Πρέπει νὰ πιστεύουμε στὰ ὄνειρα; Ἀρχιμανδρίτης Βαρνάβας Λαμπρόπουλος

Πρέπει νὰ δίνωμε σημασία στὰ ὄνειρα;

Ἕνα ἐρώτημα ποὺ μᾶς ἀπασχολεῖ συχνά. Μᾶς ἀπασχολεῖ ἐντονότερα, μετὰ ἀπὸ μία νύκτα ποὺ εἴδαμε κάποιο τρομακτικὸ ὄνειρο. Καὶ ὄχι σπάνια μᾶς συγκλονίζει τὸ γεγονὸς ὅτι κάποιο ὄνειρο ποὺ εἴδαμε, βγῆκε ἀληθινό! Τότε εἶναι ποὺ θεριεύει ἡ πίστη μας στὰ ὄνειρα. Καὶ σιγὰ-σιγὰ καταντᾶμε νὰ τὰ θεωροῦμε ΣΙΓΟΥΡΕΣ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ γιὰ τὸ τί θὰ μᾶς συμβεῖ στὸ μέλλον. 


Πρέπει, λοιπόν, νὰ πιστεύουμε στὰ ὄνειρα;

Ἂς μὴ βιαστοῦμε νὰ δώσουμε ἀπάντηση. Ποτὲ δὲν πρέπει νὰ δίνουμε βιαστικὲς ἀπαντήσεις σὲ ἐρωτήματα τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Οὔτε πρέπει νὰ στηριζόμαστε μόνο στὴ δική μας «σοφία» καὶ στὴ δική μας «πείρα» γιὰ νὰ ἀπαντήσουμε σὲ τέτοια ἐρωτήματα. Ἂς μὴν εἴμαστε τόσο σίγουροι, ὅτι τὰ ξέρουμε ὅλα! Καὶ ἂς ἔχωμε τὴν σύνεση νὰ ρωτᾶμε τοὺς ΑΛΗΘΙΝΑ ΣΟΦΟΥΣ καὶ ΑΛΗΘΙΝΑ ΠΕΠΕΙΡΑΜΕΝΟΥΣ δασκάλους καὶ ὁδηγοὺς τῆς πνευματικῆς ζωῆς: τοὺς ΑΓΙΟΥΣ. 

Κάτω, λοιπόν, ἀπὸ τὸ δικό τους φῶς, κάτω ἀπὸ τὸ φῶς τῶν ἁγίων ἂς ἐξετάσωμε πρῶτα, κάποια ἐπὶ μέρους ἐρωτήματα. Καὶ οἱ ἀπαντήσεις σ' αὐτὰ τὰ ἐρωτήματα, θὰ μᾶς βοηθήσουν νὰ ἀπαντήσωμε καὶ στὸ ἐρώτημα, ἂν τελικὰ πρέπει νὰ δίνωμε σημασία στὰ ὄνειρα. 

1ο ἐρώτημα: ΑΠΟ ΠΟΙΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ;

Ἀπάντηση: Τρεῖς εἶναι οἱ αἰτίες ποὺ προκαλοῦν τὰ ὄνειρα:
α. Οἱ δικές μας ἐπιθυμίες καὶ σκέψεις κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἡμέρας,
β. ὁ Θεὸς καὶ τὸ θέλημά Του, καὶ
γ. ὁ διάβολος καὶ οἱ παγίδες του. 

Τὴν πρώτη αἰτία τὴν καταλαβαίνομε καλά, ἂν θυμηθοῦμε τὴν παροιμία: «ὁ πεινασμένος, στὸν ὕπνο του καρβέλια βλέπει». Κατὰ παρόμοιο τρόπο, ὅπως μᾶς ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Μάξιμος, καὶ ὁ διψασμένος βλέπει νερό. Ὁ γαστρίμαργος φαντάζεται ποικιλίες φαγητῶν. Ὁ φιλήδονος φαντάζεται μορφὲς γυναικῶν. Ὁ κενόδοξος ὀνειρεύεται δόξες καὶ χειροκροτήματα. Ὁ φιλάργυρος βλέπει ὅτι κέρδισε τὸ λαχεῖο. Ὁ μνησίκακος ὀνειρεύεται τὴν ἐκδίκηση κατὰ τοῦ ἄνθρωπου ποὺ τὸν λύπησε. Καὶ ὁ φθονερὸς παραμιλάει ἀπὸ τὴν χαρά του, ὅταν ὀνειρευτεῖ ὅτι ὑποφέρει ἐκεῖνος τὸν ὁποῖον φθονεῖ. 

Τὰ πιὸ συνηθισμένα, λοιπόν, ὄνειρα ἔχουν τὴ ρίζα τους στὰ δικά μας πάθη καὶ στὶς δικές μας ἐπιθυμίες. Ὄχι στὸν Θεὸ ἢ στὸν διάβολο. Τὸ πολὺ-πολὺ νὰ βρεῖ εὐκαιρία ὁ διάβολος ἐκμεταλλευόμενος τὰ πάθη καὶ τὶς ἐπιθυμίες μας, νὰ μᾶς ἐμπαίξει καὶ νὰ μᾶς ξεγελάσει. Καὶ νὰ μᾶς παρουσιάσει στὸν ὕπνο μας, τὰ ὁποιαδήποτε «καρβέλια», μὲ τέτοιο τρόπο ποὺ νὰ νομίσουμε ὅτι μᾶς τὰ στέλνει ὁ Θεός!

Ὅταν, λοιπόν, δοῦμε στὸν ὕπνο μας ὅτι ἱκανοποιήθηκε κάποια ἔντονη ἐπιθυμία μας, ἂς μὴ βιαστοῦμε νὰ βγάλουμε τὸ συμπέρασμα, ὅτι εἰσακούσθηκαν . . . οἱ προσευχές μας! Ἂς μὴν εἴμαστε σίγουροι, ὅτι ἔτσι μᾶς θυμήθηκε ὁ Θεός! Ἴσως . . . κάποιος ἄλλος μᾶς θυμήθηκε, καὶ βρῆκε τὴν εὐκαιρία νὰ μᾶς κοροϊδέψει. 


2ο ἐρώτημα: ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΜΕ ΣΙΓΟΥΡΙΑ ΝΑ ΔΙΑΚΡΙΝΟΥΜΕ ΑΠΟ ΠΟΥ ΠΡΟΗΛΘΕ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΠΟΥ ΕΙΔΑΜΕ;

Ἀπάντηση: Μόνο οἱ ἅγιοι ἔχουν τόσο φωτισμένη διάκριση, ὥστε νὰ ξεχωρίζουν, ἂν κάποιο ὄνειρο προέρχεται σίγουρα ἀπὸ τὸν Θεὸ ἢ ἀπὸ τὸν διάβολο ἢ ἀπὸ προσωπικοὺς λογισμοὺς καὶ ἐπιθυμίες. Κι ὅμως, ἰδιαίτερα οἱ ἅγιοι, εἶναι πολὺ «κουμπωμένοι» ἀπέναντι στὰ ὄνειρα. Η ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ, τοὺς κάνει νὰ εἶναι πολὺ ἐπιφυλακτικοί. Νὰ μὴν ἐμπιστεύονται τὸν λογισμό τους. Ξέροντας ἀπὸ πρῶτο χέρι τὴν πονηρία τοῦ διαβόλου, φοβοῦνται μήπως κρύβονται δαιμονικὲς παγίδες πίσω ἀπὸ δῆθεν θεϊκὰ ὄνειρα. Καὶ ὁ μόνος τρόπος γιὰ νὰ ξεφύγει κανεὶς ἀπὸ τὶς παγίδες τοῦ διαβόλου εἶναι ἡ ταπεινοφροσύνη. «Ποιοὶ εἴμαστε ἐμεῖς λέγει ὁ ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος, ποῦ φθάσαμε σὲ τέτοια μέτρα ἀρετῆς, ὥστε νὰ βλέπωμε ὀπτασίες ἀγγέλων;»

Ὅταν, λοιπόν, ἅγιοι τοῦ ὕψους τοῦ ἁγίου Ἐφραὶμ θεωροῦν ἀνάξιο τὸν ἑαυτό τους νὰ δοῦν ἀγγέλους, πῶς τολμᾶμε ἐμεῖς νὰ θεωροῦμε πολὺ φυσικό (!) ὅτι εἴδαμε στὸν ὕπνο μας τὸν Χριστὸ ἢ τὴν Παναγία; Ὅταν οἱ ἅγιοι ὁμολογοῦν, μὲ ταπείνωση, ὅτι δὲν μποροῦν νὰ διακρίνουν, τί κρύβεται πίσω ἀπὸ τὸ κάθε ὄνειρο, πῶς ἐμεῖς «κόβουμε τὸ κεφάλι μας», ὅτι τὸ τάδε ὄνειρο ποὺ εἴδαμε ἦταν θεϊκό; Τότε καὶ ὁ διάβολος «κόβει τὸ κεφάλι του» ὅτι δὲν ἔχομε ἴχνος ταπείνωσης. Καὶ ἄρα μπορεῖ ἄνετα μὲ τὶς παγίδες του νὰ μᾶς «χορέψει στὸ ταψί»!


3ο Ἐρώτημα: ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΕΠΙΦΥΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ, ΜΗΠΩΣ ΥΠΑΡΧΕΙ ΦΟΒΟΣ ΝΑ ΘΕΩΡΗΣΩΜΕ «ΔΑΙΜΟΝΙΚΗ ΠΑΓΙΔΑ» ΚΑΠΟΙΟ ΟΝΕΙΡΟ ΠΟΥ ΟΝΤΩΣ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΕΟ; ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΑΓΕ ΑΜΑΡΤΙΑ ΝΑ ΜΗ ΔΩΣΩΜΕ ΣΗΜΑΣΙΑ ΣΕ ΕΝΑ ΟΝΕΙΡΟ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΜΑΣ ΜΕΤΑΦΕΡΕΙ ΕΝΑ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ; ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ «ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΑ ΞΕΡΑ ΝΑ ΚΑΨΩΜΕ ΚΑΙ ΤΑ ΧΛΩΡΑ»;

Ἀπάντηση: Ὁ ἅγιος Ἀντώνιος μᾶς ἐγγυᾶται, ὅτι, ἂν μαζὶ μὲ τὰ ξερὰ (δαιμονικὰ) κάψουμε καὶ μερικὰ χλωρὰ (θεϊκὰ) ὄνειρα, (ἀπὸ φόβο μήπως πέσωμε σὲ δαιμονικὴ παγίδα), δὲν πρόκειται νὰ θυμώσει ὁ Θεὸς μαζί μας! Καὶ μᾶς τὸ ἐξηγεῖ μὲ ἕνα ὡραιότατο παράδειγμα:

Ἕνας νοικοκύρης, μετὰ ἀπὸ μακρινὸ καὶ πολυχρόνιο ταξίδι, γυρίζει στὸ σπίτι του. Εἶναι νύκτα. Σκοτάδι. Χτυπάει τὴν πόρτα καὶ φωνάζει στὸ θυρωρὸ νὰ τοῦ ἀνοίξει. Ὁ θυρωρὸς ὅμως δὲν πείθεται στὴν φωνὴ τοῦ ἀφεντικοῦ του. Καὶ ΔΕΝ ΤΟΥ ΑΝΟΙΓΕΙ. Φοβᾶται μήπως εἶναι κάποιος ἄλλος, ποὺ προσποιεῖται τὴν φωνὴ τοῦ ἀφεντικοῦ του, γιὰ νὰ τὸν ἐξαπατήσει: νὰ καταφέρει νὰ μπεῖ μέσα καὶ νὰ κλέψει. 

Ὅταν λοιπὸν ξημερώσει, πῶς θὰ φερθεῖ τὸ ἀφεντικὸ στὸν πιστὸ θυρωρό; Ὄχι μόνο δὲν θὰ τὸν τιμωρήσει ποὺ δὲν τοῦ ἄνοιξε, ἀλλὰ καὶ ΘΑ ΤΟΝ ΕΠΑΙΝΕΣΕΙ! Θὰ τοῦ πεῖ «μπράβο»! Γιατί κι αὐτὴ ἀκόμα τὴν φωνὴ τοῦ κυρίου του, τὴν θεώρησε πλάνη, ἀπὸ φόβο μήπως μπεῖ κάποιος κλέφτης. Ἑπομένως, ὅταν δὲν δίνωμε σημασία ἀκόμη καὶ σὲ ὄνειρα ποὺ μᾶς φαίνονται 100% θεϊκά, ὄχι μόνο ΔΕΝ ΑΜΑΡΤΑΝΟΜΕ, ἀλλὰ θὰ ἀκούσουμε ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ «μπράβο» γιὰ τὴν ταπείνωση καὶ τὴν προσοχή μας!

Μετὰ ἀπὸ αὐτὰ ἀναρωτιέται κανείς: Ἄραγε σὲ ποιὰ ἄλλα ὄνειρα θὰ ἄξιζε νὰ δώσει κανεὶς σημασία; Ἀφοῦ οὔτε στὰ ὄνειρα ποὺ μᾶς φαίνονται 100% θεϊκὰ δὲν πρέπει νὰ δίνει κανεὶς σημασία, μήπως πρέπει ὅλα ἀνεξαιρέτως τὰ ὄνειρα νὰ τὰ πετᾶμε στὸ καλάθι τῶν ἄχρηστων; Ἀλλὰ ἂς διατυπώσωμε καὶ ἕνα τελευταῖο ἐρώτημα, ποὺ μερικοὶ τὸ χρησιμοποιοῦν σὰν ἐπιχείρημα πίστεως στὰ ὄνειρα. 


4ο Ἐρώτημα: ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΔΑΙΜΟΝΙΚΟ ΕΝΑ ΟΝΕΙΡΟ ΠΟΥ ΒΓΗΚΕ ΑΛΗΘΙΝΟ; ΜΠΟΡΕΙ ΑΡΑΓΕ Ο ΣΑΤΑΝΑΣ ΝΑ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ;

Ἀπάντηση: Τίποτε δὲν προγνωρίζουν οἱ δαίμονες, βεβαιώνει ὁ ἅγιος Ἀντώνιος. Ἁπλῶς ἀπὸ αὐτὰ ποὺ βλέπουν καὶ ἀκοῦνε ὑποπτεύονται καὶ συμπεραίνουν αὐτὰ ποὺ πρόκειται νὰ συμβοῦν. «Ρίχνουν στὰ ἄδεια γιὰ νὰ πιάσουν στὰ γεμάτα». Τί τὸ σπουδαῖο, δηλαδή, ἂν δοῦν κάποιον νὰ ἑτοιμάζεται νὰ μᾶς ἐπισκεφθεῖ, καὶ νάρθουν αὐτοὶ νωρίτερα νὰ μᾶς τὸ σφυρίξουν; Οἱ δαίμονες ΜΟΝΟ αὐτὰ ποὺ βλέπουν, τὰ ἁρπάζουν σὰν κλέφτες, καὶ σὰν κατάσκοποι τρέχουν γρηγορώτερα καὶ μᾶς τὰ ἀναγγέλλουν!

Ἐξ ἄλλου παρόμοιες προγνωστικὲς ἱκανότητες ἔχουν καὶ οἱ γιατροὶ σχετικὰ μὲ τὴν ἐξέλιξη μιᾶς νόσου, καὶ οἱ μετεωρολόγοι σχετικὰ μὲ τὴν ἐξέλιξη τοῦ καιροῦ. Πηγὴ ὅμως τῆς πρόγνωσής τους δὲν εἶναι κάποια μυστικὴ ἀποκαλυπτικὴ δύναμη, ἀλλὰ ἡ παρατήρηση καὶ ἡ πείρα παρόμοιων καταστάσεων. Καὶ ὁ διάβολος εἶναι ἀτσίδας καὶ στὰ δύο. Καὶ στὴν παρατήρηση τῶν σφαλμάτων μας, καὶ στὴν τεράστια πείρα τῆς ἀφέλειάς μας καὶ τῆς ἐπιπολαιότητας, μὲ τὴν ὁποία ἀντιμετωπίζουμε τὰ προβλήματα τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ἄρα, ὁ διάβολος δὲν μπορεῖ νὰ προβλέψει τὸ μέλλον. Ἁπλῶς προσπαθεῖ ρίχνοντας ἄδεια (δηλαδὴ μὲ κάποιες εὐλογοφανεῖς «προβλέψεις») νὰ πιάσει γεμάτα (δηλαδὴ νὰ κερδίσει τὴν ἐμπιστοσύνη τῶν ἀφελῶν ἀνθρώπων). Καὶ ὁ ἅγιος Ἀντώνιος, ποὺ δὲν τοῦ ξέφευγε κανένα τερτίπι τοῦ διαβόλου, καταλήγει στὴν ἑξῆς συμβουλή:

«Ἀκόμη κι ὅταν οἱ δαίμονες μᾶς λένε κάτι γιὰ τὸ μέλλον, ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ νὰ τοὺς ἀντικρούουμε καὶ νὰ τοὺς ἀνατρέπουμε ΜΕ ΤΗΝ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΜΑΣ καὶ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΜΑΣ. Γιατί, ἁπλούστατα, δὲν ἔχομε τὴν ἀνάγκη τους!». 

Ὅποιος ἔχει τὴν ἀνάγκη τους, ἂς δέχεται ὅ,τι τοῦ σφυρίζουν στὰ ὄνειρα. Καὶ ἂς τοὺς συμβουλεύεται μέσω τῶν μέντιουμ καὶ τῶν ἀστρολόγων! Μόνο ποὺ ἔτσι παύει νὰ εἶναι « δοῦλος Χριστοῦ»! Καὶ γίνεται παίγνιο (κοινῶς «κλωτσοσκούφι») τῶν δαιμόνων!

Μετὰ τὰ ὅσα ἀναφέραμε παραπάνω, ἀβίαστα βγαίνει τὸ συμπέρασμα ὅτι: Η ΠΙΣΤΗ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ὄχι μόνο ΔΕΝ ΩΦΕΛΕΙ ΣΕ ΤΙΠΟΤΕ, ἀλλὰ καὶ ΚΡΥΒΕΙ ΤΕΡΑΣΤΙΟΥΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ.

Τὰ μόνα ὄνειρα ποὺ ὠφελοῦν, λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, εἶναι τὰ ὄνειρα ποὺ μᾶς θυμίζουν τὴν Μέλλουσα Κρίση. Τὸ φοβερὸ Δικαστήριο τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλὰ καὶ αὐτά, ἂν ἀντὶ νὰ μᾶς παρακινοῦν σὲ περισσότερη μετάνοια μᾶς ὁδηγοῦν σὲ ἀπόγνωση, πρέπει νὰ τὰ περιφρονοῦμε. Καὶ νὰ μὴ τὰ πιστεύουμε. 

Νὰ προσθέσουμε καὶ κάτι τελευταῖο: Δικαιολογεῖται κάποια προσοχὴ σὲ κάποια ὄνειρα, μόνο ὅταν ἐπαναληφθοῦν ἀρκετὲς φορές. Ἀλλὰ καὶ τότε δὲν προσπαθοῦμε νὰ τὰ ἑρμηνεύσωμε μόνοι μας, ἢ μὲ τὴν βοήθεια τῆς γειτόνισσας! Ἀλλὰ τρέχομε νὰ τὰ θέσωμε στὴν κρίση τοῦ πνευματικοῦ μας πατρός. 

Πρέπει κάποτε νὰ καταλάβωμε, ὅτι: Ἂν σὲ ὅλα τὰ πράγματα ἐπιτρέπονται αὐτοσχεδιασμοί, στὸ μόνο ποὺ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ ΝΑ ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΖΟΥΜΕ, εἶναι ΣΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΜΑΣ ΖΩΗ. Καὶ μάλιστα ὅσο ζοῦμε στὴν «νύκτα» τῆς παρούσης ζωῆς, ποὺ εἶναι πολλοὶ οἱ κλέφτες ποὺ θέλουν νὰ μᾶς «ληστέψουν»!. .