Ὁ Κωστὴς Παλαμᾶς ἦτο ποιητὴς κι ὄχι πολιτικὸς ἤ στρατιωτικός.
Τὰ πεδία τῶν μαχῶν δὲν τὸν ἐγνώρισαν, ἄν καὶ πόλεμοι συνέβησαν πολλοὶ κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ζωῆς του.
Ἦταν λόγιος καὶ δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ἀσχοληθοῦμε μαζύ του σήμερα, παρ’ ὅ,τι ὁ ποιητικός του λόγος, ἀκόμη καὶ σήμερα, παραμένει ζωντανὸς καὶ προκαλεῖ ῥίγη συγκινήσεως.
Τὰ πεδία τῶν μαχῶν δὲν τὸν ἐγνώρισαν, ἄν καὶ πόλεμοι συνέβησαν πολλοὶ κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ζωῆς του.
Ἦταν λόγιος καὶ δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ἀσχοληθοῦμε μαζύ του σήμερα, παρ’ ὅ,τι ὁ ποιητικός του λόγος, ἀκόμη καὶ σήμερα, παραμένει ζωντανὸς καὶ προκαλεῖ ῥίγη συγκινήσεως.
Ἡ οἰκογένειά του, οἰκογένεια νομικῶν, λογίων καὶ Φαναριωτῶν, δὲν ἦταν ἀπὸ ἐκεῖνες ποὺ ἔγινε γνωστὴ γιὰ τὴν ἔμπρακτη προσφορά της στὸ ἔθνος. (Κι ἄς μὴν μᾶς τὸ ἔχουν πεῖ…!!!)
Παρ’ ὅλα αὐτά, λόγῳ τοῦ ἐξαιρετικοῦ γεγονότος, ὀφείλουμε νὰ ἀφιερώσουμε λίγες γραμμές.
Διότι δὲν ἦταν ἡ ζωή του, ἀλλὰ ὁ θάνατός του ποὺ σήκωσε τὸ Ἔθνος στὰ πόδια του, ἀποδεικνύοντας, γιὰ ἀκόμη μίαν φορά, πὼς ναί, γνωρίζουμε μέσα μας τὸ πότε καὶ γιατὶ πρέπει νὰ σηκωθοῦμε.
Παρ’ ὅλα αὐτά, λόγῳ τοῦ ἐξαιρετικοῦ γεγονότος, ὀφείλουμε νὰ ἀφιερώσουμε λίγες γραμμές.
Διότι δὲν ἦταν ἡ ζωή του, ἀλλὰ ὁ θάνατός του ποὺ σήκωσε τὸ Ἔθνος στὰ πόδια του, ἀποδεικνύοντας, γιὰ ἀκόμη μίαν φορά, πὼς ναί, γνωρίζουμε μέσα μας τὸ πότε καὶ γιατὶ πρέπει νὰ σηκωθοῦμε.
Ὁ Κωστὴς Παλαμᾶς γεννήθηκε στὴν Πάτρα στὶς 13 Ἰουνίου τοῦ 1859, ἔχοντας οἰκογενειακὲς ῥίζες ἀπὸ τὴν οἰκογένεια Παλαμᾶ, ποὺ ἔζησε στὸ Μεσολόγγι καὶ στὸ Φανάρι, καὶ πέθανε στὴν Ἀθήνα, στὶς 27 Φεβρουαρίου τοῦ 1943, μετὰ ἀπὸ μεγάλη περιπέτεια τῆς ὑγείας του καὶ ἐπὶ γερμανικῆς κατοχῆς τῶν Ἀθηνῶν. Ὁ υἱός του, Λέανδρος Παλαμᾶς, δὲν ἤθελε νὰ δοθῇ ἐθνο-πατριωτικὴ εἰκόνα στὴν κηδεία, διότι δὲν ἤθελε νὰ στοχοποιηθῇ ὁ ἴδιος ἀπὸ τοὺς Ἰταλούς, ποὺ κατὰ τὰ λεγόμενά του, δὲν θὰ τοῦ ἔδιδαν διαβατήριον.
«Ὁ Λέανδρος, ἕνας ἀσυνεννόητος ἐγωιστής, ἕνας ἀπὸ τοὺς ἀντιπαθεστέρους ἰδιοτρόπους, ποὺ μπορεῖ νὰ φαντασθῇ κάποιος, ἦλθε νὰ δῇ τὸν πατέρα του στὶς τρεῖς τὸ ἀπόγευμα, δώδεκα ὧρες ἀφοῦ ἔκλεισε τὰ μάτια του.»
(Ὁ Λέανδρος Παλαμᾶς ἔγινε μεγάλος καὶ τρανὸς τραπεζίτης τῆς Ἐθνικῆς Τραπέζης.)
Θὰ περνοῦσε ἔτσι, σὰν ἕνα ἀδιάφορον γεγονός, ὁ θάνατος τοῦ ποιητοῦ, ἀλλὰ τὴν ἐπομένη, 28 Φεβρουαρίου τοῦ 1943, στὴν κηδεία του, ἕνας λαὸς σηκώθηκε στὸ πόδι γιὰ νὰ τὸν ἀποχαιρετήσῃ.
Ὁ Ἄγγελος Σικελιανός, μὲ τὸ καταπληκτικό του ποιήμα: «Παλαμᾶς», ξεσήκωσε τὰ πλήθη:
Ὁ Ἄγγελος Σικελιανός, μὲ τὸ καταπληκτικό του ποιήμα: «Παλαμᾶς», ξεσήκωσε τὰ πλήθη:
Ἠχῆστε οἱ σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,δονῆστε σύγκορμη τὴν χώρα πέρα ὡς πέρα…Βογκῆστε τύμπανα πολέμου… Οἱ φοβερὲςσημαῖες, ξεδιπλωθεῖτε στὸν ἀέρα!***Σ᾿ αὐτὸ τὸ φέρετρο ἀκουμπᾶ ἡ Ἑλλάδα ! Ἕνα βουνὸμὲ δάφνες ἂν ὑψώσουμε ὡς τὸ Πήλιο κι ὡς τὴν Ὄσσα,κι ἂν τὸ πυργώσουμε ὡς τὸν ἕβδομο οὐρανό,ποιόν κλεῖ, τί κι ἂν τό πῇ ἡ δικιά μου γλῶσσα;***Μὰ ἐσὺ Λαέ, ποὺ τὴν φτωχή σου τὴν μιλιά,Ἥρωας τὴν πῆρε καὶ τὴν ὕψωσε ὡς τ᾿ ἀστέρια,μεράσου τώρα τὴν θεϊκὴ φεγγοβολιὰτῆς τέλειας δόξας του, ἀνασήκωσ᾿ τον στὰ χέρια***γιγάντιο φλάμπουρο κι ἀπάνω ἀπὸ ἐμᾶςποὺ τὸν ὑμνοῦμε μὲ καρδιὰ ἁναμμένη,πὲς μ᾿ ἕνα μόνον ἀνασασμόν: «Ὁ Παλαμᾶς!»,ν᾿ ἀντιβογκήσῃ τ᾿ ὄνομάτου ἡ οἰκουμένη!***Ἠχῆστε οἱ σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,δονῆστε σύγκορμη τὴν χώρα πέρα ὡς πέρα…Βογκῆστε τύμπανα πολέμου… Οἱ φοβερὲςσημαῖες, ξεδιπλωθεῖτε στὸν ἀέρα!***Σ᾿ αὐτὸ τὸ φέρετρο ἀκουμπᾶ ἡ Ἑλλάδα! Ἕνας λαός,σηκώνοντας τὰ μάτια του τὴν βλέπει…κι ἀκέριος φλέγεται ὡς μὲ τ᾿ ἄδυτο ὁ Ναός,κι ἀπὸ ψηλὰ νεφέλη Δόξας τόνε σκέπει.***Τί πάνωθέ μας, ὅπου ὁ ἄρρητος παλμὸςτῆς αἰωνιότητος, ἀστράφτει αὐτὴν τὴν ὥραὈρφέας, Ἡράκλειτος, Αἰσχύλος, Σολωμὸςτὴν ἅγια δέχονται ψυχὴ τὴν τροπαιοφόρα,***ποὺ ἀφοῦ τὸ ἔργο της θεμέλιωσε βαθειὰστὴ γῆν αὐτὴν μὲ μίαν ἰσόθεη Σκέψη,τὸν τρισμακάριο τώρα πάει ψηλὰ τὸν Ἴακχομὲ τοὺς ἀθανάτους θεοὺς γιὰ νὰ χορέψῃ.***Ἠχῆστε οἱ σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,δονῆστε σύγκορμη τὴν χώρα πέρα ὡς πέρα…Βόγκα Παιάνα! Οἱ σημαῖες οἱ φοβερὲςτῆς Λευτεριᾶς ξεδιπλωθεῖτε στὸν ἀέρα!
Ἡ κηδεία του, μέσα σὲ μία καταθλιπτικὴ κατοχή, ἔγινε ἀφορμὴ γιὰ νὰ ἐκφρασθῇ ὁ καταπιεσμένος Ἀθηναῖος καὶ νὰ δείξῃ, ὑποσυνειδήτως, τὴν «δύναμίν» του στὸν κατακτητή.
Ξαφνικά, μέσα στὴν καταθλιπτικὴ ἀτμόσφαιρα τῆς κηδείας, ὁ Ἐθνικὸς Ὕμνος ὑψώθη ἐπάνω ἀπὸ τὸν νεκρὸ καὶ ἀπὸ τοὺς Γερμανούς. Μία παλλαϊκὴ ἀντίδρασις ποὺ κατεδείκνυε τὸ ποιὸς ἦταν ποιός.
Ἡ κηδεία Παλαμᾶ ἔγινε δημοσίᾳ δαπάνῃ καὶ χαρακτηρίζεται σὰν ἕνα ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα γεγονότα αὐθορμήτου ἀντιδράσεως στὴν κατοχική μας ἱστορία.
Σημείωσις
Παρόμοιο περιστατικό, «τυχαίας κι αὐθορμήτου ἐξεγέρσεως» ἐπαρουσιάσθη μετὰ τὶς 30 Ἀπριλίου τοῦ 1941, στὴν ὑποστολὴ τῆς σημαίας, ὅταν ἡ σάλπιγξ ἤχησε, κάποιοι ἀγωνιστὲς τοῦ Μετώπου τῆς Ἠπείρου ποὺ εὑρέθησαν ἐκεῖ τυχαίως, ἐστάθησαν προσχοχὴ καὶ τὸ παριστάμενον πλῆθος σιώπησε. Ἡ ἀντίδρασις τῶν Γερμανῶν ἦταν τέτοια, ποὺ ἀπὸ τὴν ἐπομένη πλῆθος κόσμου συνέῤῥεε στὸ Σύνταγμα, ἀκριβῶς τὴν στιγμὴ τῆς ὑποστολῆς τῆς σημαίας, μὲ ἀποτέλεσμα οἱ Γερμανοὶ στὶς 25 Ἰουλίου τοῦ 1941 νὰ ἀπαγορεύσουν τὴν …σάλπιγγα, ἀλλὰ μὴ ἀποτολμῶντες νὰ ἀπηγορεύσουν τὴν προσέλευσιν τοῦ κόσμου!!!
Παρ΄ ὅλα αὐτά, γιὰ μῆνες, κάθε βράδυ, τὴν ἴδια ὥρα, ἕνα πλῆθος συνέῤῥεε στὸ Σύνταγμα γιὰ νὰ τιμήσῃ τὴν ὑποστολὴ τῆς σημαίας, γεγονὸς ποὺ ἀνεστάτωσε τοὺς Γερμανοὺς σφοδρῶς.
Παρ΄ ὅλα αὐτά, γιὰ μῆνες, κάθε βράδυ, τὴν ἴδια ὥρα, ἕνα πλῆθος συνέῤῥεε στὸ Σύνταγμα γιὰ νὰ τιμήσῃ τὴν ὑποστολὴ τῆς σημαίας, γεγονὸς ποὺ ἀνεστάτωσε τοὺς Γερμανοὺς σφοδρῶς.
Πληροφορίες ἀπό:
Κωστῆς Παλαμᾶς
«Ἱστορία τῆς Κατοχῆς», Δημοσθένους Κούκουνα.
«Ἱστορία τῆς Κατοχῆς», Δημοσθένους Κούκουνα.
Πληροφορίες γιὰ τὸν Λέανδρο Παλαμᾶ ἐδῶ.
