ΕΥΧΕΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΓΔΟΗΣ ΗΜΕΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΑΡΑΝΤΙΣΜΟΥ
Διατί ἐν τῆ τοῦ βρέφους γεννήσει εὐχή παρά τοῦ ἱερέως γίνεται.
Καί τεχθέντοςτοῦ βρέφους παρά γυναικός εὐσεβοῦς, ὁ ἱερεύς παραγίνεται, καί δοξολογεῖ τόν Θεόν, εὐχαριστῶν, ὃτι ἄνθρωπος γεγέννηται ἐν τιῶ κόσμῳ . καί σφραγίσας, εὐλογεῖ τό τεχθέν, καί διαμένειν καί δέξασθαι τό βάπτισμα καί τό χρῖσμα αἰτεῖται. Τιῆ μητρί τε τά πρός σωτηρίαν εὐχόμενος, μεταδίδωσιν αὐτιῆ τε καί ταῖς σύν αὐτιῆ γυναιξί χάριτος καί ἁγιασμοῦ, ἄδειάν τε παρέχει ἐνεργεῖν τά ἔργα αὐτῶν καί κατά μηδέν ὃλως κωλύεσθαι, ἤ ρύπου μετέχειν, ἤ ἐνδοιάζειν φθονεροῖς τοῦ πονηροῦ φάσμασιν, ἐπειδή τιῶ τῆς ἁμαρτίας καί ἐξ ἡδονῆς ἐξυπηρέτησαν τόκῳ, ὃν δή τῆς φθορᾶς καί τοῦ θανάτου προοίμιόν τινές φασι καί ἔστιν.
Δήλωσις κατά μέρος τῶν πρό τοῦ βαπτίσματος, καί ἐν τιῶ βαπτίσματι, καί μετά τό βάπτισμα τελουμένων
Ἀλλά καί σφραγίσας ὓδωρ τῆ σημειώσει τοῦ σταυροῦ, εἰς προοίμιον τιοῦ θείου βαπτίσματος κατα᾿ρ῾ραντίζει τόν οἶκον. Κατασφραγίσας δέ καί τό βρέφος τιῶ μετώπῳ διά τόν νοῦν, καί τιῶ στόματι διά τόν λόγον καί τήν πνοήν, καί τῇ καρδίᾳ διά τήν ζωτικήν δύναμιν, ὣστε μένειν πεφυλαγμένον εἰς τό σωτήριον βάπτισμα, οὓτως ἀπολύσας, ἀπέρχεται. Τιῆ δέ ὀγδόῃ ἡμέρᾳ πσροσάγεται τό βρέφος ὑπό τινων τιῶ Θειῶ, καί πρό τῶν πυλῶν, οὐ γάρ ἠγιασμένον ἔτι ἐστί τιῶ βαπτίσματι, σφραγίζει πάλιν αὐτό εἰς τό μέτωπον, καί τό στόμα, καί τό στῆθος ὁ ἱερεύς. καί δίδωσιν ὄνομα τούτῳ δι᾿ εὐχῆς ἱερᾶς, ὃπερ ἄν οἱ τεκόντες θελήσαιεν, μεθ᾿ οὖ καί βαπτίζεται.
Ὃτι καί ἐν τῇ ὀγδόῃ ἡμέρα ὁ Κύριος τό ὄνομα εἴληφεν, Ἰησοῦς κληθείς.
Καθάπερ τοῦτο γέγονεν καί ἐν τιῶ Κυρίῳ. ἐν τιῆ ὀγδόῃ γάρ περιτμηθείς, Ἰησοῦς ἐπεκλήθη. Ἡμεῖς δέ οὐ περιτομήν ἔχομεν. πεπλήρωκε γάρ ὁ Σωτήρ τά τοῦ νόμου ἀντί ἡμῶν, καί τῆς νομικῆς δουλείας ἐρύσατο.Δέδωκε δέ περιτομήν ἄλλην ἐν ὃλῃ τιῆ φύσει, τό θεῖον βάπτισμα, ὃπερ οὐ σάρκα τέμνει, ἀλλ᾿ ἁμαρτίας καθαίρει. ἓκαστον δέ τῶν βρεφῶν ὡς Ἰησοῦς ὁ Χριστός ἐν τιῶ ἰδίῳ βαπτίζεται ὀνόματι...Ἐν τιῆ ὀγδόῃ δέ ἡ περιτομή τότε ἦν τοῖς Ἰουδαίοις. Τό ὄνομα δέ νῦν ἐν αὐτιῆ οἱ πιστοί λαμβάνομεν, ὃτι ἀνακαινισμός ἡ ὀγδόη. Πληρωθείσης γάρ τῆς ἑβδόμης ἣν ἡ ζωή αὓτη κέκτηται, δι᾿ ἑπτά κυκλουμένη τῶν ἡμερῶν, τιῆ ὀγδόῃ πάλιν ἀπάρχεται. ὃ σημεῖον τῆς ἀναστάσεώς ἐστι, καί τῆς αἰωνίου ζωῆς προοίμιον. Ἐν γάρ τῇ ὀγδόῃ καί ὁ Κύριος ἐξανέστη, καί τήν τελευταίαν ἡμεῖς ἡμέραν τῆς αἰωνίου ζωῆς ἐλπίζομεν. ἣτις καί ἀπέραντος ἔσται, καθά διδασκόμεθα. Ἐν ταύτη οὖν τιῆ ὀγδόῃ οἱ μέν Ἰουδαῖοι περιετέμνοντο κατά τά ἄρρενα μόνον ὡς ἀτελεῖς,σφραγιζόμενοι τιῶ μορίῳ τῆς ἡδονῆς, προμαρτυ-ροῦντες μέν καί αὐτοί τήν ἀνάστασιν τιῆ ὁγδόῃ, καί ἐν τιῶ περιτέμνεσθαι δέ, σημαίνοντες ὡς ἡ ἡδονή τῆς σαρκός παυθήσεταί ποτε, καί ἄφθαρτος ἔσται ζωή, καί μή διά σαρκός ἐνεργουμένη, μή νοοῦντες δέ τοῦτο, μηδέ τήν ἀληθῆ περιτομήν τῆς ἁμαρτίας κατανοοῦντες ἀπόθεσιν, ὃπερ ἐστί τό ἃγιον βάπτισμα. Τοῦτο γάρ τό ἀφθάρτους ὃλους εἶναι καί ἀσινεῖς ἐκδιδάσκει, καί μή κατά τι λελωβημένους, ὁ γάρ περιτεμνόμενος τήν σάρκα λελώβηται, καί τό ἄρτιον οὐ περιφέρει τῆς φύσεως. καί ὃτι οὐκ ἀπαθές ἐξ ἡδονῆς τίκτεσθαι ἡμᾶς. Διό καί τοῦτο λέλυται τό ἐξ ἡδονῆς τίκτεσθαι. Δοθήσεται δέ ἡμῖν διά τοῦ βαπτίσματος τό οὐκ ἐκ θελήματος σαρκός, οὐδέ ἐκ θελήματος ἀνδρός, ἀλλ᾿ ἐκ Θεοῦ τίκτεσθαι. Τοῦτο δ᾿ ἐστί τό διά λουτροῦ παλιγγενεσίας ἀναγεννᾶσθαι. ὃθεν καί τιῆ ὀγδόῃ ἡμέρᾳ τό ὄνομα λαμβάνει μέν τό βρέφος, ὣσπερ ὁ Σωτήρ τό Σωτήριον Ἰησοῦς ἐπικληθείς. σφραγισθέν δέ καί εὐχήν λαβών ἱεράν, ὡς προσαχθέν τιῶ Κυρίῳ, καί σημειωθέν τιῶ σταυριῶ τό μέτωπον, ὡς ἔφην, διά τό νοητικόν, τό στόμα διά τό λογικόν, καί τήν καρδίαν διά τό ζωοποιόν, καί τιῆ βίβλῳ τιῆ αἰωνίῳ γραφέν διά τοῦ ἐπιτεθέντος αὐτιῶ ὀνόματος, ἐπανέρχεται τιῆ μητρί. Τῆ τεσσαρακοστῆ δέ ἡμέρᾳ πάλιν προσάγεται ὑπό τῆς μητρός τιῶ ναιῶ καί τοῦτο ὡς δῶρον Θειῶ προσκομίζεται. Ὁ ἱερεύς γάρ πρό τῶν θυρῶν στάς τοῦ ναοῦ (οὐ γάρ θέμις πρό τῆς εὐχῆς εἰσελθεῖν) καί τήν μητέρα σφραγίσας ἃμα τιῶ βρέφει, καί ἁγιάσας αὐτούς εὐχαῖς, καί τιῆ μέν μητρί τήν ἀπό τῆς ἐνηδόνου καί ρυπώδους γεννήσεως κάθαρσιν παρασχών, πεπληρωκυίας μετά τόν τόκον τό τεσσαρακονθήμερον, ἐν ῷ καί τό βρέφος ἐν αὐτῇ ἐτελέσθη καί σκιρτᾶν ἤρξατο. Kαί δούς αὐτῇ τήν ἐν τῷ ναῷ εἴσοδον, μέχρι τότε μή οὔσης ταύτης ἀξίας τοῦ εἰσελθεῖν, μηδέ κοινωνῆσαι τοῦ καθαροῦ, τό παιδίον εἰς χεῖρας αὐτός λαβών, τά τοῦ Συμεών ἐκτυπῶν ἀγκαλισαμένου βρέφος τόν Κύριον, τό, “Νῦν ἀπολύεις” ἀναβοᾷ, ἐκ τῆς ἁμαρτίας λυθῆναι τό βρέφος ὁ ἱερεύς εὐχόμενος, καί φῶς ἰδεῖν τόν Χριστόν, τήν ἀποκάλυψιν τῶν ἐθνῶν καί δόξαν τοῦ νέου Ἰσραήλ, γεγεννημένον καί αὐτό Πνεύματι, καί Θεόν ὁρῶν ἄντικρυς. Καί εἰ μέν τό βρέφος βεβαπτισμένον ἐστίν, εἰσάγει καί τοῦτο κἄν τιῶ θυσιαστηρίῳ, καί κύκλῳ αὐτό περιάγει, ὣσπερ ποιῶν καί προσκύνησιν, δηλῶν ὡς ἀνάθημα τοῦτο Θειῶ, καί προσκυνεῖ τιῶ ποιήσαντι. Εἰ δέ μήπω βαπτισθέν ἐστι τό παιδίον, πρό τῶν διαστύλων στάς, καί διά τοῦ βρέφους προσκύνησιν ἐν τιῶ θυσιαστηρίῳ ποιήσας, καί τιῆ μητρί παραδούς αὐτό, ἀπολύει. Ἐντεῦθεν οὖν τό μέν βρέφος ἐστί κατηχούμενος. ἡ δέ γε μήτηρ ἄδειαν εἴληφε τόν τε ναόν ὡς καθαρισθεῖσα εἰσιέναι, καί τῶν μυστηρίων μετέχειν, ὁπότε ἑτοίμως ἔχει καί βούλεται”.
(P.G. 155, 208C-213A)
Μ ε τ ά φ ρ α σ η
Διατί εἰς τήν γέννησιν τοῦ βρέφους γίνεται εὐχή ἀπό τόν ἱερέα.
Λοιπόν ἀφοῦ γεννηθῆ τό βρέφος ἀπό εὐσεβῆ (ἐνν. ὀρθόδοξη) γυναῖκα, ἔρχεται ὁ ἱερεύς καί δοξολογεῖ τόν Θεόν, εὐχαριστῶν αὐτόν, διότι ἐγεννήθη ἄνθρωπος εἰς τόν κόσμον. καί κάμνων τό σημεῖον τοῦ σταυροῦ, εὐλογεῖ τό παιδίον τό ὁποῖον ἐγεννήθη, καί ζητεῖ θεόθεν νά ζήσῃ καί νά δεχθῇ τό βάπτισμα καί τό χρῖσμα. καί εἰς τήν μητέρα δέ εὐχόμενος ἐκεῖνα, τά ὁποῖα συντείνουν πρός σωτηρίαν των, μεταδίδει καί εἰς αὐτήν καί εἰς τάς γυναῖκας αἱ ὁποῖαι εἶναι μετ᾿ αὐτῆς, ἀπό τήν χάριν καί ἀπό τόν ἁγιασμόν. καί τάς δίδει καί ἄδειαν νά ἐργάζωνται καί νά κάμνωσι τά ἔργα καί τάς ὑπηρεσίας των, καί εἰς κανέν νά μή ἐμποδίζωνται παντάπασι, μήτε νά μετέχουν ἀπό τήν ἀκαθαρσίαν, ἤ νά ὑποπτεύωνται φθονερά τοῦ πονηροῦ διαβόλου φαντάσματα. ἐπειδή καί ἔτυχε νά ὑπηρετήσουν εἰς τήν γένναν τῆς ἁμαρτίας τήν ἀπό ἡδονῆς προερχομένην, τήν ὁποίαν μερικοί προοίμιον τῆς φθορᾶς καί τοῦ θανάτου λέγουσι, καί εἶναι.
Φανέρωσις τῶν ὃσων γίνονται πρό τοῦ βαπτίσματος, εἰς τό βάπτισμα, καί μετά τό βάπτισμα.
Ἀλλά καί ἀφοῦ σφραγίσῃ νερόν μέ τήν σημείωσιν τοῦ σταυροῦ διά προοίμιον τοῦ ἁγίου βαπτίσματος, ραντίζει τόν οἶκον. ἀφοῦ σφραγίσῃ δέ καί τό βρέφος εἰς τό μέτωπον διά τόν νοῦν, εἰς τό στόμα διά τόν λόγον καί τήν πνοήν, καί εἰς τήν καρδίαν διά τήν ζωτικήν δύναμιν, διά νά μείνῃ πεφυλαγμένον εἰς τό σωτήριον βάπτισμα. οὓτω ἀφίνων αὐτό ἀναχωρεῖ. Τήν δέ ὁγδόην ἡμέραν τό βρέφος προσφέρεται εἰς τόν Θεόν, καί πρό τῶν πυλῶν. διότι δέν εἶναι ἀκόμη ἠγιασμένον μέ τό βάπτισμα, καί ὁ ἱερεύς πάλιν τό σφραγίζει εἰς τό μέτωπον, εἰς τό στόμα καί εἰς τό στῆθος, καί διά μέσου τῆς ἱερᾶς εὐχῆς, τό δίδει ὄνομα ἐκεῖνο τό ὁποῖον οἱ γονεῖς θελήσουν, μέ τό ὁποῖον καί βαπτίζεται.
Ὃτι καί ὁ Κύριος τήν ὁγδόην ἡμέραν ἔλαβε τό ὄνομα ὀνομασθείς Ἰησοῦς.
Κατά τόν αὐτόν τρόπον τοῦτο ἔγεινε καί εἰς τόν Κύριον μας. διότι τήν ὀγδόην ἡμέραν ἔλαβεν τήν περιτομήν καί Ἰησοῦς ἐπωνομάσθη. ἡμεῖς δέ περιτομήν δέν ἔχομεν, διότι ὁ Σωτήρ ἡμῶν ἀπεπλήρωσε τά τοῦ νόμου ἀντί ἡμῶν καί μᾶς ἠλευθέρωσεν ἀπό τήν νομικήν δουλείαν. ἔδωκεν ὃμως ἄλλην περιτομήν εἰς ὃλην τήν φύσιν, τό ἃγιον βάπτισμα. τό ὁποῖον δέν κόπτει σάρκα, ἀλλά καθαρίζει ἁμαρτίας. Πᾶν βρέφος δέ, καθώς καί ὁ Ἰησοῦς Χριστός, μέ τό ἴδιον του ὄνομα βαπτίζεται...
Ἡ περιτομή τήν ὀγδόην ἡμέραν ἦτο τότε εἰς τούς Ἰουδαίους. τό δέ ὄνομα τώρα οἱ πιστοί εἰς τήν αὐτήν τό λαμβάνομεν, ὃτι ἡ ὀγδόη εἶναι ἀνακαινισμός. διότι ἀφ᾿ οὖ τελειώση ἡ ἑβδόμη, τήν ὁποίαν αὐτή ἡ ζωή ἔχει μέ τό νά περιστρέφεται εἰς ἑπτά ἡμέρας, τήν ὀγδόη πάλιν ἄρχεται. τό ὁποῖον εἶναι σημεῖον τῆς ἀναστάσεως καί προοίμιον τῆς ζωῆς τῆς αἰωνίου. ἐπειδή εἰς τήν ὀγδόην καί ὁ Κύριος ἀνέστη, καί ἡμεῖς τήν τελευταίαν ἡμέραν τῆς αἰωνίου ζωῆς ἐλπίζομεν, ἡ οποία θέλει εἶναι καί ἀτελείωτος, καθώς διδασκόμεθα. Εἰς αὐτήν λοιπόν τήν ὀγδόην οἱ μέν Ἰουδαῖοι περιετέμνοντο κατά τά ἀρσενικά μόνον ὡς ἀτελεῖς, καί ἐσφραγίζοντο εἱς τό μόριον τῆς ἡδονῆς. προμαρτυροῦντες μέν καί αὐτοί τήν ἀνάστασιν εἰς τήν ὀγδόην, σημαίνοντες δέ μέ τήν περιτομήν ὃτι ἡ ἡδονή τὴς σαρκός θέλει παύσει ποτέ, καί θέλει εἶναι μία ζωή ἄφθαρτος, καί ὄχι ἐνεργουμένη μέ τό μέσον τοῦ σώματος.
Τοῦτο ὃμως διότι ἐννόουν, μήτε ὃτι ἡ ἀληθινή περιτομή εἶναι τῆς ἁμαρτίας ἡ ἀπόρριψις, τό ὁποῖον εἶναι τό ἃγιον βάπτισμα. διότι αὐτό μᾶς διδάσκει τό ὃτι ἤμεθα ὁλοκλήρως ἄφθαρτοι καί ἀβλαβεῖς καί ὄχι κατά τι βεβλαμμένοι, ἐπειδή ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος περιτέμνεται εἶναι βεβλαμμένος κατά τήν σάρκα καί δέν ἔχει τό ὁλόκληρον καί τέλειον τῆς φύσεως.
Αὐτό μᾶς μανθάνει ἔτι ὃτι δέν εἶναι ἀπαθές, ἤ διά νά εἴπωμεν σαφέστερα δέν μᾶς προξενεῖ ἀπάθειαν τό νά γεννώμεθα ἡμεῖς ἀπό ἡδονήν.ὃθεν καί τοῦτο τό νά γεννώμεθα δῆλα δή ἀπό ἡδονήν, ἐλύθη πλέον καί ἀφηρέθη ἀφ᾿ ἡμῶν. Εἰς ἡμᾶς δέ θέλει δοθιῆ διά μέσου τοῦ βαπτίσματος τό, “ὄχι ἀπό θέλημα σαρκός, οὐδέ ἀπό θέλημα ἀνδρός, ἀλλ᾿ ἐκ Θεοῦ νά γεννώμεθα”. Τοῦτο δέ σημαίνει τό νά ἀναγεννώμεθα διά μέσου λουτροῦ τῆς παλιγγενεσίας, ἤτοι δευτέρας γεννήσεως, ἣτις εἶναι τό ἃγιον βάπτισμα ὃθεν καί τήν ὀγδόην ἡμέραν τό βρέφος λαμβάνει τό ὄνομα.Ἀφ᾿ οὖ δέ σφραγισθιῆ καί λάβῃ ἱεράν εὐχήν, ἐπειδή προσεφέρθη εἰς τόν Κύριον, καί σημειωθιῆ μέ τόν Σταυρόν εἰς τό μέτωπον, καθώς εἶπα, διά τό νοητικόν, εἰς τό στόμα διά τό λογικόν, καί εἰς τήν καρδίαν διά τό ζωοποιόν, καί ἀφ᾿ οὖ γραφιῆ εἰς τό βιβλίον τό αἰώνιον διά μέσου τοῦ ὀνόματος, τό ὁποῖον τῷ ἔδωκαν, ἐπιστρέφει εἰς τήν μητέρα του.
Τήν τεσσαρακοστήν δέ ἡμέραν προσφέρεται ἀπό τήν μητέρα του εἰς τόν ναόν, ὡς δῶρον εἰς τόν Θεόν. διότι ὁ ἱερεύς σταθείς ἔμπροσθεν τῶν θυρῶν τοῦ ναοῦ (ὃτι δέν εἶναι συγκεχωρημένον νά ἔμβῃ εἰς αὐτόν πρό τῆς εὐχῆς) καί σφραγίσας τήν μητέρα ὁμοῦ μέ τό βρέφος, καί ἁγιάσας αὐτούς μέ εὐχάς, εἰς μέν τήν μητέρα δίδει τόν καθαρισμόν ἀπό τήν ἡδονικήν καί ἀκάθαρτον γέννησιν, ἐπειδή ἀπεπλήρωσε τάς τεσσαράκοντα ἡμέρας, εἰς τάς ὁποίας καί τό βρέφος ἐτελειώθη ἐκτός αὐτῆς καί ἤρχισε νά σαλεύῃ. καί ἀφ᾿ οὖ τῆ δώσῃ τήν εἴσοδον εἰς τόν ναόν, εἰς τόν ὁποῖον ἓως τότε αὐτή δέν ἦτο ἀξία νά ἔμβῃ, μήτε νά μετάσχῃ τῆς καθαρότητος, λαμβάνει τό παιδίον αὐτός εἰς τάς χεῖρας του, καί μιμούμενος ἐκεῖνο τό ὁποῖον ἔκαμεν ὁ Συμεών, ὁ ὁποῖος ἐνηγκαλίσθη τό βρέφος, τόν Κύριον μας, ἐκφωνεῖ τό, “Νῦν ἀπολύεις”. καί μέ τοῦτο ὁ ἱερεύς εὔχεται νά λυθιῆ τό βρέφος ἀπό τήν ἁμαρτίαν, καί νά ἰδῆ τό φῶς, τόν Χριστόν, τήν ἀποκάλυψιν, ἤτοι τόν φωτισμόν τῶν ἐθνῶν, καί τήν δόξαν τοῦ νέου Ἰσραήλ, ἐπειδή ἐγεννήθη καί αὐτό μέ Πνεῦμα καί βλέπει τόν Θεόν φανερά.
Τό δέ βρέφος, εἰ μέν εἶναι βαπτισμένον, τό φέρει ὁ ἱερεύς καί εἰς τό ἱερόν βῆμα, καί τό περιφέρει ὁλόγυρα, καί κάμνων προσκύνησιν, δηλοῖ ὃτι εἶναι εἰς τόν Θεόν ἀφιέρωμα, τό ὁποῖον καί προσκυνεῖ ὡς ποιητήν καί πλάστην του. Εἰ δέ καί τό παιδίον εἶναι ἀκόμη ἀβάπτιστον, ὁ ἱερεύς ἳσταται ἔμπροσθεν τῶν διαστύλων, δῆλα δή εἰς τόν μεταξύ τῶν εἰκόνων καί τῶν μανουαλίων τόπον, καί διά μέσου τοῦ βρέφους κάμνων προσκύνησιν εἰς τό θυσιαστήριον καί παραδίδων αὐτό εἰς τήν μητέρα του, τό ἀφίνει. ἔκτοτε λοιπόν τό μέν βρέφος εἶναι κατηχούμενον. ἡ δέ μήτηρ ἔχει τήν ἄδειαν, ἐπειδή ἐκαθαρίσθη, νά ἐμβαίνῃ εἰς τόν ναόν, καί νά μετέχῃ τῶν μυστηρίων, ὃταν ἦναι ἑτοίμη καί θέλῃ.”
( Ἐκ τῆς ἐκδόσεως Ρηγοπούλου σελ.82-84)
