ΓΙΑΤΙ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΒΑΠΤΙΣΘΗΚΕ ΤΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΩΝ; (Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου)

Η Βάπτιση του Χριστού. Αγιογραφία της αγίας Μαρίας Σκομπτσόβας των Παρισίων (1891-1945).

Λένε: ο Χριστός βαπτίσθηκε σε ηλικία τριάντα ετών, και μάλιστα ενώ ήταν Θεός, και συ με συμβουλεύεις να κάνω γρήγορα το βάπτισμα; Λέγοντας ότι ήταν Θεός έδωσες την απάντηση. Εκείνος ήταν η ίδια η κάθαρση και δεν είχε ανάγκη από αυτήν· αλλά «καθαρίζεται» και σαρκώνεται για σένα, ενώ ήταν άσαρκος. Και ούτε κινδύνευε καθυστερώντας το βάπτισμά του. Διότι αυτός ήταν ρυθμιστής και του πάθους και της γεννήσεώς του. Ενώ για σένα είναι μεγάλος ο κίνδυνος αν πεθάνεις έχοντας γεννηθεί μόνο τη γέννηση της φθοράς και χωρίς να ντυθείς την αφθαρσία που δίνει το βάπτισμα. Σκέπτομαι ακόμη και το άλλο· ότι εκείνος έπρεπε τότε να βαπτισθεί, ενώ για σένα δεν συντρέχει ο ίδιος λόγος. Διότι άρχισε το δημόσιο έργο του όταν έγινε τριάντα ετών, όχι νωρίτερα, και για να μη δώσει την εντύπωση ότι είναι ένας που θέλει να επιδειχθεί και για να δείξει ότι υπέστη πλήρη τη δοκιμασία της αρετής, και τέλος επειδή αυτή η ηλικία εθεωρείτο κατάλληλη για να έχει δοκιμασθεί κάποιος στην αρετή.

( Λόγος Μ΄, εις το Άγιον Βάπτισμα).

Η αγία Συγκλητική, η ιδρύτρια των γυναικείων μοναστηριών (5 Ιανουαρίου

 )

Είναι γνωστή στην Παλαιά Διαθήκη η ιστορία του πολυάθλου Ιώβ. Για κείνους που σκανδαλίζονται για την αρχή και την ύπαρξη του κακού στον κόσμο, η απάντηση υπάρχει σ’ κείνη την ιστορία. Ποιά είναι η αρχή των κι από πού προέρχονται τα παθήματα των ανθρώπων στον κόσμο; Γιατί να δέρνη τους ανθρώπους η φτώχεια, η αρρώστια κι ο θάνατος; Γιατί και οι δίκαιοι να δεινοπαθούν και να υποφέρουν; Και πώς όλα τούτα συμβιβάζονται με τη δικαιοσύνη του Θεού; Ανθρώπινη απάντηση δεν υπάρχει σε τούτα τα ερωτήματα, υπάρχει όμως απάντηση του Θεού. ”Μη αποποιού μου το κρίμα. Οίει δε με άλλως σοι κεχρηματικέναι ή ίνα αναφανής δίκαιος;” (Ιώβ μ’ 8). Ένα είναι βέβαιο, πως μέσα στα παθήματά του ο άνθρωπος παιδαγωγείται και χαλκεύεται, κι έτσι “επιτελεί αγιωσύνην”, όπως η αγία Συγκλητική, της οποίας η Εκκλησία σήμερα τιμά την μνήμη.

Η Οσία Συγκλητική έζησε στον καιρό του Μεγάλου Αθανασίου. Οι γονείς της ήταν πλούσιοι, αλλά και πολύ ευσεβείς. Τα χέρια τους ήταν πάντοτε ανοιχτά προς τους φτωχούς και η μόνη ευχαρίστησή τους ήταν να μένουν στην αγάπη του Θεού και να υπηρετούν στην αγάπη των ανθρώπων. Τα πατρικά πλούτη έφερναν διακεκριμένους γαμπρούς στο σπίτι τους για την ωραία κόρη τους. Η Συγκλητική όμως, παρακάλεσε τους γονείς της να μη επιμένουν να παντρευτεί. Διότι ήθελε να αφιερωθεί στην αγάπη του πλησίον. Πράγματι, οι ευσεβείς γονείς σεβάστηκαν την απόφαση της κόρης τους. Έτσι λοιπόν η Συγκλητική αφιέρωσε τη ζωή της για την ανακούφιση των ασθενών, των λυπημένων, των ορφανών και των φτωχών. Ευχαρίστησή της ήταν να βλέπει το γέλιο, εκεί όπου δέσποζε πριν ο σπαραγμός και να σφουγγίζει τα δάκρυα, για να επανέρχεται στα μάτια η ακτινοβολία της γαλήνης και της αγαλλίασης. Ο πολύς κόπος όμως, στην ιερή αυτή διακονία, έκαναν το σώμα της Συγκλητικής ασθενικό. Αλλά η όσια, στη δοκιμασία αυτή υπήρξε καρτερική, χωρίς ποτέ να γογγύξει προς τον Θεό. Τελικά πέθανε 80 χρονών με τη συνείδηση αναπαυμένη και τις ευχές χιλιάδων, τους οποίους βοήθησε, αλλά και υπό την ευλογία του στεφανοδότη Χριστού.

Απολυτίκιον.

Ηχος δ΄. Ταχύ προκατάλαβε.

Σοφία και χάριτι, κεκοσμημένη σεμνή, ακλόνητος έμεινας, ως ο Ιώβ ο κλεινός, εχθρού επιθέσεσιν· όθεν Συγκλητική σε, η ουράνιος δόξα, δέδεκται μετά τέλος, ως παρθένον φρονίμην εν ή των μεμνημένων σου αεί μνημόνευε.

Συναξαριστής 5 Ιανουαρίου

Παραμονὴ τῶν Θεοφανείων
(Νηστεία ἐκ πάντων)

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ'. Κατεπλάγη Ἰωσήφ.
Ἀπεστρέφετο ποτέ, ὁ Ἰορδάνης ποταμός, τὴ μηλωτὴ Ἐλισσαιέ, ἀναληφθέντος Ἥλιου, καὶ διηρεῖτο τὰ ὕδατα ἔνθεν καὶ ἔνθεν καὶ γέγονεν αὔτω ξηρὰ ὁδὸς ἡ ὑγρά, εἰς τύπον ἀληθῶς τοῦ Βαπτίσματος, δὶ' οὐ ἠμεῖς τὴν ρέουσαν τοῦ βίου διαπερῶμεν διάβασιν. Χριστὸς ἐφάνη ἐν Ἰορδάνῃ ἁγιᾶσαι τὰ ὕδατα.

Κοντάκιον 
Ἦχος δ' . Ἐπεφάνης σήμερον
Ἐν τοῖς ρείθροις σήμερον, τοῦ Ἰορδάνου, γεγονῶς ὁ Κύριος, τῷ Ἰωάννῃ ἐκβοά• Μὴ δειλιάσης βαπτίσαι μέ• σώσαι γὰρ ἤκω Ἀδὰμ τὸν Πρωτόπλαστον.

 

---

 

Οἱ Ἅγιοι Θεόπεμπτος καὶ Θεωνᾶς

 

Ὁ Ἅγιος Θεόπεμπτος μᾶς διδάσκει πὼς πρέπει νὰ εἴμαστε πρωτοπόροι, ἂν θέλουμε νὰ κερδίσουμε τὴν αἰώνια δόξα καὶ ὄχι αὐτὴ τὴν προσωρινὴ τοῦ κόσμου.

Ὁ Ἅγιος ἦταν ἐπίσκοπος στὰ χρόνια τοῦ αὐτοκράτορα Διοκλητιανοῦ, ποὺ στὶς 23 Ἰανουαρίου 303 ὑπέγραψε διάταγμα ἀνελέητου διωγμοῦ κατὰ τῶν χριστιανῶν. Τότε, ὁ πρῶτος ποὺ ὁμολόγησε Χριστὸν Ἐσταυρωμένον καὶ ἤλεγξε τὸν Διοκλητιανὸ γιὰ τὴν πλάνη του, ἦταν ὁ ἐπίσκοπος Θεόπεμπτος. Βέβαια, ἀμέσως μετὰ ἤξερε τί τὸν περίμενε. Καὶ πράγματι, ὑποβάλλεται σὲ μία σειρὰ σκληρῶν βασανιστηρίων, ποὺ συγχρόνως συνοδεύονται ἀπὸ θαύματα. Πρῶτα τὸν βάζουν σὲ φοῦρνο ἀναμμένο γιὰ νὰ καεῖ, ἀλλὰ θαυματουργικὰ βγαίνει ζωντανὸς καὶ ἀβλαβής. Ἔπειτα, τοῦ βγάζουν τὸ ἕνα μάτι καί, ἀμέσως μετά, τοῦ ἐπιβάλλουν νὰ πιεῖ θανατηφόρα δηλητήρια. Ἐπειδή, ὅμως, φυλάχτηκε ἀπὸ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ ἀβλαβής, τὸν ἀποκεφαλίζουν.

Ἀλλὰ ἡ ἀνδρεῖα, ἡ ἀσάλευτη πίστη, ἡ ἔξοχη καρτερία καὶ ἡ ἠθικὴ λάμψη ποὺ φώτιζαν τὴν φυσιογνωμία τοῦ μάρτυρα Θεοπέμπτου, μίλησαν πειστικὰ καὶ νικηφόρα στὴν καρδιὰ τοῦ εἰδωλολάτρη μάγου Θεωνᾶ, ποὺ παρασκεύαζε τὰ φάρμακα. Καί, ἐνῷ ἀκόμα ἡ λουσμένη στὰ αἵματα κεφαλὴ τοῦ μάρτυρα ἦταν κατὰ γῆς, ὁμολόγησε κι αὐτὸς τὸ Χριστό. Μανιασμένοι τότε οἱ εἰδωλολάτρες ἀπὸ τὴν ἀπρόσμενη αὐτὴ ὁμολογία, τὸν θάβουν ζωντανό, στὸ χῶμα. Ἔτσι ὁ Θεωνᾶς βρῆκε ἔνδοξο θάνατο καὶ ἡ ψυχή του μαζὶ μ᾿ αὐτὴν τοῦ Ἁγίου Θεοπέμπτου, ἀνέβηκαν στὸν ἀθλοθέτη καὶ στεφανοδότη Θεό.
 

 

Ἀπολυτίκιον 
Ἦχος δ'. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Ἱερωσύνης τῇ στολῇ διαπρέπων, ἀθλητικῶς τὸν δυσμενῆ ἐτροπώσω, ὡς Ἱεράρχης ἔνθεος Θεόπεμπτε· ὅθεν πρὸς ἐπίγνωσιν, ἀληθείας προσάγεις, Θεωνᾶν τὸν ἔνδοξον, προσελθόντα Κυρίῳ· μεθ’ οὗ δυσώπει πάντοτε σοφέ, ὑπὲρ τῶν πίστει, τιμώντων τοὺς ἄθλους σου.

Κοντάκιον Ἦχος β’. Τοὺς ἀσφαλεῖς.
Ὡς ἱερεὺς, τῶν ἀπορρήτων ὅσιος, καὶ λειτουργὸς, θεοειδὴς τῆς χάριτος, μαρτυρίου τοῖς παλαίσμασι, μυσταγωγεῖς πρὶς πίστιν ἔνθεον, Θεόπεμπτε τὸν Θεωνᾶν τὸν ἔνδοξον, μεθ’ οὗ ἐν τῷ σταδίῳ ἀνεκραύγαζες· Χριστὸς τῶν Μαρτύρων τὸ ἑδραίωμα.

Μεγαλυνάριον Αἴγλη διαλάμπων ἀθλητικῇ, Θεόπεμπτε μάκαρ, κατεφώτισας πρὸς ζωήν, Θεωνᾶν τὸν θεῖον, θαυμάτων ἐνεργείᾳ, μεθ’ οὗ καὶ συναθλήσας, ἡμῶν μνημόνευε.
 

 

 

---

 

Ἡ Ὁσία Συγκλητική

Ἡ Ὁσία Συγκλητικὴ ἔζησε στὸν καιρὸ τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου. Οἱ γονεῖς της ἦταν πλούσιοι, ἀλλὰ καὶ πολὺ εὐσεβεῖς. Τὰ χέρια τους ἦταν πάντοτε ἀνοιχτὰ πρὸς τοὺς φτωχούς, καὶ ἡ μόνη εὐχαρίστησή τους ἦταν νὰ μένουν στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ ὑπηρετοῦν στὴν ἀγάπη τῶν ἀνθρώπων. Τὰ πατρικὰ πλούτη ἔφερναν διακεκριμένους γαμπροὺς στὸ σπίτι τους γιὰ τὴν ὡραία κόρη τους.

Ἡ Συγκλητικὴ ὅμως, παρακάλεσε τοὺς γονεῖς της νὰ μὴ ἐπιμένουν νὰ παντρευτεῖ, διότι ἤθελε νὰ ἀφιερωθεῖ στὴν ἀγάπη τοῦ πλησίον. Πράγματι, οἱ εὐσεβεῖς γονεῖς σεβάστηκαν τὴν ἀπόφαση τῆς κόρης τους. Ἔτσι λοιπὸν ἡ Συγκλητικὴ ἀφιέρωσε τὴν ζωή της γιὰ τὴν ἀνακούφιση τῶν ἀσθενῶν, τῶν λυπημένων, τῶν ὀρφανῶν καὶ τῶν φτωχῶν. Εὐχαρίστησή της ἦταν νὰ βλέπει τὸ γέλιο, ἐκεῖ ὁποῦ δέσποζε πρὶν ὁ σπαραγμός, καὶ νὰ σφουγγίζει τὰ δάκρυα, γιὰ νὰ ἐπανέρχεται στὰ μάτια ἡ ἀκτινοβολία τῆς γαλήνης καὶ τῆς ἀγαλλίασης.

Ὁ πολὺς κόπος ὅμως, στὴν Ἱερὴ αὐτὴ διακονία, ἔκαναν τὸ σῶμα τῆς Συγκλητικῆς ἀσθενικό. Ἀλλ᾿ ἡ ὁσία, στὴ δοκιμασία αὐτὴ ὑπῆρξε καρτερική, χωρὶς ποτὲ νὰ γογγύσει πρὸς τὸν Θεό. Τελικὰ πέθανε 80 χρονῶν μὲ τὴν συνείδηση ἀναπαυμένη, καὶ τὶς εὐχὲς χιλιάδων, τοὺς ὁποίους βοήθησε, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ τὴν εὐλογία τοῦ στεφανοδότη Χριστοῦ.

Ἀπολυτίκιον 
Ἦχος δ'. Ταχὺ προκατάλαβε.
Σοφίᾳ καὶ χάριτι, κεκοσμημένη σεμνή, ἀκλόνητος ἔμεινας, ὡς ὁ Ἰὼβ ὁ κλεινός, ἐχθροῦ ἐπίθεσιν· ὅθεν Συγκλητική σε, ἡ οὐράνιος δόξα, δέδεκται μετὰ τέλος, ὡς παρθένον φρονίμην· ἐν ᾗ τῶν μεμνημένων σου ἀεὶ μνημόνευε.

Κοντάκιον 
Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Ἀρετῶν ἐκλάμψασα, ταῖς οὐρανίαις ἀκτῖσιν, ὡς λαμπὰς ἀείφωτος, Συγκλιτικὴ θεοφόρε, ἤμβλυνας, τοῦ παλαμναίου ἐχθροῦ τὰ κέντρα, ἴθυνας πρὸς τὸν νυμφῶνα τῆς ἄνω δόξης, δῆμον ἅγιον παρθένων, μεθ’ ὧν δυσώπει, ἐλεηθῆναι ἡμᾶς.

Μεγαλυνάριον 
Χαίροις τῶν παρθένων ἡ καλλονή, καὶ Ἰὼβ τοῦ θείου, ἐκμαγεῖον ἐν πειρασμοῖς· χαίροις οὐρανίου, συγκλήτου κληρονόμε, Συγκλητικὴ θεόφρον, Πνεύματος ὄργανον.

 

---

 

Ὁ Ὅσιος Γρηγόριος ὁ ἐν Ἀκρίτᾳ

 

Γεννήθηκε στὴν Κρήτη τὸ 755. ΟΊ εὐσεβεῖς γονεῖς του ὀνομάζονταν Θεοφάνης καὶ Ἰουλιανή. Σὲ ἡλικία 26 ἐτῶν ὁ νεαρὸς Γρηγόριος, μὲ τὴν ἄδεια τῶν γονέων του, πῆγε στὴν Παλαιστίνη, φλεγόμενος ἀπὸ τὸν πόθο νὰ προσκυνήσει τοὺς ἁγίους τόπους καὶ νὰ ζήσει μερικὰ χρόνια ἐκεῖ, ὅπου γεννιέται συγκινητικὴ ἡ ἐνθύμηση τοῦ Σωτῆρα Χριστοῦ.

Ἀπὸ τὴν ἁγία πόλη, ἀποφάσισε μετὰ ἀπὸ καιρὸ νὰ πάει στὴ Ῥώμη, ἐπὶ πατριαρχίας Νικηφόρου Α´ καὶ αὐτοκράτορα Κωνσταντινουπόλεως Μιχαὴλ Ῥαγκαβέ (811). Ἐκεῖ ἐκάρη μοναχός. Ὕστερα ἀπὸ λίγο, ὁ Μητροπολίτης Συνάδων Μιχαὴλ ὁ Ὁμολογητής, ἔπεισε τὸν Γρηγόριο νὰ ἔλθει μαζί του στὴν Κωνσταντινούπολη. Ἐκεῖ τὸν ἐνέγραψε στὴ Μονὴ τοῦ Ἀκρίτα. (Ἡ Μονὴ τοῦ Ἀκρίτα βρισκόταν στὸν Ἀστάκηνο κόλπο τῆς Βιθυνίας στὸ ὁμώνυμο ἀκρωτήριο).

Ἐδῶ, χρησιμοποιούμενος καὶ σὲ ἐσωτερικὴ ἀποστολὴ τῆς Μητροπόλεως τελείωσε τὴν ζωή του, τύπος καὶ ὑπογραμμὸς θερμῆς πίστης, καθαρῆς καὶ εἰρηνικῆς ζωῆς καὶ ἀγάπης.

Ἀπολυτίκιον 
Ἦχος γ'. Τὴν ὡραιότητα.
Βίου λαμπρότητι καλλωπιζόμενος, σκεῦος πολύτιμόν της θείας Χάριτος καὶ καὶ ἀρετῶν ὑπογραμμὸς ἐδείχθης δὶ' ἐγκρατείας, Ὅσιε Γρηγόριε, Κρήτης ἅγιον βλάστημα, τῆς Ἀκρίτα Μάνδρας δὲ ἱερὸν ἐγκαλώπισμα. Καὶ νῦν μὴ διαλίπης πρεσβεύων, Πάτερ, ὑπὲρ τῶν σὲ τιμώντων.

 

---

 

Ὁ Ὅσιος Φωστήριος

Ὁ Ὅσιος αὐτὸς στὴν ἀρχὴ ἔζησε αὐστηρὰ ἀσκητικὴ ζωή, ἀφοσιωμένος στὴ μελέτη, τὴν προσευχὴ καὶ τὴν καταπολέμηση τῶν παθῶν. Ἀφοῦ ἀρκετὰ καταρτίστηκε, ἵδρυσε μοναστήρι, ὅπου ἦλθαν πολλοὶ μοναχοί. Ἀφοῦ τοὺς ἐξέτασε ὅλους, κράτησε ἐκείνους, ποὺ βρῆκε ἀνθρώπους τοῦ πνεύματος καὶ τῆς ζωντανῆς πίστης. Δηλαδὴ μὲ γνήσια διάθεση νὰ ζήσουν τοὺς μοναστικοὺς κανόνες καὶ νὰ ἐπιβιώνουν μὲ τὸν κόπο τῶν χεριῶν τους.

Αὐστηρὸς τηρητής, ἰδιαίτερα τοῦ τελευταίου αὐτοῦ, ἦταν ὁ ἴδιος ὁ Φωστήριος. Ἂν καὶ ἡγούμενος, δὲν ἐπιβάρυνε κανένα ἀδελφό του. Ἐργαζόταν μὲ τὰ ἴδια του τὰ χέρια, ἀρνούμενος νὰ δεχτεῖ ὁποιοδήποτε δῶρο εἴτε ἀπὸ τοὺς ἐπισκέπτες τῆς Μονῆς, ποὺ ἐκτιμοῦσαν ἀπεριόριστα τὴν ἀρετή του, εἴτε ἀπὸ ἀδελφοὺς του μοναχούς, ποὺ δὲν ἤθελαν ὁ πνευματικός τους καθοδηγὸς νὰ κοπιάζει τόσο πολύ.

Ἐπίσης ὁ Ὅσιος Φωστήριος στὸν καιρὸ τῶν αἱρέσεων, ἀγωνίστηκε πολὺ γιὰ τὰ ὀρθὰ δόγματα. Πέθανε τὸ ἀπόγευμα τῆς 5ης Ἰανουαρίου, τότε ποὺ καὶ ἡ Ἐκκλησία ὅρισε τὴν μνήμη του.


 

---

 

Ὁ Ἅγιος Σάϊς

Μαρτύρησε ἀφοῦ τὸν ἔπνιξαν στὴ θάλασσα.


 

---

 

Ὁ Ἅγιος Θεόειδος

Μαρτύρησε ἀφοῦ τὸν καταπάτησαν οἱ δήμιοι.


 

---

 

Ἡ Ὁσία Δομνίνα (ἢ Δόμνα)

Ἀπεβίωσε εἰρηνικά.


 

---

 

Ἡ Ὁσία Τατιανή

Ἦταν μοναχὴ ἀσκήτρια καὶ ἀπεβίωσε εἰρηνικά.


 

---

 

Ὁ Νέος Ὁσιομάρτυς Ῥωμανός

Καταγόταν ἀπὸ τὸ Σοβολὰκ τοῦ Καρπενησίου καὶ ἀνατράφηκε ἀπὸ γονεῖς φτωχοὺς καὶ ἀγράμματους, ἀλλὰ εὐσεβεῖς χριστιανούς. Παρέμεινε καὶ ὁ ἴδιος ἀγράμματος, καὶ κάποτε ἦλθε σὰν προσκυνητὴς στοὺς Ἁγίους Τόπους, ὅπου ἄκουσε διηγήσεις γιὰ νεομάρτυρες τῆς πίστης καὶ ἔτσι τὸν κατέλαβε ὁ πόθος τοῦ μαρτυρίου.

Ἀργότερα πῆγε στὴ Θεσσαλονίκη, ὅπου ὁμολόγησε μὲ θάῤῥος μπροστὰ στὸν κριτὴ τὸν Ἰησοῦ Χριστό, σὰν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ σωτῆρα τῶν ἀνθρώπων, ἐνῷ ἀντίθετα κατηγόρησε τὸν Μωάμεθ σὰν παραμυθά. Τὰ βασανιστήρια ποὺ ἀκολούθησαν σὲ βάρος του, ἦταν φρικτὰ καὶ ἀνελέητα. Οἱ δήμιοὶ μὲ λύσσα ἔγδερναν τὸ σῶμα του. Ἐπειδὴ ὅμως παρέμεινε ἀμετακίνητος στὴν πίστη του, ὁ κριτὴς ἐξέδωσε θανατικὴ καταδίκη.

Ἀλλὰ ὁ ἐκεῖ παρευρισκόμενος ἀρχηγὸς τοῦ τούρκικου στόλου, ζήτησε ἀντὶ νὰ τὸν θανατώσουν, νὰ τοῦ δοθεῖ ποινὴ ἰσόβιας δουλείας στὰ κουπιὰ τῶν πλοίων. Κάποιοι χριστιανοὶ ὅμως, κατόρθωσαν καὶ τὸν ἐλευθέρωσαν ἀντὶ χρημάτων καὶ τὸν ἔστειλαν στὸ Ἅγιον Ὄρος στὰ Καυσοκαλύβια. Ἐκεῖ ἔμεινε κοντὰ στὸν ὅσιο Ἀκάκιο, ὅπου μὲ προσευχὴ καὶ νηστεία προπαρασκευάστηκε γιὰ τὸ μαρτύριο.

Μὲ τὴν εὐλογία λοιπὸν τοῦ πνευματικοῦ του, μοναχὸς πλέον τώρα, ξεκίνησε γιὰ τοὺς Ἁγίους Τόπους νὰ μαρτυρήσει. Ἀλλὰ γιὰ νὰ μὴ συμβεῖ κάτι κακὸ στὸν Πανάγιο Τάφο, τελικὰ πῆγε στὴν Κωνσταντινούπολη. Ἐκεῖ προκάλεσε τοὺς Τούρκους, οἱ ὅποιοι τὸν πῆγαν στὸν βεζίρη καὶ κατόπιν, μετὰ ἀπὸ βασανιστήρια, τὸν ἔριξαν μέσα σ᾿ ἕνα ξεροπήγαδο, ὅπου ἔμεινε νηστικὸς γιὰ 40 μέρες. Τελικά, ἀφοῦ τὸν ἔβγαλαν ἀπὸ τὸ πηγάδι καὶ τοῦ ἔκοψαν τὴν γλῶσσα, τὸν ἀποκεφάλισαν τὸ 1694.

Τὸ Ἱερὸ λείψανό του ἀγοράστηκε ἀντὶ 500 γροσιῶν ἀπὸ ἕναν Ἄγγλο πλοίαρχο καὶ μεταφέρθηκε στὴν Ἀγγλία. Ἐνῷ μαντήλι μὲ τὸ αἷμα τοῦ Ἁγίου, βρίσκεται στὴ Μονὴ Δοχειαρίου.

Ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου βρίσκεται στὸν Κώδ. 61 σελ. 265 τῆς Καλύβης Ἰωασαφαίων στὰ Καυσοκαλύβια. Ἐκδόθηκε στὸ Βόλο τὸ 1937.


 

---

 

Ὁ Ὅσιος Δωρόθεος

Ἀναφέρεται ὅτι ὑπῆρξε ἱδρυτὴς καὶ κτίτωρ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Χιλιοκόμου Ἀμάσειας.

Παράνομοι Ἅγιοι Γράφει ὁ π. Διονύσιος Ταμπάκης

Γράφει ὁ π. Διονύσιος Ταμπάκης

Ἐὰν τὸ καλοσκεφτοῦμε θὰ διαπιστώσουμε πὼς τελικὰ οἱ

 περισσότεροι Ἅγιοι καὶ μάρτυρες ἦταν παράνομοι

 σ'αὐτὸν τὸν κόσμο. Παράνομοι γιὰ τοὺς ἀνθρώπους

 ἀλλὰ σύννομοι μὲ Τὸν Θεό. Ἐκ πεποιθήσεως, ἐκ 

προθέσεως, ἐκ προμελέτης καὶ ἐνσυνείδητα παράνομοι,

 περιθωριακοὶ, ἀτίθασοι, ἀναρχικοὶ, ἀδάμαστοι  καὶ 

παραβατικοὶ στὸν νόμο, ὅταν αὐτὸς μεταμορφώνονταν 

σὲ παρανομία μπροστὰ στοῦ Θεοῦ τὰ μάτια.

Καὶ πρῶτος ὁ Ἴδιος ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός,

 ποὺ καταδικάστηκε ἀπό τὴν Ρωμαϊκὴ καὶ Ἰουδαϊκὴ

 νομοθεσία γιὰ ἀντιποίηση ἐξουσίας καὶ παρακίνηση

 σὲ ἐξέγερση, βλασφημία καὶ ἄλλα πολλά... 

καὶ καταδικάστηκε στὴν πιὸ ἐπαίσχυντη καὶ ἐπώδυνη 

ἐκτέλεση, τὸ Σταύρωμα καὶ μάλιστα ἐν μέσω δύο 

μεγαλοκακούργων. Ἀλλὰ καὶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ 

Πρόδρομος ἐθεωρήθη ὅτι ἔπραξε καθύβριση

 Δημοσίου προσώπου καὶ δὴ ἄρχοντος, 

ἐλέγχοντας τὸν γιὰ τὸ ἀδίκημά της μοιχείας. 

Ἀκόμη καὶ ΄Ἅγιος Ἰωσὴφ ὁ μνήστωρ τῆς 

Παρθένου Παναγίας μᾶς , παρέβη τὸν μωσαϊκὸ 

Νόμο ἀφοῦ δὲν κατέδωσε τὴν Θεοτόκο πρὸς λιθοβολισμὸ 

,ὅπως θὰ ἔκανε ἕνας σωστὸς καὶ ἔννομος Ἰουδαῖος στὴν

 θέση του.

Ἐπίσης ὁ Ἅγιος Νικόλαος τόλμησε νὰ χαστουκίσει

 ἐνώπιόν του Βασιλέως Κωνσταντίνου τὸν συνομιλητὴ τοῦ

 αἱρετικὸ Ἄρειο καὶ νὰ προβεῖ ἔτσι σὲ ἐνσυνείδητη

 ἐξάσκηση βίας . Ἀλλὰ καὶ ὁ Ἅγιος Διονύσιος παρέβη 

τὸν νόμο, ποιώντας ὑπόθαλψη ἐγκληματία καὶ βοηθώντας

 τὸν Δολοφόνο τοῦ ἀδελφοῦ του νὰ δραπετεύσει καὶ 

λιποτακτήσει ἀπὸ...

 τὶς ὑφιστάμενες ἀρχὲς καὶ ἐξουσίες.

Τόσοι καὶ τόσοι Ἅγιοι Μάρτυρες , 

νεομάρτυρες ἀλλὰ καὶ Ἥρωες ποὺ ἐθεωρήθησαν

 ὡς ἀνυπάκοοι τῶν δημοσίων καὶ αὐτοκρατορικῶν ἢ Σουλτανικῶν

 νόμων, μὴ θέλοντας νὰ ἀποδώσουν τὴν πρέπουσα τιμὴ στὰ εἴδωλα 

καὶ στὸ πρόσωπο τοῦ αὐτοκράτορα ... καὶ 

τόσοι ἄλλοι ποὺ ἀκόμη καὶ εἰδωλολατρικοὺς-δαιμονικοὺς ναοὺς 

ἔκαιγαν καὶ κατέστρεφαν κάνοντας ἐμπρησμοὺς ἐκ πρὸ 

μελέτης καὶ δὴ Ἱερῶν χώρων καὶ παρενόχληση δημοσίας λατρείας....

Καὶ ὅλα αὐτὰ διότι ὅπως λέει καὶ ὁ Πορφήτης Ἠσαΐας

 «Πάσα δικαιοσύνη ἄνθρωπου ὡς ράκος ἀποκαθημένης

ἔστιν ἐνώπιον αὐτοῦ» (πρβλ. Ἤσ. ξδ' 6). Δηλαδὴ 

ἡ ἀνθρώπινη δικαιοσύνη καὶ ἀξιοκρατία ἐνώπιόν Του

Θεοῦ λογίζεται σὰν βρώμικο πανὶ ἤτοι (ἐπιτρέψατέ

 μου)σὰν μεταχειρισμένη σερβιέτα.

Ὅταν λοιπὸν ὁ νόμος ταυτίζεται μὲ τὴν ὑποκρισία ,

τὴν ἐμπάθεια ,τὴν ἀπανθρωπιὰ καὶ τὴν ἔλλειψη ἀγάπης 

τότε γίνεται παρανομία. Καὶ ὅταν οἱ ἀνθρώπινοι νόμοι

 γίνονται παρὰ-νόμοι, τότε ἡ «παρὰ-νομία τοῦ Θεοῦ» 

 γίνεται νόμος .

Καὶ ὅπως εἶπε κάποτε ὁ μακαριστὸς Αὐγουστίνος 

-Φλωρίνης  «ἀπὸ τότε ποὺ ἡ ἀνθρώπινη δικαιοσύνη 

ατεδίκασε τὸν Θεὸ σὲ θάνατο, στιγματίσθηκε αἰώνια».

Bυζαντινά κάλαντα Φώτων

Νέα θαυμαστή εμφάνιση του γέρ.Παϊσίου.......

Στις 22/10/2011 σας είχα αναφέρει μια ιστορία για έναν μεταμορφωμένο κουμμουνιστή που μου είχε αναφέρει σχετικά με τον γέροντα Παΐσιο : «Ένα θα σου πω μόνο : ο γέροντας εμφανίζεται συνήθως μεσημέρι!»

Ο άνθρωπος αυτός ξαναήρθε και μου τα είπε όλα!

Μιλάει ο ίδιος - όπως τα θυμάμαι :

«Έχω ένα μαγαζί με δώρα στην ..., στο οποίο είναι η γυναίκα μου κι εγώ γυρνάω την Ελλάδα για να κλείνω δουλειές. Οι δουλειές όπως στους περισσότερους, από την κρίση και μετά δεν πήγαιναν καλά. Κάποια στιγμή η γυναίκα μου πριν το Πάσχα φέτος, μού είπε ότι θα πάρει λαμπάδες για να τις δίνει δώρο με όποιον αγόραζε κάτι από το μαγαζί.

Κάποια μέρα καθόταν έξω από το μαγαζί και συζητούσε με την κυρία που έχει το διπλανό μαγαζί όταν ξαφνικά εμφανίζεται ένας παππούλης με ράσα. "Γεια σου Σοφία" της λέει "μπορώ να σου μιλήσω;"

Η γυναίκα μου απάντησε "ναι" και μπήκαν οι δυο τους μέσα στο μαγαζι. Να σημειώσω ότι η γυναίκα μου είχε ακούσει για τον γέροντα Παΐσιο αλλά δεν είχε δει ποτέ φωτογραφία του. Ο παππούλης άρχισε να της λέει "με στέλνει η Ειρήνη του Χρυσοβαλάντου!" την οποία παρεπιμπτόντως η γυναίκα μου την ευλαβείτε από πολλά χρόνια.

"Μην αγχώνεσαι με την δουλειά... Όλα θα πάνε καλά - τζάμπα στενοχωριέσαι! Μόνο να ξέρεις σε 40 ημέρες θα πάθετε μια ζημιά αλλά να μην φοβηθείς γιατί θα το ξεπεράσετε εύκολα. Μην φοβηθείς! Δεν είναι τίποτα σοβαρό... Όλα θα πάνε καλά."

Η γυναίκα μου έμεινε άναυδη και τότε ο παππούλης άρχισε να της λέει πράγματα από την προηγούμενη ζωή της, σαν ένα πειστήριο γι' αυτά που της έλεγε για το μέλλει γεννέσθαι για την οικογένειά μας.

Με το ζόρι τον ρώτησε "πάτερ πού μπορώ να σας βρω;" Αυτός απάντησε "στην εκκλησία στο χωριό ...." Μίλησαν συνολικά περίπου δέκα λεπτά. "Άντε φεύγω τώρα" της είπε. Βγήκε από το μαγαζί κι έστριψε αριστερά.

Δεν πέρασε ένα δευτερόλεπτο όπου τον ακολούθησε κι η γυναίκα μου αλλά μόλις αυτή βγήκε έξω ο παππούλης ...άφαντος!

Μπαίνει στο δίπλα μαγαζί, ψάχνει, ρωτάει μήπως τον είδε κανείς ...τίποτα! Πέρασε λίγος καιρός και κάποιο βράδυ που παρακολουθούσαμε την τηλεόραση, είδαμε να διαφημίζει η εφημερίδα «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» κάποια βιβλία για τον γέροντα Παΐσιο.

Μόλις βλέπει η γυναίκα μου τον γέροντα, πετάγεται πάνω σοκαρισμένη και λέει "Αυτός ήταν που ήρθε στο μαγαζί!"

Την άλλη μέρα πάμε στην εκκλησία στο χωριό που μας είχε πει και ανακαλύψαμε ότι ο ιερέας εκεί είχε προσωπική σχέση με τον γέροντα.

Μεγάλη χαρά νιώσαμε και οι δυο μας και μας έφυγε όλο το άγχος και η στενοχώρια αφού πλέον ήμασταν βέβαιοι ότι όλα θα πάνε καλά, μετά την θαυμαστή παρουσία του γέροντα στο μαγαζί μας. Ρωτήσαμε και μάθαμε για τον τάφο του στην Σουρωτή όπου τον επισκεφθήκαμε για να τον προσκυνήσουμε.

Εκεί στις μοναχές που αναφέραμε το θαυμαστό γεγονός μας είπαν πως ο γέροντας εμφανίζεται συνήθως μεσημέρι, όπως έγινε και στην περίπτωσή μας!

Πέρασε λίγος καιρός και πάνω στις 40 ημέρες ακριβώς σπάω το γόνατο! Μένω στο κρεβάτι για μήνες. Εάν δεν είχε προηγηθεί το θαυμαστό γεγονός που βιώσαμε δε νομίζω να άντεχα την όλη κατάσταση... Αυτά που λες αδερφέ...

Ξέρεις εγώ είμαι κομμουνιστής - παλιά ήμουν και γραμμένος στο κόμμα - αλλά θα σου πω ένα πράγμα : ακόμη κι αυτός που λέει ότι είναι ο πιο άθεος στα κρυφά ανάβει το κεράκι του που και που, σε κανένα εξωκλήσσι...

Προσωπικά από τότε που μας συνέβη αυτό το γεγονός δεν αγχώνομαι για τίποτα και με τίποτα!

Και να σου πω και το άλλο; Από τότε που έφυγα παιδάκι από το χωριό μου χωρίς παπούτσια εώς σήμερα, όλη η ιστορία γίνεται για ένα πιάτο φαΐ! Καλημέρα - καλές γιορτές!»

http://hggiken.pblogs.gr/

+) Πρωτ. Μαρίνου Γεωργακοπούλου: "Μικρός ἤ Μεγάλος ῾Αγιασμός";

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὅπου ὑπάρχει πνευματική ὠφέλεια, ἐκεῖ πολλές φορές ἐπικρατεῖ συσκότιση καί κυκλοφοροῦν διαφορετικές ἐξηγήσεις καί ἀντιλήψεις οἱ ὁποῖες δυσκολεύουν τούς Χριστιανούς νά ἐπωφεληθοῦν ὅσο πρέπει καί ταιριάζει τίς ἁγιαστικές πράξεις τῆς ᾿Εκκλησίας μας.

Γι’ αὐτό θεωροῦμε σκόπιμο ἀπό τίς στῆλες τοῦ μικροῦ αὐτοῦ ἐνοριακοῦ ἐντύπου νά δοῦμε μέ συντομία τήν περίπτωση τοῦ Μεγάλου ῾Αγιασμοῦ, ὅπως μᾶς τήν διασώζει ἡ γραπτή παράδοση τῆς ᾿Εκκλησίας μας.

Καί πρῶτα – πρῶτα· Τί εἶναι ὁ ῾Αγιασμός;

Γράφει ὁ καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου ᾿Αθηνῶν κ. Εὐάγγελος Θεοδώρου στό περιοδικό «᾿Εφημέριος» τοῦ ἔτους 1965, σελ. 10 κ.ἑ.· «῾Αγιασμός τῶν ὑδάτων εἶναι ἡ τελετουργική πρᾶξις, διά τῆς ὁποίας ὕδωρ καθαγιάζεται δι’ ὡρισμένων εὐχῶν καί ἐπικλήσεως τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος, ὡς καί διά σταυροειδοῦς εὐλογίας καί ἐμβαπτίσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. ῾Η τελετή αὕτη λέγεται «῾Αγιασμός» ἀκριβῶς διότι διά τοῦ ηὐλογημένου ὕδατος καί «τῆς τούτου μεταλήψεώς τε και ραντισμοῦ» πιστεύομεν, ὅτι ἁγιαζόμεθα καί καθαριζόμεθα τῶν ἁμαρτιῶν. Διά τοῦτο «δεόμεθα τοῦ Θεοῦ», ὅπως τό ἀγιαζόμενον ὕδωρ γένηται ἰαματικόν ψυχῶν καί σωμάτων καί πάσης ἀντικειμένης δυνάμεως ἀποτρεπτικόν.»

῾Η χρησιμοποίηση ἁγιασμένου νεροῦ συναντᾶται σέ πολύ παλαιούς χρόνους τῆς ζωῆς τῶν χριστιανῶν.

᾿Από ἀρχαίους ἐκκλησιαστικούς ἱστορικούς, ὅπως εἶναι ὁ ᾿Επιφάνιος, ὁ Θεοδώρητος κ.ἄ., ἀναφέρονται θαύματα πού ἔγιναν μέ τό ραντισμό ἁγιασμένου νεροῦ, πού ἁγιάστηκε μόνο μέ τή σφράγιση διά τοῦ τύπου τοῦ Σταυροῦ καί τῆς ἐπίκλησης τοῦ ῾Αγ. Πνεύματος.

῾Ο καθηγητής Παν. Τρεμπέλας, στόν Α´ τόμο τῆς Θρησκευτικῆς καί Χριστιανικῆς ᾿Εγκυκλοπαίδειας (᾿Αθῆναι 1936, σελ. 136) γράφει σχετικά· «῾Η χρῆσις ὕδατος ἐπί σκοποῦ ἰάσεως ἀσθενῶν ἤ καθαγιασμοῦ τόπων βεβηλωμένων διά τῆς ἐν αὐτοῖς ἀνεγέρσεως εἰδωλείων ἤ βωμῶν εἰδωλολατρικῶν, τοῦ ὁποίου ὅμως ὁ ἁγιασμός ἐγίνετο οὐχί δι’ ἰδιαιτέρας τινός ἀκολουθίας, ἀλλά μόνον διά τῆς ἁπλῆς σφραγίσεως αὐτοῦ διά τοῦ τύπου τοῦ Σταυροῦ, ἀνάγεται εἰς χρόνους παλαιοτάτους».

῎Ετσι παρατηροῦμε ὅτι τό ἁγιασμένο νερό χρησιμοποιήθηκε ἀπό τήν ᾿Εκκλησία σέ πολύ παλαιούς χρόνους καί μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου διαμορφώθηκαν οἱ ἰδιαίτερες ἀκολουθίες πού ἔχουμε μέχρι σήμερα.

Οἱ ἀκολουθίες τῆς ᾿Εκκλησίας μας πού «καθαγιάζουν τά ὕδατα» εἶναι τρεῖς· Τό Βάπτισμα, ὁ Μεγάλος ῾Αγιασμός καί ὁ Μικρός.

Μαρτυρία γιά τό Μεγάλο ῾Αγιασμό μᾶς δίνει ὁ ῞Αγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος πού σέ μιά ὁμιλία του, πού ἔκανε στό ἅγιο Βάπτισμα τοῦ Κυρίου, κάνει λόγο καί γιά τούς πιστούς τῆς ἐποχῆς του, πού εἶχαν τή συνήθεια νά κρατοῦν καί νά φυλάγουν τό Μεγάλο ῾Αγιασμό στά σπίτια τους. ῾Ο καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου κ. ᾿Ιωάννης Φουντούλης γράφει σχετικά στήν ὑπ’ ἀριθμ. 79 ἀπάντησή του στό βιβλίο του (᾿Απαντήσεις εἰς Λειτουργικάς ἀπορίας, σελ. 142-143)· «῾Ο ἱερός Χρυσόστομος στό λόγο του ὁμιλεῖ γιά τή συνήθεια τῶν πιστῶν νά ἀντλοῦν ἀπό τό ἁγιαζόμενο κατά τήν ἑορτή αὐτή νερό καί νά τό διατηροῦν στά σπίτια των καθ’ ὅλη τή διάρκεια τοῦ ἔτους καί ἐπί δύο καί τρία ἀκόμη ἔτη. ᾿Ασφαλῶς σκοπός τους ἦταν νά πίνουν ἀπό αὐτό ἤ νά χρίωνται καί νά ἁγιάζωνται ἄν κατά τή διάρκεια τοῦ ἔτους εὑρίσκοντο σέ ψυχική ἤ σέ σωματική ἀνάγκη».

῾Η ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου ῾Αγιασμοῦ ἐκτός ἀπό τά εἰρηνικά της, πού περιέχουν σχετικές αἰτήσεις μέ τή θεραπεία τῶν ψυχικῶν καί τῶν σωματικῶν ἀσθενειῶν τῶν πιστῶν ὅπως εἶναι· «῾Υπέρ τοῦ γενέσθαι τό ὕδωρ τοῦτο… εἰς ἴασιν ψυχῆς καί σώματος… καί ὑπέρ τοῦ γενέσθαι αὐτό πρός καθαρισμόν ψυχῶν καί σωμάτων…», ἀναφέρεται καί στή διατήρησή του ὡς ἰατρεῖον παθῶν· «Αὐτός, οὖν, φιλάνθρωπε βασιλεῦ, πάρεσο καί νῦν διά τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ ῾Αγίου σου Πνεύματος, καί ἁγίασον τό ὕδωρ τοῦτο καί δός αὐτῷ τήν χάριν τῆς ἀπολυτρώσεως, τήν εὐλογίαν τοῦ ᾿Ιορδάνου. Ποίησον αὐτό ἀφθαρσίας πηγήν, ἁγιασμοῦ δῶρον, ἁμαρτημάτων λυτήριον, νοσημάτων ἀλεξιτήριον, δαίμοσιν ὀλέθριον, ταῖς ἐναντίαις δυνάμεσιν ἀπρόσιτον, ἀγγελικῆς ἰσχύος πεπληρωμένον. ῞Ινα πάντες οἱ ἀρυόμενοι καί μεταλαμβάνοντες ‘‘ἔχοιεν αὐτό πρός καθαρισμόν ψυχῶν τε καί σωμάτων’’ πρός ἰατρείαν παθῶν, πρός ἁγιασμόν οἴκων, πρός πᾶσαν ὠφέλειαν, ἐπιτήδειον…».

῾Η ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου ῾Αγιασμοῦ τῶν Θεοφανίων ἐπεκράτησε σχεδόν ἀπό τόν Ε´ αἰῶνα νά γίνεται δύο φορές. Τήν παραμονή τῆς ἑορτῆς μετά τό τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας τοῦ μεγάλου Βασιλείου καί τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς μετά τήν ἀπόλυση τοῦ ὄρθρου, σύμφωνα μέ τά μυστηριακά τυπικά ἤ μετά τό τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας κατά τήν ἐνοριακή πράξη τῆς ᾿Εκκλησίας μας σήμερα.

᾿Αρχικά ὁ Μεγάλος ῾Αγιασμός γινόταν σέ ἀνάμνηση τοῦ Βαπτίσματος τοῦ Κυρίου στή διάρκεια τῆς μεγάλης παννυχίδας (ὁλονυκτίας) τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανίων. Μετά ἀπό τήν ἀκολουθία τοῦ ῎Ορθρου ἐτελεῖτο ἡ ἀκολουθία τοῦ ῾Αγιασμοῦ καί οἱ πιστοί «ἀντλοῦσαν» ἁγιασμένο νερό, ἔπιναν καί «ἐρραντίζοντο» καί ἔπειτα, σ’\αὐτό τό νερό, τό ἁγιασμένο μέ τίς εὐχές τῆς ᾿Εκκλησίας, ἐβαπτίζοντο οἱ κατηχούμενοι. Στή λειτουργία πού ἀκολουθοῦσε στή συνέχεια, ἦσαν καί οἱ νεοφώτιστοι, πού γιά πρώτη φορά ἔπαιρναν μέρος, γι’\αὐτό καί μέχρι σήμερα ψάλλεται σ’ αὐτή ἀντί τοῦ τρισαγίου ὕμνου, τό «῞Οσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε…».

Στήν οὐσία, ὁ Μεγάλος ῾Αγιασμός ξεκίνησε ἀπό τό εὐλογημένο νερό τοῦ ἱεροῦ Βαπτίσματος. Καί αὐτό φαίνεται καθαρά ἀπό τή σύγκριση καί ὁμοιότητα πού παρουσιάζουν οἱ δύο ἀκολουθίες, τοῦ Βαπτίσματος καί τοῦ Μεγάλου ῾Αγιασμοῦ, μέχρι σήμερα.

῾Ο ἱερός Αὐγουστῖνος σημειώνει ὅτι στίς ἡμέρες του, γονεῖς ἔφερναν τά παιδιά τους νά τά βαπτίσουν ὄχι γιά νά λάβουν τά πνευματικά χαρίσματα τοῦ ἁγιασμένου νεροῦ τοῦ Βαπτίσματος, ἀλλά γιά νά ἐπωφεληθοῦν ἀπό τίς «ἰαματικές ἰδιότητες» πού εἶχε τό εὐλογημένο νερό καί νά γίνουν καλά ἀπό τίς διάφορες σωματικές τους ἀσθένειες. Σέ μιά του ἐπιστολή, ὁ ἴδιος πατήρ, ἀναφέρει ὅτι δύο πρόσωπα κατά τήν ὥρα τοῦ Βαπτίσματος ἔγιναν καλά ἀπό ἀνίατες ἀρρώστειες. (Βλέπε καί Θρησκευτική καί ᾿Ηθική ᾿Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Α´ σελ. 225).

῎Ετσι παρατηροῦμε ὅτι πολύ γρήγορα σχηματίσθηκε ἡ πεποίθηση στούς πιστούς χριστιανούς ὅτι τό ἁγιασμένο νερό τοῦ Βαπτίσματος ἦταν χρήσιμο καί γιά τούς βαπτισμένους πιστούς προκειμένου νά τό ἔχουν σάν φάρμακο στά σπίτια τους, γιά μετάληψη καί ραντισμό.

Γιά λόγους πρακτικούς καί γιά νά μήν ἐμποδίζονται οἱ λειτουργοί ἱερεῖς στό βάπτισμα τῶν πολλῶν κατηχουμένων ἀπό τήν προσέλευση τῶν πιστῶν πρός ἄντληση ἁγιασμένου νεροῦ, καθιερώθηκε ἡ τελετή τῆς ἀκολουθίας τοῦ ῾Αγιασμοῦ νά γίνεται δύο φορές. Τήν παραμονή στήν παννυχίδα καί τήν ἑπομένη ἡμέρα τῆς ῾Εορτῆς.

Μετά τήν ἐπικράτηση τοῦ νηπιοβαπτισμοῦ (ΣΤ´ αἰώνας) καί τήν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος σέ ὁποιαδήποτε ἡμέρα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χρόνου, ὁ Μεγάλος ῾Αγιασμός ἐξακολουθεῖ νά γίνεται δύο φορές μέχρι τίς ἡμέρες μας, χωρίς νά ὑπάρχει διαφορά τοῦ ἑνός ῾Αγιασμοῦ τῆς παραμονῆς καί τοῦ ἄλλου τῆς ἑορτῆς, 5 καί 6 ᾿Ιανουαρίου.

῾Η ἀκολουθία τοῦ μεγάλου ῾Αγιασμοῦ εἶναι μία καί ἡ αὐτή, εἴτε τελεῖται τήν παραμονή, εἴτε τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανίων.

῾Ο καθηγητής ᾿Ι. Φουντούλης, σημειώνει στήν ὑπ’ ἀριθμ. 208 ἀπάντησή του·

«Καί ὅπως ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι μία καί αὐτή εἴτε τελεῖται τό Πάσχα, τά Χριστούγεννα, τήν Κυριακή, ἤ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἡμέρα τοῦ ἔτους καί ὁ κοινωνῶν κοινωνεῖ πάντοτε Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ, ἔτσι καί στήν ἀκολουθία τοῦ μεγάλου ῾Αγιασμοῦ μεταβάλλεται διά τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος τό εὐλογούμενο ὕδωρ σέ Μέγαν ῾Αγιασμό, σέ ὁποιαδήποτε ἀπό τίς δύο ἡμέρες τελεσθεῖ ἡ ἀκολουθία. ῾Η διπλή τέλεσις τῆς ἀκολουθίας προῆλθε ἀπό καθαρῶς πρακτικούς λόγους, γιά τήν ἐξυπηρέτηση τῶν πιστῶν».

Πολλοί κατά διαστήματα προσπάθησαν νά δώσουν διάφορες ἐξηγήσεις καί συμβολισμούς στίς δύο ἀκολουθίες καί ἴσως ἀπ’ αὐτό νά προῆλθε ἡ σύγχυση πού ἐπικρατεῖ σήμερα καί θέλει νά ξεχωρίσει τόν ἕναν ῾Αγιασμό ἀπό τόν ἄλλο.

Ο ἴδιος καθηγητής γράφει στή συνέχεια τήν ἀπάντηση:

«…Καί ὁ Καμπανίας Θεόφιλος στό “Ταμεῖον ᾿Ορθοδοξίας” προσπαθεῖ νά δώσει μία ἑρμηνεία στήν διπλή τέλεσι· αὐτός ἐπικαλεῖται πρακτικούς λόγους, τό “Φώτισμα” δηλαδή τῶν “οἴκων, χώρων, μανδρῶν καί παντός ἐκτός καί ἐντός οἰκήματος ἀνθρώπων καί θρεμμάτων”, πού ἐγένετο ἀπό τούς ἱερεῖς κατά τήν παραμονή “ἐν γάρ τῇ τῶν Θεοφανίων, ἡμέρᾳ δεσποτικῇ, οὐ πρέπον τούς ἱερεῖς περιάγειν καί τούς ἄλλους ἐνοχλεῖν». Οὔτε κἄν περνᾶ ἡ σκέψις σ’ ὅλους τούς ἀνωτέρω, ὅτι ὑπάρχει καμία διαφορά μεταξύ τῆς μιᾶς καί τῆς ἄλλης ἁγιάσεως τοῦ ὕδατος.»

῞Οσο γιά τήν ἑρμηνεία τοῦ Παϊσίου Γάζης, πού μνημονεύει ὁ ὅσιος Νικόδημος εἰς τό “Πηδάλιον”, σέ ὑποσημείωση στόν ξε´ κανόνα τῆς Πενθέκτης Συνόδου, ὅτι ὁ τῆς Παραμονῆς “εἶναι εἰς τύπον τοῦ βαπτίσματοςτοῦ ᾿Ιωάννου… διά τοῦτο καί γίνεται ταπεινά” καί τῶν Φώτων ὅτι “εἶναι εἰς τύπον τοῦ βαπτίσματος τοῦ Κυρίου… διά τούτου καί γίνεται μετά παρρησίας καί παραπομπῆς” εἶναι μία εὐσεβής ἐξήγηση, χωρίς ὅμως κανένα ἱστορικό ἤ λειτουργικό ἔρεισμα.

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἡ ᾿Εκκλησία μας ἀπό τότε πού καθιέρωσε τήν τέλεση τοῦ ῾Αγιασμοῦ, σέ ἀνάμνηση τῆς Βαπτίσεως τοῦ Κυρίου μας στόν ᾿Ιορδάνη ποταμό, συνέστησε κατά κάποιο τρόπο, μιά ἰδιαίτερη εὐλάβεια στό ἁγιασμένο νερό. ᾿Ακόμη καί ἡ προέλευση καί σχέση τῆς ἀκολουθίας μέ τήν εὐλογία τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος τοποθέτησε «ἱεραρχικά», κατά τάξη θά λέγαμε, τό Μεγάλο ῾Αγιασμό ὕστερα ἀπό τή Θεία Κοινωνία. Στόν Κώδικα 978 τοῦ Σινᾶ ἀναφέρεται «δεύτερον τῆς ῾Αγίας Κοινωνίας» καί σημειώνεται ἀκόμη ὅτι δινόταν σάν βοηθητικό μέσο σ’ αὐτούς πού εἶχαν κάποιο ἐμπόδιο καί δέν μποροῦσαν νά ἔχουν συμμετοχή στό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας.

῾Η ὑπέρμετρη αὐτή εὐλάβεια στό Μεγάλο ῾Αγιασμό εἶχε σάν ἀποτέλεσμα νά δημιουργηθοῦν πολλές ὑπερβολές πού δυστυχῶς ἔφθασαν μέχρι τίς ἡμέρες μας.

Καί εἶναι φανερό ὅτι πολλές ἀπ’\αὐτές δέν ἀνταποκρίνονται, ὅπως φαίνεται, στά πράγματα.

῾Η ἴδια ᾿Ακολουθία, ὅπως σημειώσαμε, κάνει λόγο γιά διαρκή χρήση τοῦ ἁγιασμένου νεροῦ καί συνιστᾶ νά τό ἔχουμε πρός «πᾶσαν ὠφέλειαν ἐπιτήδειον» («᾿Εφημέριος» ἔτους 1969, σελ. 59 κ.ἑ.).

Χρειάζεται πολλή προσοχή ἀπό τούς πνευματικούς Πατέρες ἡ σύσταση πού κάνουν σέ μερικούς· «Νά κοινωνήσεις μέ Μεγάλο ῾Αγιασμό», χωρίς προηγουμένως νά ἐξηγήσουν μέ λεπτομέρεια τή σωστή χρήση καί τά ἀποτελέσματα τοῦ Μεγάλου ῾Αγιασμοῦ. Τίποτε δέν μπορεῖ νά ἀντικαταστήσει τή Θεία Κοινωνία, πού εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας, μέ τόν ὁποῖο πρέπει μέ κάθε θυσία καί κατάλληλη προετοιμασία νά προσερχόμεθα γιά νά ἑνωθοῦμε μαζί Του.

Οὔτε εἶναι σωστή ἡ σύσταση νά ζητοῦν οἱ πιστοί νά λάβουν Μεγάλο ῾Αγιασμό τήν ὥρα πού ὁ Λειτουργός ἱερεύς μεταδίδει ἀπό τήν ὡραία Πύλη τή Θεία Μετάληψη καί ἰδιαίτερα στίς «μεγάλες μέρες» πού ἡ προσέλευση στή Θεία Κοινωνία γίνεται σχεδόν ἀπό τό σύνολο τῶν πιστῶν ἐνοριτῶν.

Μερικοί μιλοῦν γιά ἐπιστροφή τοῦ ἁγιάσματος στό Ναό, ἄν δέν χρησιμοποιηθεῖ τήν ἡμέρα τῶν Θεοφανίων. Αὐτό εἶναι παράδοξο, κι ὅταν λέγεται ἀκόμη καί ἀπό μορφωμένους ἱερεῖς, πού ὑποτίθεται ὅτι ἔχουν μελετήσει τό θέμα καί χειρίζονται μέ ὑπευθυνότητα τά ἁγιαστικά μέσα τῆς ᾿Εκκλησίας μας. Μέ τόν τρόπο αὐτό «ἀντιστρατεύεται» ἡ πραγματικότητα καί ὁ σκοπός τοῦ ῾Αγιασμοῦ μέ ἀποτέλεσμα πολλοί πιστοί νά στεροῦνται ἀπό τίς πολλές καί χρήσιμες ἰδιότητες τοῦ ἁγιασμένου νεροῦ, πού ὠφελεῖ μέ πολλούς τρόπους τήν πνευματική μας ζωή καί μᾶς βοηθάει νά πολεμήσουμε τίς διαβολικές ἐνέργειες.

Οπως ἀναφέραμε, ὁ ῾Αγιασμός πού γίνεται τήν παραμονή καί αὐτός πού γίνεται τήν ἡμέρα τῶν Θεοφανίων, εἶναι ὁ ἴδιος καί μποροῦμε νά τόν πάρουμε καί νά πιοῦμε νηστικοί κατά τή συνήθεια πού ἐπεκράτησε χωρίς καμιά ἰδιαίτερη νηστεία νωρίτερα.

῾Η νηστεία πού κάνουμε τήν παραμονή τῆς ῾Εορτῆς, δέν ἔχει καμιά σχέση μέ τή μετάληψη τοῦ Μεγάλου ῾Αγιασμοῦ. ῾Η νηστεία τῆς παραμονῆς εἶναι «κατάλοιπο» τῆς προπαρασκευαστικῆς νηστείας περισσοτέρων ἡμερῶν πού γινόταν γιά τόν ἑορτασμό τῶν τριῶν μεγάλων ἑορτῶν πού ἡ ᾿Εκκλησία μας εἶχε τήν 6η ᾿Ιανουαρίου· Γέννηση, Περιτομή καί Βάπτιση τοῦ Κυρίου. ῞Οταν ἡ Γέννηση μεταφέρθηκε νά ἑορτάζεται στίς 25 Δεκεμβρίου ἡ προπαρασκευαστική νηστεία ἔγινε 40 ἡμέρες πρίν ἀπό τά Χριστούγεννα καί γιά τά Θεοφάνια λόγῳ τοῦ δωδεκαημέρου ἔμεινε μόνο μιά ἡμέρα νηστείας, ἡ παραμονή 5 ᾿Ιανουαρίου.

Πολλοί ἀπό τούς ἀρχαίους κώδικες κάνουν λόγο γιά μετάληψη τοῦ Μεγάλου ῾Αγιασμοῦ πρό τοῦ ἀντιδώρου.

῾Η σύγχρονη πράξη τῶν Μονῶν τοῦ ῾Αγίου ῞Ορους, πού κρατοῦν μέ πολλή προσοχή τίς παραδόσεις, ἔχει τήν ἑξῆς σειρά· Θεία Κοινωνία, ᾿Αντίδωρον, ῾Αγιασμός, κόλυβο. ᾿Ακόμη καί γιά λόγους πρακτικούς σήμερα συνιστᾶται πρῶτα νά παίρνουμε τό ἀντίδωρο ἀπό τό χέρι τοῦ Λειτουργοῦ ἱερέα καί στή συνέχεια νά μεταβαίνουμε στόν τόπο πού ὑπάρχει τό ἁγίασμα γιά νά μεταλάβουμε ἀπ’\αὐτό καί νά πάρουμε καί γιά τό σπίτι μας.

῾Ο ῾Αγιασμός, πού καθιερώθηκε νά γίνεται τήν παραμονή καί τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανίων, ὀνομάσθηκε Μεγάλος ῾Αγιασμός σέ σύγκριση μέ τόν ἄλλο ῾Αγιασμό πού γίνεται σέ ὁποιαδήποτε ἡμέρα τοῦ χρόνου καί λέγεται Μικρός ῾Αγιασμός.

῾Η ᾿Εκκλησία πολύ νωρίς βρέθηκε στήν ἀνάγκη νά δημιουργήσει ἑορτές, ἀκολουθίες καί ἄλλες παρόμοιες ἐκδηλώσεις, γιά νά μπορέσει νά «ξεκόψει» κατά κάποιο τρόπο τά εἰδωλολατρικά ἔθιμα ἀπό τή ζωή τῶν πιστῶν της.

῎Ετσι συνέβη καί μέ τή δημιουργία καί καθιέρωση τοῦ Μικροῦ ῾Αγιασμοῦ, γιά τόν ὁποῖο τίποτα δέν γνωρίζουμε, γιά τό πότε ἀκριβῶς «εἰσῆλθε» στή ζωή τῆς ᾿Εκκλησίας. ῾Ο Βαλσαμών, πού σχολιάζει τόν ΞΕ´ Κανόνα τῆς ἐν Τρούλῳ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἀναφέρει τά ἑξῆς· «῾Η τῆς νουμηνίας (ἀρχή τοῦ σεληνιακοῦ μηνός) ἑορτή, πρό ἀμνημονεύτων χρόνων, ἐσχόλασε καί ἀντί ταύτης, Θεοῦ χάριτι, ἱλαστήριοι εὐχαί πρός Θεόν καί ἁγιασμοί ἐπ’\᾿Εκκλησίας παρά τοῦ πιστοῦ λαοῦ γίνονται καθ’ ἑκάστην ἀρχιμηνίαν καί ὕδασιν εὐλογία, οὐκ ἀντιλογίας, χριόμεθα».

῾Ο Κ. Καλλίνικος στό βιβλίο του «῾Ο Χριστιανικός Ναός καί τά τελούμενα ἐν αὐτῷ» (῎Εκδοσις Β´, 1958, σελ. 581) γράφει σχετικά· «Οἱ μηνιαῖοι ἁγιασμοί δέν εἶναι μέν σύγχρονοι τῶν Χρυσοστόμου, ᾿Επιφανίου, Θεοδωρήτου ἤ καί Σωφρονίου, πλήν δέν εἶναι καί μεταγενέστεροι τοῦ 8ου αἰῶνος, ἐμπεδοθέντες ἐν τῇ ᾿Εκκλησίᾳ καί ὡς ἀντίμετρον καί ἀντισήκωμα εἰδωλολατρικῶν θαλασσίων ραντισμῶν καί ἁγνισμῶν, καθ’ ὧν ὤφειλεν ὁ Χριστιανισμός διά τοῦ αὐτοῦ ὅπλου νά ἀντεπεξέλθῃ».

Στό σημεῖο αὐτό θεωρεῖται σκόπιμο ν’ ἀναφερθεῖ ὅτι ὑπάρχει μαρτυρία κατά τήν ὁποίαν Μικρός ῾Αγιασμός γινόταν καί στό Παλάτι τῆς Κωνσταντινουπόλεως παρουσίᾳ τῶν Βασιλέων καί γινόταν στήν ἀρχή κάθε μῆνα ἐκτός τοῦ ᾿Ιανουαρίου καί Σεπτεμβρίου, ἐπειδή ἀκολουθοῦσαν οἱ γιορτές τῶν Θεοφανίων καί τῆς ῾Υψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ.

῎Ετσι ἐξηγεῖται καί ἡ μνημόνευση πού ὑπάρχει στήν εὐχή γιά τούς πιστούς βασιλεῖς καί ἀκόμη τό τροπάριο «Σῶσον Κύριε τόν λαόν Σου… νίκας τοῖς βασιλεύσιν κατά βαρβάρων δωρούμενος» καί ψάλλεται ὅταν «καταδύεται» στό νερό ὁ Τίμιος Σταυρός (Θρησκ. ᾿Εγκυκλ. τόμος Α´, σελ. 142 κ.ἑ.).

Η ᾿Ακολουθία τοῦ Μικροῦ ῾Αγιασμοῦ δέν ἔχει καμία σχέση μέ τό βάπτισμα τοῦ Κυρίου, ὅπως εἶναι ἡ ᾿Ακολουθία τοῦ ῾Αγίου Βαπτίσματος, οὔτε γίνεται σέ ἀνάμνηση ἐκείνου, ὅπως εἶναι ἠ ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου ῾Αγιασμοῦ. ῎Εχει ἕναν ξεχωριστό χαρακτῆρα καί διαφορετικό σκοπό.

Καθαγιάζεται τό νερό γιά νά χρησιμοποιηθεῖ ἀπό τούς πιστούς γιά τόν ἁγιασμό καί τήν ψυχική καί σωματική θεραπεία καί γιά εὐλογία «τῶν οἴκων καί τῶν ἔργων τῶν χειρῶν των», ὅπως χαρακτηριστικά διατυπώνεται στίς αἰτήσεις τῶν εἰρηνικῶν καί στίς εὐχές τῆς ὅλης ἀκολουθίας τοῦ Μικροῦ ῾Αγιασμοῦ (᾿Απαντήσεις εἰς λειτουργικάς ἀπορίας, ᾿Ι. Φουντούλη, σελ. 74).

Εὔκολα τώρα μποροῦμε νά παρατηρήσουμε ὅτι διαφορά στήν οὐσία μεταξύ τοῦ Μεγάλου καί τοῦ Μικροῦ ῾Αγιασμοῦ δέν ὑπάρχει. Διαφέρουν μόνο στό χρόνο πού καθιερώθηκε στή ζωή τῆς ᾿Εκκλησίας, στήν ᾿Ακολουθία καί στίς μέρες πού γίνονται. ῾Ο μεγάλος ἁγιασμός γίνεται στίς ἑορτές τῶν Θεοφανείων καί ὁ μικρός κάθε πρωτομηνιά καί ὁπότε ἡ ἀνάγκη τῶν πιστῶν τό ζητήσει.

«Μικρός, καθώς νεώτερός του κατά τήν ἡλικίαν καί βραχύτερός του κατά τήν ἔκτασιν. Μικρός διότι ὅ,τι ἐκεῖνος ἐπαγγέλλεται ἐν μεγάλῳ βαθμῷ ἅπαξ τοῦ ῎Ετους, τοῦτο οὗτος ἔρχεται νά ἐκζητήσῃ παρά Θεοῦ εἰς βαθμόν μικρότερον ἐν οἱᾳδήτινι ἡμέρα καί ὥρα τοῦ ἐνιαυτοῦ…» (Κ. Καλλίνικος, σελ. 580).

Καί θά τελειώσω τή μικρή αὐτή μελέτη, περί τοῦ Μεγάλου ῾Αγιασμοῦ καί τή χρήση του, μέ τά σχετικά πού γράφει ὁ ἀρχιμανδρίτης-ἱεροκήρυξ Χριστόφορος Καλύβας, στό βιβλίο του «᾿Αδελφικά γράμματα» (ἐκδ. 1962, σελ. 257)·

«῾Ο ῾Αγιασμός εἶναι ῾Αγιασμός, εἴτε δίδεται τήν παραμονή τῶν Φώτων, εἴτε τήν ἴδια ἡμέρα εἴτε γίνεται στό σπίτι. Δέν ἔχει διαφορά ὁ ἁγιασμός ὁ Μικρός ἀπό τόν Μεγάλο. Λέγεται Μικρός ἤ Μεγάλος, ἐπειδή οἱ εὐχές εἶναι μικρότερες ἤ μεγαλύτερες, ἐπειδή παρατείνεται περισσότερο ἤ λιγότερο ἡ σχετική ἀκολουθία. Θεαματικά εἶναι αὐτά. Δέ σημαίνουν οὐσία προκειμένου περί τοῦ ἁγιασμοῦ τοῦ καθαροῦ νεροῦ πού βρίσκεται στή λεκάνη. Μήν κρατοῦμε τό λαό μας στό σκοτάδι, στήν πλάνη. Τό ἁγιασμένο νεράκι τοῦ Μικροῦ ῾Αγιασμοῦ διατηρεῖται χρόνια, ὅπως καί τό νεράκι τοῦ Μεγάλου λεγομένου ῾Αγιασμοῦ».

Συμπέρασμα:

Μποροῦμε στό σπίτι μας νά ἔχουμε ῾Αγιασμό, ἀρκεῖ νά μήν τόν ξεχνοῦμε στό εἰκονοστάσι, ἀλλά νά τόν χρησιμοποιοῦμε κάθε φορά πού παρουσιάζεται ἀνάγκη.

Π. Ασημακόπουλος, Ο αγιασμός του κόσμου. Μόνο που δεν γίνεται μαγικά…

Η Βάπτισις, Νέα Μονή Χίου (από εδώ)

Η περίοδος του εορταστικού δωδεκαημέρου τελειώνει με το μεγάλο γεγονός των Θεοφανείων. Μία από τις αρχαιότερες εορτές είναι αυτή στις 6 Ιανουαρίου, κατά την οποία η Εκκλησία μας πανηγυρίζει το γεγονός ότι για πρώτη φορά στον ιστορικό χρόνο έχουμε τόσο ξεκάθαρη φανέρωση του Τριαδικού Θεού. Ο Πατήρ ως φωνή μέσα από τη νεφέλη, ο Υιός μέσα στον Ιορδάνη ποταμό και το άγιο Πνεύμα με μορφή περιστεριού είναι η τρανταχτή απόδειξη ότι περάσαμε από τη σκιά του νόμου και των προτυπώσεων της Παλαιάς Διαθήκης στη θεία αποκάλυψη της χάρης και του φωτός. Γι’ αυτό και η γιορτή αυτή λέγεται Φώτα. Από τότε «τα άνω τοις κάτω συνεορτάζει, και τα κάτω τοις άνω συνομιλεί», σύμφωνα με ευχή της ακολουθίας του Μεγάλου Αγιασμού. Δεν είναι τυχαίο ότι η σημερινή ημέρα της μίξης ουρανού και γης και του αγιασμού της κτίσης είχε επιλεγεί από την Εκκλησία ως μία από τις τρεις του έτους που γίνονταν Βαπτίσεις.

Το ζητούμενο και σε αυτή τη γιορτή, όπως και σε τόσες άλλες, είναι το πώς και εάν η θεολογία της Εκκλησίας γίνεται αντιληπτή και πιστευτή από την καρδιά και το νου του μέσου πιστού. Η αλήθεια είναι ότι συχνά η λαϊκή θρησκευτικότητα και η χειροπιαστή έκφραση του βιώματος των μελών της Εκκλησίας είναι στοιχεία εκπληκτικής καθαρότητας και συμβαδίζουν άψογα με την ορθόδοξη, πατερική και θεολογική διδασκαλία της Εκκλησίας. Είναι όμως άλλες φορές που το κράμα δεισιδαιμονιών, λαθεμένων δοξασιών και αντιθεολογικών στερεοτύπων πνίγουν την ορθόδοξη πίστη και τη μετατρέπουν σε επικίνδυνη, μαγική θρησκοληψία και πελατειακή σχέση κλήρου και λαού. Οι ευθύνες πολλές και κυρίως βαραίνουν αυτούς που θα έπρεπε να διδάσκουν, να εξηγούν και να διαφωτίζουν.

Αντινομίες τέτοιου τύπου επιχειρούν κάθε χρόνο να σκιάζουν και την ολόφωτη γιορτή των Θεοφανείων. Στα στενά πλαίσια ενός άρθρου θα σταχυολογήσω και θα εκθέσω ορισμένες από αυτές προς προβληματισμό και διόρθωση όλων μας.

α) Όπως όλες οι ακολουθίες και τα μυστήρια της Εκκλησίας έχουν αγιαστική χάρη, η οποία εισέρχεται στη ζωή μας διά της πόρτας της πίστης, το ίδιο συμβαίνει και με τον Αγιασμό. Δεν είναι το μαγικό φίλτρο που σπεύδουμε ποδοπατώντας, ποιος θα το πρωτοβάλει στο μπουκάλι του. Η αταξία και η ασέβεια δείχνει πως μυρουδιά δεν έχουμε πάρει από όσα ακούστηκαν στην ακολουθία. Εάν κάποιος δεν πιστεύει στην αγιαστική δύναμη του νερού, η χάρη αυτή παραμένει ανενεργή για τον ίδιο.

β) Ο Αγιασμός δεν υποκαθιστά σε καμία περίπτωση τη Θεία Κοινωνία, που είναι η πραγματική μεταβολή του άρτου και οίνου σε Σώμα και Αίμα Χριστού.

γ) Η κατασκευή ματζουνίων, μαγικών φίλτρων και άλλων δεισιδαιμονικών επινοήσεων με πρώτη ύλη τον Αγιασμό είναι ειδωλολατρική ανοησία και αντιχριστιανική πρακτική και αντίκειται στη χρήση του «πρός πάσαν ωφέλειαν επιτήδειον».

δ) Το ίδιο συμβαίνει και με την λανθασμένη νοοτροπία ορισμένων να κόβουν την ιατρικώς ενδεδειγμένη θεραπεία και φαρμακευτική αγωγή τους. Η χρήση του αγιασμού «εις υγείαν ψυχής καί σώματος» και ως «νοσημάτων αλεξιτήριον» δεν περιλαμβάνει την άρνηση των υπηρεσιών της ιατρικής επιστήμης, όπως δεν περιλαμβάνει και την άρνηση του μυστηρίου της εξομολόγησης.

ε) Η θεολογικώς απαράδεκτη και ποιμαντικώς επικίνδυνη πρακτική να συνοδεύεται ο αγιασμός των σπιτιών, των χωραφιών και των καταστημάτων από βαθιές τσέπες και κουτιά με σχισμή στο πάνω μέρος πρέπει να σταματήσει. Και οι κληρικοί και οι λαϊκοί οφείλουμε άμεσα να αλλάξουμε νοοτροπία. Είναι εμπαιγμός και πέφτουμε στο μέγιστο ατόπημα της σιμωνίας (διάθεση αγοραπωλησίας της θείας χάρης), στοιχεία που καταδικάζονται από τους Πατέρες και απαγορεύονται αυστηρά από τους ιερούς κανόνες της Εκκλησίας.  Οι φράσεις «για το καλό» ή «για να πιάσει» που συνοδεύουν τον οβολό δείχνουν τη δυσπιστία μας στη δύναμη του Θεού και την αλλοίωση της χριστιανικής μας ιδιότητας. Ας συγκεντρωθούμε φέτος στη μεγάλη ευλογία του αγιασμού που έρχεται στη ζωή μας και όχι σε υπολογισμούς για το πόσα εισέπραξε ο κομιστής του στο τέλος της περιοδείας.

Καλό φωτισμό μας. Άντε να ανοίξουμε κανένα παραθυρόφυλλο της ψυχής μας να μπει μέσα το αληθινό Φώς, ο Χριστός, εάν μας ενδιαφέρει πραγματικά ο αγιασμός του κόσμου. 

Παναγιώτης Ασημακόπουλος

Θεολόγος καθηγητής

Η νηστεία της παραμονής των Φώτων (και τα "φωτοκόλυβα")

"Σήμερα τα Φώτα κι ο φωτισμός..."

Η γιορτή των Θεοφανείων (τα Φώτα), με την οποία ουσιαστικά κλείνει το άγιο Δωδεκαήμερο (ακολουθεί η τιμητική γιορτή της "Σύναξης του Προδρόμου", επειδή ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος πρωταγωνιστεί στη βάφτιση του Χριστού) είναι μια από τις μεγαλύτερες γιορτές του ορθόδοξου λαού μας, με πλούσια λαογραφία, στην οποία βέβαια κυριαρχεί ο αγιασμός των υδάτων, οι βουτηχτάδες που βγάζουν το Σταυρό από τη θάλασσα ή τις λίμνες κ.τ.λ., το "φώτισμα" με αγιασμό από τον παπά στα σπίτια μας, στα μαζαγιά, τα χωράφια, ακόμα και τα αυτοκίνητα, τα γεωργικά μηχανήματα κ.τ.λ.

Κατά τις παλιές παραδόσεις του λαού μας, αυτή τη μέρα φεύγουν και οικαλικάντζαροι. Η ιδέα ότι υπάρχουν καλικάντζαροι ανήκει στη λαϊκή θρησκευ-τικότητα του λαού μας, έχει αρχαιοελληνική προέλευση και δεν είναι αποδεκτή από τους αγίους διδασκάλους της Ορθοδοξίας. Είναι ένας λαϊκός μύθος.

Αυτό όμως που θα ήθελα να υπενθυμίσω μ' αυτό το post, είναι ότι στις 5 Ιανουαρίου (παραμονή των Φώτων), οι ορθόδοξοι χριστιανοί νηστεύουμε. Είναι μια αλάδωτη νηστεία, δηλαδή νηστεύουμε και το λάδι, όχι μόνο το κρέας, το ψάρι, τ' αβγά και το γάλα. Τρώμε αλάδωτο φυτικό φαγητό. 

Η αυστηρή αυτή νηστεία είναι μέρος της προετοιμασίας μας για να πιούμε Μεγάλο Αγιασμό στις 6 Ιανουαρίου, την ημέρα των Φώτων. Παρακαλώ, ας μην την ξεχάσουμε.

Στην Κρήτη, όταν η παράδοση ζούσε ακόμα, την παραμονή των Φώτων παρασκεύαζαν ένα αλάδωτο νηστίσιμο φαγητό που λεγόταν "φωτοκόλυβα" ή "παπούδια". Ήταν βρασμένο στάρι (=κόλυβα), μαζί με φασόλια, φάβα (ολόκληρη, δεν ήξεραν τότε την αλεσμένη), φακές, κουκιά και γενικώς ό,τι όσπρια υπήρχαν στο σπίτι. Τα έβραζαν και τα έτρωγαν με αλατάκι, συνοδευόμενα με ψωμί, κανένα κρεμύδι, ελιές κ.τ.λ. (όταν δεν τρώμε λάδι, μπορούμε να φάμε ελιές, για να παίρνουμε τις βιταμίνες τους).

Φωτοκόλυβα έδιναν και στα πουλιά (στις κότες και τα περιστέρια) αλλά και στα ζώα του σπιτιού, ιδίως στα βόδια, επειδή με τα βόδια είχαν οργώσει το χωράφι για να σπείρουν το στάρι και τα όσπρια. Έπρεπε λοιπόν να γευτούν κι αυτά τους καρπούς των κόπων τους.

Για τη λαογραφία των Φώτων υπάρχει πλούσια αρθρογραφία στο Ίντερνετ.Ευχόμαστε η χάρη της εορτής να αγιάσει την καρδιά και τη ζωή όλων μας - όλων σας.

Eve of Epiphany

Anthony Bloom (Metropolitan of Sourozh (1914- 2003))

In the name of the Father, of the Son and of the Holy Ghost.

In the name of our congregation here I wish to greet the members of the Christian Council of Kensington and of Westminster. Year after year, in brotherly love, in a search of a oneness deeper than all visible unity we meet here. And we meet here in the light of our salvation in Christ. The salvation of mankind, the salvation of the world created by the Word is not a one-sided act of God. The Incarnation would have been as impossible without the humble assent of the Virgin Mother as it would have been without the positive will of the Father. But also, in the Incarnation only a beginning is made to our salvation. Saint John Chrysostom in one of his Homilies says that Christmas is like a dawn, but Epiphany which for us means the baptism of Christ is like a full light of day. Why? Because in the Incarnation, in the birth of Christ, the Son of God become the Son of Man in Bethlehem. God seizes upon the humanity which is offered Him by the faith of the Virgin Mother, which is the culminating point of all the faith of those who ever longed for the coming of their Saviour and believed in it, those whose names are written in Christ's genealogy, and the many, many, the millions whose names are unknown to us, but who are all known to their Lord and their God.

But in the Incarnation, in the Nativity of Christ in Bethlehem, God takes hold of a frailty of a child, and, as a parable, gives Him to us. Love is always given; love is always defenseless, love is always ultimately vulnerable, and the more perfect the love, the more fulfilled, the more defenseless, the more given and vulnerable it is. Divine Love is incarnate in Bethlehem; and the humanity of Christ there receives passively the gift of this union with God as the result of the perfect faith of the Mother, the Virgin Mother Who has offered Herself and Her Son to be God's own Son.

On the day of the Baptism Christ has reached the fullness of His human maturity, and now, it is the humanity of the Word Incarnate that takes upon itself, in an act of perfect freedom, of entire faith, of unreserved obedience, of heroic surrender the task which Love Divine has laid upon Him. He comes to Jordan free of sin, and He is baptized. Why? A Western Presbyterian minister of France told me once that he sees it in the following way: the people came to John the Baptist soiled, polluted by sin in an act of repentance and of faith, of a return to God, washed their sins in the waters of Jordan; and these waters became heavy with human sin, became what the legend of so many nations call, the dead, the killing waters of sin. And Christ comes; and He, pure of stain, immerses Himself in these waters of death as one would immerse white wool into a dye, and comes out; comes out of these waters carrying upon Himself all the sin that has been washed in these waters.

Ancient thought, ancient intuition had already perceived something of this mystery in the story of Hercules which is mentioned by one or another of the spiritual writers of old. Hercules stands for the hero who saves; he kills with an arrow the Centaur, the creature which is both beast and man an image of what sin makes of us: beasts and men at the same time, because the image of God cannot be washed but it can be profaned; it cannot be destroyed but it can become monstrous as in the legend of Centaur. And on his dying moment the Centaur sends to Hercules his tunic asking him to wear it in memory of his victory, traitorously. And when Hercules puts it on it clings to his body and burns him like fire. And he tears it away together with his flesh and his life.

Isn't this an adequate image, an intuition of genius of what happened in Christ? Yes, He merges Himself, He immerses Himself in these waters of death; He comes out of them wearing on His body, in His humanity all the consequences of human sin, as Hercules put on the tunic soaked with the blood of the beast-man. And Christ will die of it because it is the only way He could free, not Himself but mankind of its sin. We are Christ's own people; our vocation on earth is to be in history, in the course of our short-lived existence, what Christ has been: love divine incarnate; vulnerable unto death and unto torment; helpless because it is totally and freely given. And our vocation is to struggle within us against everything which is sin, everything which is evil, to free ourselves by faith and obedience, by love and ascetical endeavor of everything which is not worthy of God, of everything to which God cannot unite Himself. And then, give ourselves unto life and unto death for the salvation of every person, of every nation and of the world.

This is what this feast of Epiphany tells us. Let us follow into footsteps of our Master, from centaurs become truly human beings, and human, unite ourselves with God in Christ by the power of the Spirit, and lay down our lives, and offer if necessary our death for the salvation of all who need it. Amen.