π. Γεώργιος Δημητρόπουλος: «Δεν νοείται χριστιανική ζωή χωρίς άσκηση.»

ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ 2014
Με την Χάρη του Θεού, έχουμε ήδη εισέλθει στην ευλογημένη περίοδο του Τριωδίου, η οποία αρχίζει με την ανάγνωση στους Ιερούς Ναούς, της παραβολής του Τελώνου και Φαρισαίου. Ύστερα απο μία εισαγωγική περίοδο, εισερχόμαστε στην αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή και ετοιμαζόμαστε, προετοιμαζόμαστε ψυχικά και σωματικά, με τον νού και την καρδιά μας, πνευματικά, προκειμένου να εορτάσουμε τα άγια Πάθη του Κυρίου και να αξιωθούμε να δοξάσουμε την ένδοξο Ανάστασή Του. Αυτή η περίοδος αποτελεί πνευματική άσκηση του σώματος και της ύπαρξής μας όλης.

Είναι περίοδος νηστείας, πολλών κατανυκτικών Ακολουθιών, περίοδος μετάνοιας, κατανύξεως (συγκινήσεως ψυχής), και αγώνων πνευματικών. Είναι περίοδος εσωστρέφειας (“κοιτάζουμε” τον εαυτό μας έσωθεν, εσωτερικά), περισυλλογής, στροφής πρός τον Θεό, αποξενώσεως απο τα υλικά πράγματα. Επίσης, είναι περίοδος ευσπλαχνίας και ελεημοσύνης, περίοδος αγρυπνίας, θερμότερης προσευχής, πένθους για τα πλήθη των αμαρτιών μας και συμπορεύσεως με τον πορευόμενο πρός τον Γολγοθά Κύριο και προετοιμασίας για την μεγάλη εορτή του Πάσχα. Περίοδος με πλήθος πραγματικά νοημάτων.

Η περίοδος της Μ. Τεσσαρακοστής είναι μία διάρκεια χρόνου 40 ημερών. Απο την Καθαρά Δευτέρα έως την Παρασκευή πρό των Βαΐων. Ασφαλώς δεν είναι τυχαίος αριθμός. Όπως επισημαίνεται, έχει καθοριστεί σε αντιστοιχία με περιστατικά της Αγίας Γραφής. Όπως, 40 ημέρες νήστεψε ο Προφήτης Μωυσής στο Όρος Σινά, 40 ημέρες περπάτησε νηστικός ο Προφήτης Ηλίας. Κυρίως όμως αναφέρεται στις 40 ημέρες που νήστεψε ο Κύριος στην έρημο, όπου δέχθηκε και τους τρείς πειρασμούς του διαβόλου και τους απέκρουσε. Αντίστοιχα κι εμείς οι πιστοί χριστιανοί, καλούμαστε να νηστέψουμε 40 ημέρες και να αγωνισθούμε κατά των δαιμονικών πειρασμών και του εμπαθή εαυτού μας, ώστε ενισχυόμενοι απο την Χάρη του Θεού, να συντρίψουμε τον Σατανά και τα πάθη που “φωλιάζουν” στην καρδιά μας.

Δεν νοείται χριστιανική ζωή χωρίς άσκηση. Γι’ αυτό πρέπει να αποτινάξουμε την κυριαρχία των παθών. Ν’ απαλλαγούμε απο τον ζυγό της αμαρτίας. Να ζήσουμε την ζωή του Χριστού ώς ζωντανά μέλη του σώματός Του, που είναι η Εκκλησία. Στην ασκητική αυτή προσπάθεια ιδιαίτερα σημαντική θέση κατέχει και η νηστεία. Η Παλαιά Διαθήκη είναι διάσπαρτη απο αναφορές στη νηστεία. Ιδιαίτερα δέ οι Προφήτες υπογραμμίζουν με έμφαση το αληθινό νόημα της νηστείας. Την νηστεία που αποδέχεται ο Θεός και η οποία έχει την δύναμη να εξαλείφει αμαρτίες σε συνδυασμό με την προσευχή και την ιερά εξομολόγηση, (Ησ. 58, 6-11). Στην νηστεία αναφέρεται και ο Χριστός, τονίζοντας την αξία της. Απορρίπτει βέβαια την υποκριτική άσκησή της, όπως του Φαρισαίου της παραβολής.

Υποδεικνύει τον ορθό τρόπο με τον οποίο οφείλουμε να νηστεύουμε. Η νηστεία αποβλέπει στην ωφέλεια της ψυχής μας. Γίνεται για την αγάπη του Χριστού και όχι για να προκαλέσει θαυμασμό και έπαινο των ανθρώπων. Την χαρακτηρίζει δέ την νηστεία η χαρά και όχι η κατήφεια. Πρωταρχικός λοιπόν σκοπός της νηστείας είναι η κάθαρση και ο εξαγιασμός της ψυχής και του σώματός μας. Πολύ ωραία οι θεοφόροι Πατέρες ονομάζουν την νηστεία “παθοκτόνο”, δηλαδή φάρμακο το οποίο καθαρίζει τα πάθη. Μαραίνει τις σαρκικές επιθυμίες και καταπολεμεί τα πάθη της ψυχής (εγωϊσμός, μνησικακία, κ.α). Η νηστεία ωστόσο, διακρίνεται σε σωματική και πνευματική. Η σωματική νηστεία συνίσταται στην αποχή απο ορισμένες τροφές (αρτύσιμες). Η πνευματική νηστεία συνίσταται στην νηστεία της ψυχής. Είναι η “αλλοτρίωση των κακών” και αποτελεί την αληθινή νηστεία, είναι η αποχή απο την αμαρτία. Την νηστεία που ευχαριστεί τον Θεό. Σημαίνει η αποφυγή της αμαρτίας, κακοί λογισμοί, εμπαθείς επιθυμίες, κατάκριση, εγωϊσμός, μνησικακία. Όμως, η νηστεία να συνδυάζεται με την προσευχή και με ταπεινό φρόνημα.

Η προσευχή μας να είναι σαν του Τελώνη της παραβολής, ο οποίος είχε γνώση του εαυτού του και της πνευματικής κατάστασής του, ώστε τα χείλη του δεν έλεγαν τίποτα άλλο παρά το “Ο Θεός ιλάσθήτί μοι τω αμαρτωλώ” (Θεέ μου συγχώρεσέ με τον αμαρτωλό). Είχε βαθιά συναίσθηση της αμαρτωλότητάς του, αφού ούτε τους οφθαλμούς του δεν μπορούσε να σηκώσει στον ουρανό. Η ταπείνωσή του και η μετάνοιά του, τον δικαίωσαν στα “μάτια” του Θεού. Όταν βλέπουμε την υπερηφάνεια στους άλλους δεν μας αρέσει, αλλά τον εαυτό μας δεν τον κοιτάμε! Για την ταπείνωση κάνει λόγο ο αβάς (πατήρ) Λογγίνος στο περίφημο βιβλίο το Γεροντικό. “Καθώς η υπερηφάνεια είναι το πιο μεγάλο απ’ όλα τα κακά, αφού κατόρθωσε να ρίξει τους Αγγέλους απο τον ουρανό στην άβυσσο, έτσι και η ταπεινοφροσύνη είναι η πιο μεγάλη απ’ όλες τις αρετές. Αυτή έχει την δύναμη κι’ απο την άβυσσο ακόμη ν’ ανεβάσει στον ουρανό τον αμαρτωλό. Για τον λόγο αυτό ο Κύριος μακαρίζει (ευτυχισμένοι) πρίν απ’ όλους τους πτωχούς τω πνεύματι”. Όλα τα γεγονότα που αναφέρονται και μνημονεύουμε την περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστής, ύμνοι, ιερές Ακολουθίες, αναφέρονται στην συγχώρηση των αμαρτιών, της μετάνοιας, της ταπεινοφροσύνης, της αγάπης του Θεού στον κόσμο και τέλος στην σωτηρία του ανθρώπου. Η πορεία της επίγειας ζωής του ανθρώπου, είναι περίοδος συνεχούς μετάνοιας. Οι αμαρτίες και οι ενοχές μας, κάνουν να βλέπουμε τον Θεό ώς δικαστή. Κι αυτό γίνεται γιατί δεν μετανοήσαμε για να αποκτήσουμε τον θείο φόβο και την αγάπη στον Χριστό. Οι άγιοι Πατέρες ονομάζουν την μετάνοια “δεύτερο βάπτισμα”, διότι με αυτήν αναγεννιόμαστε πνευματικά, αναγεννιόμαστε έν Χριστώ. Γινόμαστε νέοι άνθρωποι, καθαροί απο την αμαρτία και “αστράψαντες την δόξα του Χριστού” (απολυτίκιο Αγίου Σίλα). Λέει ο Ιερός Χρυσόστομος: “Θέλεις να δεις θαύμα μεγαλύτερο απ’ όλα; Έλα στην ιερά εξομολόγηση να δεις πώς μεταβάλλεται ο λύκος σε αρνί”. Κατά τον Μέγα Βασίλειο, μετάνοια είναι η ελπίδα επιστροφής στον Θεό.

Η καρδιά μας μόνο με την αληθινή μετάνοια μπορεί να αναπαυθεί. Ο πνευματικός αγώνας που διεξάγουμε στην πορεία της ζωής μας, απο την αμαρτία στην μετάνοια, η διαδικασία δηλαδή “πέφτω και σηκώνομαι” (αμαρτάνω- μετανοώ), αυτή η συνεχής μετάνοια, είναι που ωριμάζει τον πιστό χριστιανό. Όταν έχουμε αυτή την ταπείνωση, μεγαλώνουμε πνευματικά, πλησιάζουμε τον Θεό, συγχωρούμε τα λάθη των αδελφών και τότε ο Θεός χαρίζει πλούσια την Θεία Χάρη Του. Διότι κατανοούμε ότι με την αμαρτία λυπούμε τον Θεό και πικραίνουμε τους αδελφούς. Αυτό ακόμη, γίνεται όταν έχουμε αυτογνωσία (Τελώνης). Είναι όπως όταν είμαστε σ’ ένα σκοτεινό δωμάτιο και δεν βλέπουμε άν είναι βρώμικα τα ρούχα μας. Όταν όμως εισέλθει στο δωμάτιο το φώς τότε βλέπουμε καθαρά την κατάσταση την οποία βρισκόμαστε. Κατά ανάλογο τρόπο είναι η ψυχή μας μέσα στο σκοτάδι (αμαρτία), δεν μπορούμε να δούμε την πνευματική κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε, αλλά όταν έρθει στην ψυχή μας το φώς του Χριστού, φωτίζεται το σκοτεινό μέρος, και βλέπουμε καθαρά την αμαρτωλότητά μας. Τότε ακριβώς ταπεινώνεται ο άνθρωπος, θρηνεί για τις αμαρτίες του, δοξολογεί συνάμα τον Θεό για την άπειρη ευσπλαχνία Του και έρχεται η Χάρις στην καρδιά του. Ο άγιος Τύχων του Ζαντόνσκ έλεγε: ” Όλοι την θέλουν την δόξα του Χριστού, αλλά πολύ λίγοι το αποφασίζουν να σηκώσουν τον Σταυρό Του και να υπομείνουν έστω και μόνο κάποιες βρισιές, μία καταφρόνηση…”. Γι’ αυτό πρέπει να σκεφτόμαστε τί έκανε ο Θεός για εμάς, σταυρώθηκε, έχυσε το αίμα Του για τις αμαρτίες μας, καί τί κάνουμε εμείς για τον Θεό για να τον αγαπήσουμε και να αγιάσουμε. Αυτή η σκέψη γεννάει μέσα στην ψυχή μας την ταπείνωση. Πρέπει να θυσιάσουμε κι εμείς κάτι από τον εαυτό μας, για την αγάπη του Χριστού. Να έχουμε ασκητικό φρόνημα. Χωρίς αγώνα δεν έχει νόημα η ζωή. Η εγκράτεια η οποία επιτυγχάνεται με την άσκηση, είναι ο αγώνας του πιστού να δαμάσει τα πάθη του. Όπως τονίζει ο απόστολος Παύλος, ο αγωνιζόμενος χριστιανός “πάντα εγκρατεύεται” (Α’ Κορ. 9, 25). Εγκράτεια οφείλουμε να έχουμε στο φαγητό, σε αυτό μας βοηθάει η νηστεία. Εγκράτεια στην γλώσσα, η οποία ρέπει στην φλυαρία, την κατάκριση, την αισχρολογία και το ψέμα. Εγκράτεια στον θυμό. Ο άνθρωπος της εποχής μας έχει γίνει ευερέθιστος, θυμώνει με το παραμικρό και οργίζεται με την πρώτη δυσκολία που συναντά. Εγκράτεια και στις κακές επιθυμίες. Ο εγκρατής προσέχει όλο τον εαυτό του. Ο Ρωμαίος φιλόσοφος Σενέκας έλεγε: “Όλα τα κακά πράγματα δεν αποφεύγουν πλέον το φώς αλλά το επιδιώκουν. Ώστε, ακόμη και ν’ ακούσεις για την αρετή της αγνότητας είναι παντελώς άγνωστη, ειδικά για την νεολαία”. Πόσο επίκαιρος είναι σήμερα άραγε; Η αρετή επιτυγχάνεται διά της ασκήσεως. Η Ανάσταση έδωσε νόημα στον Σταυρό. Αλλά για να έρθει η Ανάσταση πρέπει να προηγηθεί ο Σταυρός. Αυτό συμβαίνει και σε ‘μάς. Η πορεία της ζωής μας είναι σταυροαναστάσιμη, αυτό είναι άσκηση μέσα στην Εκκλησία. Η πνευματική ζωή είναι εγρήγορση, είναι άσκηση, επαγρύπνηση με προσευχή, νηστεία και μετάνοια για να αποκτήσουμε με την Χάρη του Θεού την αγάπη πρός τον Θεό που είναι η τελειότητα. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής αναφέρει για την αγάπη, ” η αγάπη μας ανεβάζει στα ύψη, στα ουράνια, γιατί είμαστε πλασμένοι για τα ύψη. Και ομοιάζουμε με τους Αγγέλους και δοξολογούμε τον Θεό”. Τί μας κρατάει όμως στα ύψη και δεν πέφτουμε;

Η ταπείνωση

Η ταπείνωση είναι ο Χριστός. Για να γυρίσουμε πίσω, όπως ο άσωτος υιός, να μετανοήσουμε, χρειάζεται η ταπείνωση, που είναι ο Θεός. Στην Μικρά Ασία παλιά που ζούσαν οι Έλληνες, ένα παιδί που βίωσε την προσευχή από την μητέρα του, λέει: “Μία φορά κατέβηκε η μητέρα μου στο υπόγειο του σπιτιού και είχε αργήσει να γυρίσει πίσω. Ανησύχησα και κατέβηκα στο υπόγειο. Τότε είδα την μητέρα μου να προσεύχεται γονατιστή κλαίγοντας και να παρακαλεί το έλεος του Θεού, για όλους τους ανθρώπους και για τα πάντα”. Αυτό το γεγονός το συγκλόνισε το παιδί. Πήγε την άλλη μέρα στο σχολείο και ήταν στον “κόσμο” του. Δεν έδινε σημασία στο μάθημα. Του λέει λοιπόν ο δάσκαλος, Βασιλάκη τί έχεις; Και ο Βασίλης εξιστορεί σε όλη την τάξη το γεγονός με την μητέρα του. Όλη η τάξη και ο δάσκαλος άρχισαν να κλαίνε…Αυτό ήταν το καλύτερο μάθημα! Γιατί αυτοί οι άνθρωποι τότε είχαν συναίσθηση. Είχαν πίστη στο Θεό.

Με τις άγιες αρετές, της ταπεινοφροσύνης, της ευσπλαχνίας, της προσευχής, της νηστείας, της εγκράτειας, της αγάπης και πρωτίστως της μετάνοιας, θα μπορέσουμε και φέτος να βιώσουμε, μέσα στην Εκκλησία, το “μυστήριο” της Μ. Τεσσαρακοστής, τα άγια Πάθη του Κυρίου και να αξιωθούμε να δοξάσουμε την ένδοξο Ανάστασή Του. Καλό πνευματικό αγώνα. Καλή και ευλογημένη Τεσσαρακοστή.
ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

 ΠΗΓΗ