Η ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥ ΖΗΖΙΟΥΛΑ

πηγή

ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΩΠΟΥ

Η θεολογική περιπέτεια τών λατίνων καί τών ορθοδόξων λατινοφρόνων, η οποία ξεκινά από τόν Αυγουστίνο, κορυφώνεται στόν Ακινάτη καί αποθεώνεται στόν Χέγκελ, υλοποιείται στό ψυχολογικό-φιλοσοφικό κίνημα τού υπαρξισμού «η ύπαρξη προηγείται τής ουσίας».

Η έννοια τής υπάρξεως υπήρχε από τήν εποχή τών εξομολογήσεων τού Αυγουστίνου, στό βάθος όλων τών θεολογικών του προσπαθειών νά ορίσει τήν ουσία τού Θεού, ερευνώντας τήν κτίση. Ήταν η έκφραση μιάς τιτανικής θελήσεως νά τά βρεί όλα μόνη της χωρίς τήν βοήθεια κάποιας παραδόσεως, η οποία διατηρούσε καί μετέδιδε τήν αλήθεια σάν ουσία αποκεκαλυμμένη, όχι σάν λογική ουσία, πού ήταν μέχρι τότε η ουσία τών φιλοσόφων. Αυτή η αλήθεια τής παραδόσεως ονομαζόταν τήν εποχή εκείνη ΠΙΣΤΗ. Ήταν τό ΄περιεχόμενο τής πίστεώς μας όπως εκφράστηκε από τούς Αποστόλους τήν ημέρα τής Πεντηκοστής καί αποτελεί από τότε τό θεμέλιο τής εκκλησίας. Ο Αυγουστίνος επεδίωξε νά βρεί καί βρήκε τήν λογική τής πίστεως αυτής. ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ. «Αγάπα καί κάνε ό,τι θές».

Στήν συνέχεια ο Ακινάτης κατέγραψε ό,τι μπορεί νά θέλει ο κάθε άνθρωπος στήν ύπαρξή του, λόγω τού ακτίστου πού βρίσκεται μέσα στό κτιστό. Τόν ενυπάρχοντα Θεό. Δηλ.τόν άνθρωπο, όπως υπάρχει στό κατ’εικόνα καί όπως απεκαλύφθη στόν θεάνθρωπο Χριστό.

Στήν πίστη αυτή ο θεάνθρωπος ολοκλήρωσε τήν γνώση τού ακτίστου πού ήταν απαραίτητη γιά έναν τρόπο ανθρώπινης ζωής ομοούσιο τής Αγίας Τριάδος, ανάλογο τής Αγίας Τριάδος, ικανό νά οδηγήσει τήν ζωή τού ανθρώπου στήν Μίμηση Χριστού.

Η ύπαρξη απολυτοποιήθηκε μέ τόν Καρτέσιο. Η πρόοδος τής διανοητικής ζωής ενός ανθρώπου, ή έρευνα τής αλήθειας, διά τής μεθόδου τής αμφιβολίας μπορεί νά τού δώσει αλάνθαστα όλο τό περιεχόμενο, τήν ουσία, τής παραδοσιακής πίστεως. Χωρίς τήν επιβολή της από κάποια αυθεντία. Ο σπόρος τής διαλεκτικής τού Χέγκελ ήταν ήδη έτοιμος. Απολυτοποιήθηκε εύκολα τό πεπερασμένο καί τό απόλυτο εδημιουργήθη κατ’ εικόνα τού πεπερασμένου. Ο θεός έγινε κατ’ εικόνα τού ανθρώπου. Ένα καινούριο αθάνατο είδωλο, ΤΟ ΝΕΟ, τό οποίο ιππεύοντας τήν τρέλλα τού Νίτσε ξεκίνησε τό γκρέμισμα όλων τών αξιών, πού συνεχίζεται μέχρι σήμερα. 

Αυτό τό γκρέμισμα τών ειδώλων σήμερα ονομάζεται ιστορία καί τό όργανο πού ενεργεί τήν καταστροφή δημοκρατία.

Μόνο πού οι εικόνες αυτές είναι δημιουργήματά μας, συνθέσεις από τά βιώματά μας καθ’όλη τήν διάρκεια τού βίου μας, περιτυλιγμένα στήν κατηγορία τού ιερού, κτισμένα στήν άμμο, προορισμένα στήν εξαφάνιση, καθότι εικόνες τού πεπερασμένου πού αναγκαίως οδηγούν καί καταλήγουν στο θάνατο.

Καί η εντολή τού Κυρίου «μή ποιήσεις σεαυτώ είδωλον», ερμηνεύεται εις βάθος καί εκφράζεται σάν : αλλά ποίησε σεαυτόν είδωλον.

Όπως τό εξέφρασε ο κ.Γιανναράς μέ επιτυχία  : τό νοητικό όργανο, συνθέτει τίς κτιστές ενέργειες καί μετά θάνατον, αφού έχει ολοκληρωθεί καί τελειοποιηθεί στήν σύνθεση αυτή, συνεχίζει τήν ύπαρξή του στήν αιώνιο ζωή, συνθέτοντας τίς άκτιστες ενέργειες. Αυτό τό νοητικό όργανο ονομάζουνε σήμερα πλέον ΠΡΟΣΩΠΟ καί τήν εργασία τής συνθέσεως ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΧΕΣΕΩΝ.

ΚΑΤΑ ΚΑΠΟΙΟ ΤΡΟΠΟ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΕΟΣ ΔΙΓΕΝΗΣ ΑΚΡΙΤΑΣ, Ο ΟΠΟΙΟΣ  ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ  ΝΑ ΧΑΝΕΙ ΣΤΑ ΜΑΡΜΑΡΕΝΙΑ ΑΛΩΝΙΑ ΤΗΝ ΑΙΩΝΙΑ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ.

Ο άνθρωπος σχηματίζει σιγά-σιγά τήν ιστορική του συνείδηση, μέ τήν βοήθεια τής οποίας λαμβάνει τίς σωστές αποφάσεις, οι οποίες θά οδηγήσουν τήν ιστορία στά έσχατα.

Τό αρχέτυπο, τό απόλυτο πρότυπο, αυτής τής συνειδήσεως, προσφέρεται σάν ευχαριστειακή εκκλησιολογία , μέ τόν επίσκοπο στό κέντρο περιστοιχισμένο από τούς διακόνους του στήν σύναξη τών πιστών. Καί είναι μεγάλη αμαρτία νά μήν προσφέρουμε αυτό τό αρχέτυπο τής σωτηρίας σέ ολόκληρη τήν οικουμένη. Δέν είναι δίκαιο νά σωθούμε μόνο εμείς, εγωϊστικά καί εθνικιστικά σκεπτόμενοι.

Ο τρόπος ζωής λοιπόν τού προσώπου είναι μιά απελευθέρωση από τήν παράδοση, μιά ανανέωση τής παραδόσεως, πού οδηγεί στήν ωριμότητα καί στήν ολοκλήρωση τής προσωπικότητος, στήν μετοχή καί στήν συμμετοχή στόν πολιτισμό καί στήν ιστορία. Καί τέλος τό γκρέμισμα καί η καταστροφή τής ιστορίας αυτής, τών αξιών πού στήριξαν τήν μετοχή στόν πολιτισμό αυτό, γιά νά ελευθερωθεί σάν από τό κουκούλι της, η πεταλούδα τού καθαρού καί αθάνατου ΕΓΩ. 

Τό σχέδιο όπως βλέπουμε είναι τέλειο. Θά τό δούμε αναλυτικότερα στήν συνέχεια μέ τήν βοήθεια τού Ζηζιούλα. Αλλά πρίν τήν ανάλυση αυτή είναι απαραίτητο νά γνωρίσουμε τόν λόγο τής παραδόσεώς μας, γιά αυτή τήν ζωή τού προσώπου.

Κλίμαξ, Περί κενοδοξίας, Λόγος 21^ος .

«Η κενοδοξία ως πρός τήν ποιότητα είναι σκορπισμός τών καμάτων, απώλεια τών ιδρώτων, δόλιος κλέφτης τού θησαυρού. Ναυάγιο μέσα στό λιμάνι. Η κενοδοξία περιμένει νά συναχθεί ο πνευματικός πλούτος καί χαίρεται γιατί θα διασκορπίσει. Πύλη τής κενοδοξίας ο πλούτος τών καμάτων». Είναι ο πνευματικός θάνατος. Σήμερα η εκκλησία κυριαρχείται από τήν κενοδοξία, η οποία είναι απόγονος τής απιστίας καί πρόδρομος τής υπερηφανείας.

Μιά μεγάλη απόδειξη τών λόγων αυτών δίνεται από τήν πρόσφατη επίσκεψη τού Βαρθολομαίου στήν Κοζάνη, η οποία συνοδεύτηκε καί από έναν εγκωμιαστικό λόγο γιά τόν Ζηζιούλα.  Ένας λόγος πού εντυπωσίασε ακόμη καί τούς παραδοσιακούς πιστούς , όπως φαίνεται καί στήν ανάρτησή μας τού λόγου αυτού. 

Άς ακούσουμε ξανά τόν Άγιο Ιωάννη τής Κλίμακος : «Εκείνος  πού κολακεύει είναι υπηρέτης τών δαιμόνων, οδηγός πρός τήν υπερηφάνεια, εξολοθρευτής τής κατανύξεως, αφανιστής τών καλών έργων, αποπλανητής από τόν σωστό δρόμο. ‘‘ Οι μακαρίζοντες υμάς, λέγει ο προφήτης, πλανώσιν υμάς’’ (Ησ γ 12)».

Στό τελευταίο του βιβλίο, Communion and otherness, κοινωνία καί ετερότης, ο Ζηζιούλας, παρουσιάζει  έναν ορισμό τής πτώσεως : «Η ουσία τής πτώσεως είναι ο φόβος τού άλλου. Υπάρχει μία έτοιμη παθολογία πού τήν συναντούμε στούς δρόμους τής υπάρξεώς μας, ενυπάρχουσα από τήν γέννησή μας ακόμη, καί αυτή είναι ο φόβος τού άλλου, καί οφείλεται στήν απώθηση τού Θεού». 

Σημειώνοντας πώς ο πλησίον δέν είναι ο άλλος, άς δούμε τί λέει ξανά η Κλίμαξ γιά΄τον φόβο αυτό, στό ‘Περί δειλίας’.

«Ο φόβος είναι κίνδυνος πού προμελετάται. Είναι μιά στέρησις τής εσωτερικής  πληροφορίας. Η υπερήφανη ψυχή είναι δούλη τής δειλίας, έχοντας πεποίθεση στόν εαυτό της καί όχι στόν Θεό. Η δειλία είναι νηπιακή συμπεριφορά μιάς ψυχής πού εγήρασε στήν κενοδοξία. Η δειλία είναι απομάκρυνσις τής πίστεως, μέ τήν ιδέα ότι αναμένονται απροσδόκητα κακά (ή ότι συνέβησαν απροσδόκητα κακά, όπως η κυριαρχία τής ατομικότητος).  Εκείνος πού έγινε δούλος τού Κυρίου, θά φοβηθεί μόνο τόν ιδικό του Δεσπότη».

Αμέθυστος