Η ΑΠΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ ΜΑΣ Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης (+)

«Καὶ ἐρημώσει πᾶσαν τὴν γῆν ἀνομία» (Σ. Σολ. 5,23)

ΟΜΟΙΑΖΟΜΕΝ, ἀγαπητοί μου, μὲ ἕναν ἄνθρωπο ποὺ πιάνει στὰ χέρια του ἕνα ὄμορφο βιβλίο, κ᾿ ἐπειδὴ δὲν ξέρει γράμματα, τὸ ξεφυλλίζει τὸ ξεφυλλίζει, ἀλλὰ δὲν γνωρίζει τί λέει μέσα.
Eἶδα κάποτε σ᾽ ἕνα βουνὸ ἕναν ἄνθρωπο, ποὺ εἶχε στὰ χέρια του ἕνα βιβλίο καὶ τὸ κοιτοῦσε.
―Μπαρμπα-Γιῶργο, τοῦ λέω, τί λέει τὸ βιβλίο;
―Ποῦ νὰ ξέρω, παιδάκι μου; μοῦ ἀπαντᾷ· κάτι βλέπω μέσα, ἀλλὰ δὲν καταλαβαίνω τίποτα.
Ἀκριβῶς τὸ διο συμβαίνει καὶ μ᾿ ἐμᾶς. Ἡ Ἐκκλησία μας, οἱ ἀκολουθίες, ὁ ὄρθρος, ὁ ἑσπερινός, ἡ θεία λειτουργία, εἶνε ἕνα βιβλίο, τὸ ὡραιότερο βιβλίο ποὺ ὑπάρχει στὸν κόσμο. Ἀλλὰ πᾶμε στὴν ἐκκλησία καὶ δὲν καταλαβαίνουμε τίποτα ἀπὸ αὐτὰ ποὺ ἀκοῦμε. Τί συμβαίνει; Ποιά νά ᾿νε ἡ αἰτία; Μήπως εἶνε ἡ γλῶσσα; Ἔ, κατά τι, συντελεῖ καὶ ἡ γλῶσσα. Δὲν εἶνε ὅμως ἡ γλῶσσα. Γνώρισα στὴ ζωή μου τσοπαναραίους καὶ γεωργοὺς καὶ ἀγραμμάτους ἀνθρώπους, ποὺ ξέρανε ἀπ᾿ ἔξω τὸν ἑξάψαλμο· γνώρισα καὶ δικηγόρους καὶ γιατροὺς καὶ μεγάλους ἐπιστήμονας καὶ καθηγητὰς πανεπιστημίου, ποὺ οὔτε τὸ «Πάτερ ἡμῶν» δὲν γνωρίζανε.
Ἄρα λοιπὸν δὲν εἶνε τόσο ἡ δυσκολία τῆς γλώσσης· εἶνε ἡ ἔλλειψις ἀγάπης στὸ Θεό. Δὲν ἔχομε αἰσθανθῆ τὸ μεγαλεῖον αὐτὸ τῆς ποιήσεως, τὸ μεγαλεῖον τῶν ἀκολουθιῶν μας· καὶ οἱ σκέψεις μας καὶ τὰ αἰσθήματά μας εἶνε ξένα πρὸς τὰ μεγαλεῖα τῆς ἁγίας Γραφῆς καὶ τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν.
Γι᾿ αὐτὸ ἀπόψε θὰ θελήσω κ᾿ ἐγώ, ἀπὸ τὰ χίλια χρυσᾶ λόγια τὰ ὁποῖα ἠκούσατε εἰς τὰ ἀναγνώσματα τοῦ ἑσπερινοῦ, συντόμως νὰ δοῦμε ἕνα χρυσοῦν λόγον, ἀνεκτίμητον λόγον, ποὺ εἶπε ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγαλυτέρους σοφοὺς ―ὄχι ἁπλῶς σοφούς, ἀλλὰ θεοπνεύστους― συγγραφεῖς τῆς ἁγίας Γραφῆς, ὁ περίφημος Σολομῶν.
Ὁ Σολομῶν λέγει μιὰ προφητεία, ἡ ὁποία πραγματοποιεῖται ἐπὶ τῶν ἡμερῶν μας. Λέγει κάτι ποὺ γίνεται σήμερα. Τί λέει;
«Ὅλη ἡ γῆ θὰ ἐρημώσῃ» καὶ δὲν θὰ ὑπάρχῃ ἄνθρωπος στὸν κόσμο (βλ. Σ. Σολ. 5,23).
Καὶ ποιά ἡ αἰτία τῆς ἐρημώσεως;
Ἀπαντᾶ ὁ προφήτης· Ἐκεῖνο ποὺ θὰ ἐρημώσῃ ὁλόκληρον τὴν γῆν εἶνε ἡ ἀνομία.
Μὰ ποιά εἶνε αὐτὴ ἡ ἀνομία; Σ᾿ αὐτὸ συντόμως θὰ ἀπαντήσωμε.

* * *

Ἀνομία, ὅπως ὅλοι καταλαβαίνετε ―καὶ ὅλοι εἶσθε ἐγγράμματοι καὶ ὅλοι ἀκοῦτε ῥαδιόφωνο καὶ τηλεόρασι―, ἀνομία σημαίνει παράβασις τῶν νόμων. Ἀλλὰ ποία ἆραγε νὰ εἶνε ἡ παράβασις νόμων ποὺ ἐννοεῖ ἐδῶ ὁ Σολομῶν; Διότι νόμοι ὑπάρχουν πολλοί.
Ὑπάρχουν νόμοι ποὺ τοὺς φτειάνουνε οἱ ἄνθρωποι, τὰ διάφορα πολιτεύματα, ἡ βουλή, οἱ νομοθέται τοῦ κόσμου τούτου. Ἀπὸ τὸν καιρὸ ποὺ φτειάξαμε αὐτὸ τὸ μικρὸ βασίλειο μέχρι σήμερα ξέρετε πόσους νόμους ἔχουν βγάλει; Ρωτῆστε τοὺς δικηγόρους ἢ τοὺς δικαστάς, γιὰ νὰ δῆτε. Ἄπειρους νόμους. Ἡ δὲ πολυνομία ἐστὶ ἀνομία. Οὔτε αὐτοὶ ποὺ δικάζουν γνωρίζουν τὸ πλῆθος τῶν νόμων ποὺ κυκλοφορεῖ στὸ μικρό μας ἔθνος.
Δὲν ἐννοεῖ ἐδῶ ὁ προφήτης αὐτοὺς τοὺς νόμους, τοὺς ἀνθρώπινους, ποὺ ἐγέννησε ἡ γῆ· ἐννοεῖ ἄλλους, «οὐράνιους νόμους» ὅπως λέγει ὁ ἰδικός μας μέγας ποιητὴς ὁ Σοφοκλῆς, νόμους ποὺ ἔχουν αἰώνιον κῦρος.
Ποῖοι εἶνε οἱ οὐράνιοι νόμοι αὐτοί;
Ὁ πρῶτος εἶνε ὁ ἄγραφος νόμος. Αὐτὸς δὲν εἶνε γραμμένος μὲ μελάνι, δὲν εἶνε γραμμένος πάνω στὰ χαρτιά, ἀλλὰ εἶνε γραμμένος στὰ βάθη τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως· καὶ ὁ νόμος αὐτὸς εἶνε ὁ νόμος τῆς συνειδήσεως.
Ὁ δεύτερος νόμος, ποὺ εἶνε τελειότερος ἀπὸ τὸ νόμο τῆς συνειδήσεως, εἶνε ὁ Δεκάλογος, τὸν ὁποῖον ἐθέσπισε ὁ Θεὸς ἐπάνω εἰς τὴν κορυφὴν τοῦ ὄρους Σινά.
Τρίτος δὲ νόμος, τελειότατος καὶ ἄφθαστος εἰς μεγαλεῖον, εἶνε ἡ Ἐπὶ τοῦ ὄρους ὁμιλία τοῦ Χριστοῦ καὶ γενικώτερον τὸ Εὐαγγέλιο.
Αὐτοί εἶνε οἱ νόμοι. Ἐπαναλαμβάνω, πρῶτος νόμος ἡ συνείδησις, δεύτερος ὁ Δεκάλογος, τρίτος ἡ Ἐπὶ τοῦ ὄρους ὁμιλία ἢ τὸ Εὐαγγέλιο.
Ἀλλ᾿ ἐκτὸς τῶν ἠθικῶν νόμων ὑπάρχουν καὶ οἱ φυσικοὶ νόμοι. Ποῖοι εἶνε οἱ φυσικοὶ νόμοι;
Ν᾿ ἀνεβῆτε ἀπόψε τὸ βράδυ, ποὺ εἶνε καλωσύνη, ἐπάνω στὸ ὕψωμα ποὺ εἶνε ὁ τίμιος Σταυρὸς καὶ ἀγναντέψτε. Πανόραμα εἶνε.
Τί κλείνεστε καὶ βλέπετε τηλεοράσεις; Ἡ ὡραιότερη τηλεόρασι εἶνε ὁ οὐρανός. Ἄφθαστο μεγαλεῖο, πανόραμα θεῖο. Χιλιάδες, ἑκατομμύρια ἀστέρια. Μὲ γυμνὸ μάτι φαίνονται 5.000, μὲ τὸ τηλεσκόπιο φαίνονται ἑκατομμύρια τῶν ἑκατομμυρίων.
Τί εἶνε αὐτὰ τὰ ἀστράκια, τὰ σημαδάκια ποὺ βλέπουμε στὸν οὐρανό; Εἶνε πελώριες σφαῖρες, ποὺ στροβιλίζονται εἰς τὸ ἄπειρο. Τρέχουν μὲ ταχύτητα πυραύλων, τρέχουν μὲ ταχύτητα φωτός. Τρέχουν συνεχῶς καὶ ἀκαταπαύστως. Καὶ δὲν συγκρούονται! Τόσα ἑκατομμύρια, καὶ δὲν συγκρούονται· γιατὶ ἀκολουθοῦν τὴν τροχιά, τὴν ὁποία ἐχάραξε ὁ Θεός.
Τὸ φεγγάρι ἀκολουθεῖ τὴν τροχιά του. Κινεῖται γύρω ἀπὸ τὸν ἥλιο καὶ γύρω ἀπὸ τὸν ἑαυτόν του. Καὶ ὁ ἥλιος, λέγουν οἱ ἀστρονόμοι, ἔχει ἀπέραντη τροχιὰ μέσα εἰς τὸ ἄπειρον. Καὶ δὲν εἶνε μόνον ἕνας ἥλιος εἰς τὸ σύμπαν· εἶνε χιλιάδες καὶ ἑκατομμύρια ἥλιοι. Ὅλοι αὐτοὶ κινοῦνται μὲ ἀκρίβεια καὶ δὲν ἔχουν καμμία καθυστέρησι. Ζενίθ ὁ ἥλιος, ρολόι ἀκριβείας! Ἀνατέλλει καὶ δύει στὴν ὥρα του, αἰῶνες τώρα. «Ὁ ἥλιος ἔγνω τὴν δύσιν αὐτοῦ. ἔθου σκότος, καὶ ἐγένετο νύξ» (Ψαλμ. 103,19-20)
Ἐδῶ πᾷς μὲ τὸ τραῖνο στὶς 8 ἢ 8 καὶ μισή, καὶ ἔρχεται μὲ καθυστέρησι στὶς 9. Ἀλλὰ τὸ δρομολόγιον τοῦ οὐρανοῦ δὲν ἔχει καμμία καθυστέρησι.
Ποιός εἶνε ὁ τροχονόμος ἐκεῖ ἐπάνω, ποὺ ῥυθμίζει ὅλα αὐτὰ τὰ αἰώνια πράγματα; Μία εἶνε ἡ ἀπάντησις· ὁ Θεός. Αὐτὸς ἔθεσε τοὺς φυσικοὺς νόμους. Αὐτὸς λοιπὸν ποὺ ἔθεσε τοὺς φυσικοὺς νόμους, ἔθεσε καὶ τοὺς ἠθικοὺς νόμους.
Καὶ τὰ μὲν ἄστρα ὑπακούουν, καὶ τὰ δέντρα ὑπακούουν, καὶ τὰ πουλιὰ ὑπακούουν, καὶ οἱ τίγρεις ὑπακούουν, καὶ οἱ ῥινόκεροι ὑπακούουν, καὶ τὰ πάντα ὑπακούουν στὸν Δημιουργὸ τοῦ σύμπαντος, καὶ ὑπάρχει ἁρμονία. Μέσα σ᾿ αὐτὴ τὴν ἁρμονία τοῦ σύμπαντος, μία εἶνε ἡ ἀνωμαλία ἡ μεγάλη, ἕνας εἶνε ὁ ἀντάρτης, ἕνας εἶνε ὁ ἐπαναστάτης· ὁ ἄνθρωπος.
Λέγει εἰς τὸν Θεό· Ἐγὼ δὲν ὑπακούω, ἐγὼ δὲν θέλω νὰ ὑπακούσω στοὺς δικούς σου νόμους. Θὰ σηκώσω παντιέρα καὶ θὰ κάνω δικό μου βασίλειο.
Δὲν ὑπακούει στὸ Θεὸ – ποιός; Τὸ μυρμήγκι ὁ ἄνθρωπος. Δὲν ὑπακούει εἰς τὸν Θεὸ καὶ δημιουργεῖ δικούς του νόμους.
Λέγει ὁ νόμος τῆς συνειδήσεως, λέγει ὁ νόμος τοῦ Δεκαλόγου, λέγει τὸ Εὐαγγέλιο, νὰ μὴ λέμε ψέματα, νὰ λέμε τὴν ἀλήθεια· «Λαλεῖτε ἀλήθειαν ἕκαστος μετὰ τοῦ πλησίον αὐτοῦ» (Ἐφ. 4,25). Τὸ ἐφαρμόζομεν;
Λέγει τὸ Εὐαγγέλιο, ὅτι πρέπει ὁ νέος καὶ ἡ νέα καὶ ἐν γένει ὁ κάθε ἄνθρωπος νὰ εἶνε ἁγνὸς σὰν τὰ κρίνα· τὸ ἐφαρμόζομεν;
Λέγει τὸ Εὐαγγέλιο, ὅτι ἡ πορνεία καὶ ἡ μοιχεία εἶνε κατάρα, καὶ ἀστροπελέκια πέφτουν στὰ σπίτια τῶν ἁμαρτωλῶν.
Λέγει τὸ Εὐαγγέλιο, ὅτι τὸ διαζύγιο ἀπαγορεύεται καὶ μόνο τὸ φτυάρι τοῦ νεκροθάφτου χωρίζει τὸ ἀνδρόγυνο.
Λέγει τὸ Εὐαγγέλιο, ὅτι πρέπει νὰ κοπιάζῃς, νὰ ἱδρώνῃς, νὰ μουσκεύῃς τὸ χῶμα τῆς γῆς μὲ τὸν ἱδρῶτα σου· «Ἐν ἱδρῶτι τοῦ προσώπου σου φαγῇ τὸν ἄρτον σου» (Γέν. 3,19).
Λέγει τὸ Εὐαγγελίο, ὅτι τὸ μῖσος ἀπαγορεύεται. Καὶ ὁ ἄνθρωπος δὲν ὑπακούει.
Ἔχει τὸ Εὐαγγέλιο μιὰ ὡραιοτάτη ἐντολή, ὑψίστης σημασίας ἐντολή, ποὺ εἶνε ἀνώτερη ἀπ᾿ ὅλες τὶς ἐντολὲς καὶ διατυπώνεται μὲ δύο λέξεις· «Ἀγαπᾶτε ἀλλήλους» (Ἰωάν. 13,34).
Τηροῦμε τοὺς ἠθικοὺς αὐτοὺς νόμους; ὑπακούουμε εἰς αὐτούς;
Ὄχι. Εἰς τὴν ἐποχή μας ἔχει πάρει τὴ γομμολάστιχά του ὁ σατανᾶς καὶ ἔχει σβήσει τοὺς ἠθικοὺς αὐτοὺς νόμους καὶ ἔκανε δικούς του νόμους.
Ὅποιος δὲν ὑπακούει εἰς τὸν Θεό, λέγει ἕνας ἐκ τῶν μεγαλυτέρων φιλοσόφων τοῦ αἰῶνος μας, θὰ ὑπακούσῃ μοιραίως εἰς τὸν διάβολον. Κ᾿ ἐμεῖς λοιπόν, ἐφ᾿ ὅσον δὲν θέλομεν νὰ ὑπακούσωμεν εἰς τὸν Θεόν, ὑπακούομεν εἰς τὸν διάβολον.
Καὶ ὁ διάβολος τί λέγει; Γιατί νὰ δουλεύῃς;… Ἔβγαλε τὸν δικό του νόμο. Ποιόν; «Ἅρπαξε νὰ φᾷς καὶ κλέψε νά ᾿χῃς». Αὐτὸς εἶνε ὁ νόμος ὁ ὁποῖος κυκλοφορεῖ μέσα στὸν κόσμο καὶ μέσα στὴν κοινωνία. Ὅλα τὰ μέσα τὰ χρησιμοποιεῖ ὁ ἄνθρωπος, γιὰ νὰ πάῃ κόντρα στὸ νόμο τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἔτσι ἐπικρατεῖ ἡ ἀνομία.
Ἡ ἀνομία ἐπικρατεῖ παντοῦ, σ᾿ ἀνατολὴ καὶ δύσι. Ἡ ἀνομία κατέκλυσε τὸν κόσμον ὁλόκληρο. Δὲν ὑπάρχει σημεῖο τῆς ὑδρογείου σφαίρας ποὺ οἱ ἄνθρωποι νὰ μὴ καταπατοῦν τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ, νὰ μὴ καταπατοῦν τὸ Εὐαγγέλιο. Σόδομα καὶ Γόμορρα γινήκαμε. Καὶ τ᾿ ἀποτελέσματα; Τί πρέπει νὰ περιμένωμε;
Ἐμένα ρωτᾶτε; Τὸ λέγει ἡ προφητεία, τὸ λέγει ὁ Σολομῶν· ρωτῆστε τον. Ὅταν, λέει, κυριαρχήσῃ μέσα εἰς ὁλόκληρον τὸν κόσμον ἡ ἀνομία, ἡ παράβασις, τότε θὰ ἐρημωθῇ ἡ γῆ.
Μάλιστα. Θ᾿ ἀναφέρω ἕνα παράδειγμα, ἀπὸ ἕνα ὡραῖο χωριό, τὸ Τρίβουνο. Ἔχω πάει κατ᾿ ἐπανάληψιν καὶ πιστεύσατέ με, ὁσάκις πηγαίνω, κλαίω. Σπίτια ὡραῖα, ἐκκλησία μεγάλη, θαυμάσιο καμπαναριό, δρόμοι… Τὸ θαυμάζεις. Πρὸ τοῦ ᾿12 στὸ Τρίβουνο ἐπάνω ἤτανε δυόμιση χιλιάδες (2.500) ἄνθρωποι. Τώρα εἶνε ἐνενηνταπέντε (95). Κι αὐτοὶ φεύγουν παρακάτω καὶ τὸ ἐγκαταλείπουν. Ἐρημώθηκε τὸ Τρίβουνο.
Ὅπως λοιπὸν τὸ Τρίβουνο ἐρημώθηκε καὶ ἐντὸς ὀλίγου θὰ σβήσῃ ἐξ ὁλοκλήρου, καὶ ὅπως τὸ Πισοδέρι κοντεύει νὰ ἐρημωθͺῇ, καὶ ὅπως ἄλλα χωριὰ γινήκανε γηροκομεῖα καὶ ἐρημώνονται – προφητεύω τὴν ὥρα αὐτή, χωρὶς νὰ εἶμαι προφήτης, ἀλλὰ βασίζομαι ἐπάνω εἰς τὰ ἱερὰ κείμενα, ἐπάνω εἰς τὸν Σολομῶντα καὶ λέγω· Θὰ ἐρημώσῃ ἡ γῆ καὶ Τρίβουνο θὰ γίνῃ ἡ Μόσχα. Τρίβουνο θὰ γίνῃ ἡ Νέα Ὑόρκη. Τρίβουνο θὰ γίνῃ τὸ Βερολῖνο. Τρίβουνο θὰ γίνῃ τὸ Σικάγο. Τρίβουνο θὰ γίνῃ ἡ Ἀθήνα. Τρίβουνο θὰ γίνουν τὰ ἰσχυρὰ ὑπερήφανα κράτη.
Θεέ μου Θεέ μου! ἀφάνταστα καὶ φοβερὰ πράγματα θὰ γίνουν. Οὔτε καταλαβαίνομεν, οὔτε ἔχομεν συναισθανθῆ τὸν κίνδυνον ὁ ὁποῖος κρέμεται ὑπεράνω τῆς κεφαλῆς μας.
Ὄχι μὲ γέλια, ὄχι μὲ τραγούδια· δὲν ξέρουμε τί γίνεται στὰ Βαλκάνια, δὲν ξέρουμε τί γίνεται εἰς τὸν κόσμον.
Εἰρήνη, φωνάζουν. Λέγει ἡ Γραφή· Ὅταν ἀκοῦτε εἰρήνη, τότε νὰ περιμένετε πόλεμο (βλ. Α΄ Θεσ. 5,3· Ἰερ. 6,14). Ὅπως τὸ ᾿40. Τὶς παραμονὲς τοῦ πολέμου τὸ ῥαδιόφωνο τῆς Ῥώμης ἔλεγε «εἰρήνη», καὶ ἀγκάλιαζε ὁ πρεσβευτὴς τῆς Ἰταλίας τὸν δικό μας πρεσβευτὴ κάτω στὴν Ἀθήνα· καὶ τὰ μεσάνυχτα οἱ σειρῆνες ἐσάλπισαν εἰς ὅλη τὴν Ἑλλάδα καὶ χτύπησαν οἱ παιᾶνες τοῦ πολέμου καὶ ἠκούσθησαν εἰς ὁλόκληρον τὸ Πανελλήνιον. Πρέπει νὰ περιμένωμεν κάτι μεγάλο νὰ γίνῃ εἰς τὸν κόσμον.
Γίνονται προσπάθειαι ὑφέσεως, ἀλλὰ βαίνομεν μὲ γιγαντιαῖα βήματα εἰς παγκόσμιον ῥῆξιν, εἰς παγκόσμιον πόλεμον, ὁ ὁποῖος ὀνομάζεται εἰς τὴν Ἀποκάλυψιν Ἁρμαγεδών (Ἀπ. 16,16). Πᾶμε στὸν Ἁρμαγεδῶνα. Ὁ δὲ Ἀρμαγεδών τί εἶνε; Διαβάστε Γραφή· πουλῆστε τὸ πουκάμισό σας καὶ ἀγοράστε Ἀποκάλυψι. Κ᾿ ἐκεῖ μέσα θὰ δῆτε τὰ φρικτὰ ἀποτελέσματα τὶς ἁμαρτίας, τὰ ὁποῖα συντόμως περιγράφει ὁ Σολομῶν μὲ τὴ φράσι «Καὶ ἐρημώσει πᾶσαν τὴν γῆν ἀνομία» (Σ. Σολ. 5,23). Ναί, θὰ γίνῃ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο εἶπε ὁ Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, πρὶν 200 χρόνια. Σύμφωνοι εἶνε οἱ προφῆται, σύμφωνοι εἶνε αἱ Γραφαί. Λέγει ὁ Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ὅτι· Θὰ βαδίζῃς ἑκατὸ χιλιόμετρα, ἀπὸ τὴ Φλώρινα μέχρι τὴ Κοζάνη, καὶ δὲν θὰ συναντᾷς ἄνθρωπο.
Θὰ ἐρημώσῃ ἡ γῆ· ναί. Τὰ νερὰ θὰ πικραθοῦν, τὰ δέντρα θὰ ξηρανθοῦν, τὰ πουλιὰ θὰ ψοφήσουν ―τὰ ψάρια ἀπὸ τώρα ἀρχίζουν καὶ ψοφοῦν―, θὰ γίνῃ ἔρημος ἡ γῆ. Δὲν θὰ μπορῇ οὔτε πτηνὸν νὰ διασχίζῃ τὸν ἀέρα, οὔτε ἀρνίον νὰ βελάζῃ εἰς τοὺς λειμῶνας, οὔτε τι ἄλλο θὰ ὑπάρχῃ. Ἔρημος θὰ γίνῃ ἡ γῆ. Καὶ θὰ ἐρημωθῇ ἡ γῆ ἀπὸ τὴν ἀνομία.
Ἀπελπιστικὰ εἶνε αὐτά;
Αὐτὰ λέει ὁ προφήτης, καὶ αὐτὰ εἶνε τὰ ἀποτελέσματα τῆς ἁμαρτίας. Αὐτὰ εἶνε τὰ ἀποτελέσματα τῆς πορνείας, τῆς μοιχείας, τῆς ψευδορκίας, τῆς ἀδικίας, τῆς ἁρπαγῆς, τοῦ μίσους καὶ ὅλων τῶν κακιῶν ποὺ ὑπάρχουν εἰς τὸν κόσμον.
Εὑρισκόμεθα ἐγγὺς τοῦ κρημνοῦ, ἐγγὺς τῆς κατάρας, ἐγγὺς τῆς καταστροφῆς, ἐγγὺς Ἁρμαγεδῶνος.

Μιὰ μόνον ἐλπὶς ὑπάρχει. Ὅλοι, μικροὶ καὶ μεγάλοι, Ἀνατολὴ καὶ Δύσις, ὅλων τῶν χρωμάτων καὶ ἀποχρώσεων, θὰ σωθοῦμε, μόνον ἂν κάνωμεν στροφὴ 180 μοιρῶν πρὸς τοὺς αἰωνίους δρόμους τοῦ Θεοῦ, πρὸς τὸ νόμο τῆς συνειδήσεως, πρὸς τὸ νόμο τοῦ Δεκαλόγου, πρὸς τὸ νόμο τοῦ Εὐαγγελίου.
Μόνον ἐὰν ἐγκαταλείψουμε τὴν ἁμαρτία καὶ ἐπιστρέψωμεν πρὸς τὸν Θεό, θὰ σωθῇ ὁ κόσμος. Μόνον ἐὰν πραγματικῶς μετανοήσωμεν, θὰ ἔρθῃ ἡ σωτηρία.