Η ἐσχατολογικὴ προσδοκία τῆς Εκκλησίας

 Η ἐσχατολογικὴ προσδοκία τῶν πιστῶν, τῶν µελῶν τῆς Ἐκκλησίας, στηρίζεται στὴν διδασκαλία τῆς ῾Αγίας Γραφῆς γιὰ τὴν «ἐν δόξῃ» κατάσταση τοῦ Κυρίου µας ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, πρὸς τὸν ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία στρέφει καὶ τὸν νοῦ καὶ τὴν προσοχὴ  τοῦ ἀνθρώπου.
Στὴν ῾Αγία Γραφὴ διακρίνουµε δύο καταστάσεις τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ.  Πρώτη, τὴν κατάσταση τῆς κενώσεως καὶ  ταπεινώσεως, ποὺ  ἀρχίζει  ἀπὸ  τὴν σύλληψη  καὶ φτάνει καὶ κορυφώνεται στὸν θάνατο πάνω στὸν Σταυ, ρό. Καὶ δεύτερη, τὴν κατάσταση τῆς ὑψώσεως καὶ δό, ξας, ποὺ ἀρχίζει  ἀπὸ τὴν εἰς ῞ᾼδου κάθοδο  καὶ φτάνει µέχρι τὴν ἐνθρόνιση στὰ δεξιὰ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός, καὶ ἐπίσης µέχρι τὴν δευτέρα παρουσία Του καὶ τὴν ἔσχατη  Κρίση.

Στὶς δύο αὐτὲς καταστάσεις τοῦ Κυρίου ἀναφέρεται ἡ Ἁγία  Γραφή, ἄλλοτε  µὲν χωριστὰ  καὶ αὐτοτελῶς  γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα καὶ τὴν θεότητα,  ἄλλοτε  δὲ καὶ στὶς δύο µαζί, καὶ στὴν θεότητα  καὶ στὴν ἀνθρωπότητα. ῾Ο Ἀπόστολος Παῦλος στὴν πρὸς Φιλιππησίους Ἐπιστολὴ ἀναφέρεται τόσο  στὴν  ἀνθρωπότητα ὅσο  καὶ  στὴν θεότητα  τοῦ  ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ  λέγοντας· «ὃς ἐν µορφῇ Θεοῦ  ὑπάρχων οὐχ  ἁρπαγµὸν ἡγήσατο  τὸ  εἶναι ἴσα Θεῷ, ἀλλ᾿ ἑαυτὸν  ἐκένωσε µορφὴν δούλου  λαβών,  ἐν ὁµοιώµατι ἀνθρώπων γενόµενος,  καὶ σχήµατι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν  γενόµενος  ὑπήκοος  µέχρι θανάτου,  θανάτου  δὲ σταυροῦ.  ∆ιὸ καὶ ὁ Θεὸς αὐτὸν  ὑπερύψωσε καὶ ἐχαρίσατο αὐτῷ ὄνοµα τὸ ὑπὲρ πᾶν  ὄνοµα, ἵνα ἐν τῷ ὀνόµατι ᾿Ιησοῦ πᾶν  γόνυ κάµψῃ ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων, καὶ πᾶσα γλῶσσα  ἐξοµολογήσηται, ὅτι Κύριος ᾿Ιησοῦς Χριστὸς εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός»  (β´ 6,11).

∆ηλαδή: «Αὐτὸς (ὁ ᾿Ιησοῦς Χριστὸς) ἐπειδὴ εἶναι ἐκ φύσεως Θεός, δὲν θεώρησε ὡς κλοπιµαῖο ἅρπαγµα τὴν ἰσότητά του µὲ τὸν Θεό, ἀλλὰ ἄδειασε τὸν ἑαυτό  του καὶ πῆρε τὴν φύση τοῦ δούλου (τοῦ ἀνθρώπου δηλαδή), καὶ ἔγινε ὅµοιος (στὴν φύση) µὲ τοὺς ἀνθρώπους, καὶ ἐπειδὴ στὸ σχῆµα βρέθηκε ὅτι ἦταν τέλειος ἄνθρωπος, γι᾿ αὐτὸ  ταπείνωσε τὸν  ἑαυτό  του  κάνοντας ὑπακοὴ
µέχρι θανάτου,  καὶ µάλιστα θανάτου σταυρικοῦ. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ Θεὸς αὐτὸν (τὸν ᾿Ιησοῦ Χριστὸ)  τὸν ὑπερύπ ψωσε καὶ τοῦ χάρισε ὄνοµα τὸ ἀνώτερο  ὅλων ὄνοµα, ὥστε µπροστὰ  στὸ ὄνοµα (δηλαδὴ  µπροστὰ  στὸ πρό, σωπο) τοῦ ᾿Ιησοῦ νὰ ὑποκλιθεῖ (= νὰ τὸν προσκυνήσει) κάθε γόνατο ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων ὑπάρξεων, καὶ κάθε γλῶσσα  (= κάθε λογικὴ  ὀντότης) δοξολογικῶς νὰ ὁµολογήσῃ, ὅτι πράγµατι εἶναι Κύριος


O ᾿Ιησοῦς Χριστὸς πρὸς δόξαν τοῦ Θεοῦ Πατρός».

Βεβαίως τίθεται  τὸ θέµα ἑρµηνείας τοῦ συγκεκριµένου χωρίου,  τὸ ὁποῖο  χρησιµοποιήθηκε ἀπὸ τοὺς αἱρε, τικούς,  γιὰ νὰ µειωθῇ καὶ νὰ πολεµηθῇ ἡ θεότητα  τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ.  Στὴν προσπάθειαν ὀρθοδόξου  κατανοήσεως τοῦ χωρίου  θὰ καταφύγουµε στοὺς ῾Α, γίους Πατέρας µας, στοὺς µύστες ποὺ ἔλαβαν «οὐρανίων µυστηρίων ἀποκάλυψιν», καὶ οἱ ὁποῖοι  µὲ τὸν φωτισµὸ τοῦ ῾Αγίου Πνεύµατος ἐξήγησαν τὰ αἰνίγµατα τῆς ῾Αγίας Γραφῆς.
῾Ο βασιλικὸς κάλαµος τῆς Ἐκκλησίας καὶ φωστήρας τῆς Καισαρείας Μέγας Βασίλειος  στὸν 4ο λόγο  κατὰ τοῦ Εὐνοµίου λέει, ὅτι «τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνοµα» καὶ ἡ «ἐξοµολόγησις πάσης γλώσσης» δόθηκε στὴν ἀνθρωπότητα τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ  καὶ ὄχι στὴν θεότητα. Καὶ τὸ ἐξη, γεῖ αὐτὸ  µὲ τὸν ἑξῆς συλλογισµό· «Εἰ µετὰ τὴν ἐνανπ θρώπησιν, διὰ τὴν ὑπακοήν, τὸ ὑπὲρ  πᾶν  ὄνοµα  τῷ Υἱῷ Θεῷ ὄντι ὁ Πατὴρ  ἐχαρίσατο, καὶ πᾶσα  γλῶσσα ἐξωµολογήσατο Κύριον· πρὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως οὔτε τὸ ὄνοµα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνοµα εἶχεν, οὔτε παρὰ  πάντων τὴν ὁµολογίαν τοῦ εἶναι Κύριος. Μείζων οὖν ἐγένετο  µετὰ τὴν ἐνανθρώπησιν τοῦ πρὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως ὅπερ ἄτοπον. Τοιοῦτο δὲ ἐστι καὶ τό· Ἐδόθη µοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανοῖς καὶ ἐπὶ γῆς. Εἰς τὴν ἐνανθρώπηπ σιν οὖν, καὶ οὐκ εἰς τὴν θεότητα  ταῦτα  νοεῖν δεῖ» (Ρ.G. τ. 29, στ. 693).
∆ηλαδή: «Ἂν δεχτοῦµε ὅτι µετὰ τὴν ἐνανθρώπηση, ἐξαιτίας τῆς ὑπακοῆς, ὁ Πατέρας χάρισε τὸ ἀνώτερο ὅλων  ὄνοµα  στὸν  Υἱὸ κατὰ  τὴν θεία φύση,  καὶ τότε κάθε γλῶσσα  τὸν ὁµολόγησε Κύριο (= Θεό), ἐνῶ πρὶν ἀπὸ  τὴν  ἐνανθρώπηση οὔτε  τὸ  ὄνοµα  “τὸ ὑπὲρ  πᾶν ὄνοµα” εἶχε, οὔτε τὴν ὁµολογία ἀπὸ  ὅλους ὅτι εἶναι ὁ Κύριος· τότε τὸ συµπέρασµα εἶναι ὅτι ὁ Υἱὸς ὁ µετὰ τὴν ἐνανθρώπηση ἔγινε ἀνώτερος ἀπὸ τὸν Υἱὸ πρὸ τῆς ἐνανπθρωπήσεως, πρᾶγµα  ποὺ εἶναι ἄτοπο.  Παρόµοια περίπτωση εἶναι καὶ τὸ ρητό· “Ἐδόθη µοι πᾶσα  ἐξουσία ἐν οὐρανοῖς καὶ ἐπὶ γῆς” (Μτθ. 28,18). Πρέπει λοιπὸν νὰ καπ ταλαβαίνουµε  ὅτι αὐτὰ  ἀναφέρονται στὴν  ἐνανθρώπηση, καὶ ὄχι στὴν θεότητα».
Στὸν 6ο λόγο του κατὰ Εὐνοµίου ὁ θειότατος καὶ µυ, στιπόλος ἅγιος Πατέρας µας Γρηγόριος ὁ Νύσσης, ἑρµη, νεύοντας τὸν ἀποστολικὸ λόγο στὴν πρὸς Φιλιππησίους ἐπιστολή,  ἀποδεικνύει ὅτι ὁ ᾿Ιησοῦς Χριστὸς  ἀφ᾿ ἑνὸς µὲν ὡς πρὸς τὴν θεότητα  ἔχει τὸ ὑπὲρ πᾶν  ὄνοµα, ἀφ’ ἑτέρου δὲ ὡς πρὸς τὴν ἀνθρωπότητα προσκυνεῖται ἀπὸ ὅλη τὴν κτίση. «῾Ο γὰρ αὐτὸς  καὶ τὸ ὑπὲρ πᾶν  ὄνοµα ἔχει, καὶ ἐν τῷ ἀνθρωπίνῳ τῷ κατὰ  ᾿Ιησοῦν ὀνόµατι παρὰ πάσης προσκυνεῖται τῆς κτίσεως» (Ρ.G. τ. 45 στ. 737). Ἄρα  τὸ νόηµα τῆς ῾Αγίας Γραφῆς εἶναι,  ὅτι µετὰ τὴν ἐνανθρώπηση καὶ τὴν ὑποστατικὴ ἕνωση τῶν δύο φύ, σεων, τῆς θεότητος καὶ τῆς ἀνθρωπότητος, στὸ πρόσωπο τοῦ  Υἱοῦ  τοῦ  Θεοῦ, ἡ ἀνθρωπότητα ἀνυψώθηκε καὶ θεώθηκε. ῾Ο Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἄνθρωπος, προκειµέ, νου ὁ ἄνθρωπος νὰ γίνει κατὰ  χάριν  Θεὸς σύµφωνα µὲ τὴν ὀρθόδοξη  πατερικὴ διδασκαλία.
Εἶναι  προφανὴς ὄχι µόνον ἡ χριστολογικὴ σηµασία τοῦ χωρίου  αὐτοῦ,  ἀλλὰ καὶ ἡ ἀνθρωπολογικὴ τέτοια.

∆ιότι  ὅσα  ἀφοροῦν στὴν  ἀνθρωπότητα τοῦ  Κυρίου ἡµῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ  καὶ οἱ δωρεὲς καὶ τιµὲς ποὺ χαρί στηκαν  σ᾿ Αὐτὸν  ὡς ἄνθρωπο, µεταδίδονται συνερ, γοῦντος  τοῦ ῾Αγίου Πνεύµατος στοὺς ἀνθρώπους.



Εἶναι σηµαντικὸ γιὰ τὸ θέµα µας νὰ σηµειώσουµε ὅτι ἀπὸ τὸν οὐράνιο θρόνο  Του ὁ Κύριος ᾿Ιησοῦς Χριστὸς ἀπευθύνεται σὲ ὅσους κατοικοῦν στοὺς οὐρανούς, σὲ
  ὅσους διαµένουν πάνω στὴν γῆ καὶ σὲ ὅσους βρίσκονται στὰ καταχθόνια καὶ τοὺς λέει· «Ἐγὼ δὲ κατεστάθην βαπ σιλεὺς ὑπ᾿ αὐτοῦ  ἐπὶ Σιὼν ὄρος τὸ ἅγιον αὐτοῦ  διαγπγέλλων τὸ πρόσταγµα Κυρίου. Κύριος εἶπε πρός µε· Υἱός
µου εἶ σύ, ἐγὼ σήµερον γεγέννηκά σε.  αἴτησαι παρ᾿ ἐµοῦ, καὶ δώσω σοι ἔθνη τὴν κληρονοµίαν σου καὶ τὴν κατάσχεσίν σου τὰ πέρατα τῆς γῆς. ποιµανεῖς αὐτοὺς ἐν ράβδῳ σιδηρᾷ, ὡς σκεύη κεραµέως συντρίψεις αὐτούς» (Ψαλµ. β´ 6,9).
∆ηλαδή: «Ἐγὼ ἐνθρονίστηκα βασιλιᾶς ἀπὸ αὐτὸν (= τὸν Θεὸ Πατέρα) πάνω  στὴν Σιὼν τὸ ἅγιο βουνό του, γιὰ νὰ κηρύττω  τὸ πρόσταγµα τοῦ Κυρίου. ῾Ο Κύριος εἶπε πρὸς ἐµένα· Υἱός µου εἶσαι σύ, ἐγὼ σήµερα σὲ γένπ νησα. Ζήτησε ἀπὸ ἐµένα, καὶ θὰ σοῦ δώσω ὅλα τὰ ἔθνη γιὰ κληρονοµιά σου καὶ τὴν κυριαρχία σου µέχρι τὰ πέπ ρατα  τῆς γῆς. Θὰ τοὺς ποιµάνεις µὲ ράβδο  σιδερένια, καὶ θὰ τοὺς συντρίψεις σὰν τὰ πήλινα σκεύη τοῦ κεραπµοποιοῦ».
῾Ο Κύριος, ἐπειδὴ εἶναι Θεός, ἦταν βασιλιᾶς καὶ πρὶν ἀπὸ τὴν ἐνανθρώπησή του. Μετὰ τὴν ἐνανθρώπηση καὶ τὴν ἐκ δεξιῶν τοῦ Θεοῦ Πατρὸς  καθέδρα, ἔλαβε καὶ ἡ ἀνθρωπότητα τοῦ  Κυρίου  ᾿Ιησοῦ  Χριστοῦ   βασιλικὴ ἐξουσία καὶ στέφανον.  Σ᾿ αὐτὸ συνηγοροῦν καὶ τὰ ἑξῆς· Ὁ  Κύριος  στὴν  Ἀρχιερατικὴ προσευχὴ   πρὸ  τοῦ Πάθους Του ζήτησε τὴν δόξα τῆς ἀνθρωπότητός Του λέ, γοντας· «∆όξασόν µε σύ, Πάτερ,  παρὰ  σεαυτῷ τῇ δόξῃ ᾗ εἶχον πρὸ τοῦ τὸν κόσµον εἶναι παρὰ σοί» (᾿Ιωάν. ιζ´ 5).
῎Ελαβε  λοιπὸν  αὐτὴ τὴν δόξα  µετὰ τὸ Πάθος  καὶ τὴν Ἀνάσταση. ∆ιότι ἐµφανίστηκε στοὺς Μαθητὲς καὶ Ἀπο, στόλους µετὰ τὴν ἐκ νεκρῶν Ἀνάσταση καὶ εἶπε· «Ἐδόθη
µοι πᾶσα  ἐξουσία ἐν οὐρανῷ  καὶ ἐπὶ γῆς» (Ματθ. κη´ 18). Καὶ ὅταν συνοµιλοῦσε  µὲ τοὺς δύο µαθητές, καθὼς πο, ρεύονταν  πρὸς  τοὺς  Ἐµµαούς,  τοὺς  ρωτοῦσε·  «Οὐχὶ   ταῦτα  ἔδει παθεῖν τὸν Χριστὸν καὶ εἰσελθεῖν εἰς τὴν
δόξαν αὐτοῦ;» (Λουκᾶ κδ´ 26).
Μὲ ποικίλους τρόπους καὶ ἐπαρκέστατα οἱ θεόπνευστοι  συγγραφεῖς τῆς  Καινῆς  ∆ιαθήκης  ἀναφέρονται στὴν «ἐν δόξῃ» κατάσταση τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ.

1. Γιὰ τὴν ἔνδοξη κατάσταση τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ Χρι, στοῦ µίλησε ὁ Κορυφαῖος τῶν Ἀποστόλων Πέτρος στοὺς ᾿Ιουδαίους κατὰ  τὴν ἡµέρα τῆς Πεντηκοστῆς  λέ, γοντας· «Ἀσφαλῶς  οὖν γινωσκέτω πᾶς οἶκος ᾿Ισραήλ, ὅτι καὶ Κύριον καὶ Χριστὸν αὐτὸν  ὁ Θεὸς  ἐποίησε, τοῦτον τὸν ᾿Ιησοῦν, ὃν ὑµεῖς ἐσταυρώσατε» (Πράξ. Β´ 36).

2. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος  στὴν πρὸς ῾Εβραίους ἐπι, στολή (α´ 3)· «ὃς ὢν ἀπαύγασµα τῆς δόξης καὶ χαρακτὴρ τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ,  φέρων τε τὰ πάντα τῷ ρήµατι τῆς δυνάµεως αὐτοῦ,  δι᾿ ἑαυτοῦ καθαρισµὸν ποιησάµεπ νος τῶν ἁµαρτιῶν ἡµῶν ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ τῆς µεγαπ λωσύνης ἐν ὑψηλοῖς».
Ὁ ἴδιος οὐρανοβάµων Ἀπόστολος καὶ θεατὴς τῶν ἀρρήτων  καὶ ἀθεάτων µυστηρίων  στηρίζοντας ἀκόµη περισσότερο τὴν πίστη τῶν Ἐφεσίων στὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ ἐνισχύοντας τὴν ἐµπιστοσύνη  τους εἰς «τὴν ἐνέρπ γειαν τοῦ κράτους τῆς ἰσχύος αὐτοῦ»  (Ἐφεσ. α´ 19) πα, ρουσιάζει ὡς πειστικὴ  ἀπόδειξη ὅσα ἐνήργησε ὁ Θεὸς διὰ τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ  «ἐγείρας αὐτὸν ἐκ νεκρῶν, καὶ ἐκάθισεν ἐν δεξιᾷ αὐτοῦ ἐν τοῖς ἐπουρανίοις, ὑπεράνω πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας καὶ δυνάµεως καὶ κυριότηπ τος καὶ παντὸς ὀνόµατος ὀνοµαζοµένου οὐ µόνον ἐν τῷ αἰῷνι τούτῳ, ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ µέλλοντι. Καὶ πάντα ὑπέπ ταξεν ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτοῦ, καὶ αὐτὸν ἔδωκε κεφαλὴν ὑπὲρ πάντα τῇ Ἐκκλησίᾳ, ἥτις ἐστὶ τὸ σῶµα αὐτοῦ,  τὸ  πλήρωµα  τοῦ τὰ πάντα ἐν πᾶσι πληρουµένου»  (Ἐφεσ. α´ 20,23).
Τὸ συµπέρασµα τῶν λόγων αὐτῶν εἶναι, ὅτι ὁ ἄνθρωπος µπορεῖ  νὰ  ἐµπιστεύεται τὸν  Θεὸν  καὶ  τὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ γι᾿ αὐτόν.
Ἐπίσης  στὴν πρὸς Ρωµαίους ἐπιστολή  του ὁ Ἀπό, στολος Παῦλος, ὁ ἔξοχος αὐτὸς ἑρµηνευτὴς τῆς Παλαιᾶς ∆ιαθήκης, ἐπικαλεῖται τὸν λόγο τοῦ Προφήτου ᾿Ησαΐα, τὸν ὁποῖο καὶ ἐφαρµόζει στὸν Κύριο ᾿Ιησοῦ Χριστὸ καὶ ἐξηγεῖ, ὅτι «εἰς τοῦτο γὰρ Χριστὸς καὶ ἀπέθανε καὶ ἀνέπ στη καὶ ἔζησεν, ἵνα καὶ νεκρῶν καὶ ζώντων κυριεύσῃ... Γέγραπται γάρ· ζῶ ἐγώ, λέγει Κύριος, ὅτι ἐµοὶ κάµψει πᾶν  γόνυ  καὶ ἐξοµολογήσεται πᾶσα  γλῶσσα  τῷ Θεῷ» (Ρωµ. ιδ´ 9,11· ᾿Ησ. µθ´ 18 / µε´ 23).

3. Τὸν ἔνδοξο Κύριο παρουσιάζει µὲ ζωηρότατες καὶ ἐντονότατες εἰκόνες  ὁ Ἀπόστολος καὶ  Εὐαγγελιστὴς ᾿Ιωάννης στὴν Ἀποκάλυψη, ὥστε νὰ παρηγορήσει καὶ ἐνισχύσει καὶ τοὺς τότε χριστιανούς, οἱ ὁποῖοι  διώκον, ταν ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρες, ἀλλὰ συγχρόνως  καὶ ὅλους τοὺς ἀγωνιζόµενους πιστούς, γιὰ νὰ κρατηθοῦν µακριὰ ἀπὸ κάθε πονηρία καὶ κακία, καὶ νὰ παραµείνουν ἅγιοι, ὅπως ῞Αγιος εἶναι ὁ Θεὸς ὁ ὁποῖος τοὺς κάλεσε.
Ὅπως  ὁ Κύριος ὑψώθηκε  καὶ δοξάστηκε µέσῳ τοῦ Πάθους  καὶ τοῦ Σταυροῦ, ἔτσι καὶ οἱ πιστοὶ  πρέπει  νὰ βαπτιστοῦν στὸ ἴδιο βάπτισµα,  γιὰ νὰ δοξαστοῦν καὶ ὑψωθοῦν  κατὰ τὸν λόγο τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ  πρὸς τοὺς υἱοὺς Ζεββεδαίου· «Τὸ βάπτισµα, ὃ ἐγὼ βαπτίζοµαι βαπ πτισθήσεσθε» (Μάρκ. ι´ 39), γιὰ νὰ Τὸν ἀκολουθήσουν στὴν αἰώνια δόξα καὶ ζωή. «Εἰ γὰρ πιστεύοµεν ὅτι ᾿Ιηπ σοῦς ἀπέθανε καὶ ἀνέστη, οὕτω καὶ ὁ Θεὸς τοὺς κοιµηπ θέντας διὰ τοῦ ᾿Ιησοῦ ἄξει σὺν αὐτῷ» (Α´ Θεσ. δ´ 14).
Στὴν Ἀποκάλυψη ὁ ᾿Ιησοῦς Χριστὸς φανερώνεται·

α) ῾Ως Παντοκράτορας

Ὁ Κύριος εἶναι  ὁ Παντοκράτορας. «Ἐγώ εἰµι τὸ Α καὶ τὸ Ω, λέγει Κύριος ὁ Θεός, ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρπ χόµενος,  ὁ Παντοκράτωρ» (Ἀποκ.  α´ 8). Οἱ ἐγκόσµιες δυνάµεις διαθέτουν, κατὰ τὸ «ἐδόθη αὐτῷ», (Ἀποκ. ιγ´ 7)
καὶ ἐξουσία καὶ δύναµη, καὶ ὁ Θεὸς δὲν τὰ ἀφαιρεῖ ἀπὸ αὐτές, οὔτε ὅταν στρέφονται ἐναντίον Του, διότι εἶναι ἤδη ἡττηµένες. Ὑπεράνω ὅµως τῆς ἀνθρώπινης πραγ,
µατικότητος ὁ Θεὸς παρουσιάζει τὴν οὐράνια. Ὑπερά, νω τῶν  καταπιεστικῶν καὶ  ἀντίθεων δυνάµεων  τοῦ κόσµου τούτου  παρουσιάζεται Ἐκεῖνος,  ὑποµονετικὸς καὶ  σιωπηλός.  Αὐτός,  ἐναντίον τοῦ  ὁποίου  βάλλουν ὅσοι πολεµοῦν Αὐτὸν  ποὺ κατοικεῖ «ἐν οὐρανοῖς» καὶ τὴν «Σκηνὴ» Τοῦ τὴν ἀληθινή,  εἶναι  ὁ Αἰώνιος  καὶ ὁ ῞Υπατος Κριτής.
Αὐτός,  ὁ ὁποῖος  φανερώνεται στὴν  Ἀποκάλυψη, εἶναι  ὁ ᾿Ιησοῦς Χριστός.  ᾿Ονοµάζει τὸν ῾Εαυτό του «ὁ πρῶτος  καὶ ὁ ἔσχατος».  Αὐτὸς  εἶναι  «ἡ δρῶσα  ἀρχὴ» καὶ «ὁ ἐνεργῶν ἔσχατος». Εἶναι «ὁ ζῶν», ὁ ῾Οποῖος εἶναι ἀνώτερος καὶ ἀπὸ τὴν ζωὴ καὶ ἀπὸ τὸν θάνατο. Ζωὴ καὶ θάνατος ὑπακούουν στὴν Παντοδυναµία Του.  Γι᾿ αὐτὸ καὶ  κατέχει  «τὰς κλεῖς τοῦ  θανάτου καὶ τοῦ  ῞ᾼδου» (Ἀποκ. α´ 18). Εἶναι πιὸ δυνατὸς  καὶ ἀπὸ τὶς πιὸ ἰσχυρὰς δυνάµεις. ῎Εχει ὑποφέρει ὅ,τι ὑποφέρουν ὅλοι οἱ ἄνθρω, ποι  ἀπὸ  τὴν γέννηση  ἕως τὸν  θάνατό τους,  ἀλλὰ  τὰ ὑπερνίκησε,  ἐπειδὴ εἶναι ὁ «αἰωνίως ζῶν» καὶ ἡ Ἀγάπη.

β) Ὡς «ὁ καθήμενος  ἐπὶ τοῦ θρόνου».

«Καὶ ἰδοὺ θρόνος ἔκειτο ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τὸν θρόνον καθήµενος» (Ἀποκ. δ´ 2).
Ὁ Εὐαγγελιστής ᾿Ιωάννης βλέπει τὸν Κύριο ᾿Ιησοῦ Χριστὸ στὸν οὐρανὸ  νὰ κάθεται πάνω σὲ θρόνο καὶ νὰ δοξολογῆται.  ∆ὲν περιγράφει τὴν µορφή Του, ἀλλὰ τὴν  λαµπρὰ δόξαν, ἡ ὁποία πηγάζει ἀπ᾿ Αὐτόν.  Μὲ αὐτὴ τὴν περιγραφὴ φανερώνει τὸ µεγαλεῖο, τὴν µεγαλοπρέπεια, τὴν ἀκτινοβολία Ἐκείνου, στὸν ὁποῖο ἔχουν στηρίξει τὶς ἐλπιδες τους ὅλες οἱ φυλὲς τῆς γῆς. Φανερώνει τὴν δύναµη
τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία δὲν ἐπηρεάζεται ἀπὸ τὶς ἐγκόσµιες µεταβολές, ἀλλὰ µένει δυνατή, ἐφ᾿ ὅσον κατευθύνει ὁ ῎Ιδιος ὁ,τιδήποτε συµβαίνει στὸν κόσµο.

γ) ῾Ως προσκυνούμενος

Σὲ µία µεγαλοπρεπῆ εἰκόνα  ὁ Εὐαγγελιστὴς ᾿Ιωάν, νης περιγράφει τὴν προσκύνηση τοῦ  ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τοὺς εἰκοσιτέσσερις πρεσβυτέρους, οἱ ὁποῖοι,  στὴν «ὅραση»  αὐτή,  συµβολίζουν  ὁλόκληρη  τὴν ἀνθρωπό, τητα. Οἱ εἰκοσιτέσσερις πρεσβύτεροι παριστάνονται νὰ φοροῦν  τὰ ἐπίσηµα ἐνδύµατά  τους καὶ νὰ ἔχουν στο, λισµένα µὲ χρυσὰ στεφάνια τὰ κεφάλια τους. Αὐτοὶ ση, κώνονται ἀπὸ τὴν θέση τους, προσκυνοῦν ἕως ἐδάφους
«τὸν Καθήµενον  ἐπὶ τοῦ θρόνου»,  καὶ  ἀποθέτουν τὰ στεφάνια τους µπροστὰ  στὰ πόδια  Ἐκείνου.  Τὸ νόηµα καὶ ἡ σηµασία αὐτῆς τῆς πράξεως εἶναι, ὅτι ὁ ἄνθρωπος
µὲ τὴν θέλησή του παραδίδεται στὸν Θεὸ καὶ ἐνώπιόν Του ἀποθέτει ὅλη τὴν ὕπαρξή  του. Αὐτὴ ἡ στάση ζωῆς γίνεται ἡ προσευχὴ τῶν πιστῶν· «῾Εαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν ἡµῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώµεπ θα».  Γίνεται  προτροπή· «∆εῦτε  προσκυνήσωµεν καὶ προσπέσωµεν Χριστῷ» (Εἰσοδικὸν τῆς Θείας Λειτουργίας).
Ὁ ἄνθρωπος ὅταν  παρουσιάζεται ἀλύγιστος ἐνώ, πιον τοῦ µεγαλοπρεποῦς Κυρίου, φαίνεται σὰν πεισµα, τάρης, σὰν νὰ κρατᾶ  µία στάση δυναµική. Εἶναι σὰν νὰ λέει πρὸς τὸν Θεό· «Ἐγώ εἶµαι· νἆµαι, ἐδῶ στέκοµαι· ἔχω καὶ δύναµη καὶ θέληση· ἀντιπροσωπεύω τὰ συµφέροντά  µου καὶ ὑπερασπίζοµαι τὸ δίκιο µου».
Αὐτὴ τὴν ἀγέρωχη στάση θυσιάζει ὁ ἄνθρωπος µὲ τὸ εὐλαβικὸ  λύγισµα  τοῦ  σώµατός  του, ὅταν  σκύβει καὶ  προσκυνᾶ. Μὲ αὐτὴ τὴν κίνησι καὶ τὴν στάση του εἶναι
σὰν νὰ λέει στὸν Θεό· «Ἐσὺ ἔχεις τὴν δύναµη καὶ τὴν ἐξουσία καὶ ὄχι ἐγώ. Ἐσὺ ὑπάρχεις, Ἐσὺ εἶσαι “ὁ ῍Ων” καὶ ὄχι ἐγώ».  Σ᾿  Αὐτόν,  στὸν  ὁποῖο  ἀπευθύνεται ὁ ἄνθρωπος, ἀναγνωρίζει, ὅτι εἶναι ἀνώτερός του καὶ ἔχει τὴν δυνατότητα νὰ ἐξουσιάζει καὶ νὰ κυβερνᾶ. Αὐτὴ τὴν αὐτοσυνειδησίαν ἐξέφρασε ὁ Πατριάρχης Ἀβραάµ, ὅταν ἐξοµολογήθηκε, «Ἐγὼ δὲ εἰµι γῆ καὶ σποδός» (Γεν. ιη´ 27).



Ἀναλυτικότερα µποροῦµε νὰ ποῦµε ὅτι τρία εἶναι τὰ στοιχεῖα τὰ ὁποῖα  περιέχει  ἡ ἐσχατολογικὴ προσδοκία τοῦ πιστοῦ  ἀνθρώπου καὶ κατ᾿ ἐπέκταση  τῆς Ἐκκλησίας.

1) ῾Ο χριστιανός, ἐνῶ ζεῖ ἐν τόπῳ καὶ χρόνῳ, ἐνῶ πε, ριβάλλεται ἀπὸ τὶς ἀντίθεες δυνάµεις, ἐνῶ ἀντιµετωπίζει καθηµερινὰ  τὶς παγίδες  τοῦ ἐχθροῦ, ἐνῶ συναντᾶ στὴν πορεία  τῆς ζωῆς του καθηµερινὰ  τὸν θάνατο στὶς ποι, κίλες µορφές του, τὴν µαταιότητα, τὴν φθοράν, τὴν ἀπει, λὴ τῆς ὑπάρξεώς  του, ἀτενίζει  µὲ αἰσιοδοξία πρὸς τὸν Παντοκράτορα Κύριον καὶ ἐνισχύεται καὶ παρηγορεῖται ἀπὸ τὸν Νικητὴ τοῦ θανάτου, ποὺ ὑπόσχεται· «῾Ο νικῶν, δώσω  αὐτῷ  καθίσαι µετ᾿ ἐµοῦ ἐν τῷ θρόνῳ  µου, ὡς κἀγὼ ἐνίκησα καὶ ἐκάθισα µετὰ τοῦ Πατρός  µου ἐν τῷ θρόνῳ αὐτοῦ»  (Ἀποκ. γ´ 21).
Οἱ λόγοι αὐτοὶ  τοῦ Κυρίου διανοίγουν λυτρωτικῶς τὸν ὁρίζοντα τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς, καταφάσκουν στὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο, καταξιώνουν καὶ δικαιώνουν τὸν πνευµατικὸ ἀγῶνα  τοῦ ἀγωνιζοµένου ἀνθρώπου, τοὺς κόπους τῆς ἀσκήσεως, τὴν θυσία τῆς ἄρσεως τοῦ σταυ, ροῦ τοῦ Κυρίου. ῾Ο ἀναγεννηµένος ἐν Χριστῷ  ἄνθρω πος µὲ τὰ ἱερὰ Μυστήρια  καὶ τὸν ἀγῶνα  του ἐναντίον τῆς πολυειδοῦς ἁµαρτίας  καὶ γιὰ νὰ καθαρίσει τὸ «ἔσωπ θεν τοῦ ποτηρίου», τελικὰ θὰ δοξαστεῖ καθήµενος καὶ αὐτὸς πάνω  στὸν θρόνο τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός. ῾Ο διάβολος, ὁ µισάνθρωπος καὶ  ἀρχέκακος ἀντίδικος τοῦ ἀνθρώπου, δὲν θὰ κατορθώσει νὰ µαταιώσει τὴν Βουλὴ τοῦ  Θεοῦ  γιὰ  τὸν  ἄνθρωπο, οὔτε  νὰ  ἐµποδίσει  τὸν ἄνθρωπο νὰ ὑψωθεῖ καὶ νὰ δοξαστεῖ «ἐν Θεῷ διὰ τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ».

2) Ὁ  Κύριός  µας ᾿Ιησοῦς Χριστὸς  ὅταν  παρηγο, ροῦσε τοὺς θλιµµένους καὶ ταραγµένους Μαθητές Του κατὰ  τὴν  γεµάτη  θεξκὴ ἔµπνευση  καὶ  µεγαλειότητα ἀποχαιρετιστήρια ὁµιλία  Του τὸ βράδυ  τῆς Μεγάλης Πέµπτης, τὴν παραµονὴ τοῦ θανάτου Του ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσµου ζωῆς καὶ σωτηρίας, ἔκανε ἕναν συλλογισµὸ καὶ ἔδωσε µία ὑπόσχεση.  Εἶπε·  «Ἐὰν πορευθῶ  καὶ ἑτοιπ
µάσω ὑµῖν τόπον,  πάλιν ἔρχοµαι καὶ παραλήψοµαι ὑµᾶς πρὸς ἐµαυτόν,  ἵνα ὅπου  εἰµὶ ἐγώ, καὶ ὑµεῖς ἦτε» (᾿Ιωάν. ιδ´ 3).
Ὁ µὲν συλλογισµός Του εἶναι, ὅτι ὁ δικός Του θάνατος  θὰ  προετοιµάσει τὸν  «τόπον»,  δηλαδὴ  τὶς  προυποθέσεις,  γιὰ  νὰ Τὸν ἀκολουθήσουν οἱ πιστοὶ  στὴν δόξαν καὶ τὴν αἰώνια ζωήν. ῾Η δὲ ὑπόσχεσή Του, ὅτι θὰ ἐπιστρέψει ὁπωσδήποτε, γιὰ νὰ τοὺς παραλάβει καὶ νὰ ζήσουν αἰωνίως µαζί Του.
Ὁ πιστὸς  ἄνθρωπος ζεῖ µὲ αὐτὴ  τὴν ἔντονη  προσ, δοκία,  ὅπως τὴν βίωνε καὶ  ὁ Ἀπόστολος Παῦλος  καὶ ἔγραφε· «῾Ηµῶν γὰρ τὸ πολίτευµα ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει, ἐξ οὗ καὶ σωτῆρα  ἀπεκδεχόµεθα Κύριον ᾿Ιησοῦν Χριπ στόν, ὃς µετασχηµατίσει τὸ σῶµα τῆς ταπεινώσεως ἡµῶν εἰς τὸ γενέσθαι αὐτὸ  σύµµορφον τῷ σώµατι τῆς δόξης αὐτοῦ  κατὰ  τὴν  ἐνέργειαν τοῦ  δύνασθαι αὐτὸν  καὶ ὑποτάξαι αὐτῷ τὰ πάντα» (Φιλιπ. γ´ 20,21).

3) Ἔτσι ἡ ἐσχατολογικὴ προσδοκία τῶν πιστῶν, τῶν µελῶν τῆς Ἐκκλησίας, περιλαµβάνει καὶ τὴν µεταστοιχείωση τοῦ σώµατος καὶ τὸν ἀφθαρτισµὸ τοῦ ὑλικοῦ στοιχείου,  τὴν ἀπαλλαγὴ καὶ τὴν ἐλευθερία του ἀπὸ τὴν µαταιότητα καὶ τὴν φθορά. ῾Ο Ἀπόστολος Παῦλος στὸ πιὸ ἔνδοξο κεφάλαιο τῆς Καινῆς ∆ιαθήκης, τὸ ιε´ τῆς Α´ πρὸς Κορινθίους ἐπιστολῆς,  διακηρύττει ὅτι «ἔσχατος ἐχθρὸς καταργεῖται ὁ θάνατος» (Α´ Κορ. ιε´ 26).
Ἐξ ἄλλου ἡ κτίση «ἀποκαραδοκοῦσα», ἀναµένει τὴν ἀποκάλυψη τῶν ἐνδόξων  υἱῶν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἀπό, λαυση τοῦ κάλλους  τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. «῾Η γὰρ ἀποπ καραδοκία τῆς κτίσεως, τὴν ἀποκάλυψιν τῶν υἱῶν τοῦ Θεοῦ ἀπεκδέχεται. Τῇ γὰρ µαταιότητι ἡ κτίσις ὑπετάγη, οὐχ ἑκοῦσα,  ἀλλὰ διὰ τὸν ὑποτάξαντα, ἐπ᾿ ἐλπίδι, ὅτι καὶ αὐτὴ ἡ κτίσις ἐλευθερωθήσεται ἀπὸ  τῆς δουλείας τῆς φθορᾶς εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ. Οἴδαµεν γὰρ ὅτι πᾶσα  ἡ κτίσις συστενάζει καὶ συνωδίνει ἄχρι τοῦ νῦν» (Ρωµ. η´ 19,22).
Τὴν  οὐράνια πατρίδα τοῦ  πιστοῦ,  τὴν  χώρα  τῶν ζώντων, τὸν Οὐράνιο Νυµφίο, τὸν Βασιλέα τῆς δόξης καὶ τὴν ἀπαστράπτουσα λαµπρότητα τῆς ἄνω ῾Ιερουσαλὴµ σηµαίνει ὁ Εὐαγγελιστὴς ᾿Ιωάννης µὲ τὶς ὁράσεις Του στὰ δύο τελευταῖα κεφάλαια τῆς Ἀποκαλύψεως, τὸ 21ο καὶ
22ο. Εἶναι  ὁ «καινὸς οὐρανὸς καὶ καινὴ γῆ». Αὐτὰ  τὰ θεῖα σκηνώµατα  περιγράφει ὁ θεόπτης θεῖος ἄνδρας καὶ πατέρας Ἀνδρέας  ὁ Κρήτης· «῎Ενθα  τὸ ἀληθινῶς ζῇν, ἡ ὁλόφωτος Βασιλεία, ἡ ἀκατάληπτος τῶν Ἀγγέλων  χοπ ρεία..., ἔνθα οἱ λειµῶνες τῆς ἀφθαρσίας, αἱ πηγαὶ τῆς ἀενάου  ζωῆς, τὰ ρεῖθρα τοῦ θεοβλύτου Φωτός, οἱ ποταπ
µοὶ τῆς ἀειζώου φωτοχυσίας. Ἐκεῖ τὸ πέρας πάντων τῶν ἐλπισθέντων καὶ νῦν ἐλπιζοµένων· ἡ περιοχὴ πάντων τῶν ἀγαθῶν, ἡ φανέρωσις τῶν κεκρυµµένων, καὶ τότε µόνον θεωρουµένων· τὸ ἔσχατον τέλος, οὗ ἐπέκεινα πανπ τελῶς οὐδέν. Ἐκεῖ Πατὴρ προσκυνεῖται καὶ Υἱὸς δοξάζεται, Πνεῦµα  ῞Αγιον ἀνυµνεῖται, ἡ ἑνιαία τῆς µιᾶς ἐν Τριάδι θεότητος φύσις». (Λόγος Ι∆´ εἰς τὴν Κοίµησιν τῆς Θε, οτόκου Ρ.G. 97α στ. 1100C,1101Α).
Ἡ Ἐκκλησία ὁµολογεῖ τὶς δύο παρουσίες τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ  καὶ ψάλλει·
«Θεὸς Κύριος καὶ ἐπέφανεν ἡµῖν.
Εὐλογηµένος   ὁ  Ἐρχόµενος  ἐν  ὀνόµατι  Κυρίου»
(Ψαλµ. 117, 26).
Ἀναµένουσα τὸν Ἐρχόµενο  ἐπαναλαµβάνει µαζὶ µὲ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο «Μαρὰν  Ἀθᾶ» (Α´ Κορ. ιστ´ 22).
Καὶ µετὰ τοῦ Εὐαγγελιστοῦ ᾿Ιωάννου· «Ναί. ῎Ερχου, Κύριε ᾿Ιησοῦ Χριστέ» (Ἀποκ. κβ´ 20).
Ὁ πιστὸς  ἀτενίζοντας πρὸς  τὸν  ἔνδοξο  Κύριο  καὶ Σωτῆρα, τὸν Λυτρωτὴ Κύριο ᾿Ιησοῦ Χριστό, τὸν αἰώνιο Νικητὴ  τῆς ἁµαρτίας,  τῆς φθορᾶς,  τοῦ  θανάτου, τοῦ διαβόλου, ζεῖ µέσα στὸν κόσµο µὲ τὴν πεποίθηση, ὅτι «οὐ γὰρ ἔχοµεν ᾧδε µένουσαν  πόλιν, ἀλλὰ τὴν µέλλουσαν ἐπιζητοῦµεν» (Ἐβρ. ιγ´ 14). ῾Ο πιστὸς  µὲ τὸν ἀγῶνα  του ἐγκαταλείπει τὴν γῆ τῆς δουλείας καὶ πορεύεται πρὸς τὴν οὐράνια πατρίδα του,  τὴν Εὐλογηµένη  Βασιλεία  τοῦ Πατρὸς  καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ῾Αγίου Πνεύµατος, «ὅπου ἦχος  καθαρὸς ἑορταζόντων καὶ βοώντων  ἀπαύστως· Κύριε δόξα σοι» (Β´ τροπάριον Αἴνων τῆς Μεγ. Τρίτης).



--------------------------------

Κείµενα:
Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καὶ Ὑµηττοῦ
∆ανιὴλ

Στοιχειοθεσία,  ∆ιακόσµησις, Ἐπιµέλεια Ἐκδόσεως:
Ἀδελφότης Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Ἰωάννου Προδρόµου Καρέα

Ἱερὰ Μητρόπολις Καισαριανῆς, Βύρωνος καὶ Ὑµηττοῦ. Λεωφόρος Ὑµηττοῦ 47,51, Τ.Κ. 161 21 Καισαριανὴ


῾Η ἐσχατολογική προσδοκία τῆς Ἐκκλησίας


Τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καὶ  Ὑμηττοῦ Δ α ν ι ὴ λ


Επιτρέπεται η αναδημοσίευση με πηγή προέλευσης

ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ 

Η Παρθένος Μαρία η Μητέρα του Θεού και των ανθρώπων

πηγή

 του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καισαριανής και Βύρωνος κ.Δανιήλ 

Ὁ μήνας Αὔγουστος εἶναι ὁ κατ’ ἐξοχήν Θεομητορικός μήνας. Προσφυῶς ἔχει χαρακτηρισθεῖ ὡς τό Θεομητορικόν Πάσχα, ἀφοῦ τό Θεομητορικόν πρόσωπο εὑρίσκεται εἰς τό κέντρο τῆς λατρευτικῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας μας κορυφουμένης εἰς τήν ἑορτήν τῆς Κοιμήσεως τῆς Μητρός τοῦ Κυρίου μας, ἀλλά καί τῆς πνευματικῆς ζωῆς ἑκάστου πιστοῦ. Οἱ πιστοί τιμῶμεν τό 'πανάρρητον τῆς οἰκονομίας κειμήλιον' κατά τόν ἅγιον Ἐπιφάνιον Κύπρου. Κάθε ἀνθρώπινη γλῶσσα αἰσθάνεται ἀδύνατη νά ὁμιλήσῃ διά τά ἔργα τοῦ Θεοῦ, ὅσα ὁ φιλάνθρωπος Θεός καί Πατέρας         
 μας ἐβουλεύσατο προαιωνίως καί εἰργάσθη ἐπ’ ἐσχάτων τῶν χρόνων δι’ ἡμᾶς καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν. Οὕτως ἀδύναμοι νά ὁμιλήσουν ἵστανται πάντες ἐνώπιον τοῦ προσώπου τῆς Παναχράντου Μητρός τοῦ Κυρίου μας, ἡ Ὁποία εἶναι κατά τόν πρύτανη τῶν θεολόγων, τόν ἅγιο Ἰωάννη τό Δαμασκηνό, 'τό κάλλος τῆς ἀνθρώπινης φύσεως', κατÕ ἄλλον δέ ἅγιον Πατέρα 'μεθόριον κτιστοῦ καί ἀκτίστου'. Ὁ δέ Θεοφάνης ὁ Νικαίας θεωρεῖ, ὅτι ἡ Παναγία εἶναι 'τό διαυγέστατον τῆς παρθενίας θεότευκτον κάτοπτρον, ἐν ᾧ τηλαυγέστατα διαδείκνυται ἡ εἰκών τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀοράτου, αὐτό τό ἀμήχανον καί ἐράσμιον κάλλος τοῦ οὕτως ἐραστοῦ τε καί ἔρωτος, τήν πολυπόθητον λέγω καί πολυέραστον τοῦ ὄντος ἀγαπητοῦ μητέρα'. Τήν ἀδυναμία του νά ὁμιλήσῃ περί τῆς Μητρός τοῦ Θεοῦ ἐξομολογεῖται καί ὁ ἃγιος Ἐπιφάνιος Κύπρου εἰς τόν ἐγκωμιαστικόν λόγον εἰς τήν ἁγίαν Παρθένον. Πρέπει νά σημειώσουμε, ὅτι ὁ λόγος οὗτος ἔχει ἰδιαίτερη σημασία γιά τίς Θεομητορικές σπουδές, ἀφοῦ εἰς αὐτόν περιέχεται ἡ πρό τῆς Γ' Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Ἐφέσου (431 μ.Χ.) πίστις τῆς Ἐκκλησίας, τήν ὁποία ἐπικύρωσε ἡ Σύνοδος αὐτή, ἀνακηρύξασα τήν Παρθένο Μαρία Θεοτόκον καί θέσασα τό θεμέλιον τῆς Θεομητορικῆς διδασκαλίας μας. Γράφει λοιπόν ὁ θεῖος Πατήρ Ἐπιφάνιος: 'Νῦν δέ τολμήσω περί τῆς μόνης Θεοτόκου καθ’ ὅ καταλαμβάνω καί πάλιν φοβοῦμαι, οὐκ ἔχω γλῶτταν ἀξίως εἰπεῖν τά λίαν μεγάλα. Ἰσχνόφωνος καί βραδύγλωσσος καί οὐκ εὔλαλος ὑπάρχω, ἵνÕ οὕτως εἴπω, περί τῆς μεγαλωνύμου καί ὁσίας καί ἀπειρογάμου καί Θεοτόκου Μαρίας, μητρός τοῦ Κυρίου, περί ἧς οὐκ εὐμαρῶς ἀνθρώπων γλῶσσα λαλήσει'.               Ἐξ εὐγνωμοσύνης ὅμως πρός τήν 'θελήσασα γενέσθαι Μητέρα τοῦ Θεοῦ' τοῦ Λυτρωτοῦ καί Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ καί ἐπειδή κατά τόν ἅγιον Πρόκλον Κων/λεως 'αἱ τῶν Χριστιανῶν πανηγύρεις θεῖαι καί παράδοξοι καί ὄντως πηγαί καί θησαυροί σωτηρίας' εἶναι, θά σημειώσουμε λίγα ταπεινά πρός πνευματική οἰκοδομή, καί πρός ἀφορμήν πνευματικῆς εὐφροσύνης καί ἀγαλλιάσεως. Καθώς προσεγγίζουμε μέ σεβασμό καί εὐλάβεια τό σεπτόν καί σεβάσμιον πρόσωπο τῆς Παναγίας μας, ἐκ τῆς Ἁγίας Γραφῆς, μεταξύ καί ἄλλων διδασκόμεθα δύο τινά διά τήν μητρότητα τῆς Κυρίας Θεοτόκου.

1) Τήν θεληματικήν μητρότητά της

Ἠθέλησε, ὅπως ἐγράφη ἀνωτέρω, νά γίνῃ Μητέρα τοῦ Θεοῦ. Αὐτό ἐξάγεται ἐκ τοῦ διαλόγου, τόν ὁποῖον μᾶς ἀναφέρει ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς εἰς τό Εὐαγγέλιόν του, ὅστις διεξήχθη μεταξύ τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ καί τῆς Παρθένου Μαρίας (Λουκ. α' 26-38). Ἡ δέ συγκατάθεσίς της ἐξεφράσθη μέ τό 'ἰδού ἡ δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά τό ῥῆμά σου'. Ὁ Θεός κάλεσε τήν Παρθένο Μαρίαν νά ὑπηρετήσῃ τό ἔργον τῆς σωτηρίας καί ἡ κλήσις της ἦταν νά γίνῃ ἡ μητέρα τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Αὐτή δέ ἀνταποκρίθηκε μέ προθυμία εἰς τήν κλήσιν της καί ἀνέλαβε τό λειτούργημα, τό ὁποῖο ὁ Θεός τῆς ἀνέθεσε. Τό ἴδιο εἶχαν πράξει ὅλοι οἱ δίκαιοι τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, οἱ Πατριάρχες Ἀβραάμ, Ἰσαάκ καί Ἰακώβ καθώς καί οἱ λοιποί, ὁ Μωϋσῆς, οἱ Προφῆτες, καί τέλος ὁ Πρόδρομος καί Βαπτιστής Ἰωάννης. Ἀλλά καί οἱ Ἀπόστολοι τήν ἴδια προθυμία ἐπέδειξαν νά γίνουν ὄργανα τοῦ Θεοῦ διά τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους καί τήν ἀνακαίνισιν τῆς φύσεώς μας καί ὁλοκλήρου τῆς Κτίσεως. Οἱ θεολόγοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας στάθηκαν καί πρόσεξαν τό      
 σημεῖο αὐτό, τό ὑπεγράμμισαν εἰς τήν διδασκαλία των, εἰς τούς λόγους των, εἰς τούς ὕμνους των καί μᾶς χάρισαν πλοῦτον θεολογίας ἀντάξιο τῆς ὑπηρεσίας τήν ὁποίαν προσέφερε ἡ Παρθένος Μαρία εἰς τόν Θεό, ὑπουργήσασα τό κορυφαῖο μυστήριο τῆς σαρκώσεως τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί εἰς τό γένος μας λειτουργήσασα, ὡς γεννήσασα τόν Λυτρωτήν καί Σωτήρα μας. Οἱ Ἅγιοι Πατέρες μας, Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, Νικόλαος ὁ Καβάσιλας, Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, καί πολλοί ἄλλοι ἑρμηνεύουν αὐτή τήν ἑκούσιο καί ἐλευθέρα συγκατάθεσιν τῆς Παρθένου Μαρίαςεἰς τό ἔργο τοῦ Θεοῦ καί λέγουν, ὅτι οὕτως 'ἡ Παρθένος Μαρία ἐξεπλήρωσε τόν σκοπό τῆς δημιουργίας τοῦ ἀνθρώπου'. Εἶναι πολύ χαρακτηριστικά ὅσα ἔγραψε περί αὐτοῦ τοῦ θέματος ὁ ἀείμνηστος Παναγιώτης Νέλλας σχολιάζων τούς Θεομητορικούς λόγους τοῦ Ἁγίου Νικολάου τοῦ Καβάσιλα: 'Βρέθηκαν ἴσως μερικοί ἄθεοι πού ὑπεστήριξαν μέσα στούς αἰῶνες, ὅτι ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά γίνει Θεός. Κανείς ὅμως ποτέ, ἐκτός ἀπό τούς Ὀρθόδοξους Πατέρες, δέν τόλμησε νά ὑποστηρίξῃ ὅτι ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά γεννήσῃ τόν Θεό. Κι ὅμως αὐτό τό μεγάλο παράδοξο εὐδόκησε ὁ Θεός νά ἀποτελῇ τήν μεγάλη ἀξία, ἀλλά καί τήν ὕψιστη εὐγένεια τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως'. Ὁ Θεός ἀξίωσε τήν ἀνθρώπινη φύσι νά γίνῃ "Θεοτόκος" . Ἡ ἀξία τῆς Παρθένου βρίσκεται ἀκριβῶς στό ὅτι πραγματοποίησε αὐτό τόν σκοπό. Καί τόν πραγματοποίησε λέγοντας: " Ἰδού ἡ δούλη τοῦ Κυρίου". Γιατί τό ἀληθινό μεγαλεῖο τοῦ ἀνθρώπου ἔγκειται ἀκριβῶς στό νά πραγματοποιῇ τόν ὕψιστο προορισμό πού τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός καί νά ἔχῃ ταυτόχρονα τήν συνείδησιν ὅτι " δοῦλος ἀχρεῖος ἐστι" (Λουκ. ιζ' 10)'.            

2) Τήν χαρισματικήν μητρότητά της

Στό πρῶτο σημεῖο ἡ Ἁγία Γραφή μᾶς διδάσκει τήν κλήσι καί τήν λειτουργία τῆς Παρθένου Μαρίας. Στό δεύτερο τήν εὐλογία καί τήν τιμή πού ἔλαβε ἀπό τόν Υἱόν της. Ἀφοῦ πρῶτον Ἐκείνη ἐξεπλήρωσε τόν σκοπό της καί θέλησε νά γίνῃ Μητέρα Του, Ἐκεῖνος ἐν συνεχείᾳ συνεπής πρός τήν ὑπόσχεσή Του 'ἐάν τις ἐμοί διακονῇ, τιμήσει αὐτόν ὁ Πατήρ', (Ἰωάν. ιβ' 26), εὑρισκόμενος ἐπί τοῦ Σταυροῦ ἐξύψωσε τήν δική Του Μητέρα σέ Μητέρα Τῶν Μαθητῶν Του. Τήν μεγαλειώδη καί συγκινητική αὐτή σκηνή μᾶς περιγράφει ὁ ἀγαπημένος μαθητής Ἰωάννης 'εἶτα λέγει τῷ μαθητῇ· ἰδού ἡ μήτηρ σου' (Ἰωάν. ιθ' 27). Ὁ Κύριος μέ τόν Σταυρό Του ἐκτός τῶν ἄλλων, μᾶς χάρισε καί τήν Μητέρα Του, ἀναδεικνύοντάς Την καί προσωπική μας Μητέρα. Ἡ Παρθένος Μαρία, ἀφοῦ ἔγινε Μητέρα τοῦ Θεοῦ ἐν συνεχείᾳ ἀνεδείχθη, τῷ προστάγματι τοῦ Υἱοῦ Της, καί Μητέρα ὅλων μας. Γι’ αὐτό ὁ καθείς ἄς λέγῃ αὐτήν τήν ὡραιότατη προσευχή, τήν ὁποία καί οἱ Πατέρες μας ἔλεγαν πρός τήν πανύμνητον Μητέρα τοῦ Θεοῦ καί Λυτρωτοῦ μας Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ:

" Ὦ παντευλόγητε
καί παντομνημόνευτε
Μῆτερ
τοῦ Λυτρωτοῦ καί Θεοῦ μου,
διά νά Σέ συνεορτάζῃ
καί συνδοξάζῃ
μέ τήν τοῦ Υἱοῦ Σου
Ἐκκλησίαν τῶν Ὀρθοδόξων
καί ἡ ἁμαρτωλή

 

 

 

 

καί ἐλεεινή ψυχή μου
ἡ πολυπάθητος,
δίδου μοι σωτηρίαν,
παθῶν ψυχικῶν
καί σωματικῶν ἀλλοτρίωσιν" .

ΑΝΕΣΤΗ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΚΑΙ ΩΦΘΗ

Τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου

Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ
κ. ΔΑΝΙΗΛ

Ἡ ἀπομάκρυνσις τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν κατά Θεόν ζωή, ἡ ἀποκοπή του ἀπό τήν ἁγιοπατερική παράδοσι εἶχεν καί ἔχει ὡς συνέπειαν τήν ἔκπτωσίν του ἀπό τήν ὄντως ζωή, τόν σκοτισμόν τῶν αἰσθητηρίων ψυχῆς καί σώματος, τήν στέρησιν τῆς ἀληθοῦς χαρᾶς καί εὐφροσύνης, τίς ὁποῖες γεννοῦν εἰς τούς ἐν ἁγίῳ Πνεύματι ζῶντες καί ἑορτάζοντες οἱ ἁγιοπνευματικές ἐμπειρίες. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ἀκόμα καί ὁ πιστός δέν γεύεται κατά τίς ἑορτές τό πλήρωμα τῆς χαρᾶς, ὅπως ὁ Κύριος τό ὑποσχέθηκε εἰς τούς μαθητές Του συνομιλῶν μετ᾿ αὐτῶν κατά τήν τελευταίαν νύκτα τῆς ἐπιγείου ζωῆς Του.

Τό πλήρωμα τῆς χαρᾶς τοῦ Πάσχα δέν τό προξενοῦν τό καλό καί πλούσιο φαγητό, ὁ χορός καί τά ἄσματα, ἡ ἀνάπαυσις τοῦ σώματος, ὁ στολισμός του μέ λαμπρά ἐνδύματα, ἡ ἑορταστική ἀτμόσφαιρα, τό κλῖμα τῶν θερμῶν καί ἐγκαρδίων διαπροσωπικῶν σχέσεων καί πολλά ἄλλα ἐγκόσμια ἀγαθά. Αὐτά μπορεῖ νά μήν ὑπάρχουν καί παρά ταῦτα ὁ ἄνθρωπος νά εὐφραίνεται καί νά χαίρεται. Τήν θείαν εὐφροσύνην καί ἀγαλλίασιν τῆς μεγάλης ἑορτῆς, τῆς ἑορτῆς τῶν ἑορτῶν καί πανηγύρεως τῶν πανηγύρεων προκαλεῖ ἡ μυστική ὅρασις τοῦ ἀναστάντος Κυρίου καί ἡ μετ᾿ Αὐτοῦ ἕνωσις τοῦ πιστοῦ διά τῶν μυστηρίων καί μάλιστα αὐτοῦ τῆς Θείας Μεταλήψεως τοῦ Ἁγίου Σώματος καί Αἵματός Του.

Οἱ θειότατοι καί ὁσιώτατοι Πατέρες μας, οἱ ὁποῖοι ἀνέβησαν σέ ὕψη πνευματικῆς γνώσεως καί ἁγιότητος, μᾶς ὁμιλοῦν περί αὐτῆς τῆς μυστικῆς ὁράσεως τοῦ ἀναστάντος Κυρίου ἀποκαλύπτοντες σέ μᾶς πού μυωπάζομεν περί τά πνευματικά καί ἐπουράνια, ἀσύλληπτες διαστάσεις καί πραγματικότητες τοῦ γεγονότος τῆς Ἀναστάσεως. Αὐτές τίς θεῖες πραγματικότητες ἐβίωσαν τά ἁγιασμένα πνεύματα τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας ἐλλαμφθέντα ὑπό τῆς θείας Χάριτος καί ἐντρυφήσαντα εἰς τά μυστήρια τῆς ὑπερουσίου Θεότητος.

Εἷς ἐξ αὐτῶν εἶναι καί ὁ ἅγιος Συμεών ὁ νέος θεολόγος. Οὗτος ὁ μύστης τῶν ἀπορρήτων καί θεωρητικώτατος ἅγιος Πατήρ ἐπισημαίνει εἰς ἕνα κατηχητικόν λόγον του πρός τούς μοναχούς τῆς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Μάμαντος, ὅπου διετέλεσε Ἡγούμενος, περί τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου ταῦτα τά λίαν διδακτικά καί πανευφρόσυνα: «Τήν ἀνάστασι τοῦ Χριστοῦ, οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι τήν πιστεύουν, εἶναι ὅμως πολύ λίγοι ἐκεῖνοι πού τήν βλέπουν καθαρῶς. Καί βεβαίως, αὐτοί πού δέν τήν εἶδαν, οὔτε τόν Ἰησοῦν Χριστόν μποροῦν νά προσκυνοῦν, ὡς Ἅγιο καί Κύριο»1. Τά ἐπιχειρήματά του ἐπί τῶν ὁποίων στηρίζει τήν ἄποψί του αὐτή εἶναι δύο:

Πρῶτον: Τό ἱερώτατο κείμενον τό ὁποῖον ἀπαγγέλομεν κατά τήν ἀναστάσιμη περίοδο ἀλλά καί καθ᾿ ἑκάστην Κυριακήν δέν λέγει «ἀνάστασιν Χριστοῦ πιστεύσαντες», ἀλλά «Ἀνάστασιν Χριστοῦ θεασάμενοι, προσκυνήσωμεν ἅγιον, Κύριον Ἰησοῦν, τόν μόνον ἀναμάρτητον.»

Δεύτερο: Πῶς λοιπόν τό Ἅγιον Πνεῦμα μᾶς προτρέπει νά λέγωμεν καί νά ὁμολογοῦμεν καθημερινῶς, ὅτι ἐθεασάμεθα τήν ἀνάστασιν τοῦ Χριστοῦ ἀπαγγέλλοντες τό «Ἀνάστασιν Χριστοῦ θεασάμενοι» χωρίς νά συμβαίνη τέτοια θέα; Ἐρωτᾶ δέ: «Ἄραγε μήπως θέλει ἡ θεία γραφή νά λέγωμεν ψέματα; » Κι ἀπαντᾶ λύων τήν ἀπορίαν ὅτι: «Ὄχι βέβαια, ἀλλά ἀντίθετα μᾶς παραγγέλλει νά λέγωμεν τήν ἀλήθεια, διότι ἡ ἀνάστασις τοῦ Χριστοῦ γίνεται πραγματικά στήν ψυχή κάθε πιστοῦ ξεχωριστά καί μάλιστα ὄχι μιά φορά, ἀλλά -θά τολμοῦσα νά πῶ-συνεχῶς ὁ Δεσπότης Χριστός ἀνίσταται μέσα μας λαμπροφορώντας καί ἀπαστράπτοντας τίς ἀστραπές τῆς ἀφθαρσίας καί τῆς θεότητος. Γιατί ἡ φωτοφόρος παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μᾶς ἀποκαλύπτει τήν ἀνάστασι τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ ὅπως μέσα σέ πρωϊνή φωτοχυσία ἤ καλύτερα μᾶς δίνει τό δῶρο νά βλέπουμε αὐτόν τόν ἀναστημένο Χριστό»2.

Ἐξηγεῖ δέ αὐτήν τήν ἐν ἁγίῳ Πνεύματι ἐμπειρία ὡς ἑξῆς: «Σέ ὅσους λοιπόν φανερωθεῖ ὁ ἀναστημένος Χριστός φανερώνεται ὁλωσδιόλου πνευματικά καί τόν βλέπουν μέ τά πνευματικά μάτια. Ὅταν δηλαδή ὁ Χριστός ἔλθει μέσα μας μέ τήν χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, μᾶς ἀνιστᾶ ἐκ νεκρῶν καί μᾶς ζωοποιεῖ καί μᾶς ἀξιώνει νά τόν βλέπουμε μέσα μας ὁλοζώντανο, αὐτόν πού εἶναι ἀθάνατος καί ἀνώλεθρος κι ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλά μᾶς δίνει τό χάρισμα νά ἀντιλαμβανόμαστε, ὅτι μᾶς ἀνιστᾶ μαζί Του καί μᾶς συνδοξάζει, ὅπως λέγεται σέ ὅλη τήν ἁγία Γραφή»3.
Περί αὐτῆς τῆς ἐν ἁγίῳ Πνεύματι ἐπόψεως τοῦ ἀναστάντος Κυρίου ὁμιλοῦν ὅλοι οἱ νηπτικοί Πατέρες μας, ἡ διδασκαλία τῶν ὁποίων ἔχει διαμορφώσει καί τήν ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μας. Τό πρῶτο τροπάριο τῆς πρώτης ᾠδῆς τοῦ Κανόνος τοῦ Πάσχα ἀναφέρεται σ᾿ αὐτό τό θέμα ὡς ἑξῆς:

«Καθαρθῶμεν τάς αἰσθήσεις καί ὀψόμεθα, τῷ ἀπροσίτῳ φωτί τῆς ἀναστάσεως, Χριστόν ἐξαστράπτοντα, καί, χαίρετε, φάσκοντα, τρανῶς ἀκουσόμεθα, ἐπινίκιον ᾄδοντες». Ὁμοίως καί ὁ εἱρμός τῆς πέμπτης ᾠδῆς λέγει: «Ὀρθρίσωμεν ὄρθρου βαθέος, καί ἀντί μύρου τόν ὕμνον προσοίσωμεν τῷ Δεσπότῃ, καί Χριστόν ὀψόμεθα, δικαιοσύνης ἥλιον, πᾶσι ζωῆς ἀνατέλλοντα.»

Προϋπόθεσις διά τήν ἐνόρασιν τοῦ ἐν δόξῃ ἀναστάντος Κυρίου εἶναι ἡ κάθαρσις τῶν αἰσθήσεων. Ὁ πρύτανις τῶν θεολόγων Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός διδάσκει, ὅτι «Πέντε αἰσθήσεις ἔχει ἡ ψυχή καί πέντε τό σῶμα. Οἱ ψυχικές αἰσθήσεις εἶναι νοῦς, διάνοια, γνώμη, φαντασία καί αἴσθησις· οἱ σοφοί τίς ὀνομάζουν καί δυνάμεις. Οἱ σωματικές αἰσθήσεις εἶναι αὐτές: ὅρασις, ὄσφρησις, ἀκοή, γεῦσις καί ἁφή»4. Ἄνευ τῆς καθάρσεως τούτων ἡ πρόσβασις τοῦ ἀνθρώπου εἰς τόν μυστηριακόν χῶρον τῆς πίστεως εἶναι ἀδύνατος. Ἡ ψυχή συμπνιγομένη ὑπό τῶν ἀκαθάρτων ἀναθυμιάσεων τῆς ἁμαρτίας ἀδυνατεῖ νά λάβῃ αἴσθησιν τῆς μυστικῆς ἡδύτητος τῆς θείας χάριτος. Πρέπει ὁπωσδήποτε νά καθαρθῇ ὁ ἄνθρωπος, νά ἀποβάλῃ τό αἶσχος τῆς ἁμαρτίας, νά ἀπαλλαγῇ τῆς σωματικῆς του ἀκαθαρσίας καί πνευματικῆς ρυπώσεώς του. Ἀφοῦ καθαρθῇ τότε ἀκολουθεῖ ἡ ἔλλαμψις καί ὁ φωτισμός, ἡ ἐνόρασις τοῦ ἀναστάντος Κυρίου. Μόνον ἐφ᾿ ὅσον ὁ ἄνθρωπος καθαρισθῇ κατά τίς αἰσθήσεις ψυχῆς καί σώματος θά ἀπολαύσῃ καί θά γευθῇ τούς θείους γλυκασμούς. Αὐτούς τούς ὁποίους ἐγεύθη ὁ Πέτρος διά μίαν στιγμήν καί περιφρόνησε πᾶσαν ἄλλην ἡδύτητα τοῦ κόσμου ἐξομολογούμενος εἰς τόν Χριστόν «Κύριε καλόν ἐστιν ἡμᾶς ᾧδε εἶναι»5. Ἐάν εἴμεθα ἀκάθαρτοι κατά τίς αἰσθήσεις δέν θά ἀξιωθοῦμε οὔτε τόν Χριστόν νά ἰδοῦμε, οὔτε τήν φωνήν Του νά ἀκούσωμεν· ἐπειδή κατά τόν Σολομῶντα, «εἰς κακότεχνον ψυχήν οὐκ εἰσελεύσεται σοφία, οὐδέ κατοικήσει ἐν σώματι κατάχρεῳ ἁμαρτίας»6.

Ἕνεκεν τούτου καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος μᾶς προτρέπει: «Ὑψώσου μέ τήν διαγωγήν· ἀπόκτησε τό καθαρόν μέ τήν κάθαρσίν σου»7.

Οἱ θεῖοι καί ἱεροί Μαθητές μᾶς βεβαιώνουν, ὅτι ὁ Κύριος ἐμφανίστηκε ζῶν μετά τήν ἀνάστασίν Του. Τόν εἶδαν, Τόν ἄκουσαν, Τόν ἐψηλάφησαν, ἔφαγον μαζί Του, ἔπιον, συνεβάδισαν μετ᾿ Αὐτοῦ. Ἔκτοτε ἐμφανίζεται καί καθορᾶται μυστικῶς καί νοερῶς ἀπό ὅσους ἔχουν ψυχικήν καί σωματικήν καθαρότητα. Περί αὐτοῦ δέν πρέπει νά ἀμφιβάλλωμεν. Μᾶς βεβαιώνουν οἱ θεασάμενοι τόν ἀνάσταντα Κύριον. Μακαρία τῷ ὄντι ἡ μυστική τῆς θείας ἀναστάσεως ἐνόρασις. Μακαρία ἡ ψυχή ἡ ὁποία ἀκούει μέ τά σωματικά καί τά πνευματικά ὦτα τό θριαμβικόν μήνυμα: «Ἀνέστη ὁ Κύριος καί ὤφθη» καί ἀπαστράπτει τό θεοποιοῦν φῶς τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου. Ἐκτός τοῦ μακαρίου τούτου φωτός δέν ὑπάρχει ζωή, ἀλλ᾿ ἐπικρατεῖ ἡ παγερότης τοῦ θανάτου, τό ψεῦδος τῆς ἀνυπαρξίας, ἡ μελάνωσις τῆς φθορᾶς, ἡ ἀπουσία τῆς χαρᾶς καί θείας εὐφροσύνης.

Παραπομπές:

1. Ὁ λόγος οὗτος τοῦ ἁγίου Συμεών παρατίθεται σέ κείμενο καί μετάφρασι στόν τόμο «Σταυρός καί ἀνάσταση» τῶν ἐκδόσεων «Ἀκρίτας» σελ. 145-159.

2. Ἔνθα ἀνωτέρω.

3. Ἔνθα ἀνωτέρω.

4. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ «Λόγος ψυχωφελής καί θαυμάσιος» ἐν «Φιλοκαλίᾳ» μεταφρασμένῃ εἰς νεοελληνικήν γλῶσσαν. Ἐκδόσεις «Τό περιβόλι τῆς Παναγίας». Τόμος Β´ σελ. 301.

5. Ματθ. 1ζ´ 4.

6. Σοφίας Σολομῶντος α´ 4.

7. Γρηγορίου Θεολόγου, λόγος «Περί δόγματος καί καταστάσεως Ἐπισκόπων» ἐν «Ε.Π.Ε.» τῶν Πατερικῶν Ἐκδόσεων «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς» Θεσσαλονίκη 1976, τόμος 4, §12, σελ. 274, 276.

ΑΝΑΣΤΑΣΗ Ὁ νέος τρόπος ζωῆς

Τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου

Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ
κ. ΔΑΝΙΗΛ

 έσα στίς δαφνοφόρες ἐκκλησίες μας καί μέ πνευματική εὐφροσύνη ἑορτάζουμε τήν ἔνδοξη Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ μας, τοῦ Λυτρωτοῦ καί Σωτήρα μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία θεωρεῖται ὡς ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἀναστάσεως, ὑπό τήν ἔννοια ὅτι πιστεύει καί κηρύσσει τήν Ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί ζεῖ τήν ζωή τῆς Ἀναστάσεως. Αὐτός οὐσιαστικά εἶναι ὁ νέος δρόμος τόν ὁποῖο ἐγκαινίασε μέ τήν Ἀνάστασή Του ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός καί γιά τόν ὁποῖο μᾶς ὁμιλεῖ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν πρός Ἑβραίους ἐπιστολή του: «Τό αἷμα τῶν ἁγίων ἀπό τό νέο δρόμο πού ὁδηγεῖ στή ζωή. Αὐτόν μᾶς τόν ἐγκαινίασε πρόσφατα ὁ Ἰησοῦς μέ τό καταπέτασμα, δηλαδή μέ τό σῶμα Του. Ἔτσι ἔχουμε ἕνα μεγάλο ἱερέα ἐπικεφαλῆς τοῦ οἴκου τοῦ Θεοῦ. Γι᾽ αὐτό ἄς προχωρήσουμε μέ εἰλικρινή διάθεση καί μέ βεβαιότητα στήν πίστη μας μέ τήν καρδία καθαρή ἀπό τίς κακές διαθέσεις καί μέ τό σῶμα πλυμένο μέ καθαρό νερό» (Ἑβρ. 10, 19, 22). Ἄς δοῦμε λοιπόν αὐτόν τόν νέο τρόπο ζωῆς πού ἐγκαινίασε ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας: 

α'. Πιστοί στήν Ἀνάσταση

Τό πῶς ἀναστήθηκε ὁ Κύριος οὐδείς τό γνωρίζει, οὐδείς τό εἶδε. Οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι μᾶς ἐβεβαίωσαν, ὅτι εἶδαν ἀναστημένο τόν Κύριο. Μᾶς ἐκήρυξαν, ὅτι εἶδαν ζωντανό τόν σταυρωθέντα, ἀποθανόντα καί ταφέντα Διδάσκαλό τους μετά τρεῖς ἡμέρες. Καί ἦσαν σίγουροι γι᾽ αὐτό τό γεγονός. Ἀκόμη μᾶς διευκρίνισαν, ὅτι ἡ Ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ δέν ἦταν ἀποκύημα τῆς φαντασίας τους, ὅτι δέν ἦταν τρέλλα τους, ἀλλά πραγματικό καί ἀληθινό γεγονός. Τόσο δέ πραγματικό καί ἀληθινό, ὅσο ἀληθινό καί πραγματικό εἶναι τό νά τρώγεις μέ κάποιον, τό νά περπατεῖς μαζί του, τό νά συζητεῖς, τό νά συγκινεῖσαι. Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ εἶναι ἔργο Θεοῦ καί δέν ἐπιδέχεται, οὔτε λογικήν ἕρευναν, οὔτε λογικήν ἐπεξεργασίαν. Ἡ Ἀνάσταση, ὅπως κι ὅλα τά ἔργα τοῦ Θεοῦ εἶναι «ἀνθρωπίνοις λογισμοῖς ἀνεπίβατος». Ὁ ἄνθρωπος τό ἀποδέχεται μέ τήν πίστη. Τό θεωρεῖ ὡς πραγματικότητα, διότι ἀφ᾽ ἑνός μέν εἶναι ἔργο τοῦ Θεοῦ, κι ὁ Θεός δέν εἶναι ἀπατεώνας γιά νά ἐξαπατᾶ τούς ἀνθρώπους μέ τεχνάσματα, κι ἀφ᾽ ἑτέρου διότι ἐβεβαιώθη γι᾽ αὐτό τό γεγονός ἀπό τούς «μάρτυρες τῆς Ἀναστάσεως» τούς ἁγίους Ἀποστόλους καί ὅλους ὅσους εἶδαν τόν ἀναστημένο Ἰησοῦ Χριστό.

Βέβαια οἱ Μαθητές γιά τήν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου ἐξῆλθαν καί ἐκήρυξαν πανταχοῦ τό Χριστιανικό μήνυμα τῆς σωτηρίας καί τῆς λυτρώσεως. Ἐδίδαξαν στούς λαούς τόν ἀληθινό Θεό καί τούς ἔμαθαν νά ὑπακούουν στό Εὐαγγέλιο. Τό ἴδιο ἔργο συνεχίζει μέσα στούς αἰῶνες ἡ Ἐκκλησία καί καλεῖ τούς ἀνθρώπους νά προσκυνήσουν τήν τοῦ Χριστοῦ ἁγίαν Ἀνάστασιν, νά κηρύξουν καί νά διαλαλήσουν τό μήνυμα τῆς νίκης, ὅτι «πράγματι ἀναστήθηκε ὁ Κύριος καί ἐμφανίστηκε».

 β'. Ἡ νέα ζωή

Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ εἶναι ἀναμφίβολα ἕνα γεγονός πού συνέβη σέ ἕνα συγκεκριμένο τόπο καί χρόνο. Ὡστόσο οἱ διαστάσεις του ἐπεκτείνονται μέχρι τίς ἡμέρες μας καί εἰσέρχονται στήν αἰωνιότητα, ξεπερνῶντας τήν ἱστορικότητα. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος πού ἐκήρυξε τήν Ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί μᾶς ἐζήτησε νά τήν ἀποδεχθοῦμε ὡς πραγματικό καί ἀληθινό γεγονός συγχρόνως ἐπισημαίνει ὅτι «ὁ Θεός Πατέρας μέ τήν δύναμή Του ἀνέστησε τόν Χριστό ἀπό τούς νεκρούς, γιά νά μποροῦμε ἐμεῖς νά ζήσουμε μιά νέα ζωή» (Ρωμ. 6, 4). Ἔτσι ἡ Παύλεια θεολογία εἰσάγει μιά νέα διάσταση τῆς Ἀναστάσεως, αὕτη: ὅτι ἡ Ἀνάσταση βιώνεται ἀπό μᾶς πού ζοῦμε στό συγκεκριμένο τόπο καί χρόνο μέ τήν ἐνάρετη ζωή ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τήν νέα ζωή.

Τό θέμα αὐτό διαπραγματεύεται ὁ μέγας καί λαμπρός φωστήρας τῆς Καισαρείας ὁ ἅγιος Βασίλειος, στήν ὁμιλία του τήν προτρεπτική στό ἅγιο Βάπτισμα. Γράφει: «Μέ τόν θάνατον τῆς σαρκός συντελεῖται σέ μᾶς ἡ πνευματική ἀναγέννηση, ὅπως καί ὁ Κύριος λέγει: Ἐγώ θανατώνω καί ἐγώ ζωοποιῶ» (Δευτ. 32, 39).

Ἄς θανατώσωμεν τό σαρκικόν φρόνημα - πού δέν μπορεῖ νά ὑποταγεῖ στόν νόμο τοῦ Θεοῦ - γιά νά ἰσχυροποιηθεῖ σέ μᾶς τό πνευματικό φρόνημα, μέ τό ὁποῖο φυσικά ἐπικρατεῖ ἡ ζωή καί ἡ εἰρήνη. Ἄς ταφοῦμε μαζί μέ τόν Χριστό, πού πέθανε γιά μᾶς, γιά νά ἀναστηθοῦμε μ᾽ Αὐτόν πού μᾶς προξένησε τήν Ἀνάσταση.

Μάλιστα δέ ἐξηγεῖ πῶς ἐπιτυγχάνεται ἡ νέκρωση τοῦ σαρκικοῦ φρονήματος καί ἡ πνευματική ἀνάσταση, πού συνιστᾶ τήν νέα ζωή. Ἰδού:

 «Νά μάθεις, νά διδαχθεῖς τήν Εὐαγγελικήν πολιτείαν, τήν εὐθύτητα τῶν ματιῶν, τήν ἐγκράτειαν τῆς γλώσσης, τήν δουλαγώγησιν τῆς ὀργῆς. Ὅταν ἀγγαρεύεσαι νά προσθέτεις. Ὅταν σέ ἀδικοῦν νά μή πᾶς στά δικαστήρια. Ὅταν μισεῖσαι νά ἀγαπᾶς. Ὅταν βλασφημεῖσαι νά παρακαλεῖς. Νά νεκρωθεῖς γιά τήν ἁμαρτία, νά συσταυρωθεῖς μέ τόν Κύριο».

Ὅποιος λοιπόν ζεῖ μέ αὐτόν τόν τρόπο ζωῆς κι ἔχει νεκρώσει μέσα του τήν ἁμαρτία δικαιοῦται νά πανηγυρίζει καί νά ἑορτάζει τήν Ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ἡ Ἁγία Γραφή μᾶς διαβεβαιώνει: «Ἐμεῖς πιστεύουμε ὅτι ὁ Ἰησοῦς πέθανε κι ἀναστήθηκε. Τό ἴδιο πιστεύουμε κι ὅτι αὐτούς πού πέθαναν πιστεύοντας στόν Ἰησοῦ, ὁ Θεός θά τούς ἀναστήσει γιά νά ζήσουν μαζί Του» (Α' Θεσσ. 4, 14). Ἐν συνεχείᾳ αὐτῆς τῆς διαβεβαίωσης ἔρχεται ὁ Ἀπόστολος Παῦλος νά ἐπισημάνει:

«Ἀφοῦ λοιπόν, ἀγαπητοί μου, ἔχουμε αὐτές τίς ὑποσχέσεις, ἄς καθαρίσουμε τούς ἑαυτούς μας ἀπό καθετί πού μολύνει τό σῶμα καί τήν ψυχή. Ἄς ζήσουμε μιά ἁγία ζωή μέ φόβο Θεοῦ» (Β' Κοριν. 7, 1).

Ἐξ ἄλλου αὐτός εἶναι ὁ σωστός τρόπος νά ἑορτάσουμε τό Πάσχα μας ὄχι μέ τήν ζωή πού περιέχει τό προζύμι τῆς ἁμαρτίας καί τῆς πονηρίας «ἀλλά μέ τό ἄζυμο ψωμί τῆς καθαρότητας καί τῆς ἀλήθειας» (Α' Κοριν. 5, 8).

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ ΒΥΡΩΝΟΣ ΚΑΙ ΥΜΗΤΟΥ ΠΑΣΧΑΛΙΟ ΜΗΝΥΜΑ 2012

ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ Τοῦ Μητροπολίτου Καισαριανῆς, Βύρωνος καί ῾Υμηττοῦ Δανιήλ

  Τίμιος καὶ Ζωοποιὸς Σταυρὸς τοῦ Κυρίου μας ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ γίνεται ἀφορμὴ πνευματικῆς πανηγύρεως καὶ χαρᾶς γιὰ τοὺς πιστούς. «Σταυροῦ πανήγυριν ἄγομεν καὶ τὸ τῆς ᾿Εκκλησίας ἅπαν καταστράπτεται πλήρωμα. Σταυροῦ πανήγυριν ἄγομεν καὶ χαρᾶς μαρμαρυγαῖς τὸ τῆς οἰκουμένης καταλάμπεται πρόσωπον». Μὲ τοὺς λόγους αὐτοὺς ὁ ἅγιος ᾿Ανδρέας Κρήτης ἀρχίζει τὸν πρῶτο λόγο του «εἰς τὴν παγκόσμιον ὕψωσιν τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ» (Ρ. ὒ., τ. 97, στ. 1018), εἰσάγοντας τοὺς πιστοὺς στὴν θεολογία γιὰ τὴν σταυρικὴ θυσία τοῦ Κυρίου μας ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ἀποφαινόμενος, ὅτι· «Καὶ τὸ μνησθῆναι γὰρ σταυροῦ, χαρᾶς ὑπόθεσις πρόδηλος, καὶ συστολὴ σκυθρωπότητος» (στ. 1020).

῾Ο ἅγιος Πατέρας μας μὲ ρητορικὴ ἔξαρση παραθέτει τὰ ὀνόματα τοῦ Σταυροῦ, τὰ ὁποῖα αὐτονόητα εἶναι καὶ ἐνέργειες ἢ θαύματα τοῦ Σταυροῦ·

«Σταυρὸς Χριστιανῶν ἐλπίς, ἀπεγνωσμένων σωτήρ, χειμαζομένων λιμήν, ἀσθενούντων ἰατρός, παθῶν ἐλατήρ, ὑγείας δοτήρ, νενεκρωμένων ζωή, εὐσεβείας πρόγραμμα, βλασφημίας φίμωτρον.

Σταυρὸς ὅπλον κατ᾿ ἐχθρῶν, σκῆπτρον βασιλείας, διάδημα κάλλους, τύπος ἄγραφος, ῥάβδος δυνάμεως, ἔρεισμα πίστεως, βακτηρία γήρους, ὁδηγὸς τυφλῶν, φῶς τῶν ἐν σκότει, παιδευτὴς ἀφρόνων, διδάσκαλος νηπίων, ἁμαρτίας ἀναίρεσις, μετανοίας ἔνδειξις, δικαιοσύνης ὑπογραφεύς.

Σταυρὸς κλῖμαξ εἰς οὐρανὸν ἄγουσα, ὁδὸς πρὸς ἀρετὴν ὁδηγοῦσα, ζωῆς πρόξενος, θανάτου λύσις, φθορᾶς ἀλλοτρίωσις, πυρὸς σβεστήριον, πρὸς Θεὸν παῤῥησία, κλεὶς οὐρανῶν βασιλείας.

Σταυρὸς φύλαξ ἐν νυκτί, ἐν ἡμέρᾳ πύργος, ἐν σκότει χειραγωγός, ἐν εὐθυμίᾳ χαλινός, ἐν ἀθυμίᾳ ψυχαγωγός, διαλλακτήριος, ἱκέσιος, φίλιος, συνήγορος, προασπιστής, ἐπίκουρος.

Σταυρὸς ἐν πειρασμοῖς βοηθός, ἐν κινδύνοις σωτήρ, ἐν ἀθυμίαις παρήγορος, ἐν ἀνάγκαις βοηθός, ἐν θαλάσσῃ κυβερνήτης, ἐν συμφοραῖς ἀνάψυξις.

Σταυρὸς νυκτοφυλακεῖ τοὺς καθεύδοντας, συναγρυπνεῖ τοῖς ἀγρυπνοῦσι, τοῖς κεκμηκόσι συνεπαμύνει.

Σταυρὸς ἀτονούντων νεύρωσις, κοπιώντων ἀνάπαυσις, πεινώντων τροφή, νηστευόντων ἰσχύς, ἀγωνιστῶν ἀλείπτης, γυμνῶν σκέπη, συνοδοιπόρος τῶν ἐπιξενουμένων.

Σταυρὸς πλουσίων σωφρονιστής, πενήτων προνοητής, χηρῶν προστάτης, ὀρφανῶν ἀντίληψις καὶ τροφεύς.

Σταυρὸς ἀρχόντων τιμή, βασιλέων κράτος, στρατηγῶν νῖκος, ἁγνείας σφραγίς, συζυγίας σύνδεσμος.

Σταυρὸς πόλεων φύλαξ, οἴκων ἀσφάλεια, φιλίας συναρμοστής, τῶν ἐχθρῶν ἀμυντήριον, πολεμίων ἀντίπαλος, ἐθνῶν διωκτήριον, βαρβάρων σκόλοψ, εἰρήνης βραβευτής.

Σταυρὸς ἀγάπης πρυτανευτής, κόσμου καταλλαγή, περάτων διαγραφή, ὕψος οὐρανοῦ, γῆς βάθος, κτίσεως σύμπηξις, μῆκος τῆς φαινομένης, εὗρος τῆς οἰκουμένης· καὶ συνελόντα εἰπεῖν, σταυρὸς τῶν Χριστοῦ παθῶν τὸ κεφάλαιον, τῶν εἰς ἡμᾶς θαυμάτων ἡ κορωνίς» (στ. 1020 - 1021).

* * *

᾿Απὸ τὴν πλούσια θεολογία τῆς ᾿Εκκλησίας μας ἑστιάζουμε τὴν προσοχή μας σὲ τέσσερις πνευματικοὺς νόμους, νόμους τοῦ Θεοῦ, οἱ ὁποῖοι φανερώθηκαν μὲ τὴν σταυρικὴ θυσία τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ.

Αὐτὰ εἶναι τὰ θαύματα τοῦ Σταυροῦ·

α´. ῾Ο σταυρὸς τοῦ Κυρίου ἑρμηνεύει τὴν ἀγάπη, τὴν καινὴ ἐντολὴ καὶ τὸν νόμο τῆς ἀγάπης.

῾Ο Κύριός μας συνομιλώντας μὲ τὸν μαθητή Του Νικόδημο ἀναφέρεται στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν κόσμο, τὴν ὁποία συνδέει μὲ τὴν σταυρικὴ θυσία Του γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ κόσμου· «ὑψωθῆναι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (᾿Ιωάννου γ´ 14-16). Δηλαδή· Πρέπει νὰ ὑψωθεῖ ὁ Υἱὸς τοῦ ᾿Ανθρώπου, ὥστε ὅποιος πιστεύει σ᾿ Αὐτὸν νὰ μὴ χαθεῖ, ἀλλὰ νὰ ζήσει αἰώνια. Τόσο πολὺ ἀγάπησε ὁ Θεὸς τὸν κόσμο, ὥστε παρέδωσε στὸ θάνατο τὸν μονογενῆ του Υἱό, γιὰ νὰ μὴ χαθεῖ ὅποιος πιστεύει σ᾿ αὐτόν, ἀλλὰ νὰ ἔχει ζωὴ αἰώνια.

Καὶ πρὸς τοὺς Μαθητές Του διευκρίνισε, ὅτι τὸ ἀποκορύφωμα τῆς ἀγάπης εἶναι νὰ θυσιάζεσαι γιὰ ἐκεῖνον, τὸν ὁποῖον ἀγαπᾶς· Εἶπε· «μείζονα ταύτης ἀγάπην οὐδεὶς ἔχει, ἵνα τις τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θῇ ὑπὲρ τῶν φίλων αὐτοῦ» (᾿Ιωάννου ιε´ 13). Δηλαδή, κανεὶς δὲν ἔχει μεγαλύτερη ἀγάπη ἀπ᾿ ἐκεῖνον ποὺ θυσιάζει τὴ ζωή του γιὰ χάρη τῶν φίλων του.

Μὲ τοὺς λόγους του αὐτοὺς ὁ Κύριός μας φανέρωσε, ὅτι ἀγάπη σημαίνει θυσία. ῍Αν ἀγαπᾶς θυσιάζεσαι γι᾿ αὐτὸν τὸν ὁποῖον ἀγαπᾶς. ῍Αν δὲν μπορεῖς νὰ θυσιάσεις κάτι γι᾿ αὐτὸν εἶναι φανερὸ, ὅτι καθόλου δὲν τὸν ἀγαπᾶς. Λίγο ἀγαπᾶς; Λίγα θυσιάζεις. Πολὺ ἀγαπᾶς; πολλὰ θυσιάζεις. Τὰ πάντα θυσιάζεις καὶ αὐτὴ τὴν ζωή σου; Τότε ἔχεις τὴν τέλεια καὶ μεγαλύτερη ἀγάπη.

Μάλιστα ὁ ἀπόστολος Παῦλος μὲ μιὰ ὡραία σειρὰ συλλογισμῶν ἀποδεικνύει περισσότερο τὸ μεγαλεῖο τῆς ἀγάπης τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ γιὰ μᾶς τοὺς ἁμαρτωλούς. Λέγει· «ἔτι γὰρ Χριστὸς ὄντων ἡμῶν ἀσθενῶν κατὰ καιρὸν ὑπὲρ ἀσεβῶν ἀπέθανε. Μόλις γὰρ ὑπὲρ δικαίου τις ἀποθανεῖται· ὑπὲρ γὰρ τοῦ ἀγαθοῦ τάχα τις καὶ τολμᾶ ἀποθανεῖν. Συνίστησι δὲ τὴν ἑαυτοῦ ἀγάπην εἰς ἡμᾶς ὁ Θεός, ὅτι ἔτι ἁμαρτωλῶν ὄντων ἡμῶν Χριστὸς ὑπὲρ ἡμῶν ἀπέθανε» (πρὸς Ρωμαίους ε´ 6-8). Δηλαδή· Γιατὶ ὁ Χριστὸς, παρ᾿ ὅλο ποὺ ἤμασταν ἀκόμη ἀνίκανοι νὰ κάνουμε τὸ καλό, πέθανε γιὰ μᾶς, τοὺς ἀσεβεῖς ἀνθρώπους, στὸν προκαθορισμένο καιρό. Δύσκολα θὰ ἔδιδε κανεὶς τὴ ζωή του ἀκόμα καὶ γιὰ ἕνα δίκαιο ἄνθρωπο. ῎Ισως ἀποφάσιζε κανεὶς νὰ πεθάνει γιὰ κάποιο καλὸ ἄνθρωπο. ῾Ο Θεὸς ὅμως ξεπερνώντας αὐτὰ τὰ ὅρια ἔδειξε τὴν ἀγάπη του γιὰ μᾶς, γιατὶ ἐνῶ ἐμεῖς ζούσαμε ἀκόμα στὴν ἁμαρτία, ὁ Χριστὸς ἔδωσε τὴ ζωή του γιὰ μᾶς.

β´. Στὸ Σταυρὸ ἀποκορυφώνεται ἡ σύγκρουση τῶν δύο θελημάτων, τοῦ θελήματος τοῦ ἀνθρώπου κατὰ τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ.

Τὸ θέλημα τοῦ ἀνθρώπου ἐπεδίωξε πρῶτα μὲν νὰ ἐπιβληθεῖ καὶ νὰ ὑπερισχύσει τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καὶ ἐν συνεχείᾳ νὰ σκοτώσει τὸν Θεό, γιὰ νὰ ζήσει χωρὶς Θεό.

Αὐτὴ εἶναι ἡ τραγικότητα τῆς ἀνθρώπινης περιπέτειας, ἡ ὁποία ἄρχισε μὲ τὴν ἁμαρτία τῶν πρωτόπλαστων καὶ ὁλοκληρώθηκε ἀπὸ τοὺς σταυρωτὲς τοῦ Κυρίου.

Αὐτὴ δὲ ἀποτελεῖ καὶ ἀρχέτυπο τῆς πορείας κάθε ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος δὲν ἀποδίδει ὅ,τι ὀφείλει στὸν Κτίστη καὶ Δημιουργό του, δηλαδὴ τὴν ὑπακοή του καὶ τὴν ἐκπλήρωση τοῦ σκοποῦ τῆς ὑπάρξεώς του, τοῦ λόγου, τῆς αἰτίας τῆς δημιουργίας του.

᾿Αντίθετα ὁ Κύριος ᾿Ιησοῦς Χριστός ἔγινε ἄνθρωπος γιὰ νὰ δείξει, ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀντὶ νὰ συγκρούεται μὲ τὸν Δημιουργό του καὶ νὰ συντρίβεται, ἐὰν τὸ ἐπιθυμεῖ, μπορεῖ νὰ ἐπιλέξει τὴν ὑπακοὴ καὶ νὰ δοξασθεῖ. «Διὸ εἰσερχόμενος εἰς τὸν κόσμον λέγει· ‘ Ϝ ἰδοὺ ἤκω, ...τοῦ ποιῆσαι, ὁ Θεὸς, τὸ θέλημά σου’» (πρὸς ῾Εβραίους ι´ 5, 7). Δηλαδή, γι᾿ αὐτό, κατὰ τὸν ἐρχομό του στὸν κόσμο ὁ Χριστός λέγει· νά με, Θεέ, ἔρχομαι... νὰ κάνω τὸ θέλημά σου.

Αὐτὴ ἡ ὑπακοὴ ἐκφράσθηκε κατὰ τὴν ὥρα τῆς ὑπερφυοῦς προσευχῆς Του στὴν Γεθσημανῆ. Μᾶς παραδίδουν οἱ Εὐαγγελιστές, ὅτι τὴν ὥρα τῆς ἀγωνίας Του «ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωπον αὐτοῦ προσευχόμενος καὶ λέγων· πάτερ μου, εἰ δυνατόν ἐστι παρελθέτω ἀπ᾿ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο· πλὴν οὐχ ὡς ἐγὼ θέλω, ἀλλ᾿ ὡς σύ» (Ματθαίου κς´ 39). Δηλαδή· ῎Επεσε μὲ τὸ πρόσωπο στὴ γῆ καὶ προσευχόταν μὲ αὐτὰ τὰ λόγια· Πατέρα μου, ἂν εἶναι δυνατόν, ἂς μὴν πιῶ αὐτὸ τὸ ποτῆρι· ὅμως ἂς μὴ γίνει τὸ δικό μου θέλημα, ἀλλὰ τὸ δικό σου.

῾Ο ἀπόστολος Παῦλος ἐξυμνεῖ αὐτὴν τὴν ὑπακοή τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ λέγοντας· «Καίπερ ὤν υἱός, ἔμαθεν ἀφ᾿ ὧν ἔπαθε τὴν ὑπακοὴν, καὶ τελειωθεὶς ἐγένετο τοῖς ὑπακούουσιν αὐτῷ πᾶσιν αἴτιος σωτηρίας αἰωνίου» (πρὸς ῾Εβραίους ε´ 8-9). Δηλαδή· ῍Αν καὶ ἦταν Υἱός, ἔμαθε μέσα ἀπὸ τὰ παθήματά του τὴν ὑπακοή. ῎Ετσι ὁλοκλήρωσε τὸ ἔργο κι ἔγινε ἡ αἰτία νὰ σωθοῦν γιὰ πάντα ὅλοι ὅσοι ὑπακούουν σ᾿ Αὐτόν.

῾Ο Χριστὸς εἶναι πρότυπο ὑπακοῆς καὶ ταπεινώσεως κατὰ τὸν ἀπόστολο Παῦλο·

«Τοῦτο γὰρ φρονείσθω ἐν ὑμῖν, ὃ καὶ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ, ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων οὐχ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ, ἀλλ᾿ ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος· καὶ σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ» (Φιλιππησίους β´ 5-8). Δηλαδή· Νὰ ὑπάρχει μεταξύ σας τὸ ἴδιο φρόνημα ποὺ εἶχε καὶ ὁ ᾿Ιησοῦς Χριστός, ὁ ὁποῖος, ἂν καὶ ἦταν Θεός, δὲν θεώρησε τὴν ἰσότητά του μὲ τὸ Θεό ἀποτέλεσμα ἁρπαγῆς, ἀλλὰ τὰ ἀπαρνήθηκε ὅλα, πῆρε μορφὴ δούλου κι ἔγινε ἄνθρωπος· καὶ ὄντας πραγματικὸς ἄνθρωπος ταπεινώθηκε θεληματικὰ ὑπακούοντας μέχρι θανάτου, καὶ μάλιστα θανάτου σταυρικοῦ.

Τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ἐκδηλώνεται γενικὰ καὶ εἰδικά.

1. Γενικά.

Τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ συμπίπτει μὲ τὴν θεία οἰκονομία «πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν» (πρὸς Τιμόθεον Α´ β´ 4), γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀνακεφαλαιώνοντας τὶς προφητεῖες καὶ τὸ μήνυμα τοῦ ᾿Ιησοῦ.

῞Ολες οἱ φανερώσεις τοῦ θείου θελήματος στὴν διάρκεια τῆς ἱστορίας συναρμολογοῦνται, σύμφωνα μὲ ἕνα συνολικὸ διάγραμμα, σὲ ἕνα σχέδιο σοφίας.

῾Ωστόσο κάθε μιὰ ἀπὸ αὐτὲς τὶς φανερώσεις ἀφορᾶ σ᾿ ἕνα μοναδικὸ γεγονὸς καὶ γιὰ νὰ δεχθεῖ ὁ ἄνθρωπος τὴν κυριαρχία τοῦ Θεοῦ ἐπάνω σ᾿ αὐτὸ τὸ γεγονὸς προσεύχεται καὶ παρακαλεῖ «Γενηθήτω τὸ θέλημά σου» (Ματθαίου στ´ 10, Λουκᾶ ια´ 2).

῎Ετσι ἡ ἱστορία, ποὺ ἔχει ἤδη ἐξελιχθεῖ, ἀποκαλύπτει τὸ προαιώνιο σχέδιο τοῦ Θεοῦ, ποὺ προσδιόρισε τὰ πάντα. Τὸ ἴδιο συμβαίνει κι ὅταν ὁ ἄνθρωπος ὑποτάσσεται στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. ᾿Ατενίζει τὸ μέλλον μὲ ἐμπιστοσύνη, διότι γνωρίζει ἐκ τῶν προτέρων, ὅτι ὁδηγεῖται ἀπὸ τὴν Θεία Πρόνοια.

2. Εἰδικά.

Αὐτὸ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ λαμβάνει μιὰ ἰδιαίτερη μορφή, ὅταν ἐκδηλώνεται στὸν ἄνθρωπο, γιατί ὁ ἄνθρωπος ὀφείλει νὰ συμμορφωθεῖ μὲ τὸ θεῖο θέλημα ἐσωτερικὰ καὶ νὰ τὸ ἐκτελέσει ἐλεύθερα. Παρουσιάζεται σ᾿ αὐτὸν ὡς κλήση, ἐντολή, ἀπαίτηση καὶ ὄχι ὡς πεπρωμένο. Οἱ δοθεῖσες ἀπὸ τὸν Θεὸ ἐντολὲς συγκεντρώνουν τὸ σύνολο τῶν θείων θελημάτων, οἱ ὁποῖες εἶναι σαφεῖς, αἰώνιες καὶ καθολικές.

Οἱ ἐντολὲς καὶ κατ᾿ ἐπέκταση τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, φαίνονται σὲ πολλούς, ὅτι ἔχουν στατικὴ μορφή. Αὐτὴ ὅμως εἶναι ἡ εἰδοποιὸς διαφορά, ὅτι μέσα σὲ ἕνα συνεχῶς μεταβαλλόμενο κόσμο μένει ἀναλλοίωτο τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ (Ματθαίου ε´ 17-19 καὶ πρὸς ῾Εβραίους α´ 10-12). «᾿Ιησοῦς Χριστὸς χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» (πρὸς ῾Εβραίους ιγ´ 8).

Πρέπει νὰ καταβάλλει προσπάθεια ὁ ἄνθρωπος γιὰ νὰ προσδιορίσει αὐτὸ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἀφορᾶ σ᾿ αὐτὸν προσωπικὰ μὲ τὴν βοήθεια καὶ τὴν συνεργεία τῶν ἐντολῶν.

Τὸ προσωπικό μας θέλημα προκαλεῖ ἀπὸ μέρους μας μιὰ ἀπάντηση, ἕνα διάλογο μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, τὸ ὁποῖο τελικὰ πρέπει νὰ ἐξελιχθεῖ σὲ πράξη καὶ ἐφαρμογή του. ᾿Αφοῦ τὸ θεῖο θέλημα ἐκπληρώνεται στὸν οὐρανό, ὀφείλει νὰ ἐκπληρώνεται καὶ στὴν γῆ.

Τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ εἶναι οὐσιαστικὰ θέλημα σωτηρίας καὶ κινεῖται γιὰ νὰ συναντήσει τὸ θέλημα τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ δὲν θέλει νὰ τὸ ἐξαφανίσει ἢ νὰ τὸ ἀντικαταστήσει, ἀλλὰ νὰ τὸ τελειοποιήσει.

Γιὰ νὰ γίνει αὐτό, πρέπει ὁ Θεὸς νὰ νικήσει τὴν ἀνθρώπινη κακία καὶ νὰ ἐπιτύχει τὴν κοινωνία τῶν θελήσεων.

γ´. Μὲ τὸν σταυρὸ ἡ ταπείνωση γίνεται καύχημα καὶ δόξα.

῾Ο Σταυρὸς εἶναι ἡ δόξα τῆς ταπεινώσεως καὶ ἡ δόξα τῆς ἀδυναμίας.

Περὶ αὐτοῦ παραθέτουμε ὅσα ὁ ἅγιος ᾿Ανδρέας ὁ Κρήτης πανηγυρικὰ ἀναφέρει στὸν προαναφερθέντα λόγο του·

«Τοῦτο (δηλαδὴ ὁ Σταυρός) καὶ δόξα Χριστοῦ καλεῖται, καὶ ὕψος Χριστοῦ προσαγορεύεται. Τοῦτο καὶ ποτήριον ἐπιθυμητὸν νοεῖται, καὶ τῶν ὑπὲρ ἡμῶν Χριστοῦ παθημάτων συμπέρασμα. ῞Οτι δὲ δόξα Χριστοῦ ὁ σταυρός, ἄκουσον αὐτοῦ λέγοντος· ‘Νῦν ἐδοξάσθη ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου, καὶ ὁ Θεὸς ἐδοξάσθη ἐν αὐτῷ, καὶ εὐθέως δοξάσει αὐτόν.’ (᾿Ιωαννου ιγ´ 31) Καὶ πάλιν· ‘Δόξασόν με σύ, Πάτερ, τῇ δόξῃ ἣν εἶχον πρὸ τοῦ τὸν κόσμον εἶναι παρὰ σοί.’ (᾿Ιωννου ιζ´ 5) Καὶ αὖθις· «Πάτερ, δόξασόν σου τὸ ὄνομα. ῏Ηλθεν οὖν φωνὴ ἐκ τῶν οὐρανῶν· Καὶ ἐδόξασα, καὶ πάλιν δοξάσω.’ (᾿Ιωαννου ιβ´ 28) Δόξαν ἐνταῦθα λέγων τὴν ἐπὶ τῷ σταυρῷ προσγινομένην τότε τῶν στοιχείων ἐναλλαγὴν καὶ συμπάθειαν. ῎Εδει γὰρ τῷ Κτίστῃ συμπαθεῖν καὶ τὰ κτίσματα. ῞Οτι δὲ καὶ ὕψος Χριστοῦ ὁ σταυρός, ἄκουσον τί φησιν αὐτός· ‘῞Οταν ἐγὼ ὑψωθῶ, τότε πάντας ἑλκύσω πρὸς ἑμαυτόν·’ (᾿Ιωαννου ιβ´ 32) ὡς καὶ ἐν ἑτέρῳ λέγει· ‘Καθὼς Μωϋσῆς ὕψωσε τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου.’ (᾿Ιωάννου γ´ 14) Διὰ τί; ῞Ινα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν, μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον.’ Βλέπεις ὅτι δόξα καὶ ὕψος Χριστοῦ, σταυρός;

Βούλει γνῶναι ὅτι ἐνταῦθα ὕψος, ἐκεῖ δὲ δόξα παρέπεται; ῎Ακουε τοῦ Δαβὶδ λέγοντος· ‘῾Υψώθητι ἐπὶ τοὺς οὐρανούς, ὁ Θεός, καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν ἡ δόξα σου.’ (Ψαλμὸς ρζ´ 6) Καὶ τοῦ ᾿Ησαΐου πάλιν, ὡς ἐκ προσώπου Χριστοῦ· ‘Νῦν ἀναστήσομαι, λέγει ὁ Κύριος, νῦν ὑψωθήσομαι, νῦν δοξασθήσομαι.’ (῾Ησαΐου λγ´ 10) ᾿Επεὶ οὖν ὕψος ἡ δόξα, ὑψοῦται δὲ σήμερον ὁ σταυρὸς δοξάζεται δῆλον καὶ ὁ Χριστός. Εἰ γὰρ δόξα Χριστοῦ ὁ σταυρός, σήμερον [ὑψοῦται ὁ σταυρός,] ἵνα δοξασθῇ ὁ Χριστός. Οὐχ ὑψοῦται Χριστὸς ἵνα δοξασθῇ ὁ σταυρός, ἀλλ᾿ ὑψοῦται ὁ σταυρὸς ἵνα ὁ Χριστὸς δοξασθῇ. Δοξάζεται δὲ Χριστὸς ἵνα ἡμᾶς ἑαυτῷ συνανυψώσῃ. ῾Υψοῦται οὖν ὁ σταυρός, καὶ συνυψοῖ τῶν εὐσεβούντων τὸ φρόνημα. Δοξάζεται Χριστός, καὶ συνδοξάζει τοὺς δοξάζοντας αὐτόν. ῾Υψοῦται σταυρός, καὶ κατασπᾷ τὴν ὀφρὺν τῶν δαιμόνων. Δοξάζεται Χριστός, καὶ καταισχύνει τὸν ἀρχέκακον ὄφιν. ῾Υψοῦται σταυρός, καὶ ἀνορθοῖ τοὺς καταπίπτοντας. Δοξάζεται Χριστός, καὶ τῶν δι᾿ ἁμαρτίαν πεσόντων ἀμαυροῖ τὴν αἰσχύνην. ῾Υψοῦται ὁ σταυρός, καὶ πίπτουσιν εἴδωλα. Δοξάζεται Χριστός, καὶ διάβολος πλήττεται. Οὗτός ἐστιν ὁ τοῦ Χριστοῦ σταυρός, τὸ Δεσποτικὸν σημεῖον, τὸ σωτήριον ὅπλον, τὸ βασιλικὸν κράτος, τὸ τῆς νίκης τρόπαιον, τὸ τῶν ἄνω καὶ κάτω μεταίχμιον, τῶν βεβαιοπίστων τὸ σύνταγμα, ἡ ἀποστολικὴ κορυφὴ καὶ προφητικὴ διόπτρα, τῶν μαρτύρων ὁ στέφανος, τῶν τὸν Χριστὸν προσκυνούντων ὁ ἀῤῥαβών» (στ. 1021, 1024, 1025).

Εἶναι χρήσιμο ἐδῶ νὰ σημειώσουμε, ὅτι ἡ δημιουργία τοῦ κόσμου καὶ τὸ μυστήριο τῆς ἐνσάρκου οἰκονομίας, κατὰ τὴν διδασκαλία τῆς Γραφῆς καὶ τῶν Πατέρων, θεωροῦνται κένωση καὶ ταπείνωση τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία κορυφοῦται στὸν ἄδικο καὶ ἐξευτελιστικὸ διὰ σταυροῦ θάνατο, μὲ τὸν ὁποῖον ὁ Θεὸς ἔδειξε ἄλλο τρόπο δόξας, τὸν διὰ τῆς ταπεινώσεως. ῾Η ἀδυναμία τοῦ Θεοῦ γίνεται δύναμη τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἡ συγκατάβαση τοῦ Θεοῦ ἀνάβαση τοῦ ἀνθρώπου.

῾Ο μέγας τῆς Θεσσαλονίκης φωστήρας Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς στὸν λόγο του στὴν Καινὴ Κυριακή, δηλαδὴ τοῦ Θωμᾶ (῾Αγ. Γρηγορίου Παλαμᾶ, ΕΠΕ τ. 9, σελ. 494, § 7), λέγει, ὅτι δημιουργώντας ὁ Θεὸς τὸν κόσμο στὶς ἕξι ἡμέρες ἀπὸ τῆς πολλῆς ἐπιθυμίας καὶ ἀγάπης, τὴν ὁποία εἶχε στὸ νὰ δημιουργήσει, σὰν νὰ ἔγινε ἔξω ἑαυτοῦ καὶ στὴν ἑβδόμη καταπαύσας ἦλθε στὸν ἑαυτό του, ἐπαναλαμβάνοντας τοῦτο ἐκ τῶν λόγων τοῦ μεγάλου Διονυσίου τοῦ ᾿Αρεοπαγίτου ποὺ λέγει στὸ δ´ κεφάλαιο § 8 περὶ τῶν θείων ὀνομάτων· «Τολμητέον δὲ καὶ τοῦτο ὑπὲρ ἀληθείας εἰπεῖν, ὅτι καὶ αὐτὸς ὁ πάντων αἴτιος, τῷ καλῷ καὶ ἀγαθῷ τῶν πάντων ἔρωτι, δι᾿ ὑπερβολὴν τῆς ἐρωτικῆς ἀγαθότητος, ἔξω ἑαυτοῦ γίνεται ταῖς εἰς τὰ ὄντα προνοίαις καὶ οἷον ἀγαθότητι καὶ ἀγαπήσει, καὶ ἔρωτι θέλγεται· καὶ ἐκ τοῦ ὑπὲρ πάντα, καὶ πάντων ἐξῃρημένου, πρὸς τὸ ἐν πᾶσι κατάγεται, κατ᾿ ἐκστατικὴν ὑπερούσιον δύναμιν, ἀνεκφοίτητον ἑαυτοῦ» (Διονυσίου ᾿Αρεοπαγίτου, τ. Β´, σελ. 92, ᾿Εκδ. Πουρναρᾶ).

Στὸ θεολογικώτατο Δοξαστικὸ τοῦ ῎Ορθρου τοῦ Μεγὰλου Σαββάτου, ἡ ᾿Εκκλησία διὰ τῆς ῾Υμνολογίας της ἐπισφραγίζει·

«Τὴν σήμερον μυστικῶς, ὁ μέγας Μωϋσῆς προδιετυποῦτο λέγων· Καὶ εὐλόγησεν ὁ Θεός, τὴν ἡμέραν τὴν ἑβδόμην· τοῦτο γάρ ἐστι τὸ εὐλογημένον Σάββατον, αὕτη ἐστὶν ἡ τῆς καταπαύσεως ἡμέρα· ἐν ᾗ κατέπαυσεν ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ, ὁ Μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, διὰ τῆς κατὰ τὸν θάνατον οἰκονομίας, τῇ σαρκὶ σαββατίσας· καὶ εἰς ὃ ἦν, πάλιν ἐπανελθών, διὰ τῆς ᾿Αναστάσεως, ἐδωρήσατο ἡμῖν ζωὴν τὴν αἰώνιον, ὡς μόνος ἀγαθὸς καὶ φιλάνθρωπος».

Καὶ στὸ τροπάριο τῆς δ´ ᾠδῆς τοῦ Κανόνος τοῦ Μεγ. Σαββάτου τὸ ἴδιο νόημα ἀναφέρεται·

«῾Εβδόμην σήμερον ἡγιάσας, ἣν εὐλόγησας πρίν, καταπαύσει τῶν ἔργων· παράγεις γὰρ τὰ σύμπαντα, καὶ καινοποιεῖς, σαββατίζων Σωτήρ μου, καὶ ἀνακτώμενος».

῾Ο Μέγας Βασίλειος στὴν ἑρμηνεία τοῦ μδ´ Ψαλμοῦ διδάσκει, ὅτι τὸ μυστήριο τῆς ἐνσάρκου οἰκονομίας καὶ ἡ συγκατάβαση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ὑπερβαίνει καὶ αὐτὴ τὴν δημιουργία τοῦ ἀόρατου καὶ ὁρατοῦ κόσμου.

«Μεγίστης ἀπόδειξιν δυνάμεως ἔχει τὸ δυνηθῆναι Θεὸν ἐν ἀνθρώπου φύσει γενέσθαι. Οὐ γὰρ τοσοῦτον οὐρανοῦ καὶ γῆς σύστασις, καὶ θαλάσσης, καὶ ἀέρος, καὶ τῶν μεγίστων στοιχείων ἡ γένεσις, καὶ εἴ τι ὑπερκόσμιον νοεῖται, καὶ εἴ τι καταχθόνιον, τὴν δύναμιν παρίστησι τοῦ Θεοῦ λόγου, ὅσον ἡ περὶ τὴν ἐνανθρώπησιν οἰκονομία, καὶ ἡ πρὸς τὸ ταπεινὸν καὶ ἀσθενὲς τῆς ἀνθρωπότητος συγκατάβασις» (ΕΠΕ, τ. 5, σελ. 272).

῾Ο δὲ τοῦ Μεγάλου Βασιλείου ἀδελφὸς ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης, στὸν Κατηχητικὸ λόγο, κεφ. 24, § 1, ἐξηγεῖ τὴν αἰτία, γιὰ τὴν ὁποία ἡ ἔνσαρκος οἰκονομία ὑπερβαίνει τὴν δημιουργία ὅλων τῶν κτισμάτων· ἐπειδὴ ἐκείνη μὲν εἶναι «κατὰ φύσιν», αὐτὴ δὲ «ὑπέρ φύσιν», χρησιμοποιώντας ὡς παράδειγμα τὴν κίνηση τῆς φωτιᾶς. Λέγει ἐπὶ λέξει· «Τὸ μὲν γὰρ μέγα τε καὶ ὑψηλὸν ἐξεργασθῆναι παρὰ τῆς θείας δυνάμεως κατὰ φύσιν πώς ἐστι καὶ ἀκόλουθον, καὶ οὐκ ἄν τινα ξενισμὸν ἐπάγοι τῇ ἀκοῇ Ϝ, ἡ δὲ πρὸς τὸ ταπεινὸν κάθοδος, περιουσία τίς ἐστι τῆς δυνάμεως, οὐδὲν ἐν τοῖς παρὰ φύσιν κωλυομένης. ῾Ως γὰρ ἴδιόν ἐστι τῆς τοῦ πυρὸς οὐσίας ἡ ἐπὶ τὸ ἄνω φορά, καὶ οὐκ ἄν τις θαύματος ἄξιον ἐπὶ τῆς φλογὸς ἡγεῖτο τὸ φυσικῶς ἐνεργούμενον, εἰ δὲ ῥέουσαν ἐπὶ τὸ κάτω καθ᾿ ὁμοιότητα τῶν ἐμβριθῶν σωμάτων ἴδοι τὴν φλόγα, τὸ τοιοῦτον ἐν θαύματι ποιεῖται, πῶς τὸ πῦρ διαμένει πῦρ ὃν καὶ ἐν τῷ τρόπῳ τῆς κινήσεως ἐκβαίνει τὴν φύσιν ἐπὶ τὸ κάτω φερόμενον, οὕτω καὶ τὴν θείαν τε καὶ ὑπερέχουσαν δύναμιν, οὐκ οὐρανῶν μεγέθη καὶ φωστήρων αὐγαὶ καὶ ἡ τοῦ παντὸς διακόσμησις καὶ ἡ διηνεκὴς τῶν ὄντων οἰκονομία τοσοῦτον, ὅσον ἡ ἐπὶ τὸ ἀσθενὲς τῆς φύσεως ἡμῶν συγκατάβασις δείκνυσι, πῶς τὸ ὑψηλὸν ἐν τῷ ταπεινῷ καθορᾶται καὶ οὐ καταβαίνει τὸ ὕψος, πῶς θεότης ἀνθρωπίνῃ συμπλακεῖσα φύσει καὶ τοῦτο γίνεται καὶ ἐκεῖνό ἐστιν» (ΕΠΕ. τ. 1. σελ. 472,
474).

Τὰ ἴδια καὶ ἄλλοι πατέρες διδάσκουν, ὅπως ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καὶ ὁ Φιλαδελφείας Μακάριος ὁ καλούμενος Χρυσοκέφαλος.

῾Ο ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς στὸ λόγο του στὴ γέννηση τοῦ Χριστοῦ (ΕΠΕ, τ. 11 §§ 1,6 σελ 454-462) διδάσκει, ὅτι ἡ συγκατάβαση αὐτὴ τοῦ Θεοῦ Λόγου δὲν προξένησε σ᾿ Αὐτὸν μεταβολή, ἀλλοίωση ἢ ἐλάττωση, ἀλλὰ τὸ ἀντίθετο προσέθεσε μεγαλύτερη δόξα καὶ ὕψος· ἐπειδὴ ὁ Θεὸς εἶναι φύσει ἀνώτατος καὶ ὕψιστος πάντων καὶ δὲν εἶχε νὰ ἀνεβεῖ σὲ ἀνώτερο ὕψος καὶ δόξα μεγαλύτερη, δὲν μποροῦσε νὰ δοξασθεῖ καὶ ὑψωθεῖ μὲ ἄλλο τρόπο, εἰμὴ ἀπὸ τὰ κάτω, ἀπὸ τὸ νὰ συγκαταβεῖ, καὶ νὰ ταπεινωθεῖ μὲ τὰ κτισμάτά Του. Διότι δόξα τοῦ ὑψηλοῦ εἶναι ἡ πρὸς τὰ ταπεινὰ συγκατάβαση· γιὰ νὰ δείξει καὶ στὰ δημιουργήματα, τὰ ὁποῖα ἀπὸ τοῦ πόθου τοῦ ὕψους καὶ τῆς δόξης ἐφθάρησαν, ὁδὸ ἀρίστης ὑψώσεως καὶ δόξας ἀληθινῆς, τὴν ταπείνωση.

Γιὰ τοῦτο ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου, τὰ βρεφικά του σπάργανα, ἡ ἀνάκλιση στὴν φάτνη, ὁ ταπεινότατος νιπτήρας τῶν ποδῶν τῶν μαθητῶν Του, ὁ ἄτιμος θάνατος τοῦ σταυροῦ Του, ἡ κατάθεσή Του στὸν τάφο, ἡ κάθοδός Του στὸν ῞ᾼδη καὶ ἁπλῶς ὅλα τὰ ταπεινὰ ἔργα καὶ πάθη, τὰ ὁποῖα ἐνήργησε καὶ ὑπέμεινε στὴν γῆ, εἶναι τόσο ἔνδοξα καὶ τόσο ὑψηλά, ὅσο δὲν εἶναι ὑψηλὸς καὶ ἔνδοξος ὁ οὐρανὸς καὶ οἱ οὐράνιες καὶ ὑπερκόσμιες δυνάμεις.

῾Η ἁμαρτία τῶν πρωτοπλάστων ᾿Αδὰμ καὶ Εὔας προξένησε τὴν ἀπογύμνωση ἀπὸ τὴν θεία Χάρη, τὴν ἀπώλεια τῆς παρρησίας καὶ κοινωνίας πρὸς τὸν Θεό, τὴν θνητότητα καὶ τὴν φθορά. «Τὰ γὰρ ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος» (πρὸς Ρωμαίους στ´ 23).

Μὲ τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου δίδεται ἡ δυνατότητα θεώσεως τοῦ ἀνθρώπου, ἀφοῦ νικηθοῦν ὁ θάνατος καὶ ὁ διάβολος. «Τὸ δὲ χάρισμα τοῦ Θεοῦ ζωὴ αἰώνιος ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν» (πρὸς Ρωμαίους στ´ 23).

῾Η συγκατάβαση τοῦ Θεοῦ ἔγινε αἰτία τῆς ἀναβάσεως τοῦ ἀνθρώπου.

Μὲ τὴν συμμετοχή του στὰ ῞Αγια Μυστήρια τῆς ᾿Εκκλησία μας, ὁ πιστὸς γίνεται μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, ἁγιάζεται, καθαίρεται, φωτίζεται καὶ κοινωνεῖ μὲ τὸν Θεό. Μὲ τὴν ἄσκηση ἀγωνίζεται νὰ διατηρηθεῖ στὴ κατάσταση τῆς πνευματικῆς ἐλευθερίας. «Τῇ ἐλευθερίᾳ οὖν ᾗ Χριστὸς ἡμᾶς ἠλευθέρωσε, στήκετε καὶ μὴ πάλιν ζυγῷ δουλείας ἐνέχεσθε». (Γαλάτας ε´ 1).

δ´. Πρὸς καιρὸν φάνηκε ὅτι μὲ τὸν θάνατο τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ τὸ κακὸ νικᾶ καὶ θριαμβεύει, ὅτι ἔχει τὸν τελευταῖο λόγο στὴν ἱστορία καὶ τὴν ζωή, ἀλλὰ ἡ ἀνάσταση δείχνει, ὅτι ὁ Θεὸς καὶ τὸ θέλημά Του νικοῦν, καὶ νικοῦν αἰώνια.

῾Ο ἀπόστολος Παῦλος γράφει στοὺς Κορινθίους, γι᾿ αὐτὴ τὴν δύναμη τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία ἀνατρέπει τὴν ἀνθρώπινη λογική, ὅτι· «῾Ο λόγος ὁ τοῦ σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί, τοῖς δὲ σωζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι. γέγραπται γάρ· ἀπολῶ τὴν σοφίαν τῶν σοφῶν, καὶ τὴν σύνεσιν τῶν συνετῶν ἀθετήσω. Ποῦ σοφός; ποῦ γραμματεύς; ποῦ συζητητὴς τοῦ αἰῶνος τούτου; οὐχὶ ἐμώρανεν ὁ Θεὸς τὴν σοφίαν τοῦ κόσμου τούτου; ἐπειδὴ γὰρ ἐν τῇ σοφίᾳ τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔγνω ὁ κόσμος διὰ τῆς σοφίας τὸν Θεόν, εὐδόκησεν ὁ Θεὸς διὰ τῆς μωρίας τοῦ κηρύγματος σῶσαι τοὺς πιστεύοντας. ἐπειδὴ καὶ ᾿Ιουδαῖοι σημεῖον αἰτοῦσι καὶ ῞Ελληνες σοφίαν ζητοῦσιν, ἡμεῖς δὲ κηρύσσομεν Χριστὸν ἐσταυρωμένον, ᾿Ιουδαίοις μὲν σκάνδαλον, ῞Ελλησι δὲ μωρίαν, αὐτοῖς δὲ τοῖς κλητοῖς, ᾿Ιουδαίοις τε καὶ ῞Ελλησι, Χριστὸν Θεοῦ δύναμιν καὶ Θεοῦ σοφίαν· ὅτι τὸ μωρὸν τοῦ Θεοῦ σοφώτερον τῶν ἀνθρώπων ἐστί, καὶ τὸ ἀσθενὲς τοῦ Θεοῦ ἰσχυρότερον τῶν ἀνθρώπων ἐστί. Βλέπετε γὰρ τὴν κλῆσιν ὑμῶν, ἀδελφοί, ὅτι οὐ πολλοὶ σοφοὶ κατὰ σάρκα, οὐ πολλοὶ δυνατοί, οὐ πολλοὶ εὐγενεῖς, ἀλλὰ τὰ μωρὰ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεὸς ἵνα τοὺς σοφοὺς καταισχύνῃ, καὶ τὰ ἀσθενῆ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεός, ἵνα καταισχύνῃ τὰ ἰσχυρά, καὶ τὰ ἀγενῆ τοῦ κόσμου καὶ τὰ ἐξουθενημένα ἐξελέξατο ὁ Θεός, καὶ τὰ μὴ ὄντα, ἵνα τὰ ὄντα καταργήσῃ, ὅπως μὴ καυχήσηται πᾶσα σὰρξ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. ἐξ αὐτοῦ δὲ ὑμεῖς ἐστε ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ, ὃς ἐγενήθη ἡμῖν σοφία ἀπὸ Θεοῦ, δικαιοσύνη τε καὶ ἁγιασμὸς καὶ ἀπολύτρωσις, ἵνα, καθὼς γέγραπται, ὁ καυχώμενος ἐν Κυρίῳ καυχάσθω. (πρὸς Κορινθίους Α´ α´ 18-31).

῞Οσα ἔγραψε ὁ ἀπόστολος Παῦλος, τὰ ἔγραψε προφητικά, διότι μετὰ δύο χιλιάδες ἔτη ζωῆς τῆς ᾿Εκκλησίας, ἀποδεικνύεται ἡ δύναμη τοῦ Εὐαγγελίου καὶ ἡ ἀδυναμία τοῦ Θεοῦ εἶναι πιὸ δυνατὴ ἀπὸ τὴν δύναμη τῶν ἀνθρώπων.

Μὲ ποιητικὴ ἔξαρση ἡ θεολογία τῆς ᾿Εκκλησίας μας ὑμνεῖ αὐτὴ τὴν αἰώνια νίκη τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ καὶ πανηγυρίζει γιὰ τὴν ἧττα τῶν ἀντιθέων δυνάμεων καὶ τὴν αἰώνια ταπείνωσή τους, στὸ Δοξαστικὸ τῶν ἑσπερίων στιχηρῶν τοῦ πανηγυρικοῦ ῾Εσπερινοῦ τῆς ῾Υψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ.

«Δεῦτε ἅπαντα τὰ ἔθνη, τὸ εὐλογημένον ξύλον προσκυνήσωμεν, δι᾿ οὗ γέγονεν ἡ αἰώνιος δικαιοσύνη· τὸν γὰρ Προπάτορα ᾿Αδάμ, ὁ ἀπατήσας ἐν ξύλῳ, τῷ Σταυρῷ δελεάζεται· καὶ πίπτει κατενεχθεὶς πτῶμα ἐξαίσιον, ὁ τυραννίδι κρατήσας τοῦ βασιλείου πλάσματος. Αἵματι Θεοῦ, ὁ ἰὸς τοῦ ὄφεως ἀποπλύνεται· καὶ κατάρα λέλυται, καταδίκης δικαίας, ἀδίκῳ δίκῃ τοῦ δικαίου κατακριθέντος· ξύλῳ γὰρ ἔδει τὸ ξύλον ἰάσασθαι, καὶ πάθει τοῦ ἀπαθοῦς, τὰ ἐν ξύλῳ λύσαι πάθη τοῦ κατακρίτου. ᾿Αλλά δόξα Χριστὲ Βασιλεῦ, τῇ περὶ ἡμᾶς σου φρικτῇ οἰκονομίᾳ, δι᾿ ἧς ἔσωσας πάντας, ὡς ἀγαθὸς καὶ φιλάνθρωπος».

Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ἐνισχύεται ὁ πιστὸς στὸν ἀγώνα του κατὰ τῆς ἁμαρτίας, ἀλλὰ καὶ στὸν καθημερινό του ἀγώνα γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσει τοὺς ποικίλους πειρασμούς, τὶς δοκιμασίες καὶ τὶς ὀδυνηρὲς περιστάσεις τῆς ζωῆς.

᾿Εμεῖς καλούμεθα ἑκούσια, μὲ τὴν θέλησή μας νὰ νεκρώσουμε τὴν ἁμαρτία γιὰ νὰ ζήσουμε μὲ τὸν Νικητὴ τοῦ θανάτου αἰώνια.

«Τὸν Σταυρόν Σου προσκυνοῦμεν Δέσποτα καὶ
τὴν ῾Αγίαν Σου ᾿Ανάστασιν ὑμνοῦμεν καὶ δοξάζομεν».