ΑΓΑΠΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΣΤ -Υπό του Αρχιμανδρίτου Ιωήλ Κωνστάνταρου

Ας ρίξουμε στη συνέχεια μερικές ματιές στους μεγάλους πατέρες της Εκκλησίας μας, για να δούμε τι έχουν να μας πουν, για το σπουδαίο αυτό θέμα της αγάπης προς την πατρίδα.

Ο μέγας Βασίλειος βλέπουμε να επαινεί με ιδιαίτερη επιστολή του τον Σωφρόνιο τον Μάγιστρο, διότι είναι τόσο φιλόπατρις, ώστε «την ενεγκούσαν και θρέψασαν πατρίδα ίσα γονεύσι τιμά», δηλ. την πατρίδα στην οποία μεγάλωσε και ανετράφη, την τιμά εξ ίσου με τους γονείς του. (Μ. Βασ., Επιστ. 96). Και σε άλλη επιστολή του, η οποία είναι ανεπίγραφος, ο Ουρανοφάντορας του Χριστού Βασίλειος γράφει: «τους εκ της πατρίδος ημών αφικομένους συνίστησί σοι αυτό το της Πατρίδος δίκαιον… και τον εγχειρίζοντα τοίνυν την επιστολήν τη κοσμιότητί σου δέξαι και ως πατριώτην και ως δεόμενον αντιλήψεως» (Μ. Βασ., Επιστ. 318).

Ο ίδιος Πατήρ γράφοντας σε κάποιο στρατιωτικό, επαναλαμβάνει τη γνωστή βιβλική φράση του Δευτερονομίου «ανδρίζου και ίσχυε» (Δευτ. λα’, 6) με την οποία ο Μωυσής έδινε θάρρος στον Ιησού του Ναυή που αγωνίζονταν δυναμικά κατά των εχθρών του Ισραήλ. Και σαν υπεύθυνος χριστιανός επίσκοπος, αισθάνεται χρέος του να εύχεται και να προσεύχεται για όσους πολεμούν προασπίζοντας την πατρίδα τους (Επισ. 106).

Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι ελέγχει και ελεεινολογεί τον στρατιώτη της πατρίδας που κυριευμένος από την μέθη έχει νικηθεί χωρίς όπλο και γίνεται αφορμή για γέλια από τα παιδιά της αγοράς. Ενώ ο στρατιώτης πρέπει να είναι πάντα γενναίος και φοβερός στους εχθρούς της Πατρίδας (Λόγος κατά μεθυόντων).

Και ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, γράφοντας επιστολή προς τον Σωφρόνιο, που είδαμε πριν, του λέει χαρακτηριστικά: «Μητέρα τιμάν των οσίων· μήτηρ δε άλλη μεν άλλου, κοινή δε πάντων πατρίς» και στη συνέχεια επαινεί αυτόν «κοινόν όντα της πατρίδας προστάτην». Είναι γνώρισμα των ευσεβών ανθρώπων να τιμούν την μητέρα τους. Όμως κάθε άνθρωπος έχει διαφορετική μητέρα. Κοινή μητέρα όλων είναι η Πατρίδα.

Αλλά και η χριστιανική σάλπιγγα της Εκκλησίας, ο Ι. Χρυσόστομος στον λόγο του «Εις ανδριάντας» διασαλπίζει «ουδέν πατρίδος γλυκύτερον».

Παρά πολλά θα μπορούσε να βρει για το θέμα μας στα ανυπέρβλητα έργα των Τριών Ιεραρχών, όποιος αποφασίσει να τα μελετήσει. Είναι τόσο όμορφα, αλλά και διδακτικά, αφού οι ίδιοι οι άγιοι Ιεράρχες βίωναν πολύ έντονα την αγάπη προς την Πατρίδα. Αδιάψευστοι μάρτυρες, τα έργα που δημιούργησαν και άφησαν στο σύντομο πέρασμά τους. Ήταν εκτός των άλλων και οι μεγάλοι ευεργέτες της Πατρίδας και του Έθνους τους, προεξάρχοντος του Μ. Βασιλείου με την περίφημη Βασιλειάδα του.

Γι’ αυτό άλλωστε ο ίδιος Πατήρ της Καππαδοκίας και της Εκκλησίας μας, στην ωραιότατη ευχή της Θ. Λειτουργίας του, που διαβάζει ο Ιερέας μετά το «Εξαιρέτως της Παναγίας...», αναφέρει ειδική δέηση για να προστατεύσει ο Θεός το Έθνος και τους άρχοντες.

Ας απολαύσουμε για λίγο το αριστούργημα που βγήκε από την γραφίδα του Ιερού Πατρός: «Μνήσθητι, Κύριε, των ευσεβεστάτων και πιστοτάτων ημών Βασιλέων, ους εδικαίωσας βασιλεύειν επί της γης. Όπλω αληθείας, όπλω ευδοκίας στεφάνωσον αυτούς· επισκίασον επί την κεφαλήν αυτών εν ημέρα πολέμου· ενίσχυσον αυτών τον βραχίονα· ύψωσον αυτών την δεξιάν· κράτυνον αυτών τον βραχίοναν· ύψωσον αυτών την δεξιάν· κράτυνον αυτών την βασιλείαν· υπόταξον αυτοίς πάντα τα βάρβαρα έθνη, τα τους πολέμους θέλοντα· χάρισαι αυτοίς βοήθειαν και αναφαίρετον ειρήνην· λάλησον εις την καρδίαν αυτών αγαθά υπέρ της Εκκλησίας σου και παντός του Λαού σου· ίνα εν τη γαλήνη αυτών ήρεμον και ησύχιον βίον διάγωμεν, εν πάση ευσεβεία και σεμνότητι…» (Αλήθεια σε ποία άλλη γλώσσα είναι δυνατόν να γραφούν τέτοια αριστουργήματα που αποτελούν πλέον παγκόσμια κληρονομιά!).

Αλλά και οι δύο άλλοι των μεγάλων Ιεραρχών Γρηγόριος και Χρυσόστομος, πλέκουν μεγάλα και λαμπρά εγκώμια στους ηρωικούς επτά Μακκαβαίους, στη μητέρα τους Σολομονή και στον γέροντα νομοδιδάσκαλο Ελεάζαρο, διότι θυσιάστηκαν και έπεσαν υπέρ Πίστεως και Πατρίδος.

Ο ηρωϊκότερος τώρα των αγίων και ο αγιώτερος των ηρώων, ο Μ. Αθανάσιος, μετά την ανάκλησή του από την εξορία, προχωρεί τόσο, ώστε να θεωρεί το «εν πολέμοις αναιρείν τους αντιπάλους και έννομον και επαίνου άξιον». (Μ. Αθαν. Επιστολή προς Αμούν).

Ο Θεοδώρητος Κύρου, γράφοντας στον Ζήνωνα τον στρατηγό και ύπατο, θαυμάζει την ανδρεία του και την αρετή του, η οποία «τοις οικείοις ηπίως, τοις δε πολεμίοις ανδρείως προσφερομένην», προσφέρεται με ηρεμία προς τους φίλους και με ανδρεία προς τους εχθρούς, η οποία ανδρεία «δείκνυσιν τον αξιέπαινον στρατηγόν» (Θεοδ. Κύρου, Επιστ. 71).

Συγκινητική όμως είναι και η στάση του Συνεσίου, επισκόπου Πτολεμαίδος (που είναι γνωστός και ως Συνέσιος Κυρήνης). Η Πτολεμαίς, η αρχαιοτάτη παράλιος πόλις της Βόρειας Παλαιστίνης, από τον Γ’ π.Χ. αι. είναι γνωστή με το όνομα Πτολεμαίς, το οποίο έλαβε από το γεγονός ότι μετά την καταστροφή της το 302 από τον Πτολεμαίο Α’, επανοικοδομήθηκε από τον Πτολεμαίο τον Β’ τον Φιλάδελφο. Της πόλεως λοιπόν αυτής ο επίσκοπος, ο Συνέσιος, ο οποίος γνώριζε όπως φαίνεται αρκετά και την Ελληνική Ιστορία, κάποια φορά, πρωτοστατούσε στην άμυνα της πόλεως, κατά των επιδρομέων βαρβάρων και υπόσχεται ότι θα πολεμήσει ως Λάκων· «μαχήσομαι ως αποθανούμενος και ει οίδα ότι περιέσομαι· Λάκων γαρ άνωθέν ειμι και οίδα την προς Λεωνίδα επιστολήν των τελών· μαχέσθων ως τεθναξάμενοι και ου τεθνάξονται» (Συνεσίου Επιστολή 113).

Αλλά και ο περίφημος Ευστάθιος, Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, κατά τον ΙΒ’ αιώνα, και του οποίου πρόσφατα αναγνωρίσθηκε η αγιότητά του, αναπέμπει ειδική ευχή προς την Κυρία Θεοτόκο, ευχόμενος να βραβεύει «τω αυτοκράτορι αριστεύματα πάντοτε, βαρβαρικάς εκτρέπουσα φάλαγγας» (Ευστάθιος Θεσ/νίκης. Κανών εις τον Άγιον Δημήτριον).

Το ίδιο και ο Ευθύμιος, μητροπολίτης Νέων Πατρών, εκφωνεί πανηγυρικό λόγο, υποδεχόμενος τον γενναίο αυτοκράτορα  Εμμανουήλ Κομνηνό (1143-1180) «μετά νικηφόρον στρατείαν εν της Περσίδος επανακάμψαντα».

Όλοι οι πατέρες και όλοι οι άγιοι της Εκκλησίας μας  έχουν ξεκαθαρισμένη θέση και στάση στο θέμα της Πατρίδας και του Έθνους, διότι εμπνέονται και καθοδηγούνται από το Πνεύμα το Άγιον και στοιχούν τη ζωή τους στις διδασκαλίες της Αγίας Γραφής και της Ιεράς Παραδόσεως.

Αρχ. Ιωήλ  Κωνστάνταρος

Κόνιτσα,

e-mail: p.ioil@freemail.gr