Η Σιμωνία: ένα «ειδικό πάθος»

«Δωρεάν ελάβατε, δωρεάν δότε».

«Μη κτήσησθε χρυσόν, μηδέ άργυρον μηδέ χαλκόν εις τα ζώνας υμών, μη εις οδόν, μηδέ δύο χιτώνας, μηδέ υποδήματα, μηδέ ράβδον» [Κατά Μτθ. Ευαγγέλιο].

Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου δάσκαλος στο 32ο Δ. Σχ. Λάρισας – συγγραφέας

ΓΕΝΙΚΑ: Ο όρος “σιμωνία” αναφέρεται κυρίως σε περιπτώσεις χειροτονίας ή προαγωγής κληρικών σε εκκλησιαστικό αξίωμα, με προσφορά οικονομικών ανταλλαγμάτων. Εκτός αυτού όμως, ο όρος αναφέρεται και στη μετάδοση των εκκλησιαστικών μυστηρίων κατόπιν απαίτησης ανταλλάγματος, όπως και σε κάθε άλλη ανάλογη παράβαση. Ιστορικά, οι διαβρωτικές επιπτώσεις της φεουδαρχίας και του γενικότερου χάους που επικρατούσε κατά το Μεσαίωνα με την ανεξέλεγκτη δύναμη των φεουδαρχικών φατριών, βοήθησαν ιδιαίτερα στην εξάπλωση του φαινομένου στη Δύση. Το φαινόμενο της Σιμωνίας παρουσίαστηκε σε πολύ μικρότερη έκταση και στην Ανατολή. Στο μεσαιωνικό ευρωπαϊκό χώρο, υπήρχε συνύπαρξη κοσμικής και πνευματικής εξουσίας, στοιχεία καισαροπαπισμού. Λόγω των κατηγοριών που δέχτηκε ο κλήρος για σιμωνία, η Παπική εκκλησία θέσπισε πλήθος κανόνων για να καθορίσει το τι είναι και το δεν είναι σιμωνία. Ο αριθμός των σχετικών διαταγμάτων δείχνει την έκταση που είχε πάρει το πρόβλημα. Η σιμωνία έβλαψε αρκετά την φήμη του καθολικισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι ο Δάντης, στη Θεία Κωμωδία καταδίκασε στον όγδοο κύκλο της κολάσεως όσους έπεφταν στο αμάρτημα της σιμωνίας. Ο Μακιαβέλι και ο Έρασμος καταδίκασαν την πρακτική αυτή, αρκετούς αιώνες αργότερα. [Μήπως δείγμα σιμωνίας του χειρίστου είδους δεν είναι και τα συγχωροχάρτια που μοίραζε, ή και μοιράζει η παπική εκκλησία με ανάλογα οικονομικά ανταλάγματα;]

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΟΡΟΥ: Ο όρος προέρχεται από τη διήγηση των Πράξεων των Αποστόλων [η΄9-23], για τον μάγο Σίμωνα από τη Σαμάρεια, για τον οποίο οι άνθρωποι, ενθουσιασμένοι από τις μαγικές του ικανότητες, έλεγαν: «Αυτός ο άνθρωπος είναι η Δύναμη του Θεού, η οποία μπορεί να ονομαστεί Μεγάλη». Όταν όμως ο Σίμων βαφτίστηκε Χριστιανός, αντιλήφθηκε ότι υπήρχε μια δύναμη ασυγκρίτως ανώτερη από αυτήν που κατείχε εκείνος προηγουμένως. Ήταν η δύναμη που είχε χορηγηθεί στους Μαθητές του Κυρίου που τους καθιστούσε ικανούς να μεταδίδουν σε άλλους τα θαυματουργικά χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Ο Σίμων, εντυπωσιασμένος, πρόσφερε στους αποστόλους χρήματα(!) λέγοντας: «Δώστε και σε εμένα αυτή την εξουσία, ώστε, πάνω σε όποιον θέτω τα χέρια μου, να λαβαίνει άγιο πνεύμα». Ο Απόστολος Πέτρος επιτίμησε τον Σίμωνα, λέγοντας: «Το ασήμι σου ας αφανιστεί μαζί με εσένα, επειδή νόμισες ότι με χρήματα θα αποκτήσεις τη δωρεά του Θεού. Δεν έχεις ούτε μέρος ούτε κλήρο σε αυτό το ζήτημα, γιατί η καρδιά σου δεν είναι ευθεία στα μάτια του Θεού», ενώ τον αποκάλεσε “δηλητηριώδη χολή και δεσμό αδικίας” κάνοντάς του έκκληση να μετανοήσει ώστε να συγχωρηθεί.

ΑΠΟ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΕΩΣ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ: Η Σιμωνία, εξαγορά θέσεων, στους ανωτέρου βαθμού κληρικούς, αυτή η «ασεβής και βδελυρά» συνήθεια, όπως αποκάλεσε τη Σιμωνία, το 459 μ.Χ., ο Πατριάρχης Γεννάδιος Α΄, η λεγόμενη «χριστεμπορία», θα παρακολουθεί τον ανώτερο κλήρο επί δύο χιλιετίες. Η παράφορη εξουσιολαγνεία, η κενοδοξία και δοξολαγνεία, η απληστία, η επιδειξιομανία, η ιδιοτέλεια, η εξαχρείωση που διαβρώνουν ιερατεία και μερίδα των λειτουργών τους Υψίστου από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες επισημαίνονται και στηλιτεύονται από Συνόδους και ενάρετους ιεράρχες. Ο Ζ΄ κανόνας της Συνόδου της Σαρδικής, το 343, καταδικάζει επισκόπους που περιφέρονται με αυτοκρατορική συνοδεία και ορίζει ότι πρέπει να σταματήσουν οι πιέσεις και οι διαγκωνισμοί για μετακίνηση από τις φτωχές μητροπόλεις στις πλούσιες, καυτηριάζοντας την αχαλίνωτη φιλαργυρία. Ο Σωζόμενος καταγγέλλει τους εξοντωτικούς ανταγωνισμούς ομάδων επισκόπων για υφαρπαγή προνομίων. Αναφέρεται στη δράση ευνοιοκρατικών κυκλωμάτων στην Κωνσταντινούπολη διαμέσου προστατευομένων ακόμη και των ευνούχων. Ο Θεοδώρητοςκαταγγέλλει κληρικό που έγινε Επίσκοπος με δωροδοκία [«χρυσίου την επισκοπήν ως αξίωμα κοσμικόν ωνησάμενος»]. Ο εκκλησιαστικός συγγραφέας Παλλάδιος, επίσκοπος Βιθυνίας, γράφει ότι ο Θεόφιλος, Επίσκοπος Αλεξανδρείας, έστειλε έμπιστους στην Κωνσταντινούπολη για να αγοράσουν από νεοδιορισμένους αξιωματούχους όλες τις Εκκλησιαστικές θέσεις της Αιγύπτου! Μια σκανδαλώδη περίπτωση διαφθοράς ιεράρχη θα καταγγείλει ο Ευσέβιος το 400 μ.Χ. στην τοπική Σύνοδο Κωνσταντινουπόλεως. Επί Θεοδοσίου, ο ΕπίσκοποςΑντωνίνος απογύμνωσε Ναό για να στολίσει την κατοικία του! Πούλησε αργυρά σκεύη, ξήλωσε μάρμαρα του Βαπτιστηρίου και τα χρησιμοποίησε για το λουτρό του, ενώ απέσπασε τους μικρούς κίονες διακοσμώντας την τραπεζαρία του!! Ακόμη, εμπορευόταν τη χειροτονία νέων ιερέων. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, όταν επιφορτίσθηκε με έρευνα στην Έφεσο, ύστερα από καταγγελίες για Σιμωνία, κατέληξε στον αποσχηματισμό έξι επισκόπων. Όλοι τους είχαν εξαγοράσει τα αξιώματά τους. Ο Πατριάρχης Γεννάδιος ο Α΄ πρότεινε στη Σύνοδο του 459 αυστηρά μέτρα. Ζήτησε την επέμβαση του αυτοκράτορα για να αναχαιτισθεί το κύμα διαφθοράς που σκανδάλιζε τους πιστούς και καθιστούσε ανυπόληπτη την Εκκλησιαστική ηγεσία. Λίγο αργότερα, ο Λέων Α΄ όρισε ότι ο Επίσκοπος πρέπει να είναι λαοπρόβλητος και η εκλογή του να γίνεται φανερά και ελεύθερα, τονίζοντας πως η ιεροσύνη δεν αγοράζεται, αλλά αποκτάται με αρετή και αξία. Οι Σιμωνιακοί Επίσκοποι και εκείνοι που χρηματίζονται για να ψηφίσουν θα αποσχηματίζονται και θα καταδικάζονται στην ποινή της ατιμίας. Ωστόσο, η φαυλότητα στη χειροτονία των κληρικών θα συνεχισθεί. Επί Ιουστινιανού απαγορεύτηκε και πάλι το εμπόριο των χειροτονιών, προσφιλής μέθοδος πλουτισμού ανωτάτων κληρικών, και ορίστηκε ότι όσοι αποκτούσαν την ιεροσύνη με ευνοιοκρατικές παρεμβάσεις ή εξαγορά, θα αποσχηματίζονταν, ενώ εκείνοι που είχαν χρηματισθεί θα κατέθεταν τα αργύρια στο εκκλησιαστικό ταμείο Η «χριστεμπορία», όμως, εξακολουθούσε ακλόνητη, προκαλώντας ηθική αποσύνθεση. Το 565 Νεαρά του Ιουστινιανού υποχρέωνε τους κληρικούς να υπογράψουν υπεύθυνη δήλωση ότι κατά τη χειροτονία τους δεν δωροδόκησαν μεσάζοντες, ιεράρχες, ή ψηφοφόρους. Χαρακτηριστική είναι η καταδίκη της σιμωνίας από την εν Τρούλλω Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο (691-692): Κανών κγ΄: Μή χρηματίζεσθαι ένεκα της μεταλήψεως. Περὶ του μηδένα των είτε επισκόπων, είτε πρεσβυτέρων, ή διακόνων, της αχράντου μεταδιδόντα κοινωνίας, παρὰ του μετέχοντος εισπράττειν, της τοιαύτης μεταλήψεως χάριν, οβολούς, ή είδος το οιονούν [Φαίνεται σαφέστατα πως πωλούνταν το άχραντο Σώμα και το πάναγνο Αίμα Κυρίου, δηλαδή η Θεία Κοινωνία!!]. Ουδὲ γαρ πεπραμένη η χάρις, ουδὲ χρήμασι τον αγιασμὸν του Πνεύματος μεταδιδόαμεν [δεν μεδίδουμε με χρήματα τον Αγιασμό του Πνεύματος], αλλὰ τοις αξίοις του δώρου [μόνο στους αξίους] απανουργεύτως μεταδοτέον. Ει δε φανείη τις των εν κλήρω καταλεγομένων απαιτών, ω μεταδίδωσι της αχράντου κοινωνίας, το οιονοῦν είδος, καθαιρείσθω, ως της Σίμωνος ζηλωτής πλάνης και κακουργίας [όποιος κληρικός πέσει σε τέτοιο παράπτωμα να καθαιρείται]. Άλλοι κανόνες που συμφωνούν με τα παραπάνω είναι: Αποστολικοι κθ’ - Δ’ Οικ. Συν.β’ - ΣΤ’ Οικ. Συν.κβ’ - Ζ’ Οικ. Συν. δ’, ιε’, ιθ’ -Μ. Βασιλείου κ’ -Γενναδίου και Ταρασίου Επιστολή.

ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ: Η διαφθορά κορυφώθηκε στους αιώνες της τουρκοκρατίας. Οι τέσσερες πρώτοι Πατριάρχες μετά την Άλωση τίμησαν το αξίωμά τους. ‘Υστερα εμφανιζόταν συχνά η συναλλαγή και ο εκπλειστηριασμός του θρόνου! Το εξαχρειωμένο οθωμανικό κράτος εκμεταλλεύτηκε ανταγωνισμούς υποψηφίων υποκινώντας τους, για να πλουτίζει τους αξιωματούχους του. «Οι περί τον Πατριάρχην αρχιερείς», γράφει ο Αθ. Κομνηνός Υψηλάντης, «ουδέν άλλο εσυλλογίζοντο ή το φατριάζειν και αλλαξοπατριαρχεύειν». Γράφει ο Παπαρρηγόπουλος ότι «εδαπανώντο πολλά χρήματα εις αυλικούς, εις βεζίρας, εις ευνούχους, εις γυναίκας του σουλτάνου, εις γενιτσάρους, διά των οποίων προεχειρίζοντο και υπεστηρίζοντο οι πατριάρχαι πάντοτε ταύτα έπιπτον, εννοείται, εις βάρος του λοιπού κλήρου και επιτέλους εις βάρος του λαού». Oι μεγάλες αυτές δαπάνες δημιουργούσαν κάποτε την ανάγκη προσφυγής σε χορηγούς, τους οποίους θέλουμε να φανταστούμε απολύτως ανιδιοτελείς, χωρίς όμως να είμαστε και τελείως σίγουροι. Ο εθνικός μας ιστορικός αφηγείται επεισόδια που θυμίζουν πλειστηριασμούς περισσότερο. Δεν παραλείπει ακόμη ο K. Παπαρρηγόπουλος να γράψει για τις περιοδείες ορισμένων επισκόπων στην επικράτειά τους:«Αυτός ο αναίσχυντος και βάρβαρος και αμαθέστατος άνθρωπος, αφού τρώγει δι’ όσας ημέρας μένει εις το χωρίον από την πτωχήν κοινότητα, αφού αρπάζει όσα περισσότερα δυνηθή, τότε αφορίζει ένα-δύο και άλλους τόσους κάμνει παπάδες και έπειτα φεύγει». Καταγγέλλει επίσης τους κληρικούς και μοναχούς για την εξαπάτηση των ανυποψίαστων χριστιανών με ψευδολείψανα¹ αγίων.

Η ΣΙΜΩΝΙΑ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ: Στα χρόνια του Αγώνα, αρκετοί παράγοντες εκκλησιαστικής εξουσίας, σε αντίθεση με τον κατώτερο κλήρο και τους μοναχούς που θυσιάστηκαν για την εθνική υπόθεση, προσχώρησαν σε φατρίες και πρωτοστάτησαν σε πολιτικούς ανταγωνισμούς. Ορισμένοι, μετά την απελευθέρωση, τάχθηκαν μάλιστα υπέρ του μοναρχικού καθεστώτος και μάλιστα με ξένο βασιλιά. «Και οι αναθεματισμένοι της πατρίδος πολιτικοί μας και οι διαφταρμένοι αρχιγερείς», γράφει ο Μακρυγιάννης. Η χριστεμπορία θα ευδοκιμήσει και μετά την απελευθέρωση. Η διαφθορά της πολιτικής εξουσίας ευνοεί και τις άνομες συναλλαγές των εκκλησιαστικών αρχόντων και κυρίως τη σιμωνία. Πρίν 150 χρόνια, ο πρώτος φαύλος Ιω. Κωλέτης ανέθεσε στην Ιερά Σύνοδο να κεραυνοβολεί την αντιπολίτευση!! Ακολούθησε η σχετική εγκύκλιος της Ιεράς Συνόδου: «Οφείλετε να αποφεύγετε ως λοιμόν πάντα τον εναντίον της καθεστώσης τάξεως και ησυχίας λαλούντα ή γράφοντα και ως επίβουλον των κοινών συμφερόντων να θεωρήτε»! Οι Συνοδικοί του Κωλέτησυμπεριφέρονταν όπως ο σημερινός καθολικός κλήρος στη Δύση. Κατά την προεκλογική περίοδο – και όχι μόνο – οι ιερείς εκφωνούν από τον άμβωνα πύρινους λόγους κατά των«εχθρών» της παπικής εξουσίας. Το Βατικανό υπήρξε πάντοτε σύμμαχος, συνεταίρος, και συχνά κηδεμόνας ηγεμόνων. Στην Ελλάδα ένα σκάνδαλο δωροδοκίας και σιμωνίας συγκλόνισε την κοινή γνώμη τον Ιανουάριο του 1875, στο οποίο ήταν αναμεμιγμένοι δύο υπουργοί της κυβέρνησης Βούλγαρη που είχαν δωροδοκηθεί από τρεις ανώτερους κληρικούς για να επηρεάσουν την Ιερά Σύνοδο ώστε να τους εκλέξει επισκόπους. Από τις ανακρίσεις, που διέταξε ο Χ. Τρικούπης, προέκυψε ότι ο υπουργός Δικαιοσύνης Β. Νικολόπουλος καιΕκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Ι. Βαλασόπουλος, δωροδοκήθηκαν από τους επισκόπους Πατρών, Κεφαλληνίας και Μεσσηνίας ώστε να εξασφαλίσουν τις έδρες!

ΕΝ ΕΣΧΑΤΟΙΣ ΚΑΙΡΟΙΣ: Οι χειρότερες σιμωνιακές κατηγορίες της εκκλησιαστικής εξουσίας αφορούν την ανάδειξη ιεραρχών. Το 1965 έξι «ορθόδοξα χριστιανικά σωματεία»κατήγγειλαν ανοιχτά επαίσχυντες συναλλαγές, σαρδαναπαλικό βίο ιεραρχών, «σατανικές κινήσεις» υποψηφίων που αγωνίζονται «να αναρριχηθούν ως αίλουροι» στο κορυφαίο εκκλησιαστικό αξίωμα, «ασυνειδησία» παραγόντων της Εκκλησίας και χειροτονία «ανικάνων και φαύλων υποκειμένων». Ας δούμε ορισμένα σημεία της έγγραφης καταγγελίας: «Ίδετε και κλαύσατε! Ο ένας υποψήφιος εισέρχεται εις πολιτικόν γραφείον, γονατίζει και ασπάζεται την χείρα ισχυρού πολιτικού παράγοντος και τον εκλιπαρεί να τον βοηθήση προς επιτυχίαν του σκοπού του. Ο δεύτερος, συνδεόμενος με στρατηγόν, έχοντα σχέσεις με επισκόπους και αρχιεπισκόπους, πίπτει και ασπάζεται την χείρα του στρατηγού και παρακαλεί ίνα μεσολαβήση προς επιτυχίαν του σκοπού του. Ο τρίτος, γνωρίζει ναύαρχον και τούτον ικετεύει δια να συντελέση εις την επιτυχίαν του σκοπού του. Ο τέταρτος, προσκυνεί εδαφιαίως καθηγητήν Πανεπιστημίου και ως εκ της θέσεώς του έχει συχνάς επαφάς με πρίγκιπας της Εκκλησίας, και τούτον παρακαλεί να επηρεάση τας σκέψεις των εκλεκτόρων δια την επιτυχίαν του σκοπού του. Ο πέμπτος, προσκομίζει πολύτιμα δώρα εις ανεψιόν μητροπολίτου διακρινόμενον δια συλλαγήν αυγών, εριφίων και αρνίων και εί τινος άλλου εκλεκτού φαγωσίμου, και τούτον παρακαλεί δια την επιτυχίαν του σκοπού του. Ο έκτος, πίπτει και ασπάζεται την χαριτόβρυτον χείρα αγιωτάτης(!) δεσποινίδος, η οποία, στενή συγγενής ισχυρού εκκλησιαστικού παράγοντος, έχει το προνόμιον να βλέπη ημέρας και νυκτός το πρόσωπον αυτού, ικανού να συντελέση εις την επιτυχίαν του σκοπού του. Ο έβδομος, τρέχει από φυλακής πρωΐας μέχρι νυκτός και επισκέπτεται τα καταλύματα των αγίων αρχιερέων και πίπτει, προσκυνεί και κολακεύει αισχρώς… Τι λέγουν και τί πράττουν οι υποψήφιοι δια ν’ αρέσουν τοίς αρχιερεύσιν, υπερβαίνει πάσαν φαντασίαν. Ξεσκονίζουν τα καλυμμαύχια και τα ράσα των αρχιερέων, γίνονται μεταφορείς τροφίμων, γίνονται μάγειροι, και τραπεζοκόμοι, τρέχουν να παραγγείλουν αυτοί τους καφέδες, θωπεύουν και τα κατοικίδια ζώα των, εγκωμιάζουν όλας τας ιδιοτροπίας των… Ο όγδοος, κατορθώνει και εισδύει εις τα άδυτα του οικογενειακού περιβάλλοντος των αρχιερέων, και αν εκεί το οξυδερκές βλέμμα του ανακαλύψη την «συνείσακτον», το γύναιον δηλ. εκείνο το οποίον εξασκεί τεραστίαν επιρροήν επί του επισκόπου και άγει και φέρει αυτόν καθώς βούλεται, δεν διστάζει να γονυπετήση ενώπιόν της και με τα θερμότερα λόγια να την παρακαλέση δια την επιτυχίαν του σκοπού του. Τέλος, αφού οι υποψήφιοι κάμψουν την σπονδυλικήν στήλην μυριάκις, και προσκυνήσουν και τα πλέον ελεεινά υποκείμενα, και διατρέξουν όλα τα στάδια της αναξιοπρεπείας, τότε ευδοκιμεί ν’ ανοίξη η μαγική θύρα, να εμφανισθή ο κοσμοκράτωρ του αιώνος τούτου, και πλήρης μειδιαμάτων να επιθέση επί της κεφαλής του υποψηφίου την σπινθηροβολούσαν μίτραν, ίνα πληρωθή το υπ’ αυτού του Σατανά ρηθέν εν τοίς πειρασμοίς του Κυρίου. «Ταύτα πάντα σοι δώσω, εάν πεσών προσκυνήσης μοι» (Ματθ. δ΄ 9). Καταγγέλλουν επίσης αρριβισμό «κενών και μωροφιλοδόξων αρχιμανδριτών, οι οποίοι, προκειμένου ν’ αρπάξουν αυτό το σίδερο που ονομάζεται πατερίτσα, δεν το έχουν τίποτε να πατήσουν επί πτωμάτων» (περιοδικό «Οι Τρείς Ιεράρχαι», αριθ. φ. 1226/65 και «Ενορία», φ. 401/65). Ίσως αυτή η ζοφερή προϊστορία εξηγεί γιατί η «κρίση ηγεσίας» στην ελληνική Εκκλησία και τα φαινόμενα διαφθοράς διαιωνίζονται. Ακόμη, στα κρίσιμα προβλήματα που συνταράσσουν την ελληνική κοινωνία, η εκκλησιαστική ηγεσία παραμένει σιωπηλή, αδιάφορη ή ουδέτερη. Ανέχεται, ωστόσο, πολιτικούς τυχοδιώκτες να καπηλεύονται τις χριστιανικές εορτές με επιδεικτική και άκρως υποκριτική παρουσία μπροστά στους τηλεοπτικούς φακούς. Στην τελετή του Επιταφίου κομματικοί τυχοδιώκτες «προσκυνούν» ένιους επισκόπους και εκείνοι τους χτυπούν θωπευτικά στην πλάτη. Στην τελετή της Ανάστασης συνωστίζεται στην εξέδρα ο κομματαρχικός εσμός υπό το φώς των προβολέων. Ανέχεται μάλιστα η εκκλησιαστική εξουσία τη βάρβαρη εμφάνιση κορυφαίων της πολιτικής με κουστωδία στον Οίκον του Θεού και την υποδοχή τους μετά σαλπίγγων, εμβατηρίων και χαιρετισμών από παρατεταγμένα στρατιωτικά τμήματα. Και πορφυρό θρόνο στο ναό κατά τη δοξολογία για τους «ανώτατους άρχοντες», που συχνά κομψευόμενοι θα πουν και το “Σύμβολο της Πίστεως”! Έτσι, όμως,Αδελφοποιτές εξουσίες, η πολιτική και η εκκλησιαστική, δείχνουν κυνική και ασεβής συμπαιγνία. Οι μεν ποδοπατούν τους δημοκρατικούς θεσμούς με την αλαζονεία τους, οι δε προσβάλλουν τους πιστούς με την ακηδία τους, εξευτελίζοντας αμφότεροι τον πολίτη και τον πιστό, τη δημοκρατία και τη χριστιανική διδασκαλία.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com www.scribd.com/oikonomoukon

1. Η απάτη των ψευδολειψάνων και ψευδοκειμηλίων, μια άλλη πλευρά της διαφθοράς του ιερατείου, άνθισε από τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες στους αγίους Τόπους, στη Ρώμη, την Κωνσταντινούπολη και αλλού. Πονηροί ρασοφόροι καπηλευόμενοι την ευλάβεια των πιστών επιδίδονταν στην αναιδέστερη μορφή χριστεμπορίας με αγοραπωλησίες πλαστών αγίων λειψάνων και ιερών κειμηλίων. Έτσι εμφανίστηκαν μυριάδες ήλοι [καρφιά] του Σταυρού του Κυρίου και άκανθες από το Στέφανο του μαρτυρίου, φορτία αμέτρητα «τιμίου ξύλου», ποσότητες αίματος του Χριστού(!) και δακρύων της Παναγίας(!), αμέτρητες κάρες του ιδίου αγίου. Στην Κωνσταντινούπολη καλούσαν ξένους επισκέπτες να προσκυνήσουν το κλαδί της ελιάς που έφερε στην κιβωτό του Νώε το περιστέρι μετά τον κατακλυσμό, τη σάλπιγγα του Ιησού του Ναυή που γκρέμισε τα τείχη της Ιεριχούς, καλάθια με τους άρτους που ευλόγησε ο Χριστός στον εν Κανά γάμο, το λίκνο του Ιησού(!), τα πριόνια(!) που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του Σταυρού, αμπάρες από τη φυλακή του αποστόλου Παύλου, τα φτερά των αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ(!!), το ψωμί που «ενέβαψεν» ο Χριστός «εις το τρυβλίον» και έδωσε στον Ιούδα, τρίχες από τα γένεια του Χριστού(!), τη σχάρα όπου ψήθηκε ο Άγιος Λαυρέντιος κ.ά. 

Πηγή