Προβλήματα δημιουργούν οι ψάλτες, όχι με τα όσα ψέλνουν, που φυσικά είναι υπέροχα, αλλά με τον τρόπο που ψέλνουν. Πολλές φορές προσβάλλουν τη λατρεία∙ την κάνουν εγωκεντρική και επιδεικτική. Ως προς δε την ουσία των ψαλλομένων, αυτά αποκτούν μαγικό χαρακτήρα, αφού σχεδόν κανείς δεν καταλαβαίνει τι ψέλνουν οι συμπαθείς κατά τα άλλα ψάλτες.
● Τα όσα κατά καιρούς έχουν γραφή από τη στήλη αυτή για την απαράδεκτη στάσι μερικών ψαλτών, δεν είναι δικά μας επινοήματα. Δεν παρουσιάζουμε δικές μας απόψεις. Η διακαής επιθυμία μας να ξαναζωντανέψη η ορθόδοξη λατρεία και να συμπροσεύχωνται όλοι μαζί οι πιστοί, κλήρος και λαός, μας έχει οδηγήσει στις πηγές.
Πηγή ο απόστ. Παύλος, με τα όσα λέει στο περίφημο 14ο κεφάλαιο της πρώτης προς Κορινθίους Επιστολής, που αποτελεί, τρόπον τινά, τον ύμνο της λατρείας.
Πηγή μας και ο σπουδαιότερος, μετά τον Μεγάλο Αρχιερέα του Σταυρού και μετά τον χριστομίμητο Παύλο, λειτουργός της Εκκλησίας. Είναι ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Άλλωστε, δική του είναι η Λειτουργία, που τελούμε.
Επισημαίνει, λοιπόν, ο Χρυσόστομος:
● Ψέλνουμε για να ευχαριστούμε τον Κύριο. Είναι τόσες πολλές οι ευεργεσίες Του, που δεν βρίσκουμε άλλο τρόπο ν’ ανταποδώσουμε, παρά τη γλυκύτητα του ψαλσίματος. «Πολλῷ μᾶλλον ἡμᾶς εὐφραινομένους, καί τῶν ἀγαθῶν ἀπολαύοντας τοῦ Θεοῦ, εὐχαριστηρίους ὕμνους ἀναπέμπειν χρή, ἵνα τῆς ψαλμωδίας ἐπεισελθούσης, ἀποπηδήσῃ πάντα τά ἄτοπα καί πονηρά βουλεύματα» (Ε.Π.Ε.5,582).
Μετάφρασις: Όσοι ευφραινόμαστε και απολαμβάνουμε τα αγαθά του Θεού, περισσότερο οφείλουμε ν’ αναπέμπουμε ευχαριστήριους ύμνους στον Θεό. Με την ψαλμωδία στην ψυχή θ’ απομακρύνη ο Θεός όλες τις άτοπες και πονηρές σκέψεις.
● Ψέλνουμε για να αγιάζεται η γλώσσα και να ξεκουράζεται η ψυχή.
Για το πρώτο: Ασκείται η γλώσσα με τα θεϊκά λόγια των προσευχών. Και έτσι αποφεύγει μεν κάθε σαπρό λόγο, γίνεται δε εργαλείο για την προσευχή. Ο αγιασμός της γλώσσας φανερώνει, κατά τον αδελφόθεο Ιάκωβο, τέλειο χριστιανό (γ΄2). Λέει ο ἱερός Χρυσόστομος: «Ἔνθα ψαλμός καί εὐχή καί προφητῶν χορεία καί διάνοια ᾀδόντων θεοφιλής, οὐκ ἄν τις ἁμάρτοι τήν σύνοδον ταύτην προσειπών ἐκκλησίαν. Κἄν μή είδῆς την δύναμιν τῶν ρημάτων, αύτό τέως τό στόμα παίδευσον τά ρήματα λέγειν. Ἁγιάζεται γάρ καί διά ρημάτων ἡ γλῶττα, ὅταν μετά προθυμίας ταῦτα λέγηται». (Ε.Π.Ε.5,584). Μετάφρασις: Όπου υπάρχουν ψαλμωδίες και προσευχές και προφητικός λόγος και διάνοια θεοφιλής αυτών που ψέλνουν, δεν θα έπεφτε κανείς έξω αν τη συγκέντρωσι αυτή την ωνόμαζε εκκλησία. Και αν ακόμα δεν κατανοής όλο το περιεχόμενο των λεγομένων, πάντως το στόμα σου ασκείται να λέη λόγια θεϊκά. Διότι η γλώσσα αγιάζεται με τα λεγόμενα και ψαλλόμενα, όταν φυσικά αυτά λέγωνται με προθυμία.
Για το δεύτερο, για την ξεκούρασι της ψυχής, λέγει ο άγιος Πατήρ, ότι τα ψαλσίματα του Θεού είναι γλύκα της ψυχής και ανέβασμά της στον ουρανό. «Οὐδέν οὕτως ἀνίστησι ψυχήν καί πτεροῖ, καί τῆς γῆς ἀπαλλάττει καί τῶν τοῦ σώματος ἀπολύει δεσμῶν, ὡς μέλος συμφωνίας καί ρυθμῷ συγκείμενον θεῖον ᾆσμα. Οὕτω γοῦν ἡμῶν ἡ φύσις πρός τά ᾄσματα καί τά μέλη ἡδέως ἔχει και οἰκείως, ὡς καί τά ὑπομάζια παιδία κλαυθμυριζόμενα και δυσχεραίνοντα, οὕτω κατακοιμίζεσθαι».(Ε.Π.Ε.17,256). Μετάφρασις: Τίποτε δεν ανυψώνει τόσο την ψυχή και δεν την ανεβάζει και δεν την απαλλάσσει από τα γήινα και δεν την λευτερώνει από τα δεσμά του σώματος, όσο η μελωδική αρμονία και το μελωδικά ψαλλόμενον θείο άσμα. Τόσο πολύ ευχαριστείται ο άνθρωπος και έλκεται από τα άσματα και τις μελωδίες, ώστε μ’ αυτό τον τρόπο αποκοιμίζονται τα παιδιά που θηλάζουν, όταν κλαίνε και δυσανασχετούν.
● Το ψάλσιμο είναι όχι μουσική τέχνη, αλλά μυστική ζωή. Μπορεί ένας ψάλτης να είναι «καλλιτέχνης» και στη φωνή και στη μουσική γνώσι, αλλά να μη συγκινήται με τα όσα ψέλνει και να στέκη στο Ναό όχι ως λατρεύων τον Θεό, αλλ’ ως λατρευόμενος επιδειξίας.
Και αντίθετα, μπορεί ένας απλός χριστιανός να ζη μυστικά τα λόγια του ψαλσίματος. Δεν θα ήταν βέβαια κακό να συνδυάζη κάποιος και τα δυο: και μυστική ζωή και μουσική ικανότητα. Το προτιμώτερο όμως είναι το πρώτο.
Αυτό αρέσει στον Θεό. Λέει ο Χρυσόστομος: «Κἄν χειροτέχνης ᾖς, ἐν ἐργαστηρίῳ καθήμενος καί ἐργαζόμενος, δυνήσῃ ψάλλειν. Κἄν στρατιώτης ᾖς, ἐν δικαστηρίῳ προσεδρεύων, δυνήσῃ τό αὐτό τοῦτο ποιεῖν. Ἔξεστι καί χωρίς φωνῆς ψάλλειν, τῆς διανοίας ἔνδον ἠχούσης. Οὐ γάρ ἀνθρώποις ψάλλομεν, ἀλλά Θεῷ τῷ δυναμένῳ καί καρδίας ἀκοῦσαι καί εἰς τά απόρρητα τῆς διανοίας ἡμῶν είσελθεῖν»(Ε.Π.Ε.5,586). Μετάφρασις: Και όταν κάνης χειρωνακτική δουλειά και είσαι στο εργαστήρι σου απασχολούμενος, και τότε μπορείς να ψέλνης. Και όταν ως στρατιώτης φρουρής το δικαστήριο, και πάλι μπορείς να κάνης το ίδιο. Είναι δυνατόν κανείς και χωρίς φωνή να ψέλνη. Πότε; Όταν εσωτερικά μιλάη στον Θεό με τη διάνοιά του. Άλλωστε όταν ψέλνουμε, απευθυνόμαστε όχι προς ανθρώπους, αλλά προς τον Θεό, που μπορεί ν’ ακούση και τις καρδιές μας και να μπη στα απόκρυφα της διανοίας μας.
Ζω τον Θεό μυστικά, δεν σημαίνει το «μυστικῶς», που ωρισμένοι επικαλούνται και αποκρύβουν τα θεϊκά νοήματα των ευχών της Λειτουργίας. Οι πιστοί ζουν μυστικά, πνευματικά, τα όσα ακοῦνε στο Ευαγγέλιο και στη θεία Λειτουργία.
● Προϋπόθεσις βασική είναι η κατανόησις. Το ψάλσιμο και οι ευχές είναι ο καρπός των χειλέων μας. Και ο καρπός είναι και συγκεκριμένος και γλυκύς. «Διά τοῦ Χριστοῦ ἀναφέρωμεν θυσίαν αἰνέσεως διά παντός τῷ Θεῷ, τουτ’ ἔστιν καρπόν χειλέων ὁμολογούντων τῷ ὀνόματι αὐτοῦ»(Εβρ.ιγ΄3).
Ο Θεός δεν είναι … κουφός, για να εξάγουμε δυνατές κορώνες. Ο Θεός δεν έχει καμμιά αγγελική επιτροπή μουσικής κριτικής, για να βαθμολογή τις αποδόσεις στη μουσική τέχνη. Ο Θεός ακούει στόματα και ψυχές, που με ευλάβεια και πίστι Τον υμνούν και τον παρακαλούν.
Λέει και πάλι o ἱερός Χρυσόστομος: «Μή ἁπλῶς τῷ στόματι, ἀλλά μετά προσοχῆς. Τοῦτο γάρ ἐστι τῷ Θεῷ ἄδειν, ἐκεῖνο δέ τῷ ἀέρι∙ διαχεῖται γάρ ἁπλῶς ἡ φωνή. Μη προς ἐπίδειξιν». (Ε.Π.Ε. 22,346). Μετάφρασις: Να μη ψέλνουμε απλώς με το στόμα, αλλά με προσοχή στα ψαλλόμενα. Αυτό σημαίνει να τραγουδάω στο Θεό∙ το άλλο είναι λόγια του αέρα. Απλώς μια φωνή διαχέεται. Να μη ψέλνουμε για να επιδειχτούμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το «Ελληνικά και Ορθόδοξα» απεχθάνεται τις γκρίνιες τις ύβρεις και τα φραγγολεβέντικα (greeklish).
Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψη σας τα ακόλουθα:
1) Ο σχολιασμός και οι απόψεις είναι ελεύθερες πλην όμως να είναι κόσμιες .
2) Προτιμούμε τα ελληνικά αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ότι γλώσσα θέλετε αρκεί το γραπτό σας να είναι τεκμηριωμένο.
3) Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
4) Κανένα σχόλιο δεν διαγράφεται εκτός από τα spam και τα υβριστικά