Γάμος τῶν ἐν χηρείᾳ κληρικῶν
Μαρούσι 27-4-2015
Ἀρ.Πρωτ.:101
Μακαριώτατε,
Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς,
Στίς ἡμέρες μας γίνεται πολύς λόγος γιά τή θεματολογία τῆς Πανορθοδόξου Συνόδου πού ἀναμένεται νά συνέλθει μέσα στό ἑπόμενο ἔτος 2016.
Ἕνα ἐκ τῶν θεμάτων πού κατά δημοσιογραφικές πληροφορίες πρόκειται νά συζητηθοῦν εἶναι ὁ δεύτερος γάμος τῶν ἐν χηρείᾳ κληρικῶν καί τῶν διαζευγμένων.
Ἡ αὐτονόητη κοσμική λογική ὑποστηρίζει, ὅτι εἶναι ἄδικο νά ἀπαγορεύεται στόν ἱερέα νά ἔχει δεύτερη νόμιμη σύντροφο γιά τίς δικές του «ἀνάγκες», ἀλλά καί γιά τήν ἀνατροφή τῶν ὀρφανῶν του παιδιῶν.
Αὐτή ὅμως ἡ αὐτονόητη κοσμική λογική ἔρχεται σέ εὐθεῖα ἀντίθεση μέ τούς θεοπνεύστους ἱερούς Κανόνες τῆς ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας καί γενικότερα μέ τό ὀρθόδοξο ἦθος καί τόν ἐν τῇ πράξει καθημερινό ἐν Χριστῷ τρόπο ζωῆς.
Βέβαια ἡ νεοβαρλααμική μεταπατερική θεολογία συμπορεύεται μέ τήν αὐτονόητη κοσμική λογική καί ἀναφανδόν ἰσοπεδώνει τή μακραίωνη Πατερική θεολογία, μαζί καί τά «ἀποστεωμένα» πιά καί «ἀπηρχαιωμένα» προϊόντα της, τούς ἱερούς Κανόνες καθώς καί τό αὐστηρό ὀρθόδοξο ἦθος της.
Δέν γνωρίζουμε ὅμως μέ ἀκρίβεια, ἄν οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι καί δή ὁ θεῖος Παῦλος συγκαταλέγονται στή μεταπατερική Βαρλααμική νοοτροπία ἤ ὄχι κατά τούς μεταπατερικούς.
Τί γίνεται; Ὅσα διατείνεται ὁ Ἀπόστολος Παῦλος περί τῆς μιᾶς καί μοναδικῆς συζύγου τῶν κληρικῶν, «…τούτου χάριν κατέλιπόν σε ἐν Κρήτῃ, ἵνα τὰ λείποντα ἐπιδιορθώσῃς, καὶ καταστήσῃς κατὰ πόλιν πρεσβυτέρους, ὡς ἐγώ σοι διεταξάμην, εἴ τίς ἐστιν ἀνέγκλητος, μιᾶς γυναικὸς ἀνήρ, τέκνα ἔχων πιστά, μὴ ἐν κατηγορίᾳ ἀσωτίας ἢ ἀνυπότακτα…» (Τίτ. α΄, 5-6), στήν πρός Τίτον ἐπιστολή του καί «δεῖ οὖν τὸν ἐπίσκοπον ἀνεπίληπτον εἶναι, μιᾶς γυναικὸς ἄνδρα, νηφάλιον, σώφρονα, κόσμιον, φιλόξενον,διδακτικόν» (Α΄ Τιμ. γ΄, 2), στήν πρός Τιμόθεον, ἀνήκουν στήν Καινή Διαθήκη καί διατηροῦν τό θεόπνευστο καινοδιαθηκικό κῦρός τους ἤ περιλαμβάνονται στή μεταπατερική θεολογία καί ἑπομένως δέν ἰσχύουν ἤ ἔχουν μειωμένη, μερική θεοπνευστία; Εἶναι αὐτονόητο ὅτι κατά τούς μεταπατερικούς θεολόγους εἶναι ξεπερασμένοι καί αὐτοί οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι ὡς παμπάλαιοι, ἄλλων ἐποχῶν…
Εἶναι εὔκολο νά ξεπερασθεῖ ἡ θεόπνευστη ὁδηγία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου πρός τό πνευματικό του τέκνο Τιμόθεο: «…δεῖ οὖν τὸν ἐπίσκοπον… εἶναι, μιᾶς γυναικὸς ἄνδρα…»; Ἡ ὁδηγία αὐτή τηρήθηκε ἀπαρέγκλιτα στήν πρώτη ἀποστολική Ἐκκλησία καί μετέπειτα σέ ὅλους τούς ἱερωμένους διαδόχους τους. Κατοχυρώθηκε ἐπί πλέον καί μέ τόν Ε΄ Κανόνα τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, ὁ ὁποῖος διατάσσει… «…τήν ἑαυτοῦ γυναῖκα μή ἐκβαλλέτω προφάσει εὐλαβείας. Ἐάν δέ ἐκβάλῃ ἀφοριζέσθω· ἐπιμένων δέ καθαιρείσθω». Ἀποκλείει ὁ παρών Κανών κάθε διάσπαση τῆς συζυγίας τοῦ ἱερέως ἀκόμα καί μέ τήν πρόφαση πνευματικῆς ἀσκήσεως, γιατί γνωρίζει ἡ Ἐκκλησία τίς καταστρεπτικές συνέ-πειες καί στούς δύο, ἄν ἐγκαταλείψει ὁ ἕνας τόν ἄλλο. Ἐπίσης ὁ ιζ΄ τῶν ἁγίων Ἀποστόλων ὁρίζει «ὁ δυσί γάμοις συμπλακείς μετά τό Βάπτισμα ἤ παλλακήν κτησάμενος οὐ δύναται εἶναι Ἐπίσκοπος ἤ Πρεσβύτερος ἤ Διάκονος ἤ ὅλως τοῦ καταλόγου τοῦ ἱερατικοῦ». Παραπλήσια εἶναι καί ὅσα διαλαμβάνει ὁ ΙΗ΄ Κανών τῶν ἁγίων Ἀποστόλων: «Ὁ χήραν λαβών ἤ ἐκβεβλημένην, ἤ ἑταίραν, ἤ οἰκέτιν ἤ τῶν ἐπί σκηνῆς οὐ δύναται εἶναι Ἐπίσκοπος, ἤ Πρεσβύτερος ἤ Διάκονος ἤ ὅλως τοῦ καταλόγου τοῦ ἱερατικοῦ». Τό ἱερό Πηδάλιο, στή σελίδα 19, στίς ὑποσημειώσεις ἀναφέρει καί ἐξηγεῖ λεπτομερῶς τίς ὡς ἄνω περιπτώσεις γυναικῶν πού κωλύονται τῆς συζυγίας τους μέ κληρικό, λόγῳ τοῦ προτέρου ἀνηθίκου τρόπου ζωῆς. Ἀποκτᾷ κώλυμα ἱερωσύνης καί ὁ ἐρχόμενος σέ γάμο μέ τίς ὡς ἄνω περιπτώσεις γυναικῶν, ἀκόμη καί ἄν εἶναι ἀκώλυτος ὡς ὑποψήφιος κληρικός ἀτομικά. Τόσο πολύ πρόσεχε ἀνέκαθεν ἡ ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας γιά τόν τρόπο ζωῆς τῶν κληρικῶν, ὥστε ἐκ τῆς ἀμολύντου καί ἀμιάντου ἐν Χριστῷ πνευματικῆς περιουσίας τους νά ποιμαίνουν τό ὀρθόδοξο ποίμνιο!
Ἐξ ἄλλου ὁ ΙΘ΄ Κανών τῶν ἁγίων Ἀποστόλων ἐμποδίζει δύο ἀδέλφια ἤ ξαδέλφια νά νυμφευθοῦν δύο ἀδελφές, ἀφοῦ γενικῶς καί γιά τούς λαϊκούς θεωροῦνται παράνομοι ἤ ἄθεσμοι αὐτοί οἱ γάμοι. Κατά μείζονα λόγο κωλύεται ὁ κληρικός «Ὁ δύο ἀδελφάς ἀγόμενος, ἤ ἀδελφιδήν, οὐ δύναται εἶναι κληρικός», ὁρίζει ὁ κανών. Στίς σελίδες 240-241 τοῦ ἱεροῦ Πηδαλίου ἐξηγοῦνται, ἐπακριβῶς τά περί ἀθέσμων, ἤ παρανόμων γάμων σύμφωνα μέ τό πνεῦμα τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας. Οἱ Ἀποστολικοί Πατέρες αἰσθάνθηκαν τήν ἀνάγκη νά καθορίσουν κάτι γιά τή θεσμικότητα τοῦ γάμου τοῦ κληρικοῦ, μολονότι γενικῶς καλύπτεται ἀπό τούς κανόνες πού ἀναφέρονται στό θεσμικό γάμο τῶν Χριστιανῶν. Ἀκόμα καί τό αὐτονόητο τό ἐπεσήμαναν μέ τόν συγκεκριμένο Κανόνα γιά τόν ἱερέα. Ἐπίσης Ὁ Γ΄ Κανών τῆς ΣΤ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἀναπτύσσει λεπτομερῶς καί ἐξηγεῖ ποῖοι γάμοι εἶναι ἄθεσμοι (παράνομοι) γιά ὅλους τούς κληρικούς καί γιατί. Ἀποκλείεται μάλιστα κάθε οἰκονομία.
Τέλος ὁ ΚΣΤ΄ Κανών τῶν ἁγίων Ἀποστόλων ὁρίζει, γιά ὅσους ἐκ τῶν ἤδη ἀγάμων κληρικῶν ἐπιθυμοῦν νά νυμφευθοῦν, ὅτι ἐπιτρέπεται μόνο στούς ἀναγνῶστες καί στούς ἱεροψάλτες. «Τῶν εἰς τόν κλῆρον ἀγάμων κελεύομεν, βουλομένους γαμεῖν, ἀναγνώστας καί ψάλτας μόνον». Προφανῶς τοῦτο ἀκριβῶς καθορίζεται, γιατί θεωρεῖται αὐτονόητη ἡ ἐν Χριστῷ πνευματική ἱκανότητα τοῦ ἀγάμου ἱερωμένου νά ἀντλεῖ χάρη καί δύναμη ἐκ τῶν ἁγίων Μυστηρίων πού τελεσιουργεῖ και ἐκ τοῦ ὡρίμου ἁγίου πνευματικοῦ πατρός ἀπό τόν ὁποῖο χάριτι Κυρίου καθοδηγεῖται. Τά αὐτονόητα καθορίζονται ἐπακριβῶς γιά νά μήν παρανοεῖται τό παραμικρό στήν Ὀρθόδοξη Ἱερωσύνη.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης στήν Κλίμακα καί στόν τελευταῖο του λόγο «Εἰς τόν ποιμένα» λέγει χαρακτηριστικά γιά τόν ποιμένα: «Ποιμήν κυρίως ἐστίν ὁ τά ἀπολωλότα λογικά πρόβατα δι’ ἀκακίας, δι’ οἰκείας σπουδῆς καί εὐχῆς ἀναζητῆσαι καί ἀνορθῶσαι δυνάμενος. Κυβερνήτης ἐστίν, ὁ ἰσχύν νοεράν ἐκ Θεοῦ εἰληφώς, οὐ μόνον ἐκ τρικυμίας, ἀλλά καί ἐξ αὐτῆς τῆς ἀβύσσου τήν ναῦν ἀνασπάσαι δυνάμενος». Πῶς εἶναι δυνατόν ὁ ποιμήν νά εἶναι ὄντως ποιμήν καί νά μπορεῖ νά προσεύχεται καί οἱ καθαρές, ταπεινές καί ἔμπονες προσευχές του νά ἀποσποῦν τό Θεῖον ἔλεος καί νά ἐπιτελοῦνται πνευματικές νεκραναστάσεις; Εἶναι δυνατόν νά εἶναι ποιμήν καί ὁ νοῦς του νά βρίσκεται στήν ἐναγώνια ἀναζήτηση «καλοῦ» συντρόφου εἴτε εἶναι ἄγαμος, εἴτε ἐν χηρείᾳ ἤ διαζευγμένος;
Ἐπιτρέψατέ μου νά ὑπενθυμίσω κάποιες παραμέτρους προερχόμενες ἐκ τῆς πικροτάτης ἐν χηρείᾳ ἐμπειρίας ἀλληλοπεριχωρούμενης ὅμως μετά τῆς ἀρχοντικῆς ἄνωθεν καταπεμπομένης βοηθείας τοῦ Σωτῆρος μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Σύμφωνα μέ τά κοσμικά στατιστικά παιδαγωγικά δεδομένα, πολύ ταλανίζεται ἡ οἰκογένεια τοῦ ἐν χηρείᾳ κληρικοῦ καί οἱ προβλέψεις εἶναι δυσ-οίωνες. Τά πρακτικά καί ψυχολογικά προβλήματα θά ξεφυτρώνουν σάν μανιτάρια στό διάβα τῶν νηπιακῶν, σχολικῶν ἤ καί πανεπιστημιακῶν χρόνων τῶν παπαδοπαίδων. Ὅμως ἡ φιλανθρωπία τοῦ Σταυρωθέντος καί Ἀναστάντος Χριστοῦ μετά ἀπό τό παραχωρημένο γενικευμένο οἰκογενειακό πένθος, καταπέμπει ἄφθονη ἄκτιστη Χάρη. Ἡ μονογονεϊκή, μέ μόνο τόν πατέρα ἱερέα οἰκογένεια, ἀναπτύσσεται, προκόπτει καί θείᾳ βοηθείᾳ καταξιώνεται. Ἡ ὑπαρκτή θεία Χάρις, πού ἀναθερμαίνεται μέ τήν καθημερινή μνημόνευση τῶν ὀνομάτων τους στήν ἁγία Πρόθεση ἤ στό κομποσχοίνι τοῦ ἱερέως, ὁμοῦ μετά τῆς μνημονεύσεως πολλῶν ἄλλων ὀνομάτων τῶν ἐνοριτῶν του θά φέρει, τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος, ἀγαστά ἀποτελέσματα. Ὁ ἱερέας θά γίνει τελικά ἑνιαῖος φορέας ἀγωγῆς εἰς Χριστόν καί τῶν παιδιῶν του, σαρκικῶν καί πνευματικῶν καί τῶν ἐνοριτῶν του.
Ὁ φέρων τήν ἄκτιστη ἱερωσύνη τοῦ Χριστοῦ ἱερέας, εἰδικότερα ὁ ἐφημέριος τῶν μεγάλων ἐνοριῶν τῶν μεγαλουπόλεων, συμπνίγεται ἀπό τίς πολλές ὑποχρεώσεις τῶν ἀναριθμήτων ποιμαντικῶν προβλημάτων καί καταλαμβάνεται καθημερινῶς ἀπό τήν ἀγωνία γιά τό πῶς θά ἀνταποκριθεῖ σ’ αὐτές τίς ὑποχρεώσεις πρός ὄφελος τῶν πιστῶν. Ἐπειδή ὅμως βρίσκεται πολύ συχνά μέσα στό λειτουργικό χρόνο, διαπιστώνει μέ μυστικό θαυμασμό, ὅτι ὁ χρόνος του διαστέλλεται καί χωροῦν σταδιακῶς ὅλες οἱ ὑποχρεώσεις καί ἀπαιτήσεις τῶν πολλῶν διακονημάτων του. Ἀκόμα καί ὅλες οἱ διακονίες τῆς ἐκλιπούσης πρεσβυτέρας βρίσκουν χῶρο γιά νά ἐκπληρωθοῦν, γιά νά ἐφαρμοσθεῖ κάποτε τό τοῦ θείου Παύλου «Πάντα εὐσχημόνως καί κατά τάξιν γινέσθω». Δοξάζει τόν ἐν Τριάδι Ὕψιστο Θεό καί γιά τίς ἀντοχές καί τίς πολλές εὐλογίες πού χορηγεῖ στήν οἰκογένειά του καί στούς πιστούς πού ἀξιώθηκε θείᾳ Χάριτι νά ποιμάνει.
Ἐξ ἄλλου στίς ἡμέρες μας πολλοί λαϊκοί νέοι ἄνδρες, συμμετέχουν ἔμπρακτα στίς πάμπολλες οἰκιακές ἐργασίες καί στήν περιποίηση τῶν νεογέννητων παιδιῶν τους. Ἔχει προκύψει αὐτή ἡ ἱκανότητα καί εὐελιξία τῶν νέων ἀνδρῶν (φυσικά μιλᾶμε γιά ἄνδρες καί ὄχι γιά ἀνδρείκελα), γιατί καί οἱ γυναῖκες τους ἐργάζονται γιά νά ἀνταπεξέλθουν στίς οἰκονομικές τους ὑποχρεώσεις. Ἰδιαιτέρως ὅμως στίς ἱερές μονές τοῦ Ἁγίου Ὄρους οἱ Πατέρες, μικροί καί μεγάλοι, περνοῦν ἀπό ὅλα διαδοχικά τά διακονήματα καί μαθαί-νουν ὅλες τίς ἐργασίες τῶν ἀνδρῶν καί ὅλες ἐπίσης τίς παραδοσιακές ἐργασίες τῶν γυναικῶν. Ἡ ἁγία ὑπακοή τούς καθιστᾷ ἐπιδεξιότατους, ὄχι μόνο γιά νά ἐπιβιώνουν ἀτομικά ἀλλά καί γιά νά διακονοῦν τό σύνολο τῶν ἐν Χριστῷ ἀδελφῶν τους, ἀλλά καί τίς ἑκατοντάδες τῶν προσκυνητῶν πού φιλοξενοῦνται στό περιβόλι τῆς Παναγίας. Ζωσμένοι τίς ποδιές τους, ἀνασκουμπωμένοι διακονοῦν ἀσταμάτητα στά μαγειρεῖα, στά ζυμωτήρια, στίς ἀποθῆκες, στά ἐλαιοτριβεῖα, στίς τραπεζαρίες, στά πλυντήρια, στούς κήπους, στίς ὑποδοχές, στά αὐτοκίνητα, στά τρακτέρ, στά ἐργαλεῖα. Παντοῦ τρέχουν νά προλάβουν ὅλες τίς δουλειές. Λάμπουν τά πρόσωπά τους ἀπό τή βαθειά ἱκανοποίηση τῆς νοερᾶς προσευχῆς καί τῆς διακονίας πού ρίζωσε, ἀναπτύσσεται καί φουντώνει ἀπό τήν ἄκτιστη Χάρη τῆς θεόπνευστης πολύωρης καθ’ ἡμέραν θείας ὀρθόδοξης Λατρείας μας. Ἄνδρες γεροί, σοῦ σφίγγουν τό χέρι δυνατά μέ τό δικό τους ροζιασμένο χέρι ἀπό τίς σκληρές δουλειές καί τίς μετάνοιες καί σοῦ μεταδίδουν ἡρωισμό, λεβεντιά, αἰσιοδοξία, πλοῦτο ἀπό τόν ψυχικό τους πλοῦτο. Καθόλου μιζέρια ἀπό τήν ἀληθινή συναίσθηση τῆς ἀναξιότητός τους. Οἱ μῦτες τους ἔχουν χαμηλώσει καί φτάνουν στό ἔδαφος, στό χῶμα. Ὁ νοῦς καί οἱ καρδιές τους μαζί μέ τήν εὐχή ἀνεβαίνουν στό Χριστό, στήν ἀειπάρθενο Παναγία μας, στούς Ἁγίους. Καί πάλι κατεβαίνουν στό ἔδαφος, στό χῶμα, στά περιβόλια, στά ποτίσματα, γιά νά γίνουν ὅλα, εἰ δυνατόν τέλεια, μέ τήν Χάρη τῆς ἁγίας ὑπακοῆς.
Γιατί νά μή ζηλέψουμε καί ᾿μεῖς οἱ κοσμικοί ἱερεῖς αὐτά τά ὑπαρκτά ἁγιορείτικα πρότυπα! Γιατί καί ᾿μεῖς οἱ ἄνδρες ἱερεῖς ὁπλισμένοι μέ τήν ἁγία ὑπομονή καί τήν ἁγία ὑπακοή στόν πρῶτο Ὑπήκοο, τό Χριστό μας, νά μήν ἐνεργοποιηθοῦμε στήν εὐχή καί στή διακονία! Τί δαιμονική μεταπατερική μανία μᾶς ἔπιασε νά διαλύσουμε ὅ,τι ἅγιο, ὅ,τι καλό, ὅ,τι φιλάνθρωπο ἐμπνεύστηκαν οἱ ἅγιοι πατέρες μας καί μᾶς τό μετέδωσαν! Ἄς σκύψουμε τίς μῦτες μας καί τά κεφάλια μας, ἄς ποῦμε τό «νά εἶναι εὐλογημένο» καί ἀσύλληπτη ἄκτιστη βοήθεια, Χάρη καί δύναμη θά μᾶς ἐπισκιάσει γιά τήν ἐπιτέλεση ὅλων τῶν καθηκόντων μας οἰκιακῶν, λειτουργικῶν, ποιμαντικῶν, παιδαγωγικῶν, οἰκονομικῶν. Ἡ ἐν Χριστῷ πεῖρα ἀποδεικνύει, ὅτι ἱερωσύνη καί ἀγωνιστική ἀκατάπαυστη διακονία, ἀλληλοπεριχωροῦνται καί θαυματουργοῦν… καί χωρίς τήν βοήθεια πρεσβυτέρας.
Ὁ Κύριος χίλια τοῖς ἑκατό θά οἰκονομήσει τά πάντα ὅσον ἀφορᾶ στόν κατά Χριστόν παρθενικό τρόπο ζωῆς, κατ’ οὐσίαν ἱερατικό, τοῦ ἐν χηρείᾳ ἱερέως καί στήν ἐν γένει κατά Χριστόν ἀνατροφή καί σταδιοδρομία τῶν ὀρφανῶν ἀπό μητέρα ἀλλά πολύ πλουσίων ἐκ τῆς παρουσίας τῆς θείας Χάριτος καί τῇ βεβαίᾳ κραταιᾷ σκέπῃ καί προστασίᾳ τῆς ἀειπαρθένου κυρίας Θεοτόκου. Φτάνει νά πεῖ ἄν ὄχι ἀρχικά, τουλάχιστον μετά ταῦτα, ὁ λειτουργός τοῦ Ὑψίστου τό «νά εἶναι εὐλογημένο», ἤ τό τοῦ Ἰώβ «εἴη τό ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον ἀπό τοῦ νῦν καί ἕως τοῦ αἰῶνος».
Εἶναι ἐνδεχόμενο ἤ σίγουρο ὅτι ὁ Κύριος θά στέλνει κατά καιρούς καταλλήλους, ἁγίους ἀνθρώπους, ὡς Σίμωνα τόν Κυρηναῖο, γιά νά βοηθοῦν στά ἄπειρα κατά κόσμον πρακτικά προβλήματα τῶν παιδιῶν καί τῶν δικῶν του πολλῶν ποιμαντικῶν καί βιωτικῶν ὑποθέσεων. Ἀρκεῖ νά πεῖ ἐκ βαθέων «εἴη τό ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον…». Ἀκόμα καί οἱ ἱερές μονές μποροῦν γιά λίγες ἡμέρες νά φιλοξενήσουν τά μικρᾶς ἡλικίας τέκνα τοῦ ἐν χηρείᾳ ἱερέως, γιά νά ἔχει τήν εὐκαιρία νά ἐπισκεφθεῖ τό περιβόλι τῆς Παναγίας γιά νά ἀντλήσει εὐλογίες.
Εἶναι ἄκρως ἀπαραίτητο νά διαφυλαχθεῖ ἡ ἑνότητα τῆς ἱερατικῆς οἰκογενείας. Αὐτό πρέπει νά συνειδητοποιοῦν ὅλοι οἱ ἐνορῖτες καί ὅλα τά πνευματικά τέκνα καί νά κρατοῦν διακριτικές ἀποστάσεις, ἄν ἐπιθυμοῦν νά ὠφελοῦνται ἀπό τήν ἱερωσύνη τοῦ Χριστοῦ πού φέρει ὁ ἐν τιμητικῇ χηρείᾳ ἱερέας. Αὐτό βέβαια ἰσχύει γιά ὅλες τίς οἰκογένειες καί κατά μείζονα λόγο γιά τήν ἱερατική οἰκογένεια. Ἄγρυπνος καί ἀνύστακτος θά πρέπει νά εἶναι ὁ οἰκογενειάρχης ἱερέας καί δή ὁ ἐν χηρείᾳ. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης λέγει, ὅτι ἡ ἀρετή ἀναπτύσσεται καί γιγαντώνεται μέ τή σκληρότητα. Ὅλοι οἱ Ἅγιοί μας φύλαξαν ἑαυτούς καί ἀλλήλους ἀπό τίς πολλές παγίδες τοῦ πονηροῦ - καί τίς «συναισθηματικές» - ἐπειδή πρόσεχαν νά κρατοῦν ἀποστάσεις πνευματικῆς ἀσφαλείας. Ἀκόμη καί στίς ἱερές ὀρθόδοξες μονές μας, δέν ἐπιτρέπονται οἱ ἐπί μέρους στενές φιλίες μέ τούς ἀδελφούς μοναχούς ἤ τίς ἀδελφές μοναχές, γιά νά μή συμβεῖ κάτι πού θά παραλύσει τήν ψυχή τους ἀπό τό σκληρό ἀγῶνα κατά τῶν παθῶν καί τήν κάθετη πρός τά ἄνω - ἄνω σχῶμεν τάς καρδίας, ἔχομεν πρός τόν Κύριον – προσευχή, ὥστε νά ἔρθει κάποτε τό μυστικῶς ποθούμενον, νά ἔρθει ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ καί νά κατακλύσει ὅλο τό εἶναι μας.
Εἶναι δέ καταλληλότατη εὐκαιρία ἡ χηρεία ὁμοῦ καί ὀρφάνια ἐν βαρυτάτῳ χειμῶνι ἀφάτου πίκρας γιά τή στέρηση τῆς μητέρας καί πρεσβυτέρας, ὅλη ἡ οἰκογένεια νά διδαχθεῖ ἄνωθεν τήν ἱερά τέχνη τοῦ κομβοσχοινίου. Κάθε κόμβος μέ τούς ἐννέα πλεγμένους σταυρούς καί μέ τήν ἐπίκληση τοῦ ἁγίου «ὑπέρ πᾶν» ὀνόματος τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ θά εἶναι οὐράνια παραμυθία καί μοναδική παρηγορία σ’ ὁλόκληρη τήν οἰκογένεια. Θά βεβαιώνονται ἅπαντες, τόσο οἱ ἐντός τῆς ἱερατικῆς οἰκογενείας ὅσο καί οἱ πέριξ ὅτι ὁ Κύριος ἔδωκεν, ὁ Κύριος ἀφείλετο, ὁ Κύριος ξαναδίνει ἤ θά δώσει τά δικά του ἄκτιστα πνευματικά δῶρα καί τά ἀπαραίτητα καί συμφέροντα ὑλικά ἀγαθά.
Ἄλλωστε δέν ξεχνᾶμε ὅτι τό πρόσωπο τῆς ἐκλιπούσης καί μεταστάσης πρεσβυτέρας δέν χάθηκε, ἀλλά εὑρισκόμενο στή θριαμβεύουσα Ἐκκλησία, ἔνθα οὔκ ἐστι πόνος, οὐ λύπη, οὐ στεναγμός, ὅπου δέν ὑπάρχει φόβος ἀσθένειας, δυστυχήματος ἤ ἄλλου θανάτου, δέν θά ξεχάσει τήν ἐν τῇ στρατευομένῃ Ἐκκλησία οἰκογένειά της, ἀλλά μαζί μέ τή θεοσθενῆ καί διακριτική ἐπέμβαση τῆς θείας Χάριτος, ἡ οἰκογένεια θά προχωράει καί θά δίδονται λύσεις στά συνεχῆ προβλήματα τῶν ἐφηβικῶν ἐπαναστάσεων καί τοῦ κοσμικοῦ φρονήματος πού ἀπειλοῦν ὅλα τά παιδιά μας, μᾶλλον ὅλους μας, μικρούς καί μεγάλους, ἀκόμη καί τούς ὑπερήλικες.
Ἄφησα τελευταῖο αὐτό πού ἔπρεπε πρῶτο νά ἀναφέρω. Ὅλα τά παραπάνω γίνονται καί πραγματοποιοῦνται μέσα στό πέλαγος τῆς χηρείας, τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος, διά τῶν τιμίων χειρῶν καί τοῦ ἱεροῦ ἐπιτραχηλίου τοῦ πνευματικοῦ πατρός καί ἐξομολόγου τοῦ ἱερέως. Ἁπλούστατη ἐν Κυρίῳ, χαρισματική ἐν Θεῷ Πατρί, ἁγιοπνευματικά στιβαρή ἦταν ἐπί πενήντα χρόνια ἡ καθοδήγηση τοῦ μακαριστοῦ πολιοῦ, οἰκογενειάρχου, μέ πολυκύμαντη ζωή, πνευματικοῦ μου πατρός Γεωργίου Πικριδᾶ. Μόνο ὁ Κύριος γνωρίζει τόν ὠκεανό τῶν εὐεργεσιῶν πού διοχετεύτηκαν διά τῶν ἁγίων εὐχῶν του στήν ἀναξιότητά μου καί στά τέκνα μου.
Μακαριώτατε,
Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς,
Ταπεινῶς φρονῶ ὅτι τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν τά αὐτά γενικῶς ἰσχύουν καί γιά τούς διαζευγμένους κληρικούς. Ὁ ἀγώνας γιά τόν ἀρχικά ἀβούλητο παρθενικό τρόπο ζωῆς ἰσχύει καί γιά τούς χωρισμένους. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ὑποστηρίζει, ὅτι καλοῦνται, οἱ ἐν χηρείᾳ κληρικοί ἀλλά γενικά ἄνδρες καί γυναῖκες ἐν χηρείᾳ, ἀπό τόν ἴδιο τόν Κύριο σέ ἀνώτερο παρθενικό βίο, κατά τόν ὁποῖο ἐπιφυλλάσσονται ἀνώτερες ἐμπειρίες ἐν Χριστῷ πνευματικῆς ζωῆς. Τό αὐτό συμβαίνει καί γιά τούς ἐν διαζεύξει. Τίποτα δέν εἶναι τυχαῖο στή ζωή μας. Ὁ Κύριος διατείνεται ὅτι καί «αἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς ὑμῶν πᾶσαι ἠριθμημέναι εἰσί». Πόσο μᾶλλον φροντίζει ὁ Κύριος καί γιά τήν εὔρυθμη ζωή τῶν συζύγων. Στό ἱερό Μυστήριο τοῦ Γάμου εὔχεται ἡ Ἐκκλησία μας νά ἔχουν ὁμόνοια ψυχῶν καί σωμάτων καί πάντα τά πρός σωτηρίαν αἰτήματα. Ἑπομένως ἡ διάζευξη προέρχεται ἀπό μή κατανόηση τοῦ ἑνός συζύγου πρός τόν ἄλλο, ἀπό τήν πτώση τοῦ ἑνός, τοῦ ἀδυνατοτέρου στίς παγίδες τοῦ πονηροῦ καί στήν παραχώρηση τοῦ Κυρίου πρός τελική σωτηρία καί τῶν δύο διά τῆς εἰλικρινοῦς μετανοίας. Ἔχει ὅμως καί ὁ διαζευγ-μένος κληρικός ὅλες τίς δυνατότητες νά ἐπιβιώσει ἐν Χριστῷ διά πίστεως εἰς τόν Ἰησοῦν καί νά ἀποβεῖ παράδειγμα πρός μίμηση τῶν πιστῶν.
Μακαριώτατε Πάτερ καί Δέσποτα,
Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς,
Ἀσφαλῶς ἡ δική σας Σεπτή ἐμπειρία ὡς πρώτων πνευματικῶν Πατέρων καί ἐξομολόγων ὑπερβαίνει τήν πτωχότατη δική μου. Καταθέτω ὅλα τά ἀνωτέρω ὡς παθών τά τῆς πολυχρόνιας χηρείας. Εὐχηθεῖτε Σᾶς παρακαλῶ, ὅσα μᾶς ἔγιναν γνωστά ἀπό τούς πνευματικούς Πατέρες μας καί τούς θεοφωτίστους Ἁγίους μας, νά γίνουν μαθητά καί μεθεκτά ἀπό τήν ἐλαχιστότητά μου καί ἀπό τά εἰσέτι ἀγωνιζόμενα ἐν Χριστῷ τέκνα μου καί ἐγγόνια μου.
Ταπεινῶς φρονῶ, ὅτι θά ὑποστεῖ μεγάλο πλῆγμα τό κύτταρο τῆς ὀρθοδόξου οἰκογενείας μας, ἄν ὑποβαθμισθεῖ ἡ ἐν Χριστῷ πνευματική ζωή τοῦ ὀρθοδόξου ἱερέως, τοποθετώντας του ὡς νόμιμη σύζυγο, δεύτερη γυναῖκα. Θά τόν ἰσοπεδώσει στά ἐνδοκοσμικά δεδομένα τῆς Νέας Ἐποχῆς, ἀφοῦ μετά μανίας ἐπιδιώκει μεταπατερικῶς καί νεοβαρλααμικῶς τήν ἀποϊεροποίηση, ἤ μᾶλλον τήν ἀποορθοδοξοποίηση καί τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας μας καί τήν πρακτική καί ἠθική ἀκύρωση τοῦ θεανδρικοῦ χαρακτήρα της.
Μή… Μή… ποτέ γένοιτο!
Ἄν οἱ διοργανωτές τῆς Ἁγίας καί ἱερᾶς Πανορθοδόξου Συνόδου ἐπιθυμοῦν νά μή καταστεῖ ληστρική ἡ Πανορθόδοξος, ταπεινῶς φρονοῦμε πρέπει νά προσεχθοῦν τά κάτωθι:
1. Νά μή συνεχισθοῦν οἱ ἐνέργειες καί ἐκδηλώσεις πού εὐνοοῦν μέχρι τώρα τήν de facto ἐγκατάσταση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καί τῆς Πανθρησκείας. Ἐμεῖς εἰλικρινῶς ἀγαποῦμε τόν Οἰκουμενικό μας Πατριάρχη κ. Βαρθολομαῖο καί ταπεινῶς καί υἱικῶς προσευχόμαστε γι’ Αὐτόν καί τήν ἁγία Συνοδεία Του. Ἔδωσε μέ τό παραπάνω τό μήνυμα τῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης στούς ἑτεροδόξους καί στούς ἀλλοπίστους. Εἶναι καιρός νά ὀρθοτομήσει τόν ἀκαινοτόμητο λόγο τῆς ὀρθοδόξου μοναδικῆς Ἀληθείας ἀνά τήν οἰκουμένη.
2. Εἰδικῶς ὅσον ἀφορᾷ στό προτεινόμενο θέμα τοῦ δευτέρου γάμου τῶν κληρικῶν ταπεινῶς φρονοῦμε ὅτι βάσει ὅλων ὅσων ἀναφέραμε ἀπό τή μακρά παράδοση τῆς ἁγίας Ὀρθοδοξίας μας, τό θέμα εἶναι κυρίως ποιμαντικό καί ὄχι ἱεροκανονικό ἤ δογματικό. Τελειότατα τά πάντα ὅρισαν οἱ θεῖοι Πατέρες.
Πιό συγκεκριμένα:
α. Οἱ ἅγιοι Ἀρχιερεῖς μας τῆς ἁπανταχοῦ Ὀρθοδοξίας, ἀλλά κυρίως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος πρέπει νά συνειδητοποιήσουν –καί ἔχουν τίς προϋποθέσεις- ὅτι ὁ μάχιμος ἐφημέριος εἶναι ἡ ψυχή, ἡ κεφαλή, ἡ κινητήριος δύναμη ὅλης τῆς ἐνορίας καί ὅλων τῶν πιστῶν. Ἑπομένως ὅ,τι καί νά τοῦ συμβεῖ, πρέπει ἀπαραιτήτως ὁ Ἐπίσκοπός του νά εἶναι κοντά του, πατέρας ὅσο δύναται στοργικότερος, γιά νά μπορέσει νά ἀντιμετωπίσει τό σταυρό του καί τή δοκιμασία του, τήν οἱαδήποτε περιπέτειά του. Κορυφαία δοκιμασία εἶναι ἡ χηρεία. Ἄν ὁ Ἐπίσκοπος, ὡς πνευματικός πατέρας καί ὄχι μόνο ὡς διοικητής στηρίζει τόν ἱερέα του, ἀσφαλῶς καί δέν θά εἰσχωρήσει στήν ἄσπιλη καί ἀμόλυντη ἁγία ἱερωσύνη του ἡ παρανομία τοῦ δευτέρου γάμου, τῆς παράνομης σχέσεως, τῆς μητριᾶς πού θά συσσωρεύει προβλήματα, πού θά ἀδρανοποιήσουν καί τόν ἱερέα καί τά βλαστάρια του. Σέ ὅποια ἡλικία καί κατάσταση βρεθεῖ, θά τόν ἐκκοσμικεύσουν, θά παραλύσουν τίς ἐν Χριστῷ πνευματικές του δυνάμεις καθιστώντας τον ἄχαρο ὑπάλληλο καί ὄχι ἁγιοπυρακτωμένο λειτουργό τοῦ Ὑψίστου, «καί τούς λειτουργούς Αὐτοῦ πυρός φλόγα» (ψαλμ ργ΄).
β. Ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος ἄς συστήσει σέ ὅσους πνευματικούς πατέρες ἔχουν τήν εὐθύνη τῆς πατρότητας, νά συμπαρασταθοῦν θετικά, πνευματικά, πατρικά γιά ἀποδοχή τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ καί γιά νά τονισθεῖ ἡ ἀξία καί ἡ σημασία τοῦ νέου, ἐν Χριστῷ παρθενικοῦ, τρόπου ζωῆς πού τιμητικά ἀνοίγει ὁ Κύριος στόν ἱερέα του γιά ἁγία ἄθληση καί ἐν Χριστῷ χριστοκαταξίωση. Ἄν δέν πορευθοῦμε ἑπόμενοι τοῖς Ἁγίοις Πατράσι καί ὅσον ἀφορᾷ στήν προσωπική μας ζωή, ἄν δέν ἀγωνισθοῦμε μέ πνεῦμα ἁγίας θυσίας πού ζητάει ἡ ἐκκλησία μας ἀπό ὅλους τούς πιστούς καί δή τούς ποιμένες της, πῶς θά ἀντικρύσουμε Θεοῦ πρόσωπο; Πῶς θά δώσουμε λόγο στόν Κύριο τοῦ ὁποίου τήν Ἱερωσύνη ἀξιωθήκαμε νά φέρουμε στή στρατευομένη μας Ἐκκλησία;
Προσωπικά δέν γνωρίζω κληρικούς ἐν χηρείᾳ πού νά ἐπιθυμοῦν διακαῶς δεύτερο γάμο. Ἀντιθέτως οἱ ἐν χηρείᾳ γνωστοί κληρικοί παραμένουν πιστοί στήν κανονικοδογματική καί ἁγιοπατερική διδασκαλία καί ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀσχολοῦνται μέ τά παιδάκια τους καί τίς οὐκ ὁλίγες ποιμαντικές ὑποχρεώσεις, ἀπό τή θεία Λειτουργία, τά λοιπά ἱερά Μυστήρια, μέχρι τό ἱερό Κοιμητήριο πού νοηματοδοτεῖ περισσότερο τή διακονία τους σ’ αὐτό ἡ πρεσβυτέρα τους, ἀφοῦ μέσα σ᾿ αὐτό, ὁ πιό κοντινός τους ἄνθρωπος, ἀναπαύεται σωματικῶς … Ποῦ καιρός καί ποῦ μυαλό γιά ξαναπαντρέματα!
Ἄν ἡ ἁγία Πανορθόδοξος Σύνοδος προχωρήσει σέ ἀλλότρια θεσμοθέτηση, θά μειώσει τό κῦρος της καί φυσικά τή θεοπνευστία της καί θά ἐπιβεβαιώσει ἀκράδαντα, ὅτι δουλικά χειραγωγεῖται ἀπό τούς ταγούς τῆς Νέας Ἐποχῆς.
Μή γένοιτο! Μή γένοιτο! Μή γένοιτο!
Εὐλαβῶς ἀσπάζομαι τήν Δεξιάν Σας,
ἐλάχιστος ἐν πρεσβυτέροις
π. Σαράντης Σαράντος
ἐφημέριος Ἱ.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Ἀμαρουσίου.
Κοινοποίηση:
1. Παναγιώτατον Οἰκουμενικόν Πατριάρχην κ. Βαρθολομαῖον
2. Μακαριώτατον Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος.
3. Σεβασμιωτάτους Ἀρχιερεῖς.
4. Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.
5. Εἰδική διορθόδοξος Ἐπιτροπή ἐπί τῆς προπαρασκευῆς τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου.
