ, δὲν μπορεῖ νὰ συζεῖ καὶ γι’αὐτὸ δὲν γεννᾶ κανένα καλὸ στὸν σύνολο πολιτισμό.
Στὸ νοητὸ μέσο, αὐτῶν τῶν ὑπαρκτῶν ὁρίων Ἀνατολῆς-Δύσης, βρίσκεται ἡ Χώρα μας «…στὰ δυὸ φορώντας τὰ πόδια ποὺ ‘χει, στὸ’να λουστρίνι στ’ἄλλο τσαρούχι».
Θέλω νὰ πῶ·ἄλλος λίγο-ἄλλος πολύ, ὅλοι μας ἀνεξαιρέτως βιώνουμε τὴ δυτικὴ κουλτούρα μὲ ἀνατολίτικα γονίδια. Οἱ σκέψεις μας καὶ οἱ δράσεις μας εἶναι δυτικές, ὅμως, σημαντικὸ μέρος τοῦ λαοῦ μας, καθημερινά, ταυτίζεται συναισθηματικὰ μὲ τὰ τουρκικὰ τηλεοπτικὰ σήριαλς.
Οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες καμαρώνουν ποὺ τὰ Εὐαγγέλια εἶναι γραμμένα στὴ γλώσσα μας, δὲν τὰ διαβάζουν, ὅμως! Ἡ γνώση ποὺ ἔχουν πολλοὶ συμπατριῶτες μας γιὰ τὴν Ἁγία Γραφή, ἀρχίζει καὶ τελειώνει στὶς χολλυγουντιανὲς ταινίες τῆς Μεγ. Ἑβδομάδος. Οἱ χριστιανοί μας θὰ μποροῦσαν νὰ ὁρκιστοῦν κιόλας ὅτι οἱ Πρωτόπλαστοι στὸν Παράδεισο ἔφαγαν μῆλο, ὅτι τὰ Εὐαγγέλια εἶναι 12, ὅτι ὁ Ἄγγελος ἔδωσε στὴν Παρθένο κρῖνο καὶ ὅτι ἡ Μαρία Μαγδαληνὴ ἦταν πόρνη. Τὸ μόνο «ἁγιογραφικὸ» χωρίο ποὺ διανθίζει τὶς συζητήσεις τῶν πλείστων Ἑλλήνων εἶναι τὸ «πίστευε καὶ μὴ ἐρεύνα», ποὺ δὲν ὑπάρχει πουθενὰ στὴν Γραφή. Ἕνα μεγάλο τμῆμα τοῦ λαοῦ μας δὲν λειτουργεῖται τὶς Κυριακές, δὲν μετέχει στὰ Μυστήρια, βαρυέται τὸ κήρυγμα, θέλει νὰ ἔχει καλοὺς ἱερεῖς, ὄχι ὅμως νὰ γίνουν τὰ παιδιά του, καὶ κάθε φορὰ ποὺ θέλει νά’χει λόγο στὰ ἐκκλησιστικά, διακηρύσσει «…κι ἐμεῖς εἴμαστε Ἐκκλησία»! Στὸ τέλος ὅλοι ἐπαναπαύονται μὲ τὸ νὰ θεωροῦν Ἐκκλησία μόνο τὴν Ἱεραρχία τῶν Ἐπισκόπων καὶ ἐναποθέτουν σ’αὐτὴν τὶς ὑποχρεώσεις τους. Ναί, χωρὶς ἱερὸ Κλῆρο δὲν ὑπάρχει Ἐκ-κλησία, ἀλλὰ καὶ μόνο ὁ Κλῆρος δὲν εἶναι Ἐκκλησία.
Ἀπόρροια αὐτῆς τῆς δίνης εἶναι ἡ ἀνερμάτιστη ἄποψη περὶ Ἐκκλησίας ποὺ ἔχουν οἱ πολιτικοί μας, οἱ ὁποῖοι συναντοῦν τὸ λαό μας στοὺς ἑσπερινούς καὶ στὶς λιτανείες, ἀλλὰ ὅταν νομοθετοῦν στὸ Κοινοβούλιο ψηφίζουν ἀντιεκκλησιαστικά. Χριστιανοί μας εἶναι κι αὐτοί, βαφτισμένοι ἀπὸ τὰ χέρια μας, ζοῦν τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση στὶς οἰκογένειές τους, ὅμως, δὲν τὴν διακρίνουν στὴν ψυχοσύνθεση τῶν ψηφοφόρων τους οὔτε τολμοῦν νὰ τὴν προασπιστοῦν σὲ διεθνῆ φόρα.
Μιλοῦν γιὰ χωρισμὸ Ἐκκλησίας-Πολιτείας χωρὶς νὰ ξέρουν τί θὰ σημάνει αὐτὸς ὁ χωρισμός. Βεβαίως χρειάζεται νὰ ἐπανα-προσδιορίσουμε τὸ ρόλο μας μέσα στὴν ἑλληνικὴ κοινωνία, ὅμως, ὄχι μὲ τὴν ἀρνητικὴ προμετωπίδα ἑνὸς χωρισμοῦ. Ἀκόμα· οἱ πολιτικοί μας ἀναγνωρίζουν τὴν χρησιμότητα τῆς Ἐκκλησίας στὸν τομέα τῆς φιλανθρωπίας, παραγνωρίζουν ὅμως τὸ γεγονός, ὅτι ἡ φιλανθρωπία γιὰ μᾶς δὲν εἶναι σκοπός, εἶναι καρπὸς τῆς πνευματικῆς ἐργασίας μας πάνω στὸ εὐαγγελικὸ κήρυγμα.
Περίεργο εἶναι ποὺ κι ἐμεῖς οἱ ἴδιοι, ὅταν θέλουμε νὰ ἐπιδείξουμε τὴν ἀναγκαιότητα τῆς ὑπάρξεώς μας, προτάσσουμε τὰ Ἱδρύματά μας ! Λὲς κι ἂν ὑπάρξει ποτὲ στὸν τόπο μας ἄριστη προνοιακὴ κρατικὴ περίθαλψη, τότε ἡ Ἐκκλησία δὲν θὰ ἔχει λόγο ὕπαρξης!
Αὐτός, λοιπόν, εἶναι ὁ δυτικὸς Ἑλληνισμὸς στὴν Πατρίδα μας, σήμερα, ποὺ κατεπειγόντως χρειάζεται τὴν «ἐπίσκεψη» τοῦ ἀπ. Παύλου, ἀπὸ μιὰ νοητὴ Ἀνατολή. Χρειάζεται μιὰ γενναῖα ἐπιστροφὴ τοῦ λαοῦ μας στὶς ρίζες μας ἀφοῦ προηγηθεῖ αὐτο-γνωσία καὶ εἰλικρινὴς ἐκτίμηση τῆς ἰδιοπροσωπίας μας.
Ὅμως, ὁ ἀπόστολος Παῦλος δὲν χρειάζεται νὰ διαβεῖ ξανὰ στὴ Μακεδονία γιὰ νὰ μᾶς βοηθήσει, εἶναι ἐδῶ. Τὰ ἴχνη τῆς διαβάσεώς του παραμένουν βαθειὰ χαραγμένα στὴ Χώρα μας, εἶναι ὅμως σκεπασμένα κάτω ἀπὸ τὴ σκόνη τῆς ἀδιαφορίας μας. Χρειάζεται, λοιπὸν κόπος, χρειάζεται καὶ προσπάθεια.
Στὸ σταυροδρόμι Ἀνατολῆς Δύσεως, ἡ θέση στὸ χάρτη τῆς Ὀρθοδόξου Ἑλλάδος ἤ θὰ εἶναι χρωματισμένος μὲ ἔντονα χρώματα διαχρονικῆς σοβαρότητος, συνέπειας καὶ σταθερότητος ἢ δὲν θὰ εἶναι. Γκρίζα χρώματα καὶ δειλὰ ψελλίσματα δὲν ἔχουν «πέραση» σήμερα. Στὰ διεθνῆ μαρμαρένια ἁλώνια τοῦ πολιτισμοῦ, ἤ καταθέτεις μὲ δυναμισμὸ καὶ αὐτοπεποίθηση ὅ,τι ἔχεις ἤ παραπετιέσαι σὰν τριτο-κοσμικὸς ζήτουλας.
Καὶ ἐμεῖς ἔχουμε νὰ προσφέρουμε πολλά. Ἀρκεῖ νὰ τὰ ξέρουμε καὶ νὰ καμαρώνουμε γι’αὐτά.
Τὸ 1981 ἡ γαλλικὴ Ἐφημερίδα Le Monde ἔγραψε: «Καλωσορίζουμε στὴν Εὐρώπη τὴ Χώρα τῆς Φιλοκαλίας».
Καὶ ὅταν πρὸ 12ετίας γιορτάστηκε τὸ Ἰωβηλαῖο τῶν 2000 χρόνων, ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι λαοὶ προσέβλεπαν μὲ ἐλπίδα στὴν Ἑλλάδα.
Σήμερα ἀπογοητευμένοι μᾶς λυποῦνται. Γιατί; Ἐπειδὴ εἶδαν μιὰ αὐτο-καταστροφικὴ μανία νὰ μᾶς στροβιλίζει καὶ νὰ σαρώνουμε στὸν τόπο μας, ὅσα οἱ ξένοι θαύμαζαν σὲ μᾶς ἐπὶ αἰῶνες. Ἕνας μιμητισμὸς μᾶς τρέλανε, τάχα φιλοπρόοδος, μιὰ ἀναισθησία, ἀδιαφορία καὶ τεμπελιά, «τοῦ πλούτου ἡ ἀχορταγιά, τσῆ δόξας πείνα». Ἔτσι, ρημάξαμε τὴ γλώσσα μας, γκρεμίσαμε αἰώνια σύμβολα, νερώσαμε τὶς ἀξίες μας, εὐτελίσαμε τὶς ἀρχές μας, παραθεωρήσαμε τὶς παραδόσεις μας, τάχα πρὸς χάριν κάποιων μειονοτήτων, ποὺ τώρα διαπιστώνουμε ὅτι κι αὐτὲς δὲν μποροῦμε νὰ τὶς ἀντέξουμε.
Παλαιότερα, κάποιοι στὸν τόπο μας χώρισαν τὴν ἱερωσύνη ἀπὸ τὴ εὐσέβεια. Τώρα πληρώνουν ἀκριβὰ τὸ κόστος.
Πρὶν ἀπὸ καιρό, κάποιοι προσπάθησαν νὰ χωρίσουν τὴν Ἐκ-κλησία ἀπὸ τὸ λαό. Τώρα ἀποξενώθηκαν κι ἀπ’τοὺς δυό. Πρόσφατα, κάποιοι διέσυραν γιὰ σκάνδαλα τὴν Ἐκκλησία στὰ μάτια τῶν ἑλλήνων καὶ παρώτρυναν τὸ λαό μας νὰ ρίξει πέτρες στοὺς παπάδες. Τώρα ὁ λαὸς τοὺς πετάει χειροβομβίδες.
Φτάνουν, ὅμως οἱ διαπιστώσεις, φτάνουν! Τώρα τί γίνεται!
Νὰ τὰ διορθώσουμε ὅλα αὐτά. Στὸ χέρι μας εἶναι. Νὰ στρω-θοῦμε ὅλοι στὴ δουλειά. Νὰ ἐργαστοῦμε, ἀπὸ δῶ καὶ πέρα, τίμια καὶ εὐσυνείδητα. Νὰ φοβόμαστε τὸ Θεὸ καὶ νὰ μὴν χαλᾶμε τὴ συγγένεια ποὺ ἔχουμε μαζύ του. Νὰ σεβαστοῦμε τὸν συνάνθρωπό μας, νὰ τὸν κατανοῦμε καὶ νὰ τὸν ἐξυπη-ρετοῦμε. Νὰ τιμήσουμε τὰ σύμβολά μας καὶ τὶς διαχρονικὲς ἀξίες τῆς φυλῆς μας. Νὰ καλλιεργήσουμε τὶς πανανθρώπινες ἀρετές μας, ποὺ μέχρι τώρα ἔκαναν τὸν πολιτισμό μας σταθμὸ στὴν Παγκόσμια Ἱστορία. Κυρίως ἀπέναντι στὴ νέα γενιά, ὁ λόγος μας καὶ ὁ τρόπος μας, ὀφείλουν νὰ ἀναμορφωθοῦν. Νὰ περιγράψουμε τὴν ὅποια ἐμπειρία μας, μὲ εἰλικρίνεια. Νὰ διδαχθοῦμε ἀπὸ τὰ λάθη μας. Νὰ ἀλλάξουμε, νὰ μετανοήσουμε, νὰ διορθωθοῦμε καὶ νὰ ὀργανωθοῦμε.
Χρειάζεται ἕνα ὑγιὲς πνευματικὸ προσκλητήριο μαθητείας πρὸς ὅλους μας. Χρειάζεται αὐτοπεποίθηση, χρειάζεται πίστη στὸ Χριστό, χρειάζεται ἐμπιστοσύνη στὴν Ἐκκλησία. Ὄχι νὰ μᾶς καταλαμβάνουν κάποια φοβικὰ σύνδρομα, ὄχι νὰ βλέπου-με παντοῦ ἐχθρούς καὶ αἱρετικούς. Τὸ κάνουμε, δυστυχῶς· γι’αὐτὸ ἀναπτύχθηκε πρόσφατα στὸν τόπο μας ἕνας πρωτό-γνωρος, κοσμικὸς καὶ ἐκκλησιαστικὸς φανατισμὸς ἀπέναντι σὲ πραγματικοὺς καὶ φανταστικοὺς ἐχθρούς, τάχα ἐπίδοξους ἐπιβουλεῖς κατὰ τῆς Πατρίδος καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας μας. Ε! ὄχι δά! Κανένας ἂς μὴν αὐτο-αναγορεύεται περισσότερο Ἕλληνας ἤ περισσότερο Ὀρθόδοξος ἀπὸ τοὺς ἄλλους. Ἐπειδὴ ἔτσι μολύνεται καὶ ὁ ἀέρας μὲ τὸν ἑωσφορικὸ τύφο τῆς ἔπαρσης. Σ’αὐτὸν προστίθεται καὶ μιὰ ἀρρωστημένη ἐσχατολογία διανθισμένη μὲ κάθε ἀνόητη καὶ νοσηρὴ προφητολογία. Ὅλα αὐτὰ μᾶς κάνουν κακό, μας διχάζουν, μᾶς κλείνουν στὸν ἑαυτό μας, χαντακώνουν τὸν λύχνο «ὑπὸ τὸν μόδιον», σκλαβώνουν τὴν ἐλευθερία μας, εὐτελίζουν τὴν ὄμορφη πίστη μας καὶ τὴν ὑγιὴ παράδοσή μας.
Ἐμεῖς, πιστεύουμε στὸ Χριστό, μπολιαζόμαστε στὸ σῶμα του, ὁπότε πιστεύουμε καὶ στὸν ἑαυτό μας, δὲν θὰ χαθοῦμε. Ἡ Ἱστορία μᾶς διδάσκει πὼς ὅσες φορὲς ἀνασκουμπωθήκαμε, κάναμε θαύματα. Ὅσες φορὲς παραδεχτήκαμε τὰ λάθη μας, τότε ἐκτιναχτήκαμε σὲ ὕψος ἀρετῆς. Ὅσες φορὲς ἤρθαμε μὲ ταπείνωση στὰ ὅριά μας, τότε κατεβήκαμε ἀπὸ τὰ ξυλοπόδαρα τῶν ψευδαισθήσεων καὶ πλησιάζοντας τὶς ρίζες μας, συνεισφέραμε στὸν πολιτισμό. Ὅσες φορὲς συναναστραφήκαμε ξένους, τούς κερδίσαμε. Ὅταν σεβαστήκαμε πρώην φίλους, ἐκεῖνοι κατάλαβαν τί ἔχασαν.
Νά, λοιπόν, πὼς μποροῦμε νὰ γίνουμε ἐμεῖς, ὁ ἀπόστολος Παῦλος τῆς Εὐρώπης. Τῆς τωρινῆς Εὐρώπης, ποὺ βλέπει τὴν κατάρρευση τῆς οἰκονομικῆς σύγκλησης στὴν ὁποία τόσο ἐπένδυσε, νὰ χρειάζεται ἐναγωνίως σύγκληση πνευματική, εἰδ’ἄλλως τὸ εὐρωπαϊκὸ οἰκοδόμημα θὰ σωριαστεῖ μὲ πάταγο σὲ ἐρείπια.
Νά, λοιπόν, πὼς μᾶς περιμένει ἡ Δύση. Ὄχι σὰν φτωχοὺς συγγενεῖς καὶ ζητιάνους, ἀλλὰ σὰν ἀριστοκράτες. Μᾶς περιμένει μὲ τὰ χέρια γεμᾶτα. Γεμᾶτα Ἑλληνισμὸ καὶ Ὀρθοδοξία. Δηλ. γεμᾶτα ἀρχοντιά! Νὰ δώσουμε, ὄχι τὰ δανεικά, ἀλλὰ προτάσεις ζωῆς, τεχνικὲς γιὰ ἑνότητα, μεθόδους γιὰ διάρκεια·δοκιμασμένες συνταγὲς σὲ μᾶς ἐπὶ χιλιετίες καὶ ἐπιτυχημένες.
Αὐτὴ θὰ εἶναι καὶ ἡ πνευματική -πεῖτε την καὶ πολεμική- ἐξάρτυσή μας ἀπέναντι στὴν ἰσλαμικὴ Ἀνατολή, ποὺ ὅπου νά’ναι, σήμερα-αὔριο, θὰ θελήσει νὰ περάσει ἀπὸ πάνω μας τὸ δρόμο της.
Μιὰ τέτοια Ἑλλάδα, μᾶς χρειάζεται ὁ κόσμος, μᾶς θέλει, μας ἔχει ἀνάγκη.
Τώρα ποὺ ὁ κόσμος ὅλος ψάχνει πολιτιστικὴ ταυτότητα. Ταυτότητα, ὅμως, ὄχι φούμαρα.
Ἴσως, νὰ μοῦ πεῖτε·«ὁ λαός μας δὲν ἀντέχει νὰ ἀκούει τὰ ἀληθινά, ἀλλὰ μόνο τὰ εὐχάριστα»!
Δὲν εἶν’ἔτσι. Καὶ στὸν Παῦλο εἶπαν «ἀκουσόμεθά σου πάλιν…» ὅμως ὁ λόγος εἰπώθηκε, ὁ σπόρος ἔπεσε, τὸ δένδρο βλάστησε, ὁ Ἑλληνισμὸς διασώθηκε σὰν ἀνέβηκε πάνω στὸ ἅρμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν ἑλληνικὴ γλώσσα διετύπωσε τὰ Δόγματά της καὶ μὲ τὴν ἑλληνικὴ σκέψη ἔκτισε τὴ Θεολογία της.
Τελικά, ναί! ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἁλάτι, ποὺ νοστιμίζει τὸ φαγητὸ καὶ πονάει στὴν πληγή. Εἰδ’ἄλλως τὸ ἁλάτι εἶναι ἄχρηστο.
Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος,
Σ’αὐτὸν τὸν ἱστορικὸ καὶ ἀρχοντικὸ Ναὸ τῆς κλεινῆς Καθέδρας σας, ποὺ σήμερα στὴ γιορτή του τιμᾶται ἀπὸ τὴν Ἀρχιεπισκοπικὴ παρουσίας σας καὶ τὴ Συνοδικὴ συλλειτουργία, ἀφοῦ μοῦ δώσατε τὴν τιμὴ νὰ ὁμιλήσω στὸ ποίμνιό σας, νὰ μοῦ ἐπιτρέψετε νὰ κλείσω τὴν ὁμιλία μου, μὲ κείμενο τοῦ γνωστοῦ ἀθέου Ernest Renan ποὺ ἀπευθύνεται προσευχητικὰ στὴν Ἀκρόπολη, ποὺ τότε συμβόλιζε τὴν ὀρθὴ λογική.
Νομίζω ὅτι αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ «καλὴ μοίρα» τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ποὺ μπορεῖ νὰ νικήσει τὴ λογική, μόνο ὅταν θελήσει νὰ συμβαδίσει μὲ τὴν Ὀρθοδόξη Πίστη:
«Θυμᾶσαι;» λέει ὁ Renan στὴν Ἀκρόπολη «θυμᾶσαι τὴν ἡμέρα ἐπὶ ἄρχοντος Διονυσόδωρου, ὅπου ἕνας ἄσχημος, μικρόσωμος Ἰουδαῖος, ποὺ μιλοῦσε τὰ σπαστὰ ἑλληνικὰ τῆς Συρίας, ἦρθε ἐδῶ, διέτρεξε τὰ προπύλαιά σου χωρὶς νὰ σὲ νιώσει, διάβασε τὶς ἐπιγραφές σου μὲ μιὰ λοξὴ ματιὰ καὶ πίστεψε πὼς βρῆκε μέσα στὰ τείχη σου ἕνα βωμὸ ἀφιερωμένο στὸν Ἄγνωστο Θεό; Ε, λοιπόν, ναί! ὁ μικρόσωμος ἐκεῖνος Ἰουδαῖος, τελικά, τὰ κατάφερε, νίκησε!»
(Ὁμιλία
Aπὸ τὸ γεωγραφικὸ ἐκεῖνο σταυροδρόμι, ὅπου ἡ Ἀσία καὶ ἡ Εὐρώπη δίνουν τὰ χέρια, πέρασε κάποτε ἕνας νεαρὸς ἥρωας μὲ τὰ εἰκοσιδυό του χρόνια, φέρνοντας στὴν Ἀνατολὴ τὰ δῶρα τῆς Δύσεως, τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ φιλοσοφία.
Ὅταν ἔφτασε στὴν Περσία, οἱ αὐλικοὶ τοῦ ἡττημένου Δαρείου πρόσφεραν στὸν Ἀλέξανδρο μιὰ θαυμάσια διακοσμημένη κασετίνα. Εκεῖνος τὴν ἄνοιξε κι ἔβαλε μέσα τὸ χειρόγραφο τῆς Ἰλιάδος ποὺ εἶχε πάντοτε μαζύ του. Μ’αὐτὴν τὴν κίνηση, τὸ λιτὸ ἑλληνικὸ πνεῦμα τυλίχτηκε μὲ τὸν πλοῦτο τῆς Ἀνατολῆς. Ἐκείνη τὴ στιγμή, γεννήθηκε ὁ Οἰκουμενικὸς Ἑλληνισμός.
Ὕστερα ἀπὸ 384 χρόνια, πνευματικὰ χρεωκοπημένη πιὰ ἡ Δύση ἤρθε στὸ ἴδιο ἐκεῖνο σταυροδρόμι ὅπου ἡ Ἀσία καὶ ἡ Εὐρώπη δίνουν τὰ χέρια καὶ ζήτησε ἀπὸ τὸν Παῦλο τὸ ὡραιότερο δῶρο τῆς Ἀνατολῆς·τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ ὁ ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν τὸ ἔφερε.
Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν, Πρωθιεράρχα τῆς Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος,
Σεβασμιώτατοι Συνοδικοὶ Ἱεράρχες,
Πατέρες, ἀδελφοὶ καὶ ἀδελφές,
Σήμερα δυστυχῶς, ἡ Δύση βρίσκεται πάλι χρεωκοπημένη πνευματικὰ καὶ ἡ παλαιὰ ρήση «ex Oriente lux» παραμένει ἀνάγκη, ἀδήριτα ἐπιτακτική.
Ποιὰ Δύση, ὅμως, καὶ ποιὰ Ἀνατολή;
Σήμερα ἐκείνη ἡ πολιτισμικὴ περιοχὴ ποὺ χαρακτηρίζονταν Δύση, κατέκλυσε σὰν πλυμμηρίδα μὲ τὴ νοοτροπία της ὁλόκληρο τὸν πλανήτη, καταποντίζοντας τὴν ἰδιοπροσωπία τῶν ἄλλων πολιτισμῶν. Ἴσως αὐτὸ νὰ εἶναι καὶ τὸ μοιραῖο λάθος της.
Ὅμως, μὲ δεδομένο ὅτι ἡ Δύση εἶναι τέκνο τοῦ Καθολικισμοῦ καὶ ὅτι τὰ πολιτικο-κοινωνικὰ γεγονότα εἶναι ἀπόρροια τῶν πνευματικῶν, εὔκολα θὰ διαπιστώσουμε ὅτι αἰτία αὐτῆς τῆς χρεωκοπίας ὑπῆρξε ἡ ἀλαζονία μὲ τὴν ὁποία ἡ Δύση εἶδε τὸν ὑπόλοιπο κόσμο. Δὲν εἶδε μὲ συμπάθεια τὴν ἀνθρώπινη ἀδυναμία, δὲν ἐπέδειξε φιλανθρωπία στὸ ἀνθρώπινο λάθος καὶ ἡ Δυτικὴ Ἐκκλησία, ἴσως ἐπειδὴ τὸ ἀπαιτοῦσαν οἱ ἐποχές, στάθηκε σκληρὰ ἐξουσιαστικὴ πάνω στοὺς λαοὺς ποὺ διακονοῦσε.
Αὐτὴ ἡ ἀνάλγητη στάση ἔφερε ἀντίδραση ποὺ κι ἐκείνη πέρασε στὸ ἄλλο ἄκρο. Ἡ Διαμαρτύρηση σάρωσε κάθε παραδοσιακὴ ἰκμάδα καὶ ξεγύμνωσε τὴν πνευματικότητα ἀπὸ κάθε ὀμορφιά. Ἔκαμε λατρεία τὴν ἐργασία καὶ τὴν οἰκονομία προσευχή. Τὸν περασμένο αἰῶνα, πῆγε νὰ δημιουργηθεῖ στὴν Εὐρώπη μιὰ ἀμυδρὴ ἐλπίδα, μὲ τὴ νέα «θρησκεία» ποὺ ἐπικράτησε, ἐννοῶ τὸν Κομμουνισμό·ποὺ ἐνῶ εἶχε δίκαιες ἀφορμὲς δὲν κατάφερε νὰ φέρει σωστὰ ἀποτελέσματα καὶ τελικὰ ρήμαξε τὴν μισὴ Γηραιὰ Ἤπειρο.
Σήμερα οἱ Προτεσταντικὲς παραφυάδες συντελοῦν στὴν διάσπαση τῶν κοινωνιῶν, ἡ Ἀγγλικανικὴ Ἐκκλησία εἶναι ὑπὸ διάλυση καὶ ἡ Ρωμαιοκαθολικὴ δείχνει ὑπαρξιακὰ σοβαρὰ προβληματισμένη.
Στὴν Ἀνατολή; τί γίνεται στὴν Ἀνατολή;
Τὸ Ἰσλάμ ἀμυνόμενο τὴν ἀθεΐα καὶ τὸν ἐκφυλισμὸ τῆς Δύσεως, ὅπως τὰ γνωρίζει ἀπὸ τὴ δυτικὴ τηλεόραση, θεωρεῖ ὑποχρέωσή του νὰ ἐξισλαμίσει ἤπια κατ’ἀρχήν, τὴν γκιαοὺρ-Εὐρώπη. Ἀπαντώντας στὴν δυτικὴ ἐκμετάλλευση, ἐμπνέει φανατισμένους τρομοκράτες ποὺ θέλουν νὰ πάρουν τὴ revance γιὰ τὶς Σταυροφορίες, ποὺ ἐσκεμμένα καὶ διογκωμένα διατηροῦνται στὴν ἱστορικὴ μνήμη τῶν ἰσλαμικῶν λαῶν. Ἔτσι ἡ Ἀνατολὴ δὲν ξέρει νὰ συζητεῖ, δὲν μπορεῖ νὰ συζεῖ καὶ γι’αὐτὸ δὲν γεννᾶ κανένα καλὸ στὸν σύνολο πολιτισμό.
Στὸ νοητὸ μέσο, αὐτῶν τῶν ὑπαρκτῶν ὁρίων Ἀνατολῆς-Δύσης, βρίσκεται ἡ Χώρα μας «…στὰ δυὸ φορώντας τὰ πόδια ποὺ ‘χει, στὸ’να λουστρίνι στ’ἄλλο τσαρούχι».
Θέλω νὰ πῶ·ἄλλος λίγο-ἄλλος πολύ, ὅλοι μας ἀνεξαιρέτως βιώνουμε τὴ δυτικὴ κουλτούρα μὲ ἀνατολίτικα γονίδια. Οἱ σκέψεις μας καὶ οἱ δράσεις μας εἶναι δυτικές, ὅμως, σημαντικὸ μέρος τοῦ λαοῦ μας, καθημερινά, ταυτίζεται συναισθηματικὰ μὲ τὰ τουρκικὰ τηλεοπτικὰ σήριαλς.
Οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες καμαρώνουν ποὺ τὰ Εὐαγγέλια εἶναι γραμμένα στὴ γλώσσα μας, δὲν τὰ διαβάζουν, ὅμως! Ἡ γνώση ποὺ ἔχουν πολλοὶ συμπατριῶτες μας γιὰ τὴν Ἁγία Γραφή, ἀρχίζει καὶ τελειώνει στὶς χολλυγουντιανὲς ταινίες τῆς Μεγ. Ἑβδομάδος. Οἱ χριστιανοί μας θὰ μποροῦσαν νὰ ὁρκιστοῦν κιόλας ὅτι οἱ Πρωτόπλαστοι στὸν Παράδεισο ἔφαγαν μῆλο, ὅτι τὰ Εὐαγγέλια εἶναι 12, ὅτι ὁ Ἄγγελος ἔδωσε στὴν Παρθένο κρῖνο καὶ ὅτι ἡ Μαρία Μαγδαληνὴ ἦταν πόρνη. Τὸ μόνο «ἁγιογραφικὸ» χωρίο ποὺ διανθίζει τὶς συζητήσεις τῶν πλείστων Ἑλλήνων εἶναι τὸ «πίστευε καὶ μὴ ἐρεύνα», ποὺ δὲν ὑπάρχει πουθενὰ στὴν Γραφή. Ἕνα μεγάλο τμῆμα τοῦ λαοῦ μας δὲν λειτουργεῖται τὶς Κυριακές, δὲν μετέχει στὰ Μυστήρια, βαρυέται τὸ κήρυγμα, θέλει νὰ ἔχει καλοὺς ἱερεῖς, ὄχι ὅμως νὰ γίνουν τὰ παιδιά του, καὶ κάθε φορὰ ποὺ θέλει νά’χει λόγο στὰ ἐκκλησιστικά, διακηρύσσει «…κι ἐμεῖς εἴμαστε Ἐκκλησία»! Στὸ τέλος ὅλοι ἐπαναπαύονται μὲ τὸ νὰ θεωροῦν Ἐκκλησία μόνο τὴν Ἱεραρχία τῶν Ἐπισκόπων καὶ ἐναποθέτουν σ’αὐτὴν τὶς ὑποχρεώσεις τους. Ναί, χωρὶς ἱερὸ Κλῆρο δὲν ὑπάρχει Ἐκ-κλησία, ἀλλὰ καὶ μόνο ὁ Κλῆρος δὲν εἶναι Ἐκκλησία.
Ἀπόρροια αὐτῆς τῆς δίνης εἶναι ἡ ἀνερμάτιστη ἄποψη περὶ Ἐκκλησίας ποὺ ἔχουν οἱ πολιτικοί μας, οἱ ὁποῖοι συναντοῦν τὸ λαό μας στοὺς ἑσπερινούς καὶ στὶς λιτανείες, ἀλλὰ ὅταν νομοθετοῦν στὸ Κοινοβούλιο ψηφίζουν ἀντιεκκλησιαστικά. Χριστιανοί μας εἶναι κι αὐτοί, βαφτισμένοι ἀπὸ τὰ χέρια μας, ζοῦν τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση στὶς οἰκογένειές τους, ὅμως, δὲν τὴν διακρίνουν στὴν ψυχοσύνθεση τῶν ψηφοφόρων τους οὔτε τολμοῦν νὰ τὴν προασπιστοῦν σὲ διεθνῆ φόρα.
Μιλοῦν γιὰ χωρισμὸ Ἐκκλησίας-Πολιτείας χωρὶς νὰ ξέρουν τί θὰ σημάνει αὐτὸς ὁ χωρισμός. Βεβαίως χρειάζεται νὰ ἐπανα-προσδιορίσουμε τὸ ρόλο μας μέσα στὴν ἑλληνικὴ κοινωνία, ὅμως, ὄχι μὲ τὴν ἀρνητικὴ προμετωπίδα ἑνὸς χωρισμοῦ. Ἀκόμα· οἱ πολιτικοί μας ἀναγνωρίζουν τὴν χρησιμότητα τῆς Ἐκκλησίας στὸν τομέα τῆς φιλανθρωπίας, παραγνωρίζουν ὅμως τὸ γεγονός, ὅτι ἡ φιλανθρωπία γιὰ μᾶς δὲν εἶναι σκοπός, εἶναι καρπὸς τῆς πνευματικῆς ἐργασίας μας πάνω στὸ εὐαγγελικὸ κήρυγμα.
Περίεργο εἶναι ποὺ κι ἐμεῖς οἱ ἴδιοι, ὅταν θέλουμε νὰ ἐπιδείξουμε τὴν ἀναγκαιότητα τῆς ὑπάρξεώς μας, προτάσσουμε τὰ Ἱδρύματά μας ! Λὲς κι ἂν ὑπάρξει ποτὲ στὸν τόπο μας ἄριστη προνοιακὴ κρατικὴ περίθαλψη, τότε ἡ Ἐκκλησία δὲν θὰ ἔχει λόγο ὕπαρξης!
Αὐτός, λοιπόν, εἶναι ὁ δυτικὸς Ἑλληνισμὸς στὴν Πατρίδα μας, σήμερα, ποὺ κατεπειγόντως χρειάζεται τὴν «ἐπίσκεψη» τοῦ ἀπ. Παύλου, ἀπὸ μιὰ νοητὴ Ἀνατολή. Χρειάζεται μιὰ γενναῖα ἐπιστροφὴ τοῦ λαοῦ μας στὶς ρίζες μας ἀφοῦ προηγηθεῖ αὐτο-γνωσία καὶ εἰλικρινὴς ἐκτίμηση τῆς ἰδιοπροσωπίας μας.
Ὅμως, ὁ ἀπόστολος Παῦλος δὲν χρειάζεται νὰ διαβεῖ ξανὰ στὴ Μακεδονία γιὰ νὰ μᾶς βοηθήσει, εἶναι ἐδῶ. Τὰ ἴχνη τῆς διαβάσεώς του παραμένουν βαθειὰ χαραγμένα στὴ Χώρα μας, εἶναι ὅμως σκεπασμένα κάτω ἀπὸ τὴ σκόνη τῆς ἀδιαφορίας μας. Χρειάζεται, λοιπὸν κόπος, χρειάζεται καὶ προσπάθεια.
Στὸ σταυροδρόμι Ἀνατολῆς Δύσεως, ἡ θέση στὸ χάρτη τῆς Ὀρθοδόξου Ἑλλάδος ἤ θὰ εἶναι χρωματισμένος μὲ ἔντονα χρώματα διαχρονικῆς σοβαρότητος, συνέπειας καὶ σταθερότητος ἢ δὲν θὰ εἶναι. Γκρίζα χρώματα καὶ δειλὰ ψελλίσματα δὲν ἔχουν «πέραση» σήμερα. Στὰ διεθνῆ μαρμαρένια ἁλώνια τοῦ πολιτισμοῦ, ἤ καταθέτεις μὲ δυναμισμὸ καὶ αὐτοπεποίθηση ὅ,τι ἔχεις ἤ παραπετιέσαι σὰν τριτο-κοσμικὸς ζήτουλας.
Καὶ ἐμεῖς ἔχουμε νὰ προσφέρουμε πολλά. Ἀρκεῖ νὰ τὰ ξέρουμε καὶ νὰ καμαρώνουμε γι’αὐτά.
Τὸ 1981 ἡ γαλλικὴ Ἐφημερίδα Le Monde ἔγραψε: «Καλωσορίζουμε στὴν Εὐρώπη τὴ Χώρα τῆς Φιλοκαλίας».
Καὶ ὅταν πρὸ 12ετίας γιορτάστηκε τὸ Ἰωβηλαῖο τῶν 2000 χρόνων, ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι λαοὶ προσέβλεπαν μὲ ἐλπίδα στὴν Ἑλλάδα.
Σήμερα ἀπογοητευμένοι μᾶς λυποῦνται. Γιατί; Ἐπειδὴ εἶδαν μιὰ αὐτο-καταστροφικὴ μανία νὰ μᾶς στροβιλίζει καὶ νὰ σαρώνουμε στὸν τόπο μας, ὅσα οἱ ξένοι θαύμαζαν σὲ μᾶς ἐπὶ αἰῶνες. Ἕνας μιμητισμὸς μᾶς τρέλανε, τάχα φιλοπρόοδος, μιὰ ἀναισθησία, ἀδιαφορία καὶ τεμπελιά, «τοῦ πλούτου ἡ ἀχορταγιά, τσῆ δόξας πείνα». Ἔτσι, ρημάξαμε τὴ γλώσσα μας, γκρεμίσαμε αἰώνια σύμβολα, νερώσαμε τὶς ἀξίες μας, εὐτελίσαμε τὶς ἀρχές μας, παραθεωρήσαμε τὶς παραδόσεις μας, τάχα πρὸς χάριν κάποιων μειονοτήτων, ποὺ τώρα διαπιστώνουμε ὅτι κι αὐτὲς δὲν μποροῦμε νὰ τὶς ἀντέξουμε.
Παλαιότερα, κάποιοι στὸν τόπο μας χώρισαν τὴν ἱερωσύνη ἀπὸ τὴ εὐσέβεια. Τώρα πληρώνουν ἀκριβὰ τὸ κόστος.
Πρὶν ἀπὸ καιρό, κάποιοι προσπάθησαν νὰ χωρίσουν τὴν Ἐκ-κλησία ἀπὸ τὸ λαό. Τώρα ἀποξενώθηκαν κι ἀπ’τοὺς δυό. Πρόσφατα, κάποιοι διέσυραν γιὰ σκάνδαλα τὴν Ἐκκλησία στὰ μάτια τῶν ἑλλήνων καὶ παρώτρυναν τὸ λαό μας νὰ ρίξει πέτρες στοὺς παπάδες. Τώρα ὁ λαὸς τοὺς πετάει χειροβομβίδες.
Φτάνουν, ὅμως οἱ διαπιστώσεις, φτάνουν! Τώρα τί γίνεται!
Νὰ τὰ διορθώσουμε ὅλα αὐτά. Στὸ χέρι μας εἶναι. Νὰ στρω-θοῦμε ὅλοι στὴ δουλειά. Νὰ ἐργαστοῦμε, ἀπὸ δῶ καὶ πέρα, τίμια καὶ εὐσυνείδητα. Νὰ φοβόμαστε τὸ Θεὸ καὶ νὰ μὴν χαλᾶμε τὴ συγγένεια ποὺ ἔχουμε μαζύ του. Νὰ σεβαστοῦμε τὸν συνάνθρωπό μας, νὰ τὸν κατανοῦμε καὶ νὰ τὸν ἐξυπη-ρετοῦμε. Νὰ τιμήσουμε τὰ σύμβολά μας καὶ τὶς διαχρονικὲς ἀξίες τῆς φυλῆς μας. Νὰ καλλιεργήσουμε τὶς πανανθρώπινες ἀρετές μας, ποὺ μέχρι τώρα ἔκαναν τὸν πολιτισμό μας σταθμὸ στὴν Παγκόσμια Ἱστορία. Κυρίως ἀπέναντι στὴ νέα γενιά, ὁ λόγος μας καὶ ὁ τρόπος μας, ὀφείλουν νὰ ἀναμορφωθοῦν. Νὰ περιγράψουμε τὴν ὅποια ἐμπειρία μας, μὲ εἰλικρίνεια. Νὰ διδαχθοῦμε ἀπὸ τὰ λάθη μας. Νὰ ἀλλάξουμε, νὰ μετανοήσουμε, νὰ διορθωθοῦμε καὶ νὰ ὀργανωθοῦμε.
Χρειάζεται ἕνα ὑγιὲς πνευματικὸ προσκλητήριο μαθητείας πρὸς ὅλους μας. Χρειάζεται αὐτοπεποίθηση, χρειάζεται πίστη στὸ Χριστό, χρειάζεται ἐμπιστοσύνη στὴν Ἐκκλησία. Ὄχι νὰ μᾶς καταλαμβάνουν κάποια φοβικὰ σύνδρομα, ὄχι νὰ βλέπου-με παντοῦ ἐχθρούς καὶ αἱρετικούς. Τὸ κάνουμε, δυστυχῶς· γι’αὐτὸ ἀναπτύχθηκε πρόσφατα στὸν τόπο μας ἕνας πρωτό-γνωρος, κοσμικὸς καὶ ἐκκλησιαστικὸς φανατισμὸς ἀπέναντι σὲ πραγματικοὺς καὶ φανταστικοὺς ἐχθρούς, τάχα ἐπίδοξους ἐπιβουλεῖς κατὰ τῆς Πατρίδος καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας μας. Ε! ὄχι δά! Κανένας ἂς μὴν αὐτο-αναγορεύεται περισσότερο Ἕλληνας ἤ περισσότερο Ὀρθόδοξος ἀπὸ τοὺς ἄλλους. Ἐπειδὴ ἔτσι μολύνεται καὶ ὁ ἀέρας μὲ τὸν ἑωσφορικὸ τύφο τῆς ἔπαρσης. Σ’αὐτὸν προστίθεται καὶ μιὰ ἀρρωστημένη ἐσχατολογία διανθισμένη μὲ κάθε ἀνόητη καὶ νοσηρὴ προφητολογία. Ὅλα αὐτὰ μᾶς κάνουν κακό, μας διχάζουν, μᾶς κλείνουν στὸν ἑαυτό μας, χαντακώνουν τὸν λύχνο «ὑπὸ τὸν μόδιον», σκλαβώνουν τὴν ἐλευθερία μας, εὐτελίζουν τὴν ὄμορφη πίστη μας καὶ τὴν ὑγιὴ παράδοσή μας.
Ἐμεῖς, πιστεύουμε στὸ Χριστό, μπολιαζόμαστε στὸ σῶμα του, ὁπότε πιστεύουμε καὶ στὸν ἑαυτό μας, δὲν θὰ χαθοῦμε. Ἡ Ἱστορία μᾶς διδάσκει πὼς ὅσες φορὲς ἀνασκουμπωθήκαμε, κάναμε θαύματα. Ὅσες φορὲς παραδεχτήκαμε τὰ λάθη μας, τότε ἐκτιναχτήκαμε σὲ ὕψος ἀρετῆς. Ὅσες φορὲς ἤρθαμε μὲ ταπείνωση στὰ ὅριά μας, τότε κατεβήκαμε ἀπὸ τὰ ξυλοπόδαρα τῶν ψευδαισθήσεων καὶ πλησιάζοντας τὶς ρίζες μας, συνεισφέραμε στὸν πολιτισμό. Ὅσες φορὲς συναναστραφήκαμε ξένους, τούς κερδίσαμε. Ὅταν σεβαστήκαμε πρώην φίλους, ἐκεῖνοι κατάλαβαν τί ἔχασαν.
Νά, λοιπόν, πὼς μποροῦμε νὰ γίνουμε ἐμεῖς, ὁ ἀπόστολος Παῦλος τῆς Εὐρώπης. Τῆς τωρινῆς Εὐρώπης, ποὺ βλέπει τὴν κατάρρευση τῆς οἰκονομικῆς σύγκλησης στὴν ὁποία τόσο ἐπένδυσε, νὰ χρειάζεται ἐναγωνίως σύγκληση πνευματική, εἰδ’ἄλλως τὸ εὐρωπαϊκὸ οἰκοδόμημα θὰ σωριαστεῖ μὲ πάταγο σὲ ἐρείπια.
Νά, λοιπόν, πὼς μᾶς περιμένει ἡ Δύση. Ὄχι σὰν φτωχοὺς συγγενεῖς καὶ ζητιάνους, ἀλλὰ σὰν ἀριστοκράτες. Μᾶς περιμένει μὲ τὰ χέρια γεμᾶτα. Γεμᾶτα Ἑλληνισμὸ καὶ Ὀρθοδοξία. Δηλ. γεμᾶτα ἀρχοντιά! Νὰ δώσουμε, ὄχι τὰ δανεικά, ἀλλὰ προτάσεις ζωῆς, τεχνικὲς γιὰ ἑνότητα, μεθόδους γιὰ διάρκεια·δοκιμασμένες συνταγὲς σὲ μᾶς ἐπὶ χιλιετίες καὶ ἐπιτυχημένες.
Αὐτὴ θὰ εἶναι καὶ ἡ πνευματική -πεῖτε την καὶ πολεμική- ἐξάρτυσή μας ἀπέναντι στὴν ἰσλαμικὴ Ἀνατολή, ποὺ ὅπου νά’ναι, σήμερα-αὔριο, θὰ θελήσει νὰ περάσει ἀπὸ πάνω μας τὸ δρόμο της.
Μιὰ τέτοια Ἑλλάδα, μᾶς χρειάζεται ὁ κόσμος, μᾶς θέλει, μας ἔχει ἀνάγκη.
Τώρα ποὺ ὁ κόσμος ὅλος ψάχνει πολιτιστικὴ ταυτότητα. Ταυτότητα, ὅμως, ὄχι φούμαρα.
Ἴσως, νὰ μοῦ πεῖτε·«ὁ λαός μας δὲν ἀντέχει νὰ ἀκούει τὰ ἀληθινά, ἀλλὰ μόνο τὰ εὐχάριστα»!
Δὲν εἶν’ἔτσι. Καὶ στὸν Παῦλο εἶπαν «ἀκουσόμεθά σου πάλιν…» ὅμως ὁ λόγος εἰπώθηκε, ὁ σπόρος ἔπεσε, τὸ δένδρο βλάστησε, ὁ Ἑλληνισμὸς διασώθηκε σὰν ἀνέβηκε πάνω στὸ ἅρμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν ἑλληνικὴ γλώσσα διετύπωσε τὰ Δόγματά της καὶ μὲ τὴν ἑλληνικὴ σκέψη ἔκτισε τὴ Θεολογία της.
Τελικά, ναί! ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἁλάτι, ποὺ νοστιμίζει τὸ φαγητὸ καὶ πονάει στὴν πληγή. Εἰδ’ἄλλως τὸ ἁλάτι εἶναι ἄχρηστο.
Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος,
Σ’αὐτὸν τὸν ἱστορικὸ καὶ ἀρχοντικὸ Ναὸ τῆς κλεινῆς Καθέδρας σας, ποὺ σήμερα στὴ γιορτή του τιμᾶται ἀπὸ τὴν Ἀρχιεπισκοπικὴ παρουσίας σας καὶ τὴ Συνοδικὴ συλλειτουργία, ἀφοῦ μοῦ δώσατε τὴν τιμὴ νὰ ὁμιλήσω στὸ ποίμνιό σας, νὰ μοῦ ἐπιτρέψετε νὰ κλείσω τὴν ὁμιλία μου, μὲ κείμενο τοῦ γνωστοῦ ἀθέου Ernest Renan ποὺ ἀπευθύνεται προσευχητικὰ στὴν Ἀκρόπολη, ποὺ τότε συμβόλιζε τὴν ὀρθὴ λογική.
Νομίζω ὅτι αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ «καλὴ μοίρα» τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ποὺ μπορεῖ νὰ νικήσει τὴ λογική, μόνο ὅταν θελήσει νὰ συμβαδίσει μὲ τὴν Ὀρθοδόξη Πίστη:
«Θυμᾶσαι;» λέει ὁ Renan στὴν Ἀκρόπολη «θυμᾶσαι τὴν ἡμέρα ἐπὶ ἄρχοντος Διονυσόδωρου, ὅπου ἕνας ἄσχημος, μικρόσωμος Ἰουδαῖος, ποὺ μιλοῦσε τὰ σπαστὰ ἑλληνικὰ τῆς Συρίας, ἦρθε ἐδῶ, διέτρεξε τὰ προπύλαιά σου χωρὶς νὰ σὲ νιώσει, διάβασε τὶς ἐπιγραφές σου μὲ μιὰ λοξὴ ματιὰ καὶ πίστεψε πὼς βρῆκε μέσα στὰ τείχη σου ἕνα βωμὸ ἀφιερωμένο στὸν Ἄγνωστο Θεό; Ε, λοιπόν, ναί! ὁ μικρόσωμος ἐκεῖνος Ἰουδαῖος, τελικά, τὰ κατάφερε, νίκησε!»
(Ὁμιλία του Μητροπολίτη Αλεξανδρουπόλεως Ανθίμου στὸν ἑορτάζοντα ἱ. Ναὸ Ἁγ. Παύλου, Ψαρρῶν, στὴν Συνοδικὴ Θ. Λειτουργία 2012)
