Ο Ιησούς Χριστός, «σημείον αντιλεγόμενον» του Ιωάννη Καραβιδόπουλου

Η ευαγγελική περικοπή της εορτής της Υπαπαντής του Χριστού προέρχεται από το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο (2,22-40), και διηγείται την σαράντα μέρες μετά τη Γέννησή του παρουσίαση του Ιησού από τους κατά κόσμο γονείς του στον Ναό, σύμφωνα με όσα προστάζει ο Νόμος του Μωυσή στην Π.Δ.(Λευιτικό, κεφ.12). Έτσι, καθώς λέγει ένας ύμνος της εορτής, «Σήμερον ὑπὸ Νόμον γίνεται ὁ Μωυεῖ διδοὺς τὸν Νόμον». Θα σχολιάσουμε τα λόγιαπουείπε ο πρεσβύτηςΣυμεών παίρνοντας στην αγκαλιά του το βρέφος Ιησού, λόγια που σημάδεψαν για πάντα την πνευματική ιστορία της ανθρωπότητας: «’Ιδού οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν κοὶἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῶ ’Ισραήλ καὶ εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον, ….ὅπως ἄν ἀποκαλυφθῶσιν έκ πολλῶν καρδιῶν διαλογισμοί»(Λουκ. 2, 34-35: «Αυτός θα γίνει αιτία να καταστραφούν ή να σωθούν πολλοί Ισραηλίτες. Θα είναι σημείο αντιλεγόμενο, για να φανερωθούν οι πραγματικές διαθέσεις πολλών»).

  Μοναδικό είναι το φαινόμενο στην ιστορία της ανθρωπότητας να απασχολεί τις σκέψεις και τις καρδιές των ανθρώπων ένα πρόσωπο αιώνες πριν από τη γέννησή του και να τις διχάζει ανάλογα με την απέναντι του στάση τους αιώνες μετά απ’ αυτήν. Τρα­γικές αντιφάσεις σημειώνονται γύρω από το πρόσωπό του: Οι άνθρωποι τον αποζητούν πολύ πριν γεννηθεί, αλλά και τον καταδιώκουν ευθύς μόλις γεννηθεί, τον καταπολεμούν με πάθος απ’ αρχής μέχρι σήμερα, αλλά και τον πιστεύουν μέχρις αυτοθυσίας και μαρτυ­ρίου.  

'Όποιος ασχοληθεί συστηματικά μεόλες τις ερμηνείες που δόθηκαν για το πρόσωπο του Χριστούανά τους αιώνεςθα διαπιστώ­σει ότι παρά τις ποικιλόμορφες  ερμηνείες που δόθηκαν, το σπήλαιο της Βηθλεέμ καιο Κρανίου τόπος έξω από τα Ιεροσόλυμα δεν είναι εύκολο να διαγραφούν από την ανθρώπινη ιστορία!

Η γέννηση του Μεσσία στη Βηθλεέμ της Ιου­δαίος δεν ήταν ένα αναπάντεχο και ξαφνικό γεγονός, αλλ’ ερχόταν ως το «πλήρωμα του χρόνου», ως η εκ­πλήρωση μιας επαγγελίας, ως η πραγμάτωση μιας προσδοκίας. Η προσδοκία αυτή είχε λάβει την πιο έντονη και συγκεκριμένη έκφρασή της στον ιουδαϊκό κόσμο, υμνημένη με τη λύρα του Δαβίδ, διατυπωμένη με τα δυνατάλόγια του μεγάλουπροφήτη Ησαΐα, και με τη συγκλονιστική φωνή όλων των άλλων προ­φητών. Ο προφήτης Ησαΐας,πού χαρακτηρίσθηκε ως οπέμπτος ευαγγελιστής, οραμα­τίζεται την ειρήνη, την αγάπη και τη συμφιλίωση πού θα φέρει στον πολυταραγμένο κόσμο ο αναμενόμενος

Μεσσίας: «Τότε θα κάθεται ο λύκος παρέα με το αρνί και θα κοιμάται ο πάνθηρας με το κατσίκι αντάμα. Το μοσχαράκι και το λιονταρόπουλο θα βόσκουνε μαζί κι ένα μικρό παιδί θα τα οδηγεί» (11, 6 - 9). «Η παρθένος θα συλλάβει και θα γεννήσει γιο, ο οποίος θα ονομαστεί Εμμανουήλ (ο Θεός μαζί μας)» (7, 14).

Οι προφητείες αυτές και πολλές άλλες που δεν είναι δυνατό να παρατεθούν εδώ, δεν αποτελούν μο­ναδικό φαινόμενο αναμονής του Μεσσία στον προχριστιανικό κόσμο. Ό Θεός έστειλε σημάδια και στους άλλους λαούς. Οιαρχαίοι Έλληνες με τις κορυφαίες πνευματι­κές φυσιογνωμίες τους δεν μπορούσαν να μη διαισθανθούν το μάταιο και ψευδή χαρακτήρα της ειδωλολατρίας και να μην προαισθανθούν τον ερχομό κάποιου λυτρωτή σταλμένου από τον Θεό, έστω κι αν αυτή η μορφή δεν έχει στααρχαία ελληνικά κείμενα τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που βλέπουμε στους προφήτες της Π. Διαθήκης. Έτσι π.χ. ο Προμηθέας του Αισχύλου, καρφωμένος στο βράχο του μαρτυρίου του και βλέ­ποντας καθημερινά τον αετό να τρώγει το συκώτι του, ακούει την προφητική φωνή τουΕρμή:

«Μην καρτερείς να πάρουν τέρμα τα δεινά σου τούτα πριν να φανεί κάποιος Θεός, που θα ση­κώσει επάνω του τους πόνους σου, ο ίδιος κα­τεβαίνοντας στα ζοφερά βάθη του ΄Αδη, με τη θέλησή του». 

Και στην «Απολογία» του Σωκράτη διαβάζουμε τηφράση πουαπευθύνει ο φιλόσοφος στους δικαστές του: «Θα κοιμάστε στην υπόλοιπη ζωή σας, αν δεν στείλει κάποιον άλλον ο Θεός, φροντίζοντας για σας».

Γλυκιά ελπίδα της ανθρωπότητας ο αναμενόμε­νος Σωτήρας, πουόμως όταν πραγματικά ήλθε συνάν­τησε την καταδίωξη! «Σημείο αντιλεγόμενο» από την πρώτη μέρα της ζωής του. Φαίνεται ότι οι άνθρωποι ποθούν την αλήθεια, δεν αντέχουν όμως να τη δουν κατάματα. Ζητούν την ελευθερία, αλλά και τρομάζουν όταν μείνουν χωρίς βαρβάρους.

Ο Ιησούς με τα λόγια, και τα έργα του διχάζει τους ανθρώπους: άλλοι τον προσκυνούν ως Θεό, άλλοι τον διώχνουν σαν εχθρό τους, κανένας όμως δεν μπορεί νααποφύγει την αναμέτρηση μαζί του και την τοποθέ­τηση απέναντί. του. Τα Ευαγγέλια μάς παραδίδουν την πίστη της Εκκλησίας στο πρόσωπο του Χριστού, αντικατοπτρίζοντας και την τοποθέτηση διαφόρων άλλων μερίδων ανθρώπων απέναντί του.

  Τί μπορεί να σημαίνει ο Χριστός για την εποχή μας με τις κοσμογονικές αλματώδεις επιτεύξεις της και τις κοινωνικές ανακατατάξεις, τις οικονομικές δομές και τις βιομηχανικές και τεχνολογικές εξελίξεις που δεσπόζουν σή­μερα;

1.΄Ίσως περισσότερο άπό κάθε άλλη φορά, σήμερα ο άνθρω­πος αισθάνεται πιό αιχμάλωτος των ειδώλων του, των επιτευγμάτων του. Κι η λύτρωση, όσο κι αν ηχεί στααφτιά πολλών σαν μια παρωχημένη θρησκευτική έννοια, δεν παύει νααποτελείαναγκαιότητα και για μας σή­μερα. Λύτρωση όχι μόνο από δαιμονικές δυ­νάμεις, μααπό τον ίδιο τον εαυτό μας, από την αλα­ζονεία που συνοδεύει τις προόδους μας, από τις μηχανές που μας έκαναν εξαρτήματά τους. Το μέτρο για το τι είναι ανθρώ­πινο και τι είναι δαιμονικό, μόνο ο γεννημένος μέσα στην ιστορία μας Ιησούς Χριστός μπορεί να το εξασφαλίσει.

  2.Ηανασφάλεια που αισθάνεται οσημερινός άνθρωπος, όχι μόνο ψυχολογικά από την έλλειψη πνευματικούερείσματος μέσα του αλλά και εξωτερικά από τα διάφορα ανυσηχητικά φαινόμενα που την κάνουν πιο έντονη καί απειλητική, δεν μπορεί να μη μας θυμίσει τις ευαγγελικές διηγήσεις για τον κίνδυνο που διέτρεξε τοβρέφος της Βηθλεέμ μόλις αντίκρυσε το φως του κόσμου μας: ο Ηρώδης θέλησε αμέσως να τουαφαιρέσει τη ζωή. Ωστόσο, η Πρόνοια του Θεού Πατέρα δεν επέτρεψε κινδύνευσει  ο Ιη­σούς ποτέ παρά μόνο όταν ήλθε η ώρα του Σταυρού, αλλά και πάλι σύμφωνα με τη  σωτηριολογική οικονομία του Θεού. Άλλά και στο Σταυρό επάνω ο Πάσχων Ιησούς εναποθέτει μεεμπιστοσύνη το πνεύμα του στα χέρια τουΠατέρα. Οι εξωτερικοί παράγοντες πού συνθέτουν και ενισχύουν την ανασφάλεια του σημερινού ανθρώπου δεν μπορούν σε καμιά περίπτωση να υπερνικήσουν τοεσωτερικό βίωμα εμπιστοσύνης τουστον Θεό.

  3. Οι περισσότεροι άνθρωποι μέσα στον κόσμο μας δεν έχουν καμιά διάθεση να πιστέψουν σε θεία μηνύματα καιαπογοητευμένοι καθώς είναι καιαπό μια κατά καιρούς κακή εκπροσώπηση του Ίησου Χριστούεκ μέρους των χριστιανών δεν θέλουν να δουν οποιονδήποτε συσχετισμό των υπαρ­ξιακών τους προβλημάτων με το χριστιανικό μήνυμα. Η γέννηση του Χριστού, που σαράντα μέρες πριν από τη σημερινή Υπαπαντή γιόρτασε η Εκκλησία μας, πέρα από το συναισθηματικό και συγκινησιακό περίγυρο που συνήθως τη συνοδεύει, πέρα από την εορταστική ωραιολογία και τονθρησκευ­τικό βερμπαλισμό με τον οποίο αισθάνονται ύποχρεω- μένοι πολλοί άνθρωποι να τη φορτίσουν, αποτελείκατά βάθος τη γέννηση της ελπίδας στον κόσμο. ’Ελπίδας, οχι σαν τελευταίο καταφύγιο τουανθρώπου αφού δοκίμασε ολα τα άλλα καιαπογοητεύθηκε, αλλά σαν πρώτη δύ­ναμη για την κατάκτηση της ζωής.

  4.Ή γέννηση του Θεού της έλπίδας μέσα στον ιστορικό χρόνο σημαίνει την απελευθέρωση τουανθρώπου από τη φθορά του χρόνου, με τη δυνατότητα που του προσφέρει για υπέρβαση της χρονικότητας. Η χρονικότητα είναι χαρακτηριστικό της υπάρξεώς μας και συνάμα τοόριό της, η συντριβή της.Η υπέρβαση των ασφυκτικών ορίων της χρονικότητας, η απελευ­θέρωση από την ατομικότητα γίνεται κατά τη συ­νάντηση με το πρόσωπο της σαρκωμένης θείας αγά­πης. Ό αιχμάλωτος του χρόνου άνθρωπος υπηρετεϊ μόνο τον εαυτό του, το άτομό του, το οχυρώνει και το προστατεύει. Ό λυτρωμένος, αντίθετα, βλέπει το κέντρο του παντός όχι στην ατομική του ζωή αλλά στο σύνολο της ζωής, στη ζωή όλων των άλλων, στον παράδεισο των διαπροσωπικών σχέσεων. Ό άλλος άνθρωπος δεν είναι η κόλαση - έτσι θέλησε τη διαπροσωπική σχέση μόνο ο άθεος υπαρξισμός. Για τη χριστιανική θεολογία κόλαση είναι ηαπουσία των άλλων, ή το κλείσιμο μπροστά στους άλλους. Ο άλλος άνθρωπος είναι η δυνατότητα της εκδηλώσεως της ανθρωπιάς μας, το ξεπέρασμα της ατομικότητάς μας, η κατάλυση της χρονικότητας, ηεκμηδένιση του θανάτου, η γεύση της αιωνιότητας. Αν κάποιος με αυθεντία και δύναμη πρόσφερε ένα άνοιγμα ελπίδας στα ασφυκτικά όρια της υπάρξεως, δεν είναι δυνατό να μην προκαλέσει την προσοχή μας, έστω κι αν όλοι δεν συμφώνησαν με τη χαρμό­συνη αγγελία του. Αν γεμάτος απόγνωση ο άνθρωπος δημοσιεύει σ^’όλα τά έργα των χεριών του ή διατυ­πώνει μελόγια ή βιβλία τη συγκλονιστική αγγελία «Ζητείται ελπίς», δεν θα είναι συνεπής με τον εαυτό του αν δεν αντικρύσει πρόσωπο με πρόσωπο τον «Θεό της ελπίδας», τον «Κύριο της δόξης» που ενσαρκώνοντας τις ελπίδες των λαών της γης παίρνει «δούλου μορφή» και μπαίνει μέσα στην αν­θρώπινη ιστορία για να την μεταμορφώσει εσωτερικά, να την αναπλάσει δημιουργικά και να της ξαναθυμίσει πόσο ωραίο δημιούργημα είναι ο άνθρωπος «ὅταν ἄνθρωπος ἦ». Και άκόμη περισσότερο να τον υψώσει εκεί που του πρέπει, στον κόσμο του Θεού, εκεί που βασιλεύει ηαγάπη καιυπερνικιέται ο φόβος του θα­νάτου.