Κυριακή των Προπατόρων

Σήμερα η Εκκλησία τιμάει τους Προπάτορες, τους Δίκαιους της Παλαιάς Διαθήκης. Τα στάδια της πνευματικής ζωής είναι τρία η κάθαρση, ο φωτισμός και η θέωση. Στο πρώτο, στη κάθαρση, κυριαρχούν μέσα στον άνθρωπο τα πάθη, η αρρώστια. Τα τρία βασικά πάθη είναι αυτά που περιέγραψε ο Χριστός στο σημερινό Ευαγγέλιο: φιλαργυρία, φιλοδοξία και φιληδονία. Αυτά κρύβουν οι δικαιολογίες που χρησιμοποίησαν οι προσκεκλημένοι για να μη πάνε στο Δείπνο. Η καρδιά του ανθρώπου είναι σπήλαιο ληστών. Τα πάθη κλέβουν τη ζωή. Μέσα στην Εκκλησία με τη θεία Χάρη και τη δικιά του συνέργια, με την Εξομολόγηση και τη θεία Κοινωνία, αγωνίζεται ο θνητός να καθαριστεί.

Όσο βρίσκεται κανείς ακόμη στο στάδιο της Κάθαρσης συνήθως δεν αισθάνεται θετικά αποτελέσματα από τη δράση της θείας Χάρης. Το φάρμακο δρα θεραπευτικά και ξοδεύεται για την ίαση των εντός πληγών. Οι πρώτοι Χριστιανοί περνούσαν αυτό το στάδιο όσο ήσαν ακόμα Κατηχούμενοι. Και όταν, οι Πνευματικοί που τους παρακολουθούσαν, έβλεπαν ότι έχουν χάσει μέσα τους τα πάθη την αρχική τους δύναμη, τους οδηγούσαν στο Βάπτισμα, το οποίο ονομαζόταν και Φώτισμα, ακριβώς επειδή με το Βάπτισμα πλέον περνούσαν στο στάδιο του Φωτισμού. Τότε ο πιστός, αρχίζει να νοιώθει θετικά αποτελέσματα, από την ενέργεια της θείας Χάρης. Χαρά, δύναμη, έμπνευση, αγάπη κ.λπ.

Βασικό κριτήριο, του ότι κάποιος έχει φτάσει στο στάδιο του Φωτισμού είναι η λεγόμενη, νοερά καρδιακή προσευχή. Ο απόστολος Παύλος μας λέει, Αδιαλείπτως προσεύχεσθαι! Πως είναι δυνατόν να προσευχόμαστε συνεχώς; Δεν θα διαβάσουμε; Δεν θα συζητήσουμε; Δεν θα κοιμηθούμε; Ναι, με το μυαλό δεν είναι δυνατόν να προσευχόμαστε συνεχώς. Με το μυαλό δεν γίνεται. Γίνεται όμως με την καρδιά. Όταν αγαπάμε κάποιον και είμαστε κοντά του, μπορεί να διαβάζουμε κάτι άσχετο, αλλά χαιρόμαστε, θερμαίνεται, χτυπάει η καρδιά μας, επειδή είναι κοντά το αγαπημένο πρόσωπο. Και μόνο η ανάμνηση του αρκεί για να μας ζεστάνει την καρδιά. Κάπως έτσι γίνεται και με το Χριστό στη νοερά προσευχή. Ότι και αν κάμνει ο άνθρωπος, και όταν κοιμάται, και όταν αγρυπνεί, η καρδιά του δεν καθεύδει, χτυπά από αγάπη για το Χριστό. Από αγάπη, όχι συναισθηματική, όχι ανθρώπινη, αλλά από αγάπη που δίνεται άνωθεν, ως χάρισμα. Ο απόστολος Παύλος τονίζει: “Δεν πήρατε πνεύμα δουλείας … αλλά Πνεύμα υιοθεσίας εν ώ κράζομεν, Αββά ο Πατήρ” και αλλού, “Έστειλε ο Θεός το Πνεύμα του Υιού του στις καρδιές μας, και το Πνεύμα αυτό κράζει, Αββά ο Πατήρ”. Και δεν τα γράφει αυτά σε καλόγερους, αλλά στους Ρωμαίους και τους Γαλάτες!

Ο Αδάμ πριν την πτώση βρισκόταν στο φωτισμό. Είχε νοερά προσευχή. Η καρδιά του ήταν σαν μία στέρνα γεμάτη με νερό, τη θεία Χάρη. Μετά την πτώση έχασε το νερό, έχασε όμως και τη στεγανότητά της η στέρνα, γέμισε και με πάθη. Αμαυρώθηκε το κατ’ εικόνα. Ο Χριστός ήρθε για να νικήσει τον θάνατο. Να αποκαταστήσει την στεγανότητα της στέρνας και επιπλέον να κάνει την στέρνα πηγάδι. Με το Βάπτισμα ο άνθρωπος αποκαθίσταται στην προπτωτική κατάσταση και βρίσκεται και ακόμη ψηλότερα γιατί γίνεται μέλος της Εκκλησίας, του Σώματος του Χριστού. Όποιος καθαρίζει το πηγάδι νοιώθει να κυκλοφορεί μέσα του το ζωογόνο αίμα, η θεία Χάρη. Τρέφεται και ζει.

Οι προ Χριστού, οι Προπάτορες βρίσκονταν σε τραγική κατάσταση. Αγωνίζονταν φιλότιμα να καθαρίσουν το πηγάδι αλλά τα τοιχώματά του ήταν κατεστραμμένα. Δέχονταν τη θεία Χάρη αλλά σύντομα την έχαναν. Έφταναν ακόμα και στην θέωση αλλά είχε επάνω τους εξουσία ο θάνατος και γρήγορα στέρευε το μισογκρεμισμένο πηγάδι. Πολύ πιο δύσκολη είναι η θέση του πλουσιόπαιδου που ξέπεσε παρά του άλλου που από μικρό συνήθισε στη φτώχεια. Όταν υποχωρούσε η θεία Χάρη τα πάθη αγρίευαν. Ο άνθρωπος διψά για ζωή και πολύ περισσότερο διψά αυτός που κάποτε την γεύτηκε. Έτσι εξηγούνται τα διάφορα ηθικά παραπτώματα των Δικαίων που περιγράφονται στην Παλαιά Διαθήκη και σκανδαλίζουν τους ηθικολόγους Προτεστάντες και εμάς τους Φαρισαίους. Ο Αβραάμ που έδωσε το όνομά του στον Παράδεισο· “κόλποι του Αβραάμ”. Ο Αβραάμ που μέχρι να έρθει ο Μωυσής και να μιλήσει για τον ΓΙΑΧΒΕ δάνεισε το όνομά του στο Θεό, “ο Θεός του Αβραάμ του Ισαάκ και του Ιακώβ”. Αυτός ο μέγας Αβραάμ έκανε τούτο έκανε τάλλο … Η σημαντικότερη γνώση είναι η γνώση της ανθρώπινης αδυναμίας και της δύναμης του Θεού. Τι έστι άνθρωπος; Τίποτα.

Για να καταλάβουμε πόσο “τίποτα” είναι ο άνθρωπος όταν τον εγκαταλείψει η θεία Χάρη ας δούμε την περίπτωση ενός μετά Χριστόν αγίου. Ο άγιος Ιάκωβος ο ασκητής γιορτάζει στις 28 Ιανουαρίου. Γράφει ο Συναξαριστής: “Εις άρχων ένδοξος έχων θυγατέρα δαιμονιζομένην επρόσφερεν αυτήν εις τον όσιον δια να την ιατρεύση. Ο δε άγιος προσευχηθείς παρευθύς την ηλευθέρωσεν”. Τέτοια δύναμη είχε ο άγιος! “Ο πατήρ φοβηθείς μήπως πάλιν ο δαίμων ενοχλήση αυτήν αφήκε την κόρην ομού με τον νέον αδελφόν της εις το σπήλαιον του οσίου. Ο δε όσιος νικηθείς από την επιθυμίαν, φεύ του παραπτώματος! Διαφθείρει την κόρην, και έπειτα φονεύει την γυναίκα και τον αδελφόν της. Εκ τούτου απελπισθείς υπάγη εις τον κόσμον. Αλλ’ ενώ απήρχετο απαντά αυτόν ευλαβής τις μοναχός, εις του οποίου τας παραινέσεις και συμβουλάς υπακούσας ο όσιος εκλήσθη εντός ενός τάφου. Μετά ταύτα γενομένης ξηρασίας και αβροχίας εις την χώραν εκείνην προστάζει ο Θεός τον επίσκοπον της πόλεως ότι, αν ο Ιάκωβος, δεν προσευχηθή, δεν θέλει λυθή η αβροχία. Τότε λοιπόν υπήγεν εις τον όσιον ο επίσκοπος με όλον τον λαόν και πολλά παρακαλέσας αυτόν τον έπεισε δια να προσευχηθή. Όθεν ευθύς άμα προσηυχήθη έγινε βροχή πολλή”!

Ο άνθρωπος μέσα σε μια μέρα μπορεί να βρεθεί από τη γη στον ουρανό, και πάλι στα καταχθόνια. Ο άνθρωπος δεν είναι τίποτα. Η θεία Χάρη τον ανεβάζει στον ουρανό όταν ταπεινώνεται και μετανιώνει και τον εγκαταλείπει όταν υπερηφανεύεται, όταν νομίζει ότι είναι κάποιος. Και τότε “νους αποστάς του Θεού ή κτηνώδης γίνεται ή δαιμονιώδης”. Ο άνθρωπος μακριά από το Θεό ή πέφτει στο βόρβορο των κτηνωδών παθών ή πετάει σε σφαίρες δαιμονιώδους εγκεφαλικής υπερηφάνειας. Οι υπερήφανοι ηθικολόγοι σκανδαλίζονται όταν διαβάζουν την Παλαιά Διαθήκη αλλά οι ταπεινοί γνώστες της ανθρώπινης αδυναμίας σέβονται με το δράμα των Προπατόρων, των Δικαίων της Παλαιάς Διαθήκης που αγωνίζονταν να τηρήσουν το θέλημα του Θεού μέσα στις αντίξοες προ Χριστού συνθήκες. Τότε που κυριαρχούσε ο θάνατος, τότε που ακόμη δεν είχε δοθεί το Πνεύμα του Υιού το οποίο κράζει στις καρδιές των προσευχομένων Αββά ο Πατήρ. Σέβονται και ταπεινά παρακαλάνε να έχουν τις πρεσβείες του Αβραάμ κι όλων των Προπατόρων. Αμήν.