"Ο τύπος του Χριστού"

Του Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ

Μεγάλη Εβδομάδα!
Μια ξεχωριστή περίοδος του εκκλησιαστικού μας έτους.
Το Ιερό Βήμα της λατρείας της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας.

Μεγάλη, όχι γιατί οι ώρες και οι ημέρες αυτής της εβδομάδας είναι μεγαλύτερες οι περισσότερες, αλλά γιατί αυτήν την εβδομάδα «μεγάλα ειργάσατο η δεξιά του Υψίστου» για τον άνθρωπο.

Ο άνθρωπος καταδικάζει τον Θεό στον θάνατο και Εκείνος, εν συνεχεία, καταδικάζει τόν άνθρωπο επάνω στο ξύλο του Σταυρού με το αίμα Του να παραμένει αθάνατος στην επουράνια Βασιλεία Του.
Στην έναρξη αυτής της εβδομάδας και συγκεκριμένα στον Όρθρο της Μεγάλης Δευτέρας, η Εκκλησία μας παρουσιάζει τη μορφή του Παγκάλου Ιωσήφ. «Τη αγία και Μεγάλη Δευτέρα, μνεία ποιούμεθα του μακαρίου Ιωσήφ του Παγκάλου», μας θυμίζει το ιερό βιβλίο του Τριωδίου. Και τούτο γιατί οι θειότατοι Πατέρες της Εκκλησίας που με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος ερμήνευσαν την Αγία Γραφή, χαρακτηρίζουν τον Ιωσήφ, τον υιό του Ιακώβ, ως τον τύπο του Χριστού. Γι΄ αυτό ο Άγιος Ανδρέας Επίσκοπος Κρήτης στον Κανόνα που ψάλλεται στην Ακολουθία του Αποδείπνου το εσπέρας της Κυριακης των ΒΑΐων γράφει : «Την εικονα του Δεσπότου υπογρτάφων Ιωσήφ λάκκω κατατίθεται, απεμπολείται υπό των συγγόνων, πάντα υπομένει ο αοίδιμος εις τύπον όντως Χριστού»1.

1. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του παγκάλου Ιωσήφ ήταν ο ενάρετος βίος του, «καθάπερ αδάμας καθαρός», γράφει γι' αυτόν ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος2. Αυτήν την καθαρότητα της πολιτείας του την κράτησε σε όλη του τη ζωή και μάλιστα σε εξαιρετικά δύσκολες στιγμές εξαιτίας της γυναικός του Πετεφρή. Προτίμησε τη φυγή παρά την αμαρτία.
- Αν ο Ιωσήφ ονομάστηκε Πάγκαλος, ο Χριστός είναι «ο πάσης επέκεινα καθαρότητος»3, «ος αμαρτίαν ουκ εποίησεν, ουδέ ευρέθη δόλος εν τω στόματι αυτού»4.

2. Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό στοιχείο της ζωής του του δικαίου Ιωσήφ ήταν η αγάπη που έτρεφε ο πατέρας του Ιακώβ, στο πρόσωπό του. «Ιακώβ δε ηγάπα τον Ιωσήφ παρά πάντας τους υιούς αυτού, ότι υιός γήρως ην αυτώ»5.
- Υιός αγαπητός κι ο Χριστός. Γι αυτό και κατά τον Βαπτισμό Του στα νερά του Ιορδάνου, ο Πατήρ εκλαλεί αυτήν την υιότητα και την αγάπη προς τον μονογενή Υιό Του. «Ούτος εστιν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα»6.

3. Ο φθόνος, ο οποίος άπτεται και των αρίστων, κατά την έκφραση των Αγίων Πατέρων, έπληξε την προσωπικότητα του Ιωσήφ. Δεν τον φθόνησαν οι ξένοι, αλλά οι οικείοι του, και συγκεκριμμένα οι αδελφοί του. Το κείμενο της Αγίας Γραφής είναι αποκαλυπτικό : «Εμίσησαν αυτόν και ουκ ηδύναντο λαλείν αυτώ ουδέν ειρηνικόν»7.
- Αν εφθόνησαν τον Ιωσήφ οι αδελφοί του, τον Χριστό τον εφθόνησε ο μαθητής Του, ο οποίος έγινε και προδότης Του. Τον αρνήθηκε ο πρωτοκορυφαίος Απόστολός Του. Τον εγκατέλειψαν οι πάντες. Τον εφθόνησαν οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι. Γι’αυτό και ο Ιερός Ευαγγελιστής Ματθαίος μάς υπενθυμίζει ότι δια φθόνον παρέδωκαν αυτόν : «ήδει γαρ ότι δια φθόνον παρέδωκαν αυτόν»8.

4. Επωλήθη ο Ιωσήφ αντί 20 χρυσών νομισμάτων9. 
- Μα και ο Χριστός αντί τριάκοντα αργυρίων. Πόσο συγκλονιστικά είναι τα λόγια των ιερών υμνογράφων που θα ακουστούν στους Ιερούς Ναούς αυτές τις ημέρες! «Εις τριάκοντα αργύρια, Κύριε, και εις φίλημα δόλιον εζήτουν οι Ιουδαίοι αποκτείναι σοι, ο δε παράνομος Ιούδας ουκ ηβουλήθη συνιέναι»10. Και πάλι : «Έστησαν τα τριάκοντα αργύρια την τιμήν του τετιμημένου, ον ετιμήσαντο από υιών Ισραήλ»11.

5. Η φυλακή ήταν ο τόπος της διαμονής του Ιωσήφ στην Αίγυπτο, εξαιτίας της πονηρίας και της κακότητας της γυναικός του Πετεφρή.
- Μήπως και ο Χριστός δεν φυλακίστηκε και δεν δέχτηκε τους εμπτυσμούς και τους κολαφισμούς, προκειμένου να θεραπεύσει το τραύμα του Αδάμ και να καταργήσει «τον το κράτος έχοντα του θανάτου, τουτέστιν τον διάβολον»12;

6. Κι όταν ο Ιωσήφ φτάνει στην δόξα του και γίνεται αντιβασιλεύς της Αιγύπτου, όταν αναγνωρίζει τους αδελφούς του που φτάνουν ως απεσταλμένοι του πατρός του για να αγοράσουν, όχι μόνο τους συγχωρεί, αλλά και τους καταφιλεί συγχρόνως. «Και καταφιλήσας πάντας τους αδελφούς αυτού ,έκλαυσεν επ' αυτούς»13.
- Λόγους αφέσεως και ικεσίας προς τον Άναρχο Πατέρα Του προσφέρει ο μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού την ώρα της Σταυρώσεως, υπέρ των σταυρωτών Του : «Πάτερ άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι»14.

7. Ο Ιωσήφ τρέφει τους αδελφούς του στην Αίγυπτο, τον καιρό του λιμού.
- Ο Άρτος ο εκ του ουρανού καταβάς, ο Χριστός, τρέφει με το σώμα Του και το αίμα Του το λαό Του και την κληρονομία Του. «Εγώ ειμί ο άρτος ο καταβάς εκ του ουρανού»15.

Να γιατί οι Πατέρες της Εκκλησίας θεωρούν τον Ιωσήφ ως προτύπωση του Κυρίου και γιατί τον θυμόμαστε στην αρχή της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος. Ως παρρησίαν έχων πολλήν εις την εν ουρανοίς Εκκλησίαν, ας πρεσβεύει στο μονογενή Υιό του Θεού, για να αποκτήσουμε κι εμείς την καθαρότητα και το μεγαλείο της αρετής του. «Δι’ υπομονής να τρέχομεν», όπως εκείνος, «τον προκείμενον ημίν αγώνα»16, εξαγοραζόμενοι τον καιρό της παρούσης ζωής. Κι όπως αυτός παρέμεινε αδούλωτος στην ψυχή, έτσι κι εμείς να παραμείνουμε αδούλωτοι στις κοσμικές επιθυμίες για να αποκομίσουμε τον στέφανον της αφθαρσίας. «Ο Θεός γαρ παρέχει τοις δούλοις αυτού στέφος άφθαρτον»17.

Ταις του Παγκάλου Ιωσήφ πρεσβείες, Χριστέ ο Θεός, ελέησον ημάς. Αμήν.

1 Τροπάριον Α΄ ωδής Τριωδίου του Αποδείπνου τῆς Βαϊφόρου Κυριακής.

2 ΕΠΕ 4,644.

3 Δοξαστικό Αίνων Θεοφανείων.

4 Α΄ Πετρ. 2,22.

5 Γεν. 37,3.

6 Ματθ. 17,5.

7 Γεν. 37,4.

8 Ματθ. 27,28.

9 Γεν. 37,28.

10 Γ΄ Αντίφωνον, Μεγ. Πέμπτη εσπέρας.

11 Θ΄ Αντίφωνον, Μεγ. Πέμπτη εσπέρας.

12 Εβρ. 2,14.

13 Γεν. 45,15.

14 Λουκ. 23,34.

15 Ιω. 6,41.

16 Εβρ. 12,1.

17 Οίκος Όρθρου Μεγ. Δευτέρας.
Το είδαμε: εδώ