ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ: ΕΟΡΤΗ ΔΟΞΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑΣ

          Οι άνθρωποι έχουμε απογυμνώσει τις περισσότερες από τις γιορτές της πίστης μας από το θεολογικό τους περιεχόμενο και παραμένουμε στα σημαίνοντά τους, τις συνήθειες που τις συνοδεύουν. Έτσι γιορτάζουμε χωρίς να νιώθουμε αληθινά τι σημαίνει το περιεχόμενο της γιορτής. Και αν για τα Χριστούγεννα και το Πάσχα οι περισσότεροι υποψιαζόμαστε κάτι από το βαθύτερο νόημα, γιορτές όπως τα Θεοφάνεια μένουν στην μνήμη μας για τον αγιασμό των υδάτων και τα πατροπαράδοτα έθιμα που τον συνοδεύουν, χωρίς να αγγίζουν την καρδιά μας ως προς το θεολογικό τους βάθος. Κατέχουμε ως γνώση το γεγονός της Βάπτισης του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό και της φανέρωσης και των άλλων δύο προσώπων της Αγίας Τριάδος, του Θεού-Πατέρα με την φωνή που ακούστηκε εξ ουρανού και το Άγιο Πνεύμα, το οποίο κατέβη «εν είδει περιστεράς».

Τα Θεοφάνεια όμως δεν είναι μόνο ένα γεγονός γνώσης και νου. Είναι η ευκαιρία να υιοθετήσουμε έναν τρόπο ζωής, ο οποίος ανοίγει τον νου και την καρδιά μας στην κατοίκηση εντός μας της χάριτος του Θεού, που λειτουργεί ως σωτηρία για την ύπαρξή μας. Γιατί τα Θεοφάνεια αποτελούν γιορτή δόξας και φιλανθρωπίας, η οποία μεταμορφώνει την ύπαρξή μας σε κατά Θεόν ύπαρξη. Όπως λέει ο Απόστολος Παύλος «επεφάνη η φιλανθρωπία του Σωτήρος ημών Θεού» και καλούμαστε να αποδεχθούμε «την επιφάνειαν της δόξης του μεγάλου Θεού και σωτήρος ημών Ιησού Χριστού» (Τίτ. 3, 4 και 2, 13)

                Είναι γιορτή δόξας τα Θεοφάνεια, παρότι φαινομενικά ο Χριστός δέχεται να βαπτιστεί στον Ιορδάνη ποταμό από τον Πρόδρομο  σαν να ήταν άνθρωπος αμαρτωλός. Όμως η δόξα του Χριστού δεν ήταν ποτέ η δύναμη, η εξουσία, η επιβολή, αλλά η ταπείνωση. Καταδέχεται ο Δεσπότης να χειροθετηθεί στην κεφαλή από το χέρι του δούλου. Καταδέχεται ο Αναμάρτητος να ακολουθήσει την ίδια διαδικασία με τους αμαρτωλούς. Μόνο που αντί να εξομολογηθεί αμαρτίες που δεν έχει, ζητά από τον Πρόδρομο να αποδεχθεί την υπακοή και την αγάπη Του και να κάνει και σ’ Αυτόν ό,τι έκανε στους άλλους. Εισέρχεται στον Ιορδάνη ο διακονούμενος από τους Αγγέλους όχι για να καθαρισθεί από το νερό του ποταμού, αλλά για να καθαρίσει κάθε ανθρώπινο ρύπο, κάθε αμαρτία ανθρώπινη που ο ποταμός έχει δεχθεί, δείχνοντας την οδό του βαπτίσματος που θα ακολουθούμε στην Εκκλησία. Και δεν είναι μόνος Του ο Χριστός, όπως οι άνθρωποι που συναντούν τον προφήτη που ετοιμάζει την οδό του Κυρίου.

Μαζί με τον Χριστό εμφανίζονται και τα άλλα δύο πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, για να δείξουν ότι στον Ιορδάνη ποταμό ξεκινά ο κόσμος της Βασιλείας του Θεού, και είναι «ευλογημένη αυτή η βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων». Μόνο που στην βασιλεία αυτή δεν υπάρχουν ανώτεροι και κατώτεροι, ισχυροί και αδύναμοι, άρχοντες και αρχόμενοι. Δεν υπάρχει ο θάνατος. Δεν έχουν θέση τα πάθη και το κακό. Υπάρχει μόνο ζωή, όπως αυτή εκφράζεται με την αγάπη, την ταπείνωση, την συγχωρητικότητα. Και εδώ έγκειται η δόξα των Θεοφανείων. Στο ότι μας υπενθυμίζουν ότι στην Βασιλεία του Θεού προϋπόθεση είναι η πίστη. Η αγάπη και η εμπιστοσύνη στο Χριστό. Η οδός της νίκης κατά των παθών. Η επιλογή ενός τρόπου ζωής που θα μας κάνει να βγαίνουμε από το εγώ μας και να προχωρούμε σε μία διαρκή συνάντηση με το Θεό και τον συνάνθρωπο, ως κέντρο και νόημα της ύπαρξής μας. Και αυτός ο δρόμος είναι για όλους δρόμος δόξας και χαράς.Δρόμος αγιότητας και χαράς που τείνει στην τελειότητα και που θα γίνει τέλεια όταν λυθεί και ο τελευταίος δεσμός φθοράς που είναι ο χρόνος. 

                Είναι γιορτή φιλανθρωπίας τα Θεοφάνεια γιατί όλα τα παραπάνω δεν θα ήταν δυνατό να συμβούν εάν δεν είχε ενανθρωπίσει ο Χριστός. Γιατί από μόνοι μας δεν θα μπορούσαμε να πετύχουμε να πορευτούμε στον δρόμο της δόξας, καθώς είχαμε και έχουμε διαστρέψει το νόημα τι αληθινά σημαίνει δόξα. Έχουμε αφήσει κατά μέρος τι σημαίνει σωτηρία, γιατί βλέπουμε τον κόσμο με τα μάτια του παρόντος, δηλαδή μόνο στην προοπτική του χρόνου και όχι της αιωνιότητας. Ακόμη έχουμε λησμονήσει  ότι ελευθερία δεν σημαίνει η δυνατότητα πορείας σύμφωνα με το θέλημά μας, αλλά η ακολούθηση του θελήματος του Θεού που γίνεται αγάπη για όλους. Ότι όλα θέλουν κόπο και εμείς είμαστε έτοιμοι να επιλέξουμε ό,τι και όποιον μας υπόσχεται ευκολία. Με την ενανθρώπισή Του ο Χριστός μας δείχνει ότι  χάρις σ’ Αυτόν τα πάντα αγιάζονται, κι εμείς μαζί Του. Ότι τα πάντα είναι δυνατά στον Επιφανέντα Θεό, αρκεί να Τον θέλουμε ως το κέντρο της ζωής μας και να Τον ακολουθούμε με εμπιστοσύνη. Ότι ο ουρανός συναντά την γη και ξαναδημιουργεί το σύμπαν στην προοπτική της σχέσης και της κοινωνίας με τον Θεό.  Γι’ αυτό και στην ακολουθία του Αγιασμού αναφωνούμε «Μέγας ει Κύριε και θαυμαστά τα έργα Σου και ουδείς λόγος εξαρκέσει προς ύμνον των θαυμασίων Σου».

                Γιορτή σημαίνει εκκλησιασμός. Σημαίνει δίψα για κοινωνία με τον Θεό. Σημαίνει συμφιλίωση με τον ξαναδημιουργημένο εν Χριστώ κόσμο, σημαίνει σεβασμό για ό,τι ο Θεός αγίασε και ευλόγησε, από τον άνθρωπο μέχρι το τελευταίο φυλλαράκι. Και Θεοφάνεια σημαίνει αφορμή για περισσότερη ταπείνωση, υπέρβαση του εγωισμού μας και εναπόθεση της ελπίδας της ζωής μας στον Επιφανέντα Θεό, άνοιγμα της καρδιάς και της ψυχής μας στην «ανακαίνωση» του Αγίου Πνεύματος (Τίτ. 3,5). Στην Εκκλησία ξαναβρίσκουμε τον κόσμο ως Παράδεισο και τα Θεοφάνεια είναι μία ευκαιρία να ζήσουμε όπως εκείνος ο πρώτος άνθρωπος που έβλεπε τα πάντα ωραία στην κτίση. Να ξαναδώσουμε νέο όνομα στα πάντα που μας περιβάλλουν, ακόμη και σε ό,τι και σε όποιους μας θλίβουν, μέσα από την προοπτική της συνάντησης και της κοινωνίας με τον Θεό. Μέσα από την Βασιλεία που ζούμε στην Εκκλησία. Και να αγωνιστούμε και οι άλλοι που δεν βλέπουν τα πράγματα έτσι, να γευτούν  την ευλογία και τον αγιασμό του Θεού.

                Έχουμε ανάγκη από την χάρη του Θεού, για να ζήσει αλλιώς ο κόσμος μας αλλά κι εμείς. Και δεν είναι οπισθοδρόμηση η Βασιλεία που ο Χριστός εγκαινιάζει, αλλά συνεχής ανακαίνιση, φως και αγιασμός και σπουδή της φιλανθρωπίας και της δόξας που Εκείνος μας παρέχει συνεχώς στη ζωή της Εκκλησίας. Ας είναι αυτός ο τρόπος αφορμή για να γνωρίσουμε το βαθύτερο νόημα της μεγάλης εορτής. Για να μπορέσουμε να ζήσουμε και τον χρόνο μας διαφορετικά, πνευματικά, ελεύθερα, εν Χριστώ επιφανέντι.

 Κέρκυρα, 6 Ιανουαρίου 2013 

 π.Θεμιστοκλής Μουρτζανός

Η συνάντηση Ανθρώπου, Νερού και Πνεύματος στον Ιορδάνη ποταμό της ιστορίας.

Τοῦ Πνεύματος τὴν χάριν ἡ Γραφὴ ποτὲ μὲν πῦρ, ποτὲ δὲ ὕδωρ καλεῖ, δεικνῦσα ὅτι οὐκ οὐσίας ἐστὶ ταῦτα παραστατικὰ τὰ ὀνόματα, ἀλλ᾿ ἐνεργείας. Οὐδὲ γὰρ ἐκ διαφόρων συνέστηκεν οὐσιῶν τὸ Πνεῦμα, ἀόρατόν τε καὶ μονοειδὲς ὄν. Τὸ μὲν οὖν ὁ Ἰωάννης δηλεῖ λέγων· «Αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ἁγίῳ καὶ πυρί» (Λκ. γ´, 16), τὸ δὲ ὁ Χριστός, «ποταμοὶ ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ρεύσουσιν ὕδατος ζῶντος. τοῦτο δὲ εἶπε περὶ τοῦ Πνεύματος», φησίν, «οὗ ἔμελλον λαμβάνειν» (Ιω. ζ´, 38-39). Οὕτω καὶ τῇ γυναικὶ διαλεγόμενος, ὕδωρ καλεῖ τὸ Πνεῦμα· «Ὃς γὰρ ἂν πίῃ ἐκ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, οὐ μὴ διψήσει εἰς τὸν αἰῶνα» (Ιω. δ´, 14). Οὕτω δὲ τὸ Πνεῦμα καλεῖ, διὰ μὲν τῆς τοῦ πυρὸς προσηγορίας τὸ διεγηγερμένον καὶ θερμὸν τῆς χάριτος καὶ δαπανητικὸν ἁμαρτημάτων αἰνιττόμενος, διὰ μὲν τῆς τοῦ ὕδατος τόν τε καθαρμὸν ἐξ αὐτοῦ καὶ τὴν πολὺν παραψυχὴν ταῖς ὑποδεχομέναις αὐτὸ διανοίαις ἐμφῆναι. Εἰκότως. Ὥσπερ γάρ τινα παράδεισον παντοίοις δένδροις κομῶντα καρποφόροις τε καὶ ἀειθαλέσιν, οὕτω τὴν πρόθυμον κατασκευάζει ψυχήν, οὔτε ἀθυμίας, οὔτε σατανικῆς συγχωροῦσα ἐπιβουλῆς αἰσθέσθαι, ἅτε ῥᾳδίως σβεννῦσα τοῦ Πονηροῦ πάντα τὰ πεπυρωμένα βέλη.

Ἡ Χάρις τοῦ Πνεύματος Πῦρ καὶ Ὕδωρ

ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ:
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΟΜΙΛΙΑ ΛΒ´ ΣΤΟ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ (Ιω, δ´ 13-20)

Στη μετανεωτερική εποχή που πορευόμαστε και ανεξάρτητα από το πώς τοποθετείται κανείς στα κοινωνικά ζητήματα «εφ’ όλης της ύλης», δεν μπορεί παρά να δεχτεί ότι o πολιτισμός, τα κοινωνικά ζητήματα και οι οικολογικές καταστροφές συνδέονται πια άρρηκτα σε ένα ενιαίο και παγκόσμιο πρόβλημα. Θα τολμούσα να ισχυριστώ πως τρία υγρά της ανθρώπινης βιολογικής ζωής συμπλέκουν άρρηκτα τον συνεκτικό ιστό πολλαπλής ενότητας και των τριών ζητημάτων, πραγματικά και συμβολικά.

Πρόκειται για τον ιδρώτα, τα δάκρυα και το αίμα[i] Ο πολιτισμός χωρίς τον ιδρώτα των δημιουργών δεν παράγεται, τα κοινωνικά ζητήματα δεν επιλύονται χωρίς το αίμα των αδικουμένων, η οικολογική διάρρηξη των οικοσυστημάτων δεν πρόκειται να αντιστραφεί, εάν τα δάκρυά μας για το σημερινό παγκόσμιο υπόδειγμα δεν συγκινήσουν και σχίσουν κατάβαθα τις καρδιές μας. 

Ι. Το νερό

Το νερό είναι όμως το βασικό συστατικό ιδρώτα, αίματος και δακρύων, όπως και της ζώσας ύλης. Δεν είναι τυχαίο πως όλοι οι πολιτισμοί κτίζονται κυρίως στις ευρύτερες όχθες των ποταμών και κατ’ επέκταση των λιμνών και θαλασσών. Ούτε είναι τυχαίο πως τόσο η δημιουργική αντίληψη, όσο και η εξελικτική έχουν ως βάση της ζωής το νερό[ii] . Για νερό ψάχνουμε στον Άρη και τους κοντινούς μας πλανήτες για να ξεκινήσει η πιθανότητα διαστημικών εποικισμών.

Το νερό, πρώτο απ’ όλες τις χημικές ουσίες, έλαβε σ’ όλους τους πολιτισμούς, όπως είναι αναμενόμενο, ιδιαίτερη και πολλαπλή αξία, τουλάχιστον όση ο ήλιος, ο αέρας και η στεριά (γη)[iii]. Και η αξία αυτή αναφέρεται τόσο στη κυοφορία, εξέλιξη και διαιώνιση της βιολογικής, όσο και της πνευματικής – πολιτισμικής Ζωής. Ήταν δυνατόν επομένως να μη προσλάβει ιδιαίτερο περιεχόμενο και στην χριστιανική εκκλησιολογία; Όχι βέβαια![iv]

Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε βάσιμα πως όλο το μυστήριο της θείας οικονομίας ξεκινά από ένα ιστορικό τριπλό ραντεβού: Το ανθρώπινο πρόσωπο μέσα στο νερό που ρέει αφήνει στο ενεργό παρόν τα λύματα των αστοχιών της ζωής του παρελθόντος, ώστε να υποδεχτεί τη ροή των άκτιστων ενεργειών του πανταχού παρόντος θείου Πνεύματος.

ΙΙ. Το νερό στον Ισραήλ

Ήδη στην προϊστορία και ιστορία του Ισραήλ καταγράφεται με πολλαπλά σύμβολα ο ρόλος και ο ενεργός συμβολισμός του νερού. Σημειώνω πέντε κομβικά σημεία, με «προφητικές» διαστάσεις του νερού για την Καινή Ιστορία. Διαστάσεις που παίζουν τόσο με τη ζωή, όσο και με το θάνατο.

α) Στην Γένεση (α΄ 2) καταγράφεται η αρχή της βιολογικής ζωής δια της συζυγίας των ακτίστων δημιουργικών ενεργειών του αγίου Πνεύματος, που «επεφέρετο επί του ύδατος», με το κτιστό νερό. Η δημιουργία και η εξέλιξη της συμπαντικής κτιστής ζωής συμπλέκονται από την αφετηρία σε μια πορεία, ώστε να επιτευχθεί τελικά «η αντίδοση των ιδιωμάτων»[v]κτιστού και ακτίστου στο πρόσωπο του Νέου Αδάμ, «εν δυο φύσεσιν ασυγχύτως, ατρέπτως, αδιαιρέτως, αχωρίστως»[vi] και από εκεί σε κάθε Αδάμ (άνθρωπο).

β) Στην Γένεση (στ΄- θ΄) επίσης αναφέρεται ο κατακλυσμός, που έγινε με κέντρο τη Μεσοποταμία[vii], κοιτίδα του πρώτου παραδείσου και οδήγησε στο βυθό και το θάνατο όλο μεν το διαταραγμένο ανθρωπογενές μετα-αδαμιαίο «οικοσύστημα» που αυτονομήθηκε από τις άκτιστες ενέργειες του Θεού, αλλά το μικρό δε «οικοσύστημα Νώε», μέσω της κιβωτού, διασώθηκε, βαπτιζόμενο στην πλημμύρα. Εκεί το περιστέρι και το ουράνια τόξο ήταν τα σύμβολα των Θεοφανείων, που σημάδεψαν τη νέα αφετηρία - ανάσταση της ζωής των απογόνων του Αδάμ στην περιοχή.

γ) Καταγράφεται στην Έξοδο (ιδ΄, 21-31) η διπλή οπισθοχώρηση - διάνοιξη της Ερυθράς θάλασσας, η οποία βεβαίως έχει σχήμα ποταμού, ώστε να διέλθει το σώμα του διωκόμενου Ισραήλ, από την όχθη της επώδυνης δουλείας (Αίγυπτος) προς την όχθη της μαχητικής ελευθερίας (έρημος Σινά, κ. ε.). Οι διώκτες σκεπάστηκαν από τα νερά που επέστρεψαν, ενώ ο Μωυσής με τους Ισραηλίτες πέρασαν. Παρά την σύνδεση του γεγονότος με μεγάλα γεωλογικά φαινόμενα, όπως η έκρηξη του Ηφαιστείου της Θήρας[viii] περί το 1500 π. χ. περίπου, τόσο η ιστορική, αλλά κυρίως η συμβολική - προφητική[ix] διάσταση παραμένει κεντρικό γεγονός στην χριστιανική εκκλησιολογία[x].

δ) Η ανάβλυση νερού από την πέτρα που χτύπησε ο Μωυσής με το ίδιο ραβδί που χτύπησε την Ερυθρά θάλασσα (Έξοδος, κεφ. Ιζ΄, 1-7) αποτέλεσε βέβαια ένα από τα πολλά θαυμαστά σημεία κατά την έξοδο από την Αίγυπτο. Ανεξάρτητα από το ότι παρόμοιες συσχετίσεις νερού και πέτρας αναφέρονται σε προϊστορικές παραδόσεις[xi], το γεγονός αυτό αποτέλεσε ένα ακόμα ειδικό σημείο συμβολισμού για τον Απ. Παύλο: «…Οι πατέρες ημών πάντες υπό νεφέλην ήσαν, και πάντες δια θαλάσσης διήλθον, και πάντες εις τον Μωυσήν εβαπτίσαντο εν τη νεφέλη και εν τη θαλάσση, και πάντες το αυτό πόμα πνευματικόν έπιον. Έπινον γαρ εκ πνευματικής ακολουθούσης πέτρας, η δε πέτρα ην ο Χριστός…»[xii].

Ο δε άγ. Επιφάνιος Κύπρου, παίρνοντας αφορμή, συσχετίζει νερό και αίμα: «… Εκεί με το ραβδί η πέτρα δέχεται κτύπημα. εδώ η Πέτρα, ο Χριστός δέχεται τρύπημα στην πλευρά. Εκεί βγαίνει απ’ την πέτρα νερό. Εδώ Αίμα και νερό πηγάζει απ’ τη ζωοποιό πλευρά…»[xiii]! Αντίθετα δηλαδή από την Αίγυπτο, όπου είχαμε μεταστροφή των υδάτων του Νείλου σε αίμα[xiv]. Είχαμε συγκεκριμένα αιματηρή καταστροφή των ψαριών και επομένως τόσο έλλειψη τροφής, όσο και πόσιμου νερού, που ισοδυναμούν με θάνατο.

ε) Η διέλευση του Ισραήλ υπό την ηγεσία του Ιησού του Ναυή περί το 1225 π. Χ.[xv] (Ιησούς του Ναυή, κεφ. Γ΄[xvi]) από την ανατολική όχθη του Ιορδάνη προς τη δυτική, αφού «ο Ιορδάνης εστράφη εις το οπίσω». Ουσιαστικά πρόκειται για ένα νέο πέρασμα του λαού του Θεού προς τη Γη της Επαγγελίας, που επαναλαμβάνει το συμβολισμό του περάσματος της Ερυθράς θάλασσας. Εξάλλου από το διαβατό αυτό πέρασμα (πόρο) Βηθαβαρά (= διάβαση), βάπτιζε το «βάπτισμα μετανοίας» ο Ιωάννης βαπτιστής. Σήμερα οι προσκυνητές που βαπτίζονται στο διαβατό πόρο Μοχαντέτ Χατζλέ λέγονται χατζήδες, εκ του «χατζή», προθέματος πλέον του επιθέτου τους.

ΙΙΙ. Η εκκλησιολογία Ιορδάνη, νερού και αίματος 

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος σημειώνει: «Του (αγίου) Πνεύματος την χάρη η Γραφή άλλοτε πυρ και άλλοτε νερό την ονομάζει… «Ποτάμια από ζωντανό νερό θα ρεύσουν από την κοιλιά του. Αυτό το είπε περί του (αγίου) Πνεύματος» λέει (ο ευαγγελιστής Ιωάννης) «που επρόκειτο να λάβουν». Έτσι και όταν ομιλούσε με την (Σαμαρείτιδα) γυναίκα, νερό ονομάζει το (άγιο) Πνεύμα: «Όποιος πιεί από το νερό, το οποίο εγώ θα δώσω σ’ αυτόν, δεν θα διψάσει ποτέ». Έτσι … με την ονομασία του νερού για να δώσει έμφαση στον καθαρισμό απ’ αυτό και στην πολύ μεγάλη αναψυχή στις διάνοιες που το υποδέχονται…»[xvii].

Κατά τη Ορθόδοξη θεολογία η είσοδος, έστω για πολύ λίγο χρόνο, του Ιησού στα ήρεμα νερά του Ιορδάνη ποταμού, έδωσε την ευ-καιρία για πλήρη Θεοφάνεια. Στα ευαγγέλια, με τις διαφορετικές οπτικές[xviii] των ευαγγελιστών έχομε:

α) την Θεοφάνεια, δια μόνης της φωνής, του Πατέρα που υπογράφει για τον Υιό Λόγο,

β) την Επιφάνεια της Αλήθειας για τον Υιό Λόγο δια του Αγίου Πνεύματος μέσω της εικόνας (εν είδει του ακέραιου από «ακαθαρσίες») περιστεριού και

γ) την Διαφάνεια στα ανθρώπινα μάτια του «μεγίστου των προφητών» Ιωάννη (Βαπτιστή) της θεϊκής καθαρότητας του Ιησού - Υιού Λόγου, που επιβεβαιώνει ο κατεξοχήν βαπτιστής Ιωάννης, αφού δεν αποδέχεται εξομολόγηση αστοχιών (αμαρτιών) του Ιησού.

Θα μπορούσαμε στο σημείο αυτό να αντιστοιχήσουμε τα θεϊκά, αλλά ατελή σημεία με το νερό του ιστορικού Ισραήλ με τον μικρό αγιασμό που τελείται από την Εκκλησία στην αφετηρία κάθε ανθρώπινης προσπάθειας, ανεξάρτητα από την τελική της έκβαση. Η Βάπτιση όμως του Ιησού, όπου έχουμε την πλήρη Επιφάνεια της Τριάδος, μπορεί να αντιστοιχηθεί μόνο με το Μεγάλο Αγιασμό, που τελείται μόνο μία φορά το έτος, μετά την Εσπερινή Θεία Λειτουργία της παραμονής και επαναλαμβάνεται και την ημέρα των Θεοφανείων. Και παρά το γεγονός ότι η πόση αυτού του αγιασμού προϋποθέτει ειδική προετοιμασία, είναι όμως κατώτερη της Θείας Κοινωνίας[xix].

Ας προσέξουμε, στο σημείο αυτό, πως ο κατεξοχήν θεολόγος και ευαγγελιστής Ιωάννης - που αρχίζει το ευαγγέλιό του όχι με τη Γέννηση του Ιησού – Ενανθρώπιση του Υιού Λόγου όπως οι τρεις συνοπτικοί ευαγγελιστές, αλλά με τη Βάπτιση στον Ιορδάνη - τοποθετεί το ζήτημα σε όλες του τις διαστάσεις. Τονίζει δηλαδή μια βασική εκκλησιολογική αρχή, δηλαδή την άμεση σύνδεση των Θεοφανείων με τη Σταύρωση και επομένως του νερού του Ιορδάνη με το αίμα του Ιησού: «Τις είναι ο νικών τον κόσμον ειμή ο πιστεύων ότι ο Ιησούς είναι ο Υιός του Θεού; Ούτός εστίν ο ελθών δι’ ύδατος και αίματος, Ιησούς Χριστός. Ουκ εν τω ύδατι μόνον, αλλά εν τω ύδατι και τω αίματι. Και το Πνεύμα εστί το μαρτυρούν, ότι το Πνεύμα εστίν η αλήθεια».[xx]

 

Η σύνδεση αυτή έχει τεράστια σημασία διότι συνδέει την ανθρωπότητα, που συμβολίζεται από τον ρέοντα Ιορδάνη και το ρέον (νερό και) αίμα του σταυρωμένου Ιησού. Εκεί έχουμε την πλήρη ολοκλήρωση και τη δικαίωση της Ανάστασης, αφού στη Γεθσημανή είχε χυθεί ιδρώτας πριν επέλθει νικηφόρο το μυστήριο του Σταυρού εκ μέρους Του και δάκρυα για την αθλιότητα της σταύρωσης εκ μέρους των σταυρωτών.

Ανακεφαλαιώνω με επισημάνσεις από ένα πανηγυρικό των Θεοφανείων: «Ο Ιορδάνης ποταμός γίνεται ο τύπος ολόκληρης της ανθρωπότητας. Οι δύο πηγές του, Ιόρ και Δαν, απεικονίζουν τον Αδάμ και την Εύα. Καταλήγει στην Νεκρά θάλασσα, όπως κάθε άνθρωπος δια της αμαρτίας φθάνει στον θάνατο. Μέσα στον Ιορδάνη εισέρχεται και βαπτίζεται ο Χριστός. Τότε η «θάλασσα είδε και έφυγεν, ο Ιορδάνης εστράφη εις τα οπίσω» (Ψαλμ. 114, 3). Ο Λόγος του Θεού, εισέρχεται στην ανθρώπινη ιστορία, βαπτίζεται στον Ιορδάνη ποταμό και γυρίζει την πορεία της προς τα πίσω, στις πηγές της, όπου υπάρχει η αθανασία και η αιωνιότητα. Μακρυά από την αλμυρή ζωή της φθοράς, εκεί όπου δεν υπάρχει πόνος, λύπη και στεναγμός, όπου είναι η Βασιλεία του Θεού…».[xxi]

V. Η δική μας επιστροφή ως μικρός επίλογος

Η επιστροφή προς τις πηγές της ανθρώπινης ιστορίας δεν είναι επιστροφή μόνο στην όποια αθωότητα της πρωτόγονης ζωής. Αποτελεί και επιστροφή στην πρόσκαιρη και ατέλεστη αθωότητα του γήινου Παραδείσου που απέτυχε την πρώτη φορά.

Μια όμορφη εικόνα επιστροφής αποτελούν τα οπτικά βυθίσματα των σύγχρονων αστροφυσικών με προχωρημένης τεχνολογίας τηλεσκόπια,[xxii] βυθίζονται στο παρελθόν του σύμπαντος και βλέπουν λίγο μετά την «Μεγάλη Έκρηξη». Ουσιαστικά «η επιστροφή προς τα οπίσω» συχνά είναι η όντως πρό-οδος, αφού αναπροσαρμόζεται η πορεία προς την αθωότητα του Παραδείσου με μια εσχατολογία που αποτελεί στην πραγματικότητα είσοδο στο παρόν της Ιστορίας.

Βυθιζόμενοι στο Ιορδάνη της ανθρώπινης ιστορίας και περιπέτειας (δια του πλήρους ορθοδόξου βαπτίσματος[xxiii]), αίροντες το δικό μας σταυρό (που ακολουθεί τη μετά τη βύθιση στον πανανθρώπινο Ιορδάνη), αλλά και λουόμενοι στο αίμα της Θ. Ευχαριστίας, πλημμυρίζουμε από τα ποτάμια του Ζώντος Ύδατος, δηλαδή των ακτίστων δωρεών[xxiv] του Πνεύματος.

Έτσι, και μόνο έτσι, το σώμα της Εκκλησίας καθίσταται δυναμικά το κέντρο της τριπλής συνάντησης φύσης (ύδατα-Ιορδάνης), ανθρωπότητας και κοινωνίας (Βάπτιση και Ευχαριστία) και Πνεύματος (Θεοφάνεια της Αγ.. Τριάδας). Με τη συνάντηση αυτή, που γίνεται αισθητή με το ορθόδοξο Βάπτισμα[xxv], η ανθρωπότητα δεν είναι έρμαιη στη καταστροφική μανία των «πολιτικών θανάτων» στις κοσμικές παλίρροιες της ιστορίας. Μπορεί να ακολουθεί τον όντως Ορθό Λόγο μέσω της Νέας Κιβωτού των αγίων[xxvi], που αρμενίζει μεν στα ύδατα της ιστορικής θεσμικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, αλλά μπορεί να φτάσει σε οποιοδήποτε Αραράτ. Σ’ αυτήν μπορούμε να εισερχόμαστε σε κάθε φάση «πλημμυρίδας» και να κάνουμε τις εξόδους μας σε κάθε φάση «άμπωτης» , είτε ξεχωριστά ως προσωπικά υποκείμενα, είτε ως συλλογικά. 

  Ο Παναγιώτης Α. Μπούρδαλας είναι καθηγητής φυσικής και πτ. θεολογίας.

Οβρυά Αχαΐας, 14-11-2009

Σημείωση: Πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό του «Παγκόσμιου Ελληνισμού» «5+1», τ. 46, Χειμώνας 2009-2010.

Στο ανθρώπινο σώμα το νερό περιέχεται σε ποσότητα 70% και στο αίμα 90%.

[ii] Το νερό μόνο στο πλανήτη «γη» – ακόμα - «απαντάται και στις τρεις μορφές: στερεή (πάγος, χιόνι), υγρή (νερό πηγών, ποταμών, θαλασσών) και αέρια ( υδρατμοί στην ατμόσφαιρα). Επίσης, το νερό υπάρχει σ' όλους τους ζωντανούς (ζωικούς και φυτικούς) οργανισμούς. Στις τροφές υπάρχει σε μεγάλο ποσοστό. Το γάλα π.χ. περιέχει 87%, οι πατάτες 78%, τα αβγά 74%, τα λαχανικά και τα φρούτα μέχρι 93% νερό. Στο ανθρώπινο σώμα το νερό περιέχεται σε ποσότητα 70% και στο αίμα 90%. Μερικές φορές προσκολλάται σε διάφορες χημικές ουσίες και σχηματίζει μ' αυτές ένυδρες ενώσεις, συνήθως κρυσταλλικές…Άλλοτε πάλι το νερό ενώνεται σταθερά με τα μόρια των χημικών ενώσεων και σχηματίζεται νέα χημική ένωση…».

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B5%CF%81%CF%8C


[iii] Τέσσερα στοιχεία, Βικιπαίδεια: Σύμφωνα με την θεωρεία των τεσσάρων στοιχείων όλα τα υπάρχοντα συντάσσονται από άλλα, βασικά στοιχεία, τα εξής τέσσερα: τη φωτιά, το νερό, τον αέρα και την γη.

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%AD%CF%83%CF%83%CE%B5%CF%81%CE%B1_%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%B1


[iv] Οσίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, «Έκδοσις Ακριβής Ορθοδόξου Πίστεως», ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 23. Περί υδάτων: «Και το νερό, επίσης, είναι ένα από τα τέσσερα στοιχεία, το πιο ωραίο δημιούργημα του Θεού. Το νερό είναι στοιχείο υγρό και ψυχρό, βαρύ και με ροπή προς τα κάτω, που εύκολα χύνεται. Αυτό υπενθυμίζει η Αγία Γραφή όταν λέει: «Υπήρχε σκοτάδι πάνω από την άβυσσο και το Πνεύμα του Θεού βρισκόταν πάνω από τα νερά». Η άβυσσος δεν είναι τίποτε άλλο παρά τα πολλά νερά, που το τέλος τους είναι ασύλληπτο για τον άνθρωπο…

Ο Ωκεανός, λοιπόν, είναι σαν ποταμός που περικυκλώνει όλη τη γη· γι’ αυτόν, όπως νομίζω, είπε η Αγία Γραφή, ότι «ένα ποτάμι πηγάζει από τον Παράδεισο» το οποίο έχει πόσιμο και γλυκό νερό…

Γι’ αυτό όλη η ξηρά είναι διάτρητη και έχει υπόγεια νερά σαν φλέβες, μέσα από τις οποίες παίρνει τα θαλάσσια νερά και αναβλύζει τις πηγές. Και το νερό των πηγών είναι ανάλογο με την ποιότητα της γης…

Πρώτα στο νερό, λοιπόν, έδωσε εντολή ο Θεός να βγάλει ζωντανούς οργανισμούς, επειδή επρόκειτο ν’ ανακαινίσει τον άνθρωπο με το νερό και με το Άγιο Πνεύμα, το οποίο στην αρχή της δημιουργίας κινούνταν πάνω από τα νερά… Το νερό μάλιστα είναι το πιο ωραίο στοιχείο της φύσεως και πολύ χρήσιμο· καθαρίζει, όχι μόνον τη σωματική βρωμιά, αλλά και την ψυχική, εφόσον δεχθεί τη χάρη του Αγίου Πνεύματος…»,

http://www.phys.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/paterikon/iwannhs_damaskhnos_ekdosis_akribhs.htm


[v] Νίκ. Ματσούκα, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β, σελ. 280 κλπ., Θεσσαλονίκη 1988.


[vi] Δόγμα της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου στη Χαλκηδόνα Κωνσταντινουπόλεως το 451, ταυτόχρονα ενάντια σε μονοφυσιτικές και νεστοριανικές αποκλίσεις,http://el.orthodoxwiki.org/%CE%94%CE%84_%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%A3%CF%8D%CE%BD%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82


[vii] Η τοπικότητα στην Μεσοποταμία του κατακλυσμού επί Νώε θεωρείται πια σήμερα ως η μόνη ορθή:http://www.oodegr.com/oode/genesis/katak1.htm


[viii] Το θαύμα της διαβάσεως της Ερυθράς Θαλάσσης και η μινωική έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, Αθαν. Ι. Δεληκωστοπούλου Καθηγητού Πανεπιστημίου,

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ" ΣΕΠΤ.2007,

http://www.egolpio.com/SCIENCE&FAITH/santorini_redsea.htm


[ix] α) Ψαλ. 113,3: «Η θάλασσα είδε και έφυγεν, ο Ιορδάνης εστράφη εις τα Οπίσω», δηλαδή «Η Ερυθρά Θαλασσα είδε τον ισραηλιτικό λαό και υποχώρησε, αφού σχίστηκε στα δυο. Ο Ιορδάνης ποταμός ανέκοψε το ρεύμα του και εστράφη εις τα οπίσω - για να δώσει δίοδο στους Ισραηλίτες επί Ιησού του Ναυή.)

β) Ψαλ. 113,5: «Τί σοί έστι, θάλασσα, ότι έφυγες, και σύ, Ιορδάνη, ότι εστράφης εις τα Οπίσω;», δηλ. «Τι σου συνέβη, ω (ερυθρά) θάλασσα, που σχίστηκες στα δύο και υποχώρησες, και συ, Ιορδάνη, που ανέκοψες τη ροή σου προς τη θάλασσα, και γύρισες προς τα πίσω;).


[x] Προτυπώσεις της Βάπτισης του Χριστού και φυσικά του Ορθοδόξου Βαπτίσματος:

«Βυθού ανεκάλυψε πυθμένα, και δια ξηράς οικείους έλκει, εν αυτώ κατακαλύψας αντιπάλους, ο κραταιός, εν πολέμοις Κύριος. Ότι δεδόξασται.» (Ωδή ά, ο ειρμός, Καταβασίες των Φώτων, προτυπώσεις της του Χριστού Βαπτίσεως). Επίσης:

«Στίβει θαλάσσης, κυματούμενον σάλον, Ήπειρον αύθις, Ισραήλ δεδειγμένον. Μέλας δε πόντος, τριστάτας Αιγυπτίων, Έκρυψεν άρδην, υδατόστρωτος τάφος, Ρώμη κραταιά, δεξιάς του Δεσπότου» (Κανόνας Ιαμβικός, Ωδή ά, ο ειρμός, Καταβασίες των Φώτων).


[xi] Ελληνικό παράδειγμα ο Πήγασος, που «… ήταν το φτερωτό άλογο της Ελληνικής Μυθολογίας, για τον οποίο, αν και ο Όμηρος δεν τον αναφέρει, υπάρχουν οι ακόλουθες παραδόσεις: …

4. Η συσχέτιση του Πήγασου με τις Μούσες οφείλεται στη ακόλουθη παράδοση: Όταν οι Μούσες διαγωνίζονταν κάποτε στο τραγούδι με τις κόρες του Πιέρου, στον ποταμό Ελικώνα, μόλις άρχισαν το τραγούδι οι Πιέριες κόρες όλα είχαν σκοτεινιάσει. Αμέσως μετά, όταν ήλθε η σειρά των Μουσών, όλα φαίνονταν σαν να σταμάτησαν, ο Ουρανός, η Θάλασσα, τα ποτάμια, για να ακούσουν τους εξαίσιους ύμνους, ο δε Ελικώνας άρχιζε να υψώνει τη κορυφή του προς τον ουρανό από χαρα και υπερηφάνεια μέχρι που τον σταμάτησε ο φτερωτός Πήγασος, με διαταγή του Ποσειδώνα, λακτίζοντάς τον με τις οπλές του. Από το λάκτισμα αυτό γεννήθηκε η πηγή του Ελικώνα, της οποιας τα νερά ενέπνεαν τις Μούσες, η καλούμενη και Ιποκρήνη.… Γενικά ο Πήγασος συμβολίζει αλληγορικά το θαλάσσιο νέφος (θαλάσσιοι υδρατμοί - γιος του Ποσειδώνα), που μεταφέρει τους κεραυνούς (του Δία) και που γίνονται αντιληπτοί στις καταιγίδες.

Ειδικότερα, από τη παραπάνω 4η μυθολογική παράδοση διαφαίνεται περίτρανα (με τα λακτίσματα του Πήγασου στον Ελικώνα), το τελευταίο στάδιο του κατακλυσμού όπου σταμάτησαν πλέον τα νερά να υποχωρούν και αντίθετα να υψώνονται οι κορυφές των βουνών (με εντολή του Ποσειδώνα) μέσα με πανηγυρισμό και νίκη των τεχνών (Μουσών)…»

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%AE%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%BF%CF%82_(%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)


[xii] Α΄ Κορινθ., κεφ. ι΄, στιχ. 4. Αναφορά γίνεται και Ψαλμ 104, στιχ 41: «Διέρρηξεν πέτραν, και ερρύησαν ύδατα, επορεύθησαν εν ανύδροις ποταμοί».


[xiii] ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ, Λόγος εις την Αγίαν του Χριστού Ανάστασιν,

http://www.egolpio.com/PATERIKA/epifaniou_logos_sthn_anastash.htm


[xiv] Έξοδος κεφ. ζ΄, 17-21. Όμοια: Ψαλμ/ 104, 29.


[xv] Σάββα Αγουρίδη, Ιστορία της Θρησκείας του Ισραήλ, κεφ. Γ΄, σελ. 71 κ. ε., Ελληνικά Γράμματα, ΑΘΗΝΑ 1995.


[xvi] «… Ο Ιορδάνης επληρούτο καθ’ όλην την κρηπίδα αυτού ωσεί ημέραι θεροισμού. Και έστη τα ύδατα τα καταβαίνοντα άνωθεν, έστη πήγμα έν αφεστηκός μακράν σφόδρα σφοδρώς έως μέρους Καριαθαρίμ, το δε καταβαίνον κατέβη εις την θάλασσαν Άραβα, θάλλασσαν αλός, έως εις το τέλος εξέλιπε. Και ο λαός ειστήκει απέναντι Ιεριχώ» (στιχ. 15-16).


[xvii] Η Χάρις του Πνεύματος Πυρ και Ύδωρ, Α. Ιωάννου Χρυσοστόμου: απόσπασμα από Ομιλία ΛΒ´ στο κατά Ιωάννην (Ιω, δ´ 13-20),

http://www.phys.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/paterikon/iwannhs_xrysostomos_xaris_pyr_ydwr.htm


[xviii] Κάθε ευαγγελιστής αποτελεί διαφορετικό και ιδιαίτερο υποκείμενο, καταγράφει, εξιστορεί και ερμηνεύει την θεανθρωπότητα του Ιησού, τόσο λόγω της προσωπικής αίσθησης, όσο και της διαφορετικής χωροχρονικής εξελικτικής οπτικής του εκκλησιαστικού σώματος. Η Βάπτιση του Κυρίου και τα Θεοφάνεια στα τέσσερα Ευαγγέλια αναφέρονται: α) Ματθαίος, κεφ. γ´, στιχ. 13-17, β) Μάρκος, κεφ. α´, στιχ. 9-11, γ) Λουκάς, κεφ. γ´, στιχ. 21-22 και δ) Ιωάννης κεφ. α΄, στιχ. 29-34.


[xix] Αρχιμ. Βασιλ. Μπακογιάννη, «ΜΙΚΡΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΓΙΑΣΜΟΣ», σελ. 37-39, γ΄ έκδ., «Θαβώρ» 2004.


[xx] Α΄ Επιστολή Ιωάννου, κεφ. Ε΄, στ. 5-6.


[xxi] ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΘΕΟΦΑΝΕΙΩΝ, Του Αρχιμ. Παύλου Σταματά,

http://www.imverias.gr/dev/index.php?option=com_content&view=article&id=78:oim&catid=39:71&Itemid=33


[xxii] Το διαστημόπλοιο Planck της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος που εκτοξεύτηκε το Μάιο του 2009, έλαβε τις πρώτες εικόνες του λυκόφωτος του big bang, αποκαλύπτοντας την με μια πρωτοφανή λεπτομέρεια. Πάντως, ο πρώτος συνολικός χάρτης του ουρανού αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί σε περίπου έξι μήνες. Μέχρι τώρα έχει παρατηρηθεί στη μικροκυματική περιοχή του φάσματος ένα μικρό τμήμα του ουρανού σαν πολύχρωμη ταινία από το Planck. Στην παραπάνω εικόνα η ταινία βρίσκεται επάνω σε μια εικόνα του δίσκου του Γαλαξία μας

Το διαστημόπλοιο πέταξε στο διάστημα στις 14 Μαΐου. Πρόκειται να παρατηρήσει την λάμψη του θερμού αερίου κάπου 380.000 χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, που σήμερα την ονομάζουμε Κοσμικό Υπόβαθρο Μικροκυμάτων….

http://www.physics4u.gr/blog/?p=884


[xxiii] «Ο Ιορδάνης εστράφη εις τα οπίσω, θεασάμενος το πυρ της θεότητος σωματικώς κατερχόμενον και εισερχόμενον επ’ αυτόν... Εν τω Ιορδάνη βυθίσαντα, και βάπτισμα σωτηρίας τω κόσμω δωρησάμενον…» ( Ευχή ακολουθίας του Μεγάλου αγιασμού των Θεοφανείων.)


[xxiv] Γρηγορίου του Θεολόγου: «Το απρόσληπτον και αθεράπευτον, ό δε ήνωται Θεώ τούτο και σώζεται», Επιστολή 101 PG 37, 181 C-184A.


[xxv] Τονίζει ο Αγ. Αθανάσιος (λόγος εις το Άγιο Πάσχα): «… Εν τούτοις εβαπτίσθης τοις αγαθοίς, νεοφώτιστε ... Εμιμήσω τη καταδύσει του Δεσπότου τον τάφον, αλλά ανέδυς πάλιν εκείθεν, τα της αναστάσεως έργα προ των έργων θεώμενος… Υπηρετεί προς την χρείαν το ύδωρ, δημιουργεί δε την αναγέννησιν η χάρις, ως εν μήτρα τη κολυμβήθρα το εμβαλλόμενον αναπλάττει. Ως εν χωνευτηρίω τω ύδατι τον κατιόντα αναχαλκεύει…», http://www.orthros.org/Greek/Keimena/K_PeriOrthisEpitAgVapt.htm


[xxvi] Alexander Scmemann 1974, «Εξ ύδατος και Πνεύματος», εκδ. ΔΟΜΟΣ 1984, σελ. 59: «Όπως ακριβώς «το ύδωρ τούτο» αντικαθιστά και αντιπροσωπεύει όλο τον κόσμο, έτσι ολόκληρη η Εκκλησία δέχεται το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος και υπεισέρχεται σ’ αυτή την πράξη αναδημιουργίας και λύτρωσης». Και στη σελ. 60: «… Το Βάπτισμα δεν είναι μια μαγική πράξη που προσθέτει μερικές υπερφυσικές δυνάμεις στις φυσικές μας ιδιότητες. Είναι η αρχή αυτής της αιώνιας ζωής, που μας ενώνει εδώ, σ’ αυτόν τον «παρόντα» κόσμο και μας κάνει από τώρα μετόχους της Βασιλείας του Θεού…». 


ΠΗΓΗ

Η υποταγή Βαρθολομαίου και η ευχή του να συνεχιστεί το γενοκτονικό έργο του Ατατούρκ

Ιδού η θρησκευτική εξουσία που διαχρονικά έκανε την ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ των ΕΛΛΗΝΩΝ!

ΠΛΑΤΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ

Την Πέμπτη 19 Δεκεμβρίου 2013 σύμφωνα με τα τουρκικά ειδησιογραφικά το τουρκικό πανεπιστήμιο «Bogazici» στην Κωνσταντινούπολη, θα τιμήσει τον Πατριάρχη Βαλθολομαίο για τη δράση του στη προσπάθεια προστασίας του
περιβάλλοντος.

Μαζί με τον Πατριάρχη το πανεπιστήμιο τιμά και έναν Τούρκο καθηγητή.

Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ της «Χουριέτ» στους δύο θα απονεμηθούν τιμητικά, διδακτορικά διπλώματα. Είναι η πρώτη φορά που ο Πατριάρχης τυγχάνει μια τέτοιας τιμής από την τουρκική ακαδημαϊκή κοινότητα.

Για να δούμε όμως τι προηγήθηκε αυτής της περίεργης βράβευσης.

Στην αγγλικές σελίδες  της εφημερίδας «Εθνικός Κήρυκας» της Νέας Υόρκης 7-13 Δεκεμβρίου 2013, Ο ιστορικός, ακαδημαϊκός εκδότης και σύμβουλος διεθνούς πολιτικής Αριστείδης Καρατζάς, δημοσίευσε μακροσκελές άρθρο του με τίτλο «Patriarch Bartholomew’s Misstep Regarding Ataturk’s Supposed House in Thessaloniki»,  επικρίνοντάς τον για μεγάλο ατόπημα. Στις 24 Οκτωβρίου 2013 έγραψε,  ο Πατριάρχης επισκέφθηκε το υποτιθέμενο σπίτι του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ στην Θεσσαλονίκη που το έκαναν «μουσείο», ξεναγήθηκε από τον Τούρκο Γενικό Πρόξενο και υπέγραψε το βιβλίο επισκεπτών.

Ο συγγραφέας επικρίνει έντονα τον Πατριάρχη για όσα έγραψε και που σύμφωνα με την ιστοσελίδα της «Χουριέτ» έχουν ως εξής: « Με χαρά επισκεπτόμαστε το ανακαινισμένο σπίτι του ιδρυτή της δημοκρατίας στη Θεσσαλονίκη. Καθώς ζητούμε την ευλογία του Θεού, προσευχόμαστε στο μεγάλο Θεό για τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων του για πάντα και για την πραγματοποίηση της δήλωσής του  «Ειρήνη στη χώρα ειρήνη στο γη».

Ο κ. Καρατζάς δικαιολογημένα επικρίνει τον Πατριάρχη,  καταρχήν γιατί αμφισβητείται εν πάση περιπτώσει ότι είναι το σπίτι του Ατατούρκ εκεί. Δεύτερον γιατί και ένας από την άλλη πλευρά του πλανήτη, όπως εύστοχα λέγει ο συγγραφέας,  που δεν τον στοιχειώνουν τα φαντάσματα της γενοκτονίας δεν θα προσευχόταν για την συνέχιση για πάντα των μεταρρυθμίσεων του Ατατούρκ γιατί το να εύχεται για την συνέχιση των στόχων του Ατατούρκ είναι σαν να εύχεται την συνέχιση των γενοκτονιών που έκανε.  Εξιστορεί ο συγγραφέας  στον Πατριάρχη, που όφειλε πρώτος να θυμάται, το πογκρόμ στην Κωνσταντινούπολη εναντίον των Ελλήνων  το Σεπτέμβριο  του  1955, τις σφαγές και εξοντώσεις των Χριστιανών στη Μικρά Ασία, τις προμελετημένες εκτελέσεις και ξεριζωμούς των Χριστιανών με στρατιωτική ισλαμική καταδίωξη, συστηματική καταστροφή χριστιανών εκκλησιών και συμβόλων, συλήσεις, άνθρωποι πυρπολήθηκαν γράφει, ζωντανοί, αρχιερείς μαρτύρησαν, αποκεφαλίστηκαν και αυτά όλα μεταξύ 1919-1923 υπό τις εντολές του Μουσταφά Κεμάλ, μια περίοδο που ο ίδιος (Κεμάλ) και οι οπαδοί του αποκαλούσαν τα τεκταινόμενα  « πόλεμο απελευθέρωσης», που στη πρακτική σήμαινε την καταστροφή και τη φυσική εξόντωση των Ελλήνων στις περιοχές Σμύρνης, Τραπεζούντας και εκατοντάδες χωριά και πόλεις της Ιωνίας, του Πόντου και Ανατολίας. Είναι με βαθιά καρδιά, καταλήγει η τεκμηριωμένη ιστορική επίκριση καταπέλτης εναντίον του Βαλθολομαίου, που ένας σημειώνει ότι ο Πατριάρχης, ο επικεφαλής του πιο αρχαίου ιδρύματος της ελληνικής χριστιανοσύνης, έσφαλε.

Ο Πατριάρχης υπήρξε υποτακτικός στο να υπηρετεί το χώρα του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ μια χώρα που ιδρύθηκε πάνω σε μια γενοκτονία που για δεκαετίες καταδιώκει τις μειονότητες μέχρι την εξαφάνισή τους, και σήμερα παραβιάσει τα δικαιώματα πολλών πολιτών της.

Ο Πατριάρχης χρειάζεται να θυμηθεί ότι η Πίστης μας, μάς διδάσκει ότι το πρώτο μας καθήκον είναι στην αξιοπρέπεια του
ανθρώπου και όχι να προσφέρει υποκριτικές υπηρεσίες σε δέντρα ή στο περιβάλλον, κατά τον Καβάφη, «και άλλα ηχηρά παρόμοια».

Και όλα αυτά ενώ ο Ελληνισμός μαζεύει  υπογραφές διαμαρτυρόμενος για την πρόθεση των νεο-οθωμανών Τούρκων του Κεμάλ Ατατούρκ να μετατρέψουν την Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη σε τσαμί…

«Τα ηχηρά παρόμοια» Πατριάρχη Βαλθολομαίου και ο μ. ΄Ο. Χαπίπης

Ο «υποτακτικός» Πατριάρχης στη χώρα των  σφαγέων του Ελληνισμού Κεμάλ Ατατούρκ και Μπουλέτ Ετσεβίτ, υπογράφοντας το βιβλίο επισκεπτών του «μουσείου» Ατατούρκ στην Θεσσαλονίκη, και «προσευχόμενος» για  τη συνέχιση
των μεταρρυθμίσεων του Ατατούρκ, όχι μόνο ξέχασε και τις δύο βάρβαρες εισβολές στην Κύπρο το 1974 και την μέχρι σήμερα συνεχιζόμενη κατοχή της μισής μας πατρίδας, αλλά συνεπάγεται και η συνέχιση  της βάρβαρης επεκτατικής και εξοντωτικής πολιτικής των νεο-οθωμανών του Ερτογκάν.

Εδώ να υπενθυμίσω ότι το Νοέμβριο του 2010 με πρωτοβουλία κάποιων επιτήδειων στις ΗΠΑ και Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, βραβεύθηκε σε σκόπιμη τελετή
στις Βρυξέλλες, που στόχευε να βοηθήσει την Τουρκία στην ενταξιακή της πορεία, σε συνέδριο «για θρησκευτικές ελευθερίες» ο υπουργός Εγκεμέν Μπαγίς, Η βράβευση του Μπαγίς δεν περιλαμβανόταν καταρχήν στο πρόγραμμα γι΄αυτό μόλις έγινε γνωστή, δύο στελέχη της Ελληνοαμερικανικής κοινότητας ο πρόεδρος της ΠΣΕΚΑ κ.Φίλιπ Κρίστοφερ και ο κ. Π. Παπανικολάου της Ομοσπονδίας Κυπρίων
Αμερικής  διαφώνησαν, αποχώρησαν  και διαχώριζαν την θέση τους, ζήτησαν εξηγήσεις από τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Δημήτριο και το διοικητή του
Τάγματος των Αρχόντων του Οικουμενικού Πατριαρχείου για τα κριτήρια. Βέβαια δεν πήραν.  Εθνικός Κήρυκας Νέας Υόρκης  23/12/2010, Φιλελεύθερος 29/12/2010, Σημερινή, 28/12/2010 και http
<http://www.greeknewsonline.com/?p=14074> ).

Πριν ο αλέκτωρ λαλήσει ο βραβευθείς Τούρκος Ε. Μπαγίς δήλωσε προκλητικά ότι η κυπριακή Δημοκρατία « δεν αποτελεί κράτος» και η Τουρκία διακηρύττει παντού ότι οι Ε/κ «δεν μπορούν να αποτελέσουν κράτος, ούτε καν φυλή», ενώ ανήμερα των Χριστουγέννων 2010 στην κατεχόμενη Αγία Τριάδα Ριζοκαρπάσου, έδιωξαν τους λιγοστούς ΄Ελληνες εγκλωβισμένους Ορθόδοξους Χριστιανούς από την Εκκλησία,  ξεγύμνώσαν τον ιερέα και αμπάρωσαν την Εκκλησία!

Η προσφορά του στο… περιβάλλον!

Τώρα ας πάμε στις υποκριτικές υπηρεσίες  του Πατριάρχη σε δένδρα/περιβάλλον, γιατί αλλοιώς δεν θα δεχόταν καν να παραλάβει τέτοιο «διδακτορικό», που ίσως να ήλθε ως ένα αντίδωρο για την επίσκεψή του στο «μουσείο» στη Θεσσαλονίκη. Αν πράγματι είχε την παραμικρή  περιβαλλοντική έννοια,  θα ύψωνε τη φωνή του προ καιρού εναντίον της  τουρκικής περιβαλλοντικής καταστροφής στο
κατεχόμενο μας Πενταδάκτυλο. Με το έκτρωμα που χάραξαν πάνω σ΄αυτόν με την ψευτοσημαία τους και την ρατσιστική Ατατούρκικη επιγραφή «Τι ευτυχία να είσαι Τούρκος», τους εμπρησμούς των δασών στα κατεχόμενα και στην Ελλάδα…

Ας πάμε, όμως, στα πρόσφατα δημοσιεύματα του ιδίου του τουρκοκυπριακού Τύπου (αγγλόφωνης Cyprus Today) ότι 39 τόσα παράνομα λατομεία στην οροσειρά του κατεχόμενου Πενταδάκτυλου αλλοιώνουν τα δάκτυλα του βουνού, η άναρχη λατόμευση απειλεί  ξεκάθαρα με ακρωτηριασμό το βουνό, αφήνοντας το στην κυριολεξία με τέσσερα δάκτυλα… Ο πρόεδρος της οργάνωσης για την
καταπολέμηση της διάβρωσης του εδάφους, αναδάσωσης και φυσικής προστασίας, Ορχάν Αϊντενίζ, δήλωσε ότι σύντομα δεν θα μείνει βουνό!!
Την επιδείνωση της καταστροφής επιβεβαίωσε  και η Επίτροπος Περιβάλλοντος Ιωάννα Παναγιώτου της Κυπριακής Δημοκρατίας, αναφερόμενη σε  ανεπανόρθωτη οικολογική καταστροφή, η οποία ήδη έχει ως συνέπεια να χαθούν σημαντικοί οικότοποι και να απειλούνται με ολοκληρωτικό αφανισμό σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας.  Η Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών, προέβη
επανειλημμένως σε παραστάσεις προς τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τις οποίες ζητά όπως υποχρεωθούν οι κατοχικές αρχές να εφαρμόσουν τις διεθνείς περιβαλλοντικές αρχές και να θέσουν τέρμα στην παράνομη λατόμευση.

΄Ολα αυτά όμως δεν υπάγονται στο «περιβαλλοντικό»  ενδιαφέρον του Τούρκου υπήκοου Πατριάρχη Βαλθολομαίου όπως ούτε οι γενοκτονίες του Κεμάλ Ατατούρκ, γιατί αν τον ενδιέφεραν δεν θα επισκεπτόταν το «μουσείο», δεν θα ευχόταν τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων Ατατούρκ, θα θυμόταν τις συλήσεις στα κατεχόμενα των 550 Εκκλησιών και θρησκευτικών μνημείων των Χριστιανών Ελλήνων, δεν θα τιμούσαν τον Ε. Μπαγίς στις Βρυξέλλες για όσα δεν κάνει και  δεν θα δεχόταν τέτοια «διδακτορικά διπλώματα» από τους Τούρκους…

Τέτοιες ώρες είναι που θυμάμαι, τον μ. ΄Ομηρο Χαπίπη, τέως πρόεδρο της Εθνικής Κυπριακής Ομοσπονδίας Βρετανίας, με τον οποίο πάντοτε και για δεκαετίες διαφωνούσα για την αγγλόφιλη υποστήριξή του στην ρατσιστική Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Στο μόνο σημείο που συμφωνούσα μαζί του ήταν στη θέση του όταν συζητώντας μου έλεγε : το Ορθόδοξο Πατριαρχείο πρέπει
να μεταφερθεί στην Ελλάδα,  ενόσω παραμένει εκεί ο Ελληνισμός ποτέ δεν πρόκειται να βοηθηθεί..»
Ζωντανή επαλήθευση και επιβεβαίωση του μ. ΄Ομηρου  Χαπίπη…

Φανούλα Αργυρού
Ερευνήτρια/συγγραφέας
Λονδίνο
18.12.2013
(Αναφορά στο κείμενο έγινε το βράδυ της 17ης Δεκεμβρίου 2013 από το
τηλεοπτικό Φλώριδας ΗΠΑ, www.wpso.com <http://www.wpso.com/>  πρόγραμμα
Άγγελου Αγγελάτου).

πηγή

Σχέση Μικρού και Μεγάλου Αγιασμού κατά τους Κολλυβάδες και δει κατά τον Άγιο Αθανάσιο τον Πάριο

Με τη ευκαιρία της μεγάλης δεσποτικής εορτής των Θεοφανείων και της κατ' αυτήν τελέσεως του Μεγάλου Αγιασμού, επιθυμούμε ν' αναφερθούμε στη σχέση αυτή του Μεγάλου, ως λέγεται, Αγιασμού, προς τον αποκαλούμενο Μικρό Αγιασμό, ο οποίος τελείται σε κάθε άλλη περίπτωση π.χ. Πρωτομηνιά, εγκαινισμούς οίκων, καταστημάτων κ. ά., με σκοπό να συμβάλλουμε στη αποφυγή των πολλών παρανοήσεων, αλλά και στην εξάλειψη των λανθασμένων απόψεων και εθιμικών διατάξεων σχετικά με τη σύγκριση των δύο Αγιασμών και την χρήση τους.

Οδηγό σ' αυτήν την προσπάθεια θα έχομε έναν από τους κυριώτερους εκπροσώπους της Φιλοκαλικής αναγέννησης του 18^ου αιώνος, του κινήματος δηλ. των Κολλυβάδων, των Άγιο Αθανάσιο τον Πάριο, ο οποίος είχε ασχοληθεί με το θέμα εκτενώς.

Στην "Έκθεσή" του ο Άγιος Αθανάσιος, τονίζει ότι ο Μεγάλος Αγιασμός έχει α) Δύναμη λουτρού παλιγγενεσίας και β) τελείται μία φορά το χρόνο, κατά την εορτή των Θεοφανείων, ως συμβολική ανάμνηση της δωρεάς της Θείας αναγεννήσεως από τον Χριστό. (Εδώ πρέπει να σημειώσουμε, ότι και την παραμονή των Θεοφανείων επεκράτησε από πολύ νωρίς να τελείται ο Μεγάλος Αγιασμός για πρακτικούς κυρίως λόγους, αλλά και αυτή η τέλεση εντάσσεται στην εορτή των Θεοφανείων και κατά συνέπεια δεν θεωρείται ως δεύτερη και ανεξάρτητη).

Από την άλλη πλευρά ο λεγόμενος Μικρός Αγιασμός: α) τελείται στις νουμηνίες (αρχή του μήνα), αλλά και κάθε φορά που κρίνεται απαραίτητο, χωρίς ιδιαίτερα αυστηρές ρυθμίσεις, β) παρέχει πλούτο ιαματικής δύναμης για κάθε ασθένεια, σωματική ή ψυχική και γ) φαίνεται ότι αρχίζει να εξαπλώνεται, ως αγιασματική ακολουθία, από το θαύμα το οποίον συνέβη στο Ναό της Θεοτόκου Ζωοδόχου Πηγής, όπως ο Άγιος Αθανάσιος αναφέρει.

Επομένως, όπως γίνεται αντιληπτό, η διάκριση η οποία παρατηρείται, έχει καθαρά συμβολικό χαρακτήρα και δεν υπονοεί, αλλ' ούτε σε καμιά περίπτωση συνιστά ουσιαστική διάκριση η διαφοροποίησή τους. Αν επιχειρήσουμε μάλιστα μια ερευνητική μελέτη στις ακολουθίες του Μικρού και του Μεγάλου Αγιασμού, θα διαπιστώσουμε, ότι όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω, επιβεβαιώνονται πλήρως. Κατ' αρχήν πρέπει να σημειώσουμε, ότι υπάρχει εμφανής ομοιότητα στις δύο Ακολουθίες αφού και στις δύο τελείται Αγιασμός ύδατος.

Στον Μεγάλο Αγιασμό παρατηρούμε, πως τόσο τα τροπάρια, που τον συνοδεύουν ("Φωνή Κυρίου επί των υδάτων..." ), όσο και τα αναγνώσματα από τις Προφητείες του Ησαΐου, έχουν έντονο συμβολικό χαρακτήρα της τέλεσής του σε ανάμνηση του Βαπτίσματος του Χριστού και εξ' αυτού παρουσιάζουν έντονο τον χαρακτήρα της Δεσποτικής εορτής. Σε αντίθεση ο Μικρός Αγιασμός διαφέρει σ' αυτό το σημείο, αφού η συνοδευτική υμνογραφία, περιέχει τροπάρια αφιερωμένα στη Θεομήτορα.

Στην μεγάλη εκτενή Δέηση και των δύο ακολουθιών δίδεται η πνευματική έννοια του λουτρού της παλιγγενεσίας ("υπέρ του αγιασθήναι το ύδωρ τούτο τη επιφοιτήσει και δυνάμει και ενεργεία του Αγίου Πνεύματος ..., του καταφοιτήσαι εν τοις ύδασι τούτοις την καθαρτικήν της υπερουσίου Τριάδος ενέργεια, ..., του δωρηθήναι αυτοίς την χάριν της απολυτρώσεως, την ευλογίαν του Ιορδάνου, ...., του γενηθήναι το ύδωρ τούτο αγιασμού δώρον, αμαρτημάτων λυτήριον, εις ίασιν ψυχής τε και σώματος και προς πάσαν ωφέλειαν επιτήδειον..." κ. α.), αλλά από τη Ιστορία της λατρείας μας είναι γνωστό ότι ο Αγιασμός των Θεοφανείων επηρέασε μορφολογικά, την ακολουθία του Μικρού Αγιασμού και κατά συνέπειαν θεωρούμε αυτές τις ομοιότητες αυθεντικά στοιχεία της ακολουθίας του Μεγάλου Αγιασμού, τα οποία συμπλήρωσαν, αργότερα την ακολουθία που επιβλήθηκε από την ανάγκη τελέσεως Αγιασμού εκτός της εορτής των Θεοφανείων.

Στο ίδιο συμπέρασμα οδηγούμαστε και από το περιεχόμενο των ευχών του καθαγιασμού του ύδατος, που ακολουθούν.

Στο μεγάλο Αγιασμό έχομε μια νοηματική συνέχεια με την εκτενή Δέηση, που προηγείται, αφού ο Ιερεύς αιτείται επευχόμενος τον καθαγιασμόν του ύδατος, ώστε αυτό να γίνει: "Αφθαρσίας πηγή, αγιασμού δώρον, αμαρτημάτων λυτήριον, νοσημάτων αλεξιτήριον, δαίμοσιν ολέθριον, ταις εναντίαις δυνάμεσιν απρόσητον, αγγελικής ισχύος πεπληρωμένον. ΄Ινα απάντες οι αρυόμενοι και μεταλαμβάνοντες έχοιεν αυτό προς καθαρισμόν ψυχών και σωμάτων, προς ιατρείαν παθών, προς αγιασμόν οίκων, προς πάσαν ωφέλειαν επιτήδειον". Και μετά τη δεύτερη επίκληση το αγιασμένο ύδωρ, θα παρέχει "τοις τε απτομένοις, τοις τε χριομένοις, τοις τε μεταλαμβάνουσιν τον αγιασμόν, την ευλογίαν, την κάθαρσιν, την υγείαν".

Στις καθαγιαστικές ευχές του Μικρού Αγιασμού, η Θεία Χάρη δια της μεταλήψεως και του ραντισμού του αγιασμένου ύδατος χορηγεί την ευλογία που αποσμήχει τους ρύπους των παθών και θεραπεύει τις ασθένειες της ψυχής και του σώματος και καταπέμπεται σ' αυτό η ευλογία και η χάρη των ιαμάτων, ώστε να καταξιωνόμαστε να δεχόμαστε την απολύτρωση των ψυχικών και σωματικών πόνων.

Κατά συνέπειαν, αντιλαμβανόμαστε ότι ενώ στο Μικρό Αγιασμό δίδεται έμφαση στην ίαση των ψυχικών και σωματικών ασθενειών, στον Μεγάλο Αγιασμό, καίτοι υπάρχει και αυτό το αίτημα με παρόμοια άλλα, κυριαρχεί πλήρως η ευλογία της φύσεως των υδάτων με το βάπτισμα του Κυρίου, με όλο το βάρος και τις συνέπειες που έχει αυτή η αναμνηστική λειτουργική παρουσία ενός τέτοιου πραγματικού και σωτηριώδους γεγονότος για τη ζωή του όλου σώματος της Εκκλησίας, αλλά και του κάθε πιστού χωριστά. Αποτελεί την αναδημιουργία της ύλης και δι' αυτής του κόσμου εν Χριστώ. Γι' αυτό και επαξίως ονομάζεται λουτρόν παλιγγενεσίας. Γιατί το αγιασμένο ύδωρ των Θεοφανίων δεν είναι τίποτε άλλο, παρά το αγιασμένο νερό του βαπτίσματος, στο οποίο βαπτίζεται ο Τίμιος Σταυρός σε αναπαράσταση του βαπτίσματος του Χριστού και το οποίο αντλούσαν οι πιστοί πριν το βάπτισμα των κατηχουμένων, ως ευλογία, λόγος για τον οποίον θεσπίστηκε η τέλεση του Μεγάλου Αγιασμού. Μάλιστα ο Μεγάλος Αγιασμός διατήρησε την τέλεσή του μέσα στη Θεία λειτουργία, όπως τελούνταν τόσο το Βάπτισμα, όσο και τα άλλα μυστήρια στους πρώτους Χριστιανικούς αιώνες, ενώ ο Μικρός Αγιασμός τελείται καθ' οιανδήποτε στιγμή και περίσταση, χωρίς ιδιαίτερους περιορισμούς.

Η σύντομη αυτή αναδρομή στο περιεχόμενο των δύο Ακολουθιών, κάνει εμφανή μια τιμητική και καθαρά και μόνον συμβολικήν υπεροχή του Μεγάλου Αγιασμού έναντι του Μικρού, αφού υπερέχει η συμβολική ανάμνηση του αγιασμού της υλικής κτίσεως από τον Κύριο και θεωρείται ως αφετηρία αγιασμού των πάντων σε τέτοιο βαθμό, ώστε να δικαιολογείται ο παραδοσιακός χαρακτηρισμός του μεν ως Μεγάλου του δε ως Μικρού Αγιασμού. Εξ άλλου, όπως παρατηρήσαμε, η ακολουθία του Μικρού Αγιασμού είναι φανερά επηρεασμένη από την ακολουθία του Μεγάλου και ως μεταγενέστερη αυτής, χωρίς να υπονοείται σε καμία περίπτωση διαφοροποίηση της αγιαστικής χάριτος των δύο Αγιασμών ή της μετοχής τους από τους πιστούς.

Αρχιμανδρίτης

ΣΩΤΗΡΙΟΣ Ν. ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΣ, ιεροκήρυξ

------------------------------------------------------

Βλ. Ι Μ. Φουντούλη,, Απαντήσεις εις λειτουργικάς απορίας Δ΄, Αθήναι 1994, σ.200

Του ιδίου Κείμενα Λειτουργικής, τ. Β΄Θέματα Ευχολογίου, Θεσσαλονίκη 1984, σσ. 92, 105-106.

Του ιδίου, Απαντήσεις εις λειτουργικάς απορίας Δ΄, Αθήναι 1994, σ. 203

πηγή

Η εορτή των Θεοφανείων

Τα Θεοφάνεια ,  που είναι η αρχαιότερη μετά το Πάσχα μεγάλη γιορτή από τις Δεσποτικές γιορτές , γιορτάζεται από όλους τους Χριστιανούς στις 6 Ιανουαρίου και έχει τρία ονόματα : Θεοφάνεια , Επιφάνεια και Φώτα.Το όνομα Θεοφάνεια είναι και το αρχαιότερο και έχει την αρχή του στον λόγο του Θείου Παύλου : << Θεός εφανερώθη εν σαρκί >> ( Α΄Τιμ.γ΄16).Το όνομα Επιφάνεια είναι μεταγενέστερο , έχει όμως και αυτό την αρχή του στην Αγία Γραφή και συγκεκριμένα στα Τίτ.β΄11: << Επεφάνη η χάρις του Θεού η σωτήριος πάσιν ανθρώποις >> και Τιτ.β΄13: << και επιφάνειαν της δόξης του μεγάλου Θεού >>.Τα δύο αυτά ονόματα επικρατούσαν όταν η γιορτή δεν αναφερόταν μόνο στη Βάπτιση του Χριστού αλλά περιλάμβανε κι'άλλα γεγονότα.Στα Ιεροσόλυμα π.χ.γιόρταζαν τη γέννηση του Χριστού και την προσκύνηση των ποιμένων και των μάγων.Στην Αίγυπτο τη γέννηση και τη Βάπτιση του Χριστού . Στην Κύπρο τη γέννηση τη Βάπτιση και τον γάμο της Κανά στον οποίον << εφανέρωσε την δόξαν αυτού και επίστευσαν εις αυτόν οι μαθηταί αυτού >>.Όταν κατά τον Δ΄αιώνα διαδόθηκε η γιορτή και στη Ρώμη , βρήκε εκεί να υπάρχει ξεχωριστή τη γιορτή των Χριστουγέννων που γιορταζόταν στις 25 Δεκεμβρίου.Έτσι το θέμα της γιορτής της 6 Ιανουαρίου περιορίστηκε στην προσκύνηση των μάγων ( δηλαδή την εμφάνιση του Χριστού στα έθνη , που απαρχή τους υπήρξαν οι μάγοι ) και συνέχισε να αναφέρεται στις ακολουθίες της ημέρας , και των δύο Κυριακών μετά από αυτήν το θέμα της Βαπτίσεως και του γάμου της Κανά.Κάτι παρόμοιο έγινε και στην Ανατολή , όταν κατά το τέλος του Δ΄αιώνα , διαδόθηκε η γιορτή των Χριστουγέννων : Η γιορτή της 6 Ιανουαρίου περιορίστηκε μόνο στην ανάμνηση του Βαπτίσματος .Το Βάπτισμα αυτό του Κυρίου συνδέθηκε νωρίς με το βάπτισμα των Κατηχουμένων .Το βάπτισμα αυτό, που λέγεται και <<φώτισμα >> έδωσε το τρίτο όνομα στη γιορτή : << Τα Φώτα >> ή << Τα Άγια  

Φώτα >> .Από το γεγονός αυτό κατάγεται και η Ακολουθία του μεγάλου Αγιασμού των Θεοφανείων , η οποία τελείται για ανάμνηση του βαπτίσματος του Κυρίου , στην αρχή κατά τη νύχτα της 5-6 Ιανουαρίου , αργότερα όμως ,και μέχρι σήμερα , δύο φορές ( την παραμονή και την ίδια μέρα της γιορτής ).Ο Μ.Βασίλειος και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος χρησιμοποιούν για τα Χριστούγεννα το όνομα <<Θεοφάνεια >> και για τα Φώτα το όνομα << Επιφάνεια >>.Τελικά όμως ,στην Εκκλησία μας όλα τα ονόματα ( Θεοφάνεια , Επιφάνεια και Φώτα ) δίδονται στη γιορτή της 6 Ιανουαρίου , της Βαπτίσεως 

  του Χριστού, και μόνο η Αρμενική Εκκλησία μέχρι σήμερα στις 6 Ιανουαρίου γιορτάζει τη Γέννηση και τη Βάπτιση του Χριστού.Είναι σκόπιμο να κλείσουμε την παράγραφο αυτή με τα λόγια του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου , με τα οποία μας λέει πως πρέπει να γιορτάζουμε αυτή τη γιορτή.Λέει λοιπόν : <<Ας τιμήσουμε σήμερα το βάπτισμα του Χριστού και ας το γιορτάσουμε σωστά με το να ευφραινόμαστε πνευματικά και όχι να ευχαριστούμε την κοιλιά μας.Και με ποιό τρόπο θα ευφρανθούμε ; <<Λουσθείτε για να καθαριστείτε >>( Ης.α΄16).Εάν μεν είσαστε κόκκινοι από την αμαρτία και λιγότερο κόκκινοι από το αίμα , τότε να γίνετε λευκοί όπως το χιόνι.Αν είσαστε κόκκινοι και άνθρωποι γεμάτοι από αίμα τα , τότε ας φτάσετε έστω και τη λευκότητα του μαλλιού (Ης α΄ 18 ).Πάντως καθαριστείτε , επειδή με τίποτε άλλο δεν χαίρεται τόσο πολύ ο Θεός , όσο με τη διόρθωση και τη σωτηρία του ανθρώπου , για χάρη του οποίου έχουν λεχθεί τα πάντα και έχουν δοθεί όλα τα μυστήρια , για να γίνετε φωτεινά αστέρια για τον κόσμο ( Φιλιπ.β΄15 ) και ζωτική δύναμη για τους άλλους ανθρώπους .Για να παρουσιαστείτε σαν τέλεια φώτα στο μεγάλο φως , και να μυηθείτε στη φωταγωγία , η οποία πηγάζει από εκεί , παίρνοντας καθαρότερο και δυνατότερο φως απο την Τριάδα , της οποίας σήμερα έχετε υποδεχτεί τη μια αυγή από τη μια Θεότητα , στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού του Κυρίου μας, στον οποίον ανήκει η δοξολογία και η εξουσία στους ατέλειωτους αιώνες .Αμήν >>.