Η μητέρα μου, από παλιά, μου έλεγε πως ο Ιούλης κι ο Νοέμβρης είναι οι μήνες με τις περισσότερες γιορτές.
Φυσικά εννοούσε γιορτές αγίων (όχι «παγκόσμιες ημέρες» κ.τ.λ., δηλ. τις μη θρησκευτικές γιορτές που κατασκεύασε ο δυτικός κόσμος, καθώς απομακρύνθηκε από τις χριστιανικές ρίζες του). Οι γιορτές των αγίων βέβαια – και οι γιορτές του Χριστού και της Παναγίας – είναι κι αυτές παγκόσμιες ημέρες και μάλιστα οι… πιο παγκόσμιες απ’ όλες, γιατί ο Χριστός εκφράζει την παγκόσμια αγάπη και οι άγιοι είναι εκείνοι που εφάρμοσαν αυτή την αγάπη, όπως τη δίδαξε Εκείνος.
Η μητέρα μου, επίσης, εννοούσε τις περισσότερες γνωστές γιορτές, γιατί άγιοι γιορτάζουν κάθε μέρα, όλο το χρόνο. Όμως κάποιοι είναι πιο γνωστοί στο λαό και οι γιορτές τους τιμώνται με πανηγυρικές λειτουργίες το πρωί (όπου όλος ο λαός μαζεύεται στις εκκλησίες και όλοι εύχονται μεταξύ τους) και συχνά με μουσικές και χορούς το βράδυ – παλαιότερα και με μερακλίδικα παρεάκια μέσα στη μέρα.
Οι παλιοί ξέρανε αυτές τις γιορτές. Κάποιοι, αν και ολιγογράμματοι, ξέρανε και το βίο των αγίων. Πηγαίνανε στις λειτουργίες, κάνανε άρτους και πρόσφορα. Μεταλάβαιναν. Μιλούσανε γι’ αυτούς στα παιδιά και τα εγγόνια τους (ακούτε, γιαγιάδες;)… Προς τιμήν τους, για χάρη αυτής της παράδοσης και του μηνύματος πίστης κι αγάπης που μας προσφέρει, ας δούμε ελάχιστες από τις πολλές αυτές γιορτές (υπάρχουν κι άλλες). Αυτά, βεβαίως, δεν είναι μόνο θρησκεία, αλλά και παράδοση και πολιτισμός. Η γνώση τους από μας τους σημερινούς είναι μια αντίσταση στην αλλοτρίωση.
Των αγίων Αναργύρων Ιατρών Κοσμά και Δαμιανού (1 Ιουλίου). Ήταν γιατροί που δεν έπαιρναν αργύρια (λεφτά), γι’ αυτό ονομάζονται έτσι. Οι άγιοι Ανάργυροι συνολικά είναι τουλάχιστον 20 (άντρες και γυναίκες). Υπάρχουν τρία ζεύγη αγίων αδελφών γιατρών με τα ίδια ονόματα, Κοσμάς και Δαμιανός. Το ένα γιορτάζει 1 Ιουλίου, το άλλο 17 Οκτωβρίου και το τρίτο 1 Νοεμβρίου.
Της αγίας Κυριακής (7 Ιουλίου). Ήταν μια κοπέλα 16 χρονών, που συνελήφθη μαζί με τους γονείς της το 282 μ.Χ. επειδή ήταν χριστιανοί. Οι γονείς της βασανίστηκαν και θανατώθηκαν κι εκείνη ανακρίθηκε και οι Ρωμαίοι τη βασάνισαν απάνθρωπα, για να αρνηθεί το Χριστό και να λατρέψει τους αρχαίους θεούς. Όταν φάνηκε πως δεν υποχωρεί, καταδικάστηκε σε αποκεφαλισμό, αλλά πριν της κόψουν το κεφάλι, η αγία ξεψύχησε.
Των αγίων Κηρύκου και Ιουλίτης (15 Ιουλίου). Μια νεαρή μητέρα και το τρίχρονο αγόρι της (ο άγιος Κήρυκος). Εκείνη βασανίστηκε από τους Ρωμαίους για να αρνηθεί το Χριστό και το παιδάκι το πέταξαν στη φωτιά! Μετά από πολλά βασανιστήρια, φόρεσαν στην αγία χαλινάρι και την έσυραν σαν ζώο στον τόπο εκτελέσεων, όπου την αποκεφάλισαν! Πολύ σωστά, κατά τη γνώμη μου, οι χριστιανοί τιμούμε ως άγιο και τον τρίχρονο άγιο Κήρυκο, που πέθανε λόγω της χριστιανικής του ιδιότητας. Όλα τα παιδιά που πεθαίνουν, εξάλλου, έχουν μια αγιότητα – ιδίως αν έχουν βαφτιστεί, δηλαδή ενωθεί με τη θεία χάρη, τότε πολλά από αυτά πιστεύω ότι γίνονται και κανονικοί άγιοι.
Η αγνή ψυχή των παιδιών είναι η πιο κατάλληλη για να μπει μέσα της η θεία χάρη, δηλ. η αγαθή ενέργεια του Θεού. Γι’ αυτό, κατά την πνευματική μας παράδοση, είναι σημαντικό να βαφτίζουμε τα παιδιά μας κι όχι να τα αφήνουμε αβάφτιστα για να «επιλέξουν μόνα τους» αν θέλουν να γίνουν χριστιανοί «όταν θα μεγαλώσουν». Σε όλα τα πράγματα που θεωρούν σημαντικά οι γονείς, κανονίζουν αυτοί για τα παιδιά τους (την υγεία, το σχολείο, τη συμπεριφορά κ.τ.λ.). Η ένωση των παιδιών μας με το Χριστό δεν είναι σημαντική άραγε;
Τη μνήμη των αγίων τιμά ιδιαίτερα η Ικαρία, όπου η πρωτεύουσα ονομάζεται Άγιος Κήρυκος.
Της αγίας Μαρίνας (17 Ιουλίου). 15χρονη χριστιανή κοπέλα, που συνελήφθη από τους Ρωμαίους το 270 μ.Χ. Την υπέβαλαν σε απίστευτα βασανιστήρια, όπως και την αγία Κυριακή (γι’ αυτό και οι δύο είναι μεγαλομάρτυρες). Τελικά την αποκεφάλισαν. Κατά τη φυλάκισή της, είδε το διάβολο με τρομακτική μορφή. Αρχικά πανικοβλήθηκε, αλλά μετά έκανε μια σύντομη προσευχή, άρπαξε ένα σφυρί που υπήρχε στο κελί της (ίσως για όργανο βασανισμού) και τον χτύπησε στο κεφάλι. Γι’ αυτό πολλές φορές ζωγραφίζεται να κρατάει το διάβολο από τα κέρατα.
Υπόψιν ότι στις ορθόδοξες εικόνες ο διάβολος ζωγραφίζεται πολύ μικρός σε μέγεθος. Αυτό θέλει να δηλώσει ότι η δύναμή του είναι μικρή μπροστά στη δύναμη του Χριστού και των αγίων, αλλά και ότι όποιο πλάσμα είναι μακριά απ’ το Θεό, δεν έχει αληθινή ζωή, γιατί ο Θεός είναι η πηγή της (αιώνιας) ζωής. Έτσι ο διάβολος (παρόλο που είναι υπαρκτό πρόσωπο – αποστάτης άγγελος – κι όχι σύμβολο, όπως νομίζουν πολλοί) δεν είναι ακριβώς ζωντανός, αλλά «ζωντανός νεκρός» (πνευματικά νεκρός).
Η αγία Μαρίνα έχει κάνει αμέτρητες εμφανίσεις και θαύματα σε όλες τις εποχές. Πρόσφατο θαύμα της, που έγινε πασίγνωστο, είναι η εμφάνισή της στο χειρουργείο αμερικάνικου νοσοκομείου, όπου υποβαλλόταν σε μεταμόσχευση μυελού των οστών ένα παιδάκι από την Κύπρο (ο Ανδρέας Βασιλείου). Την είδαν όλοι και το περιστατικό, με μαρτυρία της ίδιας της οικογένειας του παιδιού, δημοσιεύτηκε στο Έθνος της 16.7.2006 και μεταδόθηκε σε τηλεοπτικές εκπομπές κ.τ.λ.
Του προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου). Είναι η πιο γνωστή γιορτή αγίου της Παλαιάς Διαθήκης, μαζί με τις γιορτές της αγίας Άννας και του αγ. Ιωάννη του Προδρόμου (και ο Πρόδρομος ανήκει χρονικά στην Παλ. Διαθήκη, γιατί θανατώθηκε πριν την ανάσταση του Χριστού – κι ας ήταν σύγχρονος του Χριστού και ας αναφέρεται η ιστορία του στα βιβλία της Καινής Διαθήκης).
Ο προφήτης Ηλίας έζησε γύρω στο 850 π.Χ. Τότε το βασιλικό ζεύγος του Ισραήλ, Αχαάβ και Ιεζάβελ, είχαν επιβάλει στους Ισραηλίτες τη λατρεία του βαβυλωνιακού θεού Βάαλ (με ανθρωποθυσίες). Ο προφήτης Ηλίας αντιστάθηκε δυναμικά στη λατρεία αυτή, γι’ αυτό και καταδιώχθηκε σκληρά από το βασιλιά και τη βασίλισσα και έζησε ένα διάστημα κρυμμένος στα βουνά. Γι’ αυτό οι εκκλησίες του είναι στις κορυφές και στις ερημιές. Ήταν εξαιρετικά θαυματουργός ακόμη και όταν ζούσε και είναι γνωστό πως, όταν ήταν στην ερημιά, του έφερνε ψωμί ένας κόρακας.
Κατά την Παλαιά Διαθήκη, ο Ηλίας δεν πέθανε, αλλά τον πήρε στον ουρανό ένα πύρινο άρμα, μπροστά στα μάτια του μαθητή του, του προφήτη Ελισσαίου (που γιορτάζει 14 Ιουνίου). Αυτό το βλέπουμε και στις εικόνες του. Επειδή λοιπόν αναφέρεται στην Παλ. Διαθήκη ότι, πριν από το Χριστό, θα έρθει ο Ηλίας να προετοιμάσει τον ερχομό Του, επικρατεί η άποψη ότι ο άγιος Ηλίας φυλάσσεται κάπου ζωντανός από το Θεό και θα επιστρέψει λίγο πριν τη Δευτέρα Παρουσία.
Ίσως μάλιστα είναι ο ένας από τους δύο προφήτες που αναφέρει η Αποκάλυψη, ότι θα ηγηθούν των χριστιανών κατά τα χρόνια του Αντίχριστου, δηλ. του παγκόσμιου αυτοκράτορα που θα ανακηρύξει τον εαυτό του θεό, θα σφραγίσει τους πιστούς του με το 666 και θα κάνει τρομερό διωγμό σε όποιους αρνούνται να τον λατρέψουν. Ο άλλος προφήτης ίσως είναι ο Ενώχ, που έζησε πριν τον Κατακλυσμό και επίσης «ο Θεός τον μετακίνησε σε άγνωστο τόπο», κατά την Παλ. Διαθήκη, όπως και τον Ηλία.
Της αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής (22 Ιουλίου). Σπουδαία αγία της πρώτης Εκκλησίας, μαθήτρια του Χριστού, μυροφόρος και ισαπόστολος. Γράφτηκαν πολλοί μύθοι γι’ αυτήν, όπως ότι ήταν πόρνη που μετανόησε, ότι ήταν εκείνη που άλειψε τα πόδια του Ιησού με μύρο, ακόμη κι ότι… ήταν ερωτευμένη με το Χριστό ή και σύζυγός Του! Αυτά δεν έχουν ερείσματα στις ιστορικές πηγές.
Κατά τα ευαγγέλια, η αγία Μαρία Μαγδαληνή δεν ήταν πόρνη, αλλά δαιμονισμένη, που τη θεράπευσε ο Χριστός, και από τότε έγινε μαθήτριά Του (είχε κι άλλες μαθήτριες, όπως την αγία Φωτεινή, την αγία Ιωάννα, την αγία Μαρία του Κλωπά κ.ά., που τις βλέπουμε ως μυροφόρες κατά το Πάσχα). Μετά την ανάσταση του Χριστού κήρυξε το χριστιανισμό σε πολλά μέρη, μέχρι και τη Ρώμη. Έζησε χρόνια στην Έφεσο, κοντά στον άγιο Ιωάννη τον ευαγγελιστή, και εκεί κοιμήθηκε και ετάφη. Το σώμα της ανακαλύφθηκε άφθαρτο και μεταφέρθηκε τον 9ο αιώνα μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη. Χάθηκε, μάλλον, με την εισβολή των σταυροφόρων στην Κωνσταντινούπολη το 1204 (που ρήμαξαν την Πόλη), αλλά το ένα χέρι της φυλάσσεται στο Άγιο Όρος, στη μονή της Σίμωνος Πέτρας (Πέτρας του αγίου Σίμωνος). Είναι άφθαρτο και, όπως έχω ακούσει, έχει και θερμοκρασία σώματος. Στο Άγιο Όρος την τιμούν πάρα πολύ.
Της αγίας Άννας (25 Ιουλίου). Είναι η κανονική γιορτή της αγίας Άννας (η κοίμησή της), ενώ στις 9 Δεκεμβρίου είναι δευτερεύουσα γιορτή της. Οι άγιοι Ιωακείμ και Άννα είναι οι γονείς της Παναγίας. Την απόχτησαν σε μεγάλη ηλικία, μετά από πολλή προσευχή. Είναι γνωστή η ιστορία τους. Όταν η Παναγία έγινε τριών ετών, οι γονείς της την πήγαν στο Ναό των Ιεροσολύμων και την παρέδωσαν στην προστασία του ιερέα και συγγενή τους αγίου Ζαχαρία, που αργότερα έγινε ο πατέρας του αγ. Ιωάννη του Προδρόμου. Έτσι η Παναγία έμεινε στο ναό μέχρι 15 ετών, όπου έγινε ο Ευαγγελισμός και έμεινε έγκυος στο Χριστό (χωρίς κρίνο – ο κρίνος είναι μύθος, δεν αναφέρεται στο ευαγγέλιο).
Οι γονείς της, που ήταν ηλικιωμένοι όταν γεννήθηκε, δε ζούσαν όταν έγινε ο Ευαγγελισμός. Άρα η αγία Άννα είναι η γιαγιά του Χριστού. Ιωακείμ και Άννα θεωρούνται προστάτες άγιοι των ζευγαριών που δε μπορούν να κάνουν παιδιά. Λείψανο της αγίας υπάρχει στο Άγιο Όρος, στο μικρό μοναστηράκι (σκήτη) που υπάρχει εκεί προς τιμήν της. Ναό της αγίας Άννας έχουμε στα Τρία Μοναστήρια, στη Λούτρα, και φυσικά στα Χάρκια, όπου γίνεται και πανηγύρι πρωινό και βραδινό. Η Αγία Άννα των Χαρκίων είναι μια ιστορική και θαυματουργή εκκλησία – η παλαιά εκκλησία του χωριού. Έχω προσωπική εμπειρία μεγάλου θαύματος της αγίας από τα Χάρκια, της έχω μεγάλη υποχρέωση και προσπαθώ να πηγαίνω στη γιορτή της. Αγαπώ εξάλλου αυτό το χωριό κι έχω και καλούς φίλους εκεί.
Της αγίας Παρασκευής (26 Ιουλίου). Μεγαλομάρτυρας, που βασανίστηκε από τους Ρωμαίους σε μικρή ηλικία, όπως οι αγίες Κυριακή και Μαρίνα. Εξαιρετικά θαυματουργή και προστάτισσα των ματιών, επειδή θεράπευσε τα καμένα μάτια του ηγεμόνα που τη βασάνιζε. Γι’ αυτό ζωγραφίζεται να κρατάει ένα δίσκο με δυο μάτια (οι ορθόδοξες εικόνες δεν είναι «ρεαλιστικές», γι’ αυτό δεν προκαλεί φρίκη αυτή η σκηνή).
Του αγίου Παντελεήμονα (27 Ιουλίου). Ήταν εξαιρετικός γιατρός, πολύ ηθικός και πιστός (ένας από τους 20 αγίους Αναργύρους). Κάποτε ανάστησε ένα νεκρό αγόρι με την προσευχή του. Οι Ρωμαίοι τον έπιασαν και μετά από πολλά βασανιστήρια τον σκότωσαν, μαζί με το δάσκαλό του άγιο Ανάργυρο Ερμόλαο. Εικονίζεται να κρατάει ένα κουτάκι με φάρμακα, όπως όλοι οι άγιοι Ανάργυροι.
Ο άγιος έχει θαύματα και εμφανίσεις σε όλες τις εποχές, μέχρι και σήμερα.
Της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου (28 Ιουλίου). Βυζαντινή αρχοντοπούλα του 9ου αιώνα, που μόνασε στο Χρυσοβάλαντον Όρος της ΚΠολης. Έφτασε σε μέγιστο βαθμό αγιότητας, τόσο που, όταν προσευχόταν, υψωνόταν στον αέρα και λύγισαν τα κυπαρίσσια. Ήταν θαυματουργή ήδη ενώ ζούσε, μιλούσε με αγγέλους και αγίους και βοήθησε πολύ κόσμο (π.χ. έσωσε θανατοποινίτη από την εκτέλεση εμφανιζόμενη στο όνειρο του αυτοκράτορα).
Είναι γνωστή η περίπτωση με τα τρία μήλα που της έφερε ένας ναυτικός, που του τα παρέδωσε γι’ αυτήν, σε όραμα, ο ευαγγελιστής Ιωάννης. Η αγία μοίρασε το ένα μήλο στις μοναχές του μοναστηριού της και από τα άλλα δύο έτρωγε κάθε μέρα ένα κομμάτι, χωρίς να τρώει άλλη τροφή. Μεγάλο προσκύνημά της είναι το μοναστήρι της στη Λυκόβρυση Αττικής (ακολουθεί το παλαιό ημερολόγιο και τη γιορτάζει 10 Αυγούστου).
θ. Ι. Ρηγινιώτης
