Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΖΟΜΕΝΟΣ ΤΗΝ ΧΑΡΑΝ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΑΤΡΩΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ

Ο Πατρών Νικόδημος λειτουργών στην Ευαγγελίστρια

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Η μεγάλη εορτή του Ευαγγελισμού «στοιχειώθηκε» στην Πάτρα, από την παρουσία του μακαριστού Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου στον Μητροπολιτικό Ναό, στην γνωστή σε όλους τους πατρινούς Ευαγγελίστρια. 

Ο μακαριστός Μητροπολίτης χοροστατούσε στον πανηγυρικό Εσπερινό, ψάλλοντας κατά τέτοιον τρόπο που να επιβεβαιώνει τον υμνωδό της εορτής «χορευέτω η φύσις». Όλος «χόρευε» ψάλλοντας τα περίφημα προσόμοια του Εσπερινού «Βουλήν προαιώνιον». Το πρώτο στο αργό ειρμολογικό μέλος, το δεύτερο «Φαίνη μοι ως άνθρωπος» σε χορευτικό τρίσημο ρυθμό και το τρίτο «Θεός όπου βούλεται» στο γνωστό σύντομο μέλος. 

Στη συνέχεια διηύθυνε τον χορό ψαλτών – από του Αρχιερατικού Θρόνου – στο περίφημο Δοξαστικό του Εσπερινού«Απεστάλη εξ ουρανού», σε ήχο πλ.β’ και στο μέλος του αειμνήστου μουσικοδιδασκάλου Κωνσταντίνου Πανά, ο οποίος πάντοτε το απολάμβανε και το ηχογραφούσε με το μικρό του κασετόφωνο. Το έντεχνο αυτό μέλος, ηχογράφησε ο μακαριστός Πατρών Νικόδημος στο μεγάλο πρόγραμμα ηχογραφήσεων Εκκλησιαστικής Μουσικής του Μανόλη Χατζηγιακουμή και συμπεριλήφθηκε στον ψηφιακό δίσκο νούμερο 4, της σειράς Σύμμεικτα Εκκλησιαστικής Μουσικής.Είχα την τύχη να συμμετέχω ως ισοκράτης στην συγκεκριμένη ηχογράφηση. 

Ο Μανόλης Χατζηγιακουμής σημειώνει για το μέλος αυτό: "Ιδιαίτερα εξαίρεται η απόδοση του δοξαστικού του Ευαγγελισμού, ενός σύγχρονου μέλους με πολύ ενδιαφέρουσα δομή και πλούσια συμπλοκή γραμμών και φράσεων, επάνω σε παραδοσιακά πρότυπα. Και στο μέλος αυτό η μακρόχρονη (κατ' έτος) εκτέλεση από τον ίδιο τον Σεβασμιώτατο στην εορτή του Ευαγγελισμού έχει προσδώσει στην ερμηνεία, παρά τη δυσκολία και την έκταση του Δοξαστικού, ευχέρεια και άνεση, έμφαση, κύρος, πειστικότητα". 

Στον ίδιο δίσκο ο Δεσπότης ερμηνεύει και το ιδιόμελο της λιτής του Ευαγγελισμού «Ευαγγελίζεται ο Γαβριήλ» σε ήχο β’, το οποίο απέδιδε μοναδικά κατά την αρτοκλασία στον Εσπερινό της Ευαγγελίστριας. Ευτυχώς αυτές οι δύο ηχογραφήσεις αποτύπωσαν κάτι από το υψηλόν και σοβαρό κλίμα της πανηγύρεως του Μητροπολιτικού Ναού Πατρών, επί Νικοδήμου Βαλληνδρά, το οποίο εξέλιπε πλέον ή παρήλθε ανεπιστρεπτί. 

Στον τόμο Εικοσαέτηρος Αρχιερατεία Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου Α’ 1974-1994, δημοσιεύονται διάφορα υμνογραφήματα του αειμνήστου Μητροπολίτου. Μεταξύ αυτών και Μεγαλυνάρια. Ανάμεσά τους και το του Ευαγγελισμού. 

Το Μεγαλυνάριο της εορτής που συναντούμε στα έντυπα βιβλία έχει ως εξής: 

Νῦν εὐαγγελίζεται Γαβριήλ, τὸ χαῖρε κραυγάζων, μετὰ δέους τῇ Μαριάμ. Ὢ τοῦ ξένου τρόπου! ἐν μήτρᾳ γὰρ ἀχράντῳ, συνείληπται ὁ Πλάστης σῴζων ὃν ἔπλασε. 

Ο Πατρών Νικόδημος κράτησε την πρώτη φράση και άλλαξε την δεύτερη, όπως φαίνεται και από το χειρόγραφό του που δημοσιεύουμε εδώ. 

Αντί του «Ὢ τοῦ ξένου τρόπου…» γράφει: «και ο εν υψίστοις υιός Θεού υπάρχων υιός ανθρώπου γίνεται, ως ηυδόκησε». 

Νικοδήμου Αρχιερέως αιωνία η μνήμη!

Το είδαμε εδώ

Ο ΠΑΤΡΩΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ "ΤΗ ΥΠΕΡΜΑΧΩ" ΣΕ ΜΙΝΟΡΕ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΜΑΝΕΑ

Προσθήκη λεζάντας

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

«Σεβασμιώτατε», του λέω με ενθουσιασμό, «άκουσα ένα Τη υπερμάχω σε μινόρε!». Και ευθύς αρχίζει να μου το ψάλλει! 

Μένω εμβρόντητος! «Αυτό το Τη υπερμάχω είναι του Μανέα», του λέω. «Πώς το ξέρετε απέξω;».

Και μου απαντάει χαμογελώντας: «Και τον Μανέα τον ήξερα». 

Ο μακαριστός Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος, ο μουσικότατος, μου είχε λύσει τον γρίφο. Γι’ αυτό ήξερε και έψαλε Νικόλαο Σμύρνης, ήδη από τη νεότητά του. Ως μαθητής, και μάλιστα στην διάρκεια μιας διδακτικής ώρας (όπως μου είχε πει), τόνισε το δοξαστικό της Πεντηκοστής «Δεύτε λαοί» σε ήχο πλ. δ’, με βάση την αντίστοιχη μελοποίηση του Νικολάου πρωτοψάλτου Σμύρνης. 

Είχε έλθει, λοιπόν, από τη νεανική του ηλικία ο μακαριστός Πατρών Νικόδημος σε επαφή με την Σμυρναίϊκη ψαλτική παράδοση, προφανώς λόγω των προσφύγων ψαλτών που ήλθαν στην Αθήνα μετά την μικρασιατική καταστροφή. Γι’ αυτό έψαλε – απαραιτήτως την περίοδο του Τριωδίου – το «Τριώδιο» του μικρασιάτη Εμμανουήλ Φαρλέκα (Αϊδίνι 1877 – Αθήνα 1959), ο οποίος διετέλεσε Γραμματεύς της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και Πρωτοψάλτης στην Συνοδική Ι. Μονή Πετράκη. 

Γνώριζε και τον Πέτρο Μανέα. Και ο Δεσπότης και ο αδελφός του μακαρίτης Απόστολος Βαλληνδράς. Το «Τη υπερμάχω» σε μινόρε του Μανέα, ψαλλόταν και μονοφωνικά από Αθηναίους ψάλτες, μεταξύ των οποίων και ο Απ. Βαλληνδράς. 

Ο Μανέας ήταν διάσημος ψάλτης στη Σμύρνη και ηχογράφησε ύμνους για πρώτη φορά το 1911 (Gramophone). Παρότι ο Μανέας ήταν σπουδαίος βυζαντινός ψάλτης και μαθητής του πρωτοψάλτη της Μ.τ.ΧΕ. Ιακώβου Ναυπλιώτη και του Μισαήλ Μισαηλίδη, ήδη από τη Σμύρνη είχε συστήσει και ένα είδος πολυφωνικής χορωδίας. 

Ο κληρωτός στρατιώτης της κλάσεως του 1922, Νικόλαος Ζευγαδάκης, είναι το πρόσωπο που κατέγραψε στο ημερολόγιό του με απαράμιλλη ακρίβεια, τις χριστιανικές εορτές και τελετές του τελευταίου έτους της Σμύρνης (1921-1922), στους μεγαλύτερους ναούς της οποίας εκκλησιάσθηκε κατά την εκεί παραμονή του αναμένοντας να προωθηθεί στο μικρασιατικό μέτωπο. Μας διασώζει μια πολύτιμη μαρτυρία για τον Μανέα, όταν εκκλησιάστηκε στον Ι. Ναό του Αγίου Δημητρίου Σμύρνης στις 2 Ιανουαρίου 1922. Γράφει: 

"Έψαλλε δε ο επίσης ονομαστός ωσαύτως ιεροψάλτης Πέτρος Μανέας. Ήτο επικεφαλής μικτής και λίαν πολυσυνθέτου χορωδίας, ήτις έψαλλεν από κειμένου ευρωπαϊκής σημειογραφίας αρμονικήν μουσικήν. Από τον βυζαντινόν ή μάλλον τον ανατολίτην ιεροψάλτην Μανέαν δεν το επερίμενα αυτό. Πιθανόν θεωρώ, ότι η απρόβλεπτος εκείνη προσφορά από τον βυζαντινόν τούτο ιεροψάλτην ανταπεκρίνετο εις ανάλογον του εκκλησιαζομένου κοινού επιθυμίαν."

Είναι ακριβώς όπως το υποθέτει ο αείμνηστος στρατιώτης. Η Σμύρνη είχε επιρροές δυτικές, λόγω του κοσμοπολίτικου χαρακτήρα της, και ο Μανέας ήταν από τους ψάλτες που είχε ανταποκριθεί στην πρόκληση των καιρών. Κάτι ανάλογο συνέβαινε και στην Αθήνα και στην Πάτρα και σε άλλες πόλεις του Ελλαδικού χώρου με αστική τάξη, η οποία είχε προσχωρήσει στην πολυφωνία ή σε εκδοχές της. Αρκετοί ονομαστοί ψάλτες υπηρετούσαν και τα δύο είδη. 

Ο Πέτρος Μανέας άφησε εποχή στον ιστορικό Ιερό Ναό Ζωοδόχου Πηγής Ακαδημίας, όπου ήταν πρωτοψάλτης από το 1931 έως το θάνατό του. Από την παρουσία του Μανέα στην Αθήνα (εκτός από τη γενική θρυλική εντύπωση του γερο-Μανέα!) τρία μέλη του γνώρισαν μεγάλη διάδοση, από στόμα σε στόμα, κυρίως, μάλιστα, μέσω γυναικείων μοναστηριών: ένα Άξιον εστί, το Τη υπερμάχω και ένα Σήμερον κρεμάται, όλα σε πλάγιο πρώτο εναρμόνιο. Σήμερα δε νομίζω ότι έχει επιβιώσει κάποιο από αυτά. 

Παραθέτω εδώ μια ηχογράφηση του "Τη υπερμάχω στρατηγώ" σε μινόρε, του Πέτρου Μανέα (1870-1950), με συνοδεία χορωδίας και αρμονίου. Πρόκειται για μία – μάλλον ζωντανή - ηχογράφηση του 1930 και περιλαμβάνεται στον ψηφιακό δίσκο "Μουσική της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας" 1924-1930, της σειράς ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΡΧΕΙΟΝ. Ο προσεκτικός ακροατής θα καταλάβει ότι η μελοποίηση αυτή του Μανέα δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία έξυπνη προσαρμογή του γνωστού μέλους του «Τη υπερμάχω» (ήχος πλ.δ’) σε μινόρε.

Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου, του αυταδέλφου αυτού Αποστόλου και Πέτρου του Μανέα, αιωνία η μνήμη!

το είδαμε εδώ

Ο ΣΕΒ. ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ / Η ΣΥΝΟΔΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΒΟΗΘΟΥΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥΣ

- Ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβρόσιος πήρε, ως Συνοδικός, την πρωτοβουλία να λύσει το θέμα του "έγκλειστου" πρ. Πατριάρχη Ειρηναίου στα Ιεροσόλυμα.

Η όλη υπόθεση ναυάγησε και ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων χρέωσε το ναυάγιο στον Έξαρχο του Παναγίου Τάφου στην Αθήνα Αρχιμανδρίτη Δαμιανό, προς τον οποίο απηύθυνε σχετική ανοικτή επιστολή, υπογράφοντας στο τέλος ως εξής:

+ο ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΚΑΙ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ

Ένα σκουπίδι της Ορθοδοξίας, αλλά σκουπίδι μέσα στον Οίκο του Θεού!

Μετά από τόσα χρόνια Αρχιερωσύνης ο Σεβασμιώτατος εγκαλεί έναν αρχιμανδρίτη ως "υπεύθυνο" μιας αναποτελεσματικής προσπάθειάς του. Άραγε γι' αυτό υπογράφει ως "σκουπίδι";

Πάντως το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων με μια λιτή ανακοίνωσή του σήμερα, εκφράζει την επίσημη θέση του πάνω στο θέμα:

Τό Πατριαρχεῖον Ἱεροσολύμων διευκρινίζει, ὅτι ὁ πρῴην Πατριάρχης Ἱεροσολύμων καί μοναχός κ. Εἰρηναῖος τυγχάνει «αὐτοέγκλειστος» καί ὅτι τήν εὐθύνην διά τάς ἐπισκέψεις παρ’ Αὐτῷ ἔχει ἀναλάβει ἡ Ἰσραηλινή Ἀστυνομία.

- Μητροπολίτης μεγάλης πόλεως αισθάνεται, φαίνεται, την ανάγκη (;) να "τιμά" υπερβαλλόντως τον βοηθό του επίσκοπο, καταστρατηγώντας, προς τούτο, κατ' απόλυτον τρόπον την σχετική εγκύκλιο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (“Περί τινων Θεμάτων ἀφορώντων εἰς τήν Θείαν Λατρείαν”) της οποίας είναι μέλος. Η Εγκύκλιος είναι σαφέστατη: 

"Ἅπαντες οἱ Τιτουλάριοι καί Βοηθοί Ἐπίσκοποι, ὡς καί οἱ Τιτουλάριοι καί οἱ Σχολάζοντες Μητροπολῖται, οἱ κατά καιρούς ὑπηρετοῦντες ἐν τῇ Ἱερᾷ Ἀρχιεπισκοπῇ Ἀθηνῶν, συγχοροστατοῦντες ἤ συλλειτουργοῦντες μετά τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν, οὐ φέρουσιν ἐνώπιον Αὐτοῦ Μίτραν καί Πατερίτσαν ἤ Ράβδον, ἕνεκεν τιμῆς, καί σεβασμοῦ πρός Αὐτόν, Οὗτινος τυγχάνουσιν ἄμεσοι Συνεργοί, ἀλλά καί διά τό διάφορον τῆς Ἱεραρχικῆς Τάξεως, μεταξύ αὐτῶν καί Ἐκείνου. Οἱ ὡς ἄνω Ἐπίσκοποι συλλειτουργοῦντες μετά τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν φέρουσιν Ἐγκόλπιον μόνον, ἐνῷ οἱ ὡς ἄνω Τιτουλάριοι καί Σχολάζοντες Μητροπολῖται, οἱ ὑπηρετοῦντες ἐν τῇ Ἱερᾷ Ἀρχιεπισκοπῇ Ἀθηνῶν, συλλειτουργοῦντες μετά τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν φέρουσι Σταυρόν καί Ἐγκόλπιον. Τά αὐτά ἀντιστοίχως δέον ἵνα τηρῶσι καί οἱ Βοηθοί Ἐπίσκοποι τῶν Μητροπολιτῶν, συγχοροστατοῦντες ἤ συλλειτουργοῦντες μετ’ αὐτῶν. 

...Ὑπενθυμίζεται, ἐπίσης, ὅτι δέν εἶναι λειτουργικῶς ὀρθόν, νά ἀνατρέπηται ἡ Τάξις, καί ἄλλος Ἀρχιερεύς νά Προεξάρχῃ εἰς τόν Ἑσπερινόν, ἄλλος εἰς τόν Ὄρθρον, λαμβάνων μάλιστα οὗτος καί “Καιρόν” διά νά Λειτουργήσῃ, καί τελικῶς ἕτερος Ἀρχιερεύς νά Προεξάρχῃ τῆς Θείας Λειτουργίας...". 

Φαίνεται, όμως - δυστυχώς - ότι οι Συνοδικοί Εγκύκλιοι έχουν ένα και μόνο σκοπό: Να καταστρατηγούνται στην πράξη από αυτούς οι οποίοι καλούνται να τις εφαρμόσουν. 

Π.Α.Α.

Πηγή

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ ΓΙΑ ΓΝΩΣΤΕΣ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΩΝ ΣΕ CD ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ "ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ"

Μια νέα εφημερίδα με τον τίτλο «Ορθόδοξη Αλήθεια» κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες, προσφέροντας στους αναγνώστες της ένα τριπλό cd με ηχογραφήσεις Πρωτοψαλτών, μεγάλων δασκάλων της Ψαλτικής τέχνης (όπως σημειώνεται στο εξώφυλλο της ψηφιακής έκδοσης). 

Ο υποψιασμένος ακροατής θα καταλάβει ότι πολλές από τις ηχογραφήσεις της εν λόγω έκδοσης είναι προ πολλού γνωστές και δημοσιευμένες, μάλιστα, σε πολύ σοβαρές εκδόσεις, όπως είναι, π.χ., οι Καταβασίες της Υπαπαντής του Ματθαίου Τσαμκιράνη (περιλαμβάνονται στην έκδοση «Μνημεία Εκκλησιαστικής Μουσικής» / Ειρμοί Κανόνων Πέτρου Βυζαντίου του Κέντρου Ερευνών και Εκδόσεων) ή οι ηχογραφήσεις του Σίμωνα Καρά που προέρχονται από τις σχετικές εκδόσεις του Συλλόγου προς Διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν ζώντος του Σίμωνος Καρά. 

Στα ψιλά γράμματα της ψηφιακής έκδοσης της εφημερίδας Ο.Α., αποδίδονται ευχαριστίες σε συλλέκτες για την παραχώρηση υλικού, αλλά δεν γίνεται καμία μνεία για άδεια χρήσης του υλικού από τους φορείς που έχουν εκδώσει αρκετές από τις ηχογραφήσεις του τριπλού ψηφιακού δίσκου. Προφανώς υπάρχει κάποιο κενό εδώ… 

Άρα, δεν είναι δυνατόν να αναγράφεται στην ψηφιακή έκδοση της εφημερίδας ότι «η παραγωγός εταιρεία έχει όλα τα πνευματικά δικαιώματα αυτού του ψηφιακού δίσκου. Επιτρέπεται η χρήση μόνο για ιδιωτική, κατ’ οίκον προβολή. Απαγορεύεται η αντιγραφή, αναπαραγωγή...». Είναι γνωστό ότι τέτοιες απαγορεύσεις ισχύουν όταν τις υπαγορεύει ο δημιουργός ενός προϊόντος κι όχι κάποιος που το αναπαράγει, και κατά πως φαίνεται δίχως άδεια των δημιουργών. 

Με την ευκαιρία και μια παρατήρηση στο άρθρο για τον Σταυρό του Αγίου Ανδρέου που φυλάσσεται στο Ναό του Πρωτοκλήτου στην Πάτρα (σ. 10). Ως γνωστόν ο Σταυρός επέστρεψε στην Πάτρα επί μακαριστού Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου, το 1980. Αναγράφεται λοιπόν στο σχετικό ρεπορτάζ

- προφανώς ο …δαίμων έβαλε το χέρι του: «Ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Πατρών κ. Νικόδημος είπε στην ορθόδοξη Αλήθεια». Ακολουθεί δήλωση, η οποία δεν ανήκει φυσικά στον μακαριστό Μητροπολίτη Νικόδημο, ο οποίος δεν συνήθιζε ούτε δηλώσεις ούτε συνεντεύξεις - και δη μακροσκελείς - ακόμα και στα λεγόμενα «εκκλησιαστικά» ΜΜΕ. 

Π.Α.Α. 

πηγή

ΦΟΡΩΝΤΑΣ ΤΗ ΜΑΣΚΑ ΤΗΣ ΥΠΟΚΡΙΣΙΑΣ...

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

«Κατηγορώ την υποκρισία» είναι ο τίτλος της περίφημης ομιλίας του αειμνήστου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος την Κυριακή της Τυρινής του 1970 (8 Μαρτίου) στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών. Είναι γνωστή ως «η ομιλία για τον Καρνάβαλο»! 

Πολλοί θερμόαιμοι χριστιανοί σπεύδουν να προσάψουν στον Χαλκηδόνος Μελίτωνα την κατηγορία ότι «δικαιολογεί τον Καρνάβαλο, αντί να τον καταδικάζει απερίφραστα». Όταν εκφώνησε την ομιλία ο μακαριστός Χαλκηδόνος, ο Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης, εμήνυσε διά τηλεγραφήματος τον Μελίτωνα ενώπιον της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (13.3.1970) και απαίτησε, εκτός πάσης κανονικής τάξεως, “να δικασθή” ο Μελίτων και “να καθαιρεθή προς παραδειγματισμόν”. 

Ούτε ο Καντιώτης ούτε οι οπαδοί του μπόρεσαν να καταλάβουν ότι στην πραγματικότητα ο Χαλκηδόνος Μελίτων επισημαίνει ότι ο Καρνάβαλος ενσαρκώνει μια «τραγωδία», η οποία και παραμένει «άλυτη». Όμως, αυτή ακριβώς η τραγωδία του Καρναβάλου καλεί την Εκκλησία σε στοχασμό και βοήθεια, γι’ αυτό πρέπει να είναι αντικείμενο συμπάθειας και όχι λιθοβολισμού. Ο συνδυασμός του Καρναβάλου προς την υποκρισία και την ανάγκη της μεταμορφώσεως είναι πραγματικά αξιοπρόσεκτος. 

Η δύναμη της υποκρισίας είναι φοβερή! Τόσο γι’ αυτόν που την ζει και την ασκεί, όσο και γι’ αυτούς που την υφίστανται. Και είναι επικίνδυνη η υποκρισία, γιατί ανταποκρίνεται σ’ ένα βαθύ ψυχολογικό αίτημα του ανθρώπου. Ο άνθρωπος επιθυμεί, πολλές φορές διακαώς, να φανεί αυτός που δεν είναι. Ακόμα και ενώπιον του εαυτού του και ενώπιον του Θεού. 

Η μεταμόρφωση στην Εκκλησία ταυτίζεται με την «καλή αλλοίωση» που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Αυτή η «καλή αλλοίωση» είναι η αναίρεση της υποκρισίας. Είναι η κατάκτηση μιας βαθιάς εσωτερικής ελευθερίας που πηγάζει από την βίωση του λόγου του Χριστού: «Μη κρίνετε κατ’ όψιν, αλλά την δικαίαν κρίσιν κρίνετε». Έτσι περνάμε από το προσωπείο στο πρόσωπο. Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύς λόγος στους θεολογικούς κύκλους και στον χώρο της Εκκλησίας γενικότερα, για την «θεολογία του προσώπου». Τολμά, μάλιστα, να σκεφθεί κανείς πως πρόκειται για μια «μόδα» εκλεκτικιστικού διανοητισμού και «μεταφυσικής» φιλοσοφίας. Το οξύμωρο είναι ότι ενώ πλέον έχουμε στα χέρια μας σπουδαία συγγράμματα σύγχρονων θεολόγων για το «πρόσωπο», ως συγκεκριμένη, μοναδική και ανεπανάληπτη οντότητα, παραμένουμε «αναλλοίωτοι» και μη μεταμορφούμενοι. 

Μακάρι οι Χριστιανοί να είχαν την εξαιρετική ευκολία ενός καρναβαλιστή, ο οποίος αλλάζει προσωπεία για να ζήσει έντονα στην καρναβαλική περίοδο. Κι αυτή η παράφορη επιθυμία του για ένταση τον οδηγεί - παραδόξως - σε μια ανυπόκριτη συμπεριφορά, όταν τουλάχιστον είναι συνεπής προς τις καρναβαλικές αρχές του… Αντιθέτως, στον εκκλησιαστικό χώρο παρατηρείται μια τρομερή ακαμψία στην συμπεριφορά των πιστών και των κληρικών. 

Η Κυριακή της Τυρινής είναι για την Εκκλησία η Κυριακή της «συγγνώμης». Ο ασπασμός της συγχώρησης που δίνεται στο ναό το απόγευμα της Κυριακής της Τυρινής, στην ακολουθία του κατανυκτικού Εσπερινού, μοιάζει πολλές φορές με κακόγουστο «καρναβαλικό» θέαμα. Πρόσωπα σκυθρωπά, βλοσυρά, αδιάφορα για τον πλησίον, παγερά ανέκφραστα, ανταλλάσσουν ένα υποκριτικό ασπασμό, αφού μόλις βγουν από το ναό παραμένουν το ίδιο αμεταμόρφωτα, όπως μπήκαν. Η υποκρισία και όχι η αγάπη έχει καταστεί πλέον «τρόπος υπάρξεως». Δευτέρα φύσις. Κι ας έχουν ακουστεί πύρινα κηρύγματα εναντίον της από «δόκιμους» ιεροκήρυκες. Το ξερίζωμα της υποκρισίας από τους χριστιανούς είναι υπόθεση ζωής και όχι θέμα μιας «επίκαιρης» ομιλίας. 

«Ποτέ δεν κάνει επίδειξη η αγιότης. Την αισθάνονται οι άνθρωποι και την ρουφούν όπως το άρωμα του ρόδου, το οποίο δεν εξαγγέλλει ούτε την ομορφιά του, ούτε τη χάρι του, ούτε το άρωμά του». (O Χαλκηδόνος Μελίτων). Απ’ τη διονυσιακή χαρά τους οι καρναβαλιστές αλαλάζουν και ξενυχτούν και γλεντούν και μεθούν. Τι κρίμα που η χαρά του Χριστού, η νηφάλιος μέθη, δεν διαποτίζει τους Χριστιανούς, ώστε να φτάσουν σε ακρότητες! Ακρότητες φιλανθρωπίας, φιλευσπλαχνίας, αγάπης. Όλα μοιάζουν - και μάλλον είναι -μίζερα, λίγα, ασήμαντα. 

Ευτυχώς ο διαχρονικός λόγος του αειμνήστου Χαλκηδόνος Μελίτωνος μάς δίνει το κριτήριο της γνησιότητας: «Τώρα εισερχόμεθα εις τηνΑγίαν Τεσσαρακοστήν και στο βάθος μάς αναμένει το όραμα, το θαύμα και το βίωμα της Αναστάσεως, το κατ’ εξοχήν βίωμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ας πορευθούμε προς αυτό το όραμα και βίωμα, όχι ασυγχώρητοι, όχι εν νηστεία απλώς κρέατος και ελαίου, όχι εν υποκρισία, αλλά εν ελευθερία, εν πνεύματι και αληθεία του πνεύματος».

Πολύ σωστά, φυσικά, ο Γέρων Χαλκηδόνος Μελίτων, γράφει "όχι εν υποκρισία, αλλά εν ελευθερία". Θυμάμαι, αίφνης, ένα απόφθεγμα του μεγάλου Μάριου Πλωρίτη: "Χωρίς την ελευθερία η γνώση γίνεται όργανο καταπίεσης, η αλήθεια διαστρέφεται σε απάτη, η αρετή καταντά ασεβής υποκρισία". 

πηγή

ΠΕΡΙ ΤΩΝ "ΕΓΚΩΜΙΩΝ" Ή ΤΟΥ "ΕΠΙΤΑΦΙΟΥ" ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Αναπόσπαστο, πλέον, στοιχείο του Δεκαπενταυγούστου στην Ελλάδα είναι η τέλεση της λεγομένης «Ακολουθίας του Επιταφίου» της Παναγίας, κατά μίμησιν του Επιταφίου Θρήνου του Κυρίου. Η Ακολουθία αυτή έχει καταστεί δημοφιλής ή καλύτερα φολκλορική υπόθεση, την οποία μεταχειρίζεται ο κάθε εφημέριος ή και επίσκοπος κατά το δοκούν. Με αφορμή αυτή την κατάσταση που εμπεριέχει αρκετή δόση αυθαιρεσίας και άρα συνιστά σημαντική λειτουργική αταξία, επισημαίνουμε τα εξής: 

1. Κανονικά η Ακολουθία των Εγκωμίων της Παναγίας, ψάλλεται ως και του Χριστού (όρθρος Μ. Σαββάτου) μετά την θ' ωδή προ του εξαποστειλαρίου ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως. Το γράφει και ο Διονύσιος Παλαιών Πατρών, που συνέγραψε σχετική ακολουθία το 1541 μ.Χ., στην σχετική τυπική του διάταξη. Άρα τα Εγκώμια δεν πρέπει να ψάλλονται όποτε θέλει ο καθείς, όπως συμβαίνει σήμερα, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Η αυτονόμηση της ακολουθίας έχει δυστυχώς πολλές παρενέργειες... 

2. Κανονικά τα Εγκώμια - είναι γνωστό - δεν περιλαμβάνονται στο επίσημο τυπικό της εορτής. Ψάλλονταν αρχικά, όπως φαίνεται, στα Ιεροσόλυμα, στον τάφο της Παναγίας, κάτι που ισχύει μέχρι σήμερα. Αυτό σημαίνει, επίσης, πως δεν θα πρέπει να ψάλλονται σε όλες τις ενορίες του κόσμου, αλλά μόνο όπου υπάρχουν θεομητορικά προσκυνήματα. Κι αυτό ελέγχεται... Κάποια στιγμή τα Εγκώμια της Παναγίας "πέρασαν" στη νησιωτική Ελλάδα, στα Δωδεκάνησα πρώτα και στην Πάτμο, μάλλον, αρχικά. Τα τελευταία χρόνια (30 υπολογίζω) έγιναν μόδα και στην κυρίως Ελλάδα, διότι στην ακολουθία αυτή αρέσκεται "το ευσεβές πλήρωμα", το οποίο την θέλει και θεαματική! Πρέπει, όμως, να μας προβληματίσει σοβαρά το γεγονός ότι τόσο στο Άγιον Όρος, τον κατ’εξοχήν θεομητορικό τόπο, όσο και στο Οικουμενικό Πατριαρχείο (μη ξεχνάμε ότι η Πόλη είναι η πόλη της Θεοτόκου) δεν ψάλλονται τα Εγκώμια της Παναγίας. 

3. Στα Εγκώμια δεν υπήρχε η παράδοση του "Σώματος" της Παναγίας και η λιτάνευσή του. Ο Διονύσιος το 1541 το γράφει καθαρά: "...προευτρεπισθέντος αναλογίου, τίθεται η αγία εικών της Κοιμήσεως της Θεοτόκου". Άρα το "σώμα" φοβούμαι πως αποτελεί παραφθορά... Μεγίστη δε γελοιότητα αποτελεί η υπό τινων εφημερίων «περιφορά του Επιταφίου της Παναγίας» εν τω μέσω της νυκτός, καθώς μια άλλη μόδα των ημερών μας απαιτεί τα Εγκώμια με Αγρυπνία παραμονές της εορτής. Το σωστό είναι τα Εγκώμια στην Αγρυπνία της εορτής. 

4. Δυστυχώς δεν έχουμε μια ολοκληρωμένη μελέτη επί του θέματος για να ξέρουμε πότε ακριβώς καθιερώθηκαν τα Εγκώμια, στα Ιεροσόλυμα αρχικώς. Αν όμως σκεφθούμε ότι και η εισαγωγή στα Τυπικά των Εγκωμίων της Μ. Παρασκευής πρέπει να έγινε στα μέσα του 15ου αιώνα (όπως παρατηρεί σε κείμενό του ο Σταύρος Ζουμπουλάκης βασιζόμενος στους ειδικούς), τότε το να γράφει ο Διονύσιος Παλαιών Πατρών στην Πάτρα τα Εγκώμια της Παναγίας στα μέσα του 16ου αιώνος είναι ένα γεγονός με μεγάλο ενδιαφέρον. Και δεν πρέπει να παραθεωρηθεί η πραγματικότητα της εποχής. Η Πάτρα, όπως και όλη η τότε υπόδουλος χώρα, ανήκε εκκλησιαστικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο δεν υιοθέτησε ποτέ την πρακτική των Εγκωμίων της Παναγίας. 

Δεν έχουμε πάντως ενδείξεις ότι τα Εγκώμια του Διονυσίου εψάλησαν στη Μονή Γηροκομείου Πατρών. Μέχρι το 1997, οπότε ο μακαριστός Πατρών Νικόδημος εισήγαγε την Ακολουθία (μετά από σχετική έρευνα), δεν υπήρχε καμία σχετική παράδοση. Ούτε τον Διονύσιο ως Παλαιών Πατρών δεν γνωρίζαμε. Άρα η έρευνα έχει πολύ δρόμο ακόμα.

πηγή

Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΥΜΝΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Με αφορμή την σημερινή εορτή του Προφήτη Ηλία, φίλοι μου, σκέφτηκα ένα μικρό αφιέρωμα με οδηγό τον κυρ - Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.
Ο Σκιαθίτης είχε, ως γνωστόν, ενδιατρίψει και στην υμνογραφία. Τα λίγα, μα λίαν ενδιαφέροντα, υμνογραφήματά του συμπεριέλαβε στην έκδοση των Απάντων του ( εκδ. ΔΟΜΟΣ, τόμος πέμπτος) ο κράτιστος φιλόλογος, λογοτέχνης και παπαδιαμαντολόγος – ας μου επιτραπεί – Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος, στον οποίο οφείλουμε πολλά!
Μεταξύ των παπαδιαμάντειων υμνογραφημάτων και τα Απόστιχα του Μικρού Εσπερινού εις την εορτήν του Προφήτου Ηλιού.
Στα υπομνήματα της κριτικής έκδοσης του Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλου, διαβάζουμε ότι κατά τον Βαλέτα «αυτά τα τρία μικρά τροπάρια εις ήχον β’ προς το Οίκος του Εφραθά, τα συνέθεσε ο Ππδ. χωρίς να κοπιάσει καθόλου και μέσα σε λίγη ώρα κατά τα τελευταία του χρόνια, όταν κάποτε είχε πάει στο πανηγύρι του Προφήτου Ηλία, που το μοναστηράκι του βρίσκεται σε μιαν όμορφη αγναντερή τοποθεσία… Τάγραψε, για να συμπληρώσει μ’ αυτά την παλιάν ασματική ακολουθία του Προφήτη, απ’ την οποία λείπει ο μικρός Εσπερινός».
Ο Παπαδιαμάντης έγραψε τρία τροπάρια, αλλά προσέθεσε κι ένα θεοτοκίον «παλαιόν» ως «Δόξα, και νυν» των αποστίχων (Δέσποινα αγαθή, τας αγίας σου χείρας, προς τον Υιόν σου άρον, τον φιλόψυχον Πλάστην, οικτειρήσαι τους δούλους σου).
Στα τρία αυτά μικρά προσόμοια (όλες κι όλες 45 λέξεις), ο κυρ – Αλέξανδρος υμνεί τον Ηλία ως ζηλωτήν και θεόπτην, στον οποίο αποκαλύφθηκε ο Θεός ως «αύρα λεπτή». Δεν παραλείπει όμως, στο γ’ προσόμοιο, να αναφερθεί και στην παρουσία του Προφήτη Ηλία κατά την Μεταμόρφωση του Κυρίου, ο οποίος τον παρέστησε «εν Θαβωρίω μάρτυρα». Αυτή την αναφορά στην εσχατολογικής σημασίας παρουσία του Προφήτη Ηλία, τη συναντάμε μόνο σε κάποια τροπάρια των Κανόνων του Όρθρου της εν Μηναίω ακολουθίας του. Δεν τονίζεται, δηλ., από τους υμνογράφους του στα δοξαστικά, ιδιόμελα και λοιπά προσόμοια, η θαυμαστή παρουσία του στο Θαβώρ, όπου πλαισίωνε μαζί με τον Μωϋσή τον μεταμορφωθέντα Κύριο για να δηλωθεί ότι Αυτός «ζώντων και νεκρών κυριεύει».

Παραθέτουμε τα τρία προσόμοια του κυρ Αλέξανδρου για τον Θεσβίτη: 
Ήχος β' Οίκος του Εφραθά 
Ου πυρ, ου συσσεισμός, ουχί σφοδρόν σε πνεύμα, αύρα λεπτή δε μάκαρ, ανέδειξε θεόπτην, Ηλία μεγαλώνυμε. 
Στίχ. Μη άπτεσθε των χριστών μου.
Αύρα τον εν λεπτή, ιδόντα Θεού δόξαν, ως ζηλωτήν Κυρίου, θεσπέσιον Προφήτην, υμνούμεν οι θεόφρονες.
Στιχ. Συ ιερεύς εις τον αιώνα.
Σε ο Μονογενής, Υιός ο της Παρθένου, Θεός σεσαρκωμένος, παρέστησε τρισμάκαρ, εν Θαβωρίω μάρτυρα.

Τα τρία αυτά προσόμοια του Παπαδιαμάντη, όπως και όλα τα υμνογραφήματά του, ηχογράφησε με επιμέλεια τον Μάϊο του 1991 η Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία υπό τη διεύθυνση του αείμνηστου Λυκούργου Αγγελόπουλου. Το 1993 κυκλοφόρησαν δύο κασέτες με αυτή την πρωτότυπη εργασία.
Η πρώτη περιείχε ολόκληρη την ασματική ακολουθία του Αγίου ιερομάρτυρος Αντίπα Επισκόπου Περγάμου και η δεύτερη όλα τα υμνογραφικά σπαράγματα, θα λέγαμε, που συνέθεσε με διάφορες αφορμές ο Παπαδιαμάντης. Εδώ υπάρχουν και τα τροπάρια στον Προφήτη Ηλία, ο κανόνας στην Παναγία την Γοργοεπήκοο (τρεις ωδές) και ο ικετήριος κανών εις τον Άγιον Διονύσιον τον εν Ολύμπω.
Θα ήταν ευχής έργο να βγει κάποια στιγμή αυτή η σημαντική δουλειά της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας και σε ψηφιακούς δίσκους, αφού σήμερα η τεχνολογία καλπάζει και πολλά σημαντικά πράγματα χρήζουν επανεκδόσεως σε ψηφιακή μορφή.

πηγή

ΣΤΗΝ ΣΗΜΕΡΙΝΗ "ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ" ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΕΓΙΝΕ ΘΕΑΜΑ!

Μόνο στην περίπτωση του π. Νικοδήμου Μπιλάλη δεν έγινε ...ζουμ στον νεκρό, αφού το πρόσωπό του
ήταν καλυμμένο. 

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Θυμάμαι πόσο αλγεινή εντύπωση μου προξένησε το γεγονός ότι η κάμερα ζούμαρε στο πρόσωπο της Αλίκης Βουγιουκλάκη καθώς την κατέβαζαν στην τελευταία της κατοικία μέσα στο φέρετρο. Ήταν Ιούλιος του 1996 και η ιδιωτική τηλεόραση είχε εισβάλει για τα καλά στη ζωή μας, με αποτέλεσμα να μην μπορείς ούτε να ...πεθάνεις χωρίς κάμερα. 

Δεν φανταζόμουν όμως τότε ότι σήμερα αυτή η φρικτή πρακτική θα παγιωνόταν ως κάτι το αυτονόητο, πλέον, στον εκκλησιαστικό χώρο. 

Ζήσαμε αυτόν τον καιρό την ασέβεια, οι γέροντες που κοιμήθηκαν να φωτογραφίζονται ακόμα και από μοναχούς (!!) σα να είναι μοντέλα! Δεκάδες στιγμιότυπα από τον νεκρό στο φέρετρο. Κοντινά πλάνα στο πρόσωπό του, κοντινά ακόμα και κατά την κάθοδό του στον τάφο. Η ιερότητα του μυστηρίου του θανάτου καταργήθηκε από τους τάχα και "εκκλησιαστικούς". 

Είναι δυνατόν το λείψανο να γίνεται θέαμα; Ακόμα και στο Άγιον Όρος; 

Είναι δυνατόν να γίνεται η ανακομιδή των λειψάνων του αειμνήστου π. Γερβάσιου Παρασκευόπουλου στην Πάτρα με φωτογράφους, κάμερες που "κάλυπταν" κάθε κόκκαλο που εξήρχετο του τάφου; Η ανακομιδή στην παράδοση της Εκκλησίας είναι ιερή και γι' αυτό μυστική υπόθεση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η δημοσιότητα σύλησε τα λείψανα του γέροντα. Υπάρχει κάτι αντίστοιχο στην εκκλησιαστική ιστορία; 

Σκέπτομαι πως οι νεκροί μας είναι εντελώς απροστάτευτοι από την μανία μας για θέαμα. Την ίδια ώρα που διακηρύσσουμε τάχα την πίστη μας στην Ανάσταση, καταναλώνουμε θάνατο! 

Η πλήρης αποϊεροποίηση, δηλ. μη συνείδηση ότι "όντως φοβερότατον το του θανάτου μυστήριον". Και ταυτόχρονα μια απαίσια εκκοσμίκευση, η οποία βέβαια για τους σοβαρούς "κοσμικούς" είναι αδιανόητη. Ευτυχώς...

πηγή

...ΑΓΙΟΛΑΓΝΕΙΑ... Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Δυστυχώς η λογική των γηπέδων έχει προσβάλει και την Εκκλησία. 

Εσχάτως δε, παρατηρούμε την αλλοτρίωση στο θέμα των αγίων που τείνει σε μια ιδιότυπη ...λαγνεία.

'Οταν φτάνουμε στο σημείο εφημερίδες και περιοδικά και άλλα τινα να διαφημίζουν τον γέροντα Παϊσιο "εν όψει της αγιοποίησής του", αντιλαβάνεται κανείς την αλλοίωση των κριτηρίων. Λαϊκό, βλέπε λαϊκίστικο θέ(α)μα. 

Οι δε "ευσεβείς" κάθε μέρα ζητούν και από ένα άγιο! Δεν τους φτάνει το "περικείμενον ημίν νέφος μαρτύρων" και προσπαθούν να εκβιάζουν καταστάσεις με διάφορες μεθόδους, προκειμένου να γίνει η αγιοκατάταξη των "δικών τους" γερόντων. 

Η Εκκλησία προχώρησε πρόσφατα στην διακήρυξη της αγιότητος του μακαριστού Γέροντος Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτου και αμέσως ζητάνε τον επόμενο άγιο: τον γέροντα Παϊσιο, τον αρχιμ. Φιλόθεο Ζερβάκο, τον π. Γερβάσιο Παρασκευόπουλο, μέχρι και τον Αυγουστίνο Καντιώτη κ.α.

Κι αυτοί να γίνουν, την επομένη θα ζητούν κι άλλους. Επιδιώκουν μια "βιομηχανία" αγίων, αν είναι δυνατόν! Και μετά τους φταίει το Βατικανό, που κάνει την ίδια δουλειά στο θέμα της αγιοποίησης.

Φοβούμαι ότι οι σύγχρονοι άγιοι είναι ...θύματα οπαδών, που τους εμφανίζουν όπως εκείνοι επιθυμούν και κατά τις ευτελείς επιδιώξεις τους. Ενώ ο άγιος δεν προβάλλει τον εαυτό του, οι αγιολάγνοι (το αντίθετο το φιλάγιου) προβάλλουν τον εαυτό τους στον άγιο που διαφημίζουν. Έτσι, ο άγιος υπάρχει γι' αυτούς κι όχι εκείνοι για τον άγιο. 

Χαρακτηριστικά του αγίου είναι η πίστη, η ταπείνωση, η υπομονή, η αγάπη, η συγχωρητικότητα, η ανοχή, η ελεημοσύνη. Τώρα, προβάλλονται ως χαρακτηριστικά - από τους αγιολάγνους ταλιμπάν - η "καταγγελία" της αμαρτίας, ο έλεγχος των "ασεβών", το "αντιπαπικό" φρόνημα, η εθνικοφροσύνη και μια νοσηρή θαυματολαγνεία. 

Τα κριτήρια της αγιότητας στην Ορθόδοξη Εκκλησία μοιάζει να έχουν χαθεί οριστικά... 

Ελπίζουμε, όμως, πάντα ότι τον τελευταίο λόγο έχει ο Κύριος της ζωής και του θανάτου.

πηγή

Τὸ μέλος τῆς Μ. Ἑβδομάδος κατὰ τὸν Παπαδιαμάντη

Ἀνδριόπουλος Παναγιώτης

Τὴν Μεγάλη Παρασκευὴ ὁ ὑμνωδός, ἐκστατικὸς πρὸ τοῦ μεγαλείου τῆς θυσίας τοῦ Θεανθρώπου, ἀναφωνεῖ: «Ποῖα ἄσματα μέλψω τῇ σῇ ἐξόδῳ, οἰκτίρμον;» Ἡ ποίηση καὶ ἡ μουσική της Μεγάλης Ἑβδομάδος εἶναι σίγουρα ἡ κορύφωση τῆς Ὀρθόδοξης Ὑμνογραφίας, ποὺ προσφέρει στὸν ἄνθρωπο τὴν δυνατότητα βιώσεως τῆς σιωπῆς, τὴ δυνατότητα βιώσεως τοῦ μυστηρίου τῆς ἀνακεφαλαίωσης τῆς σωτηρίας ἀνθρώπου καὶ κόσμου, μέσα ἀπὸ τὴ λατρεία. Τὸ «σήμερον» τῆς θείας λατρείας, «σήμερον ὁ Χριστός παραγίνεται ἐν τῇ οἰκίᾳ τοῦ φαρισαίου», «σήμερον κρεμᾶται ἐπί ξύλου», «τὴν σήμερον μυστικῶς ὁ μέγας Μωϋσῆς προδιετυποῦτο», αὐτὴ ἡ ἀμεσότητα, ἡ παροντοποίηση τῶν σωτηριωδῶν γεγονότων ποὺ συνδέονται μὲ τὰ Πάθη τοῦ Χριστοῦ, πραγματοποιεῖται μὲ τὰ δρώμενα ποὺ προβλέπονται ἀπὸ τὸ Τυπικὸ τῆς Ἐκκλησίας - λιτάνευση τῆς εἰκόνας τοῦ Νυμφίου, τοῦ Σταυροῦ, τοῦ Ἐπιταφίου - ἀλλὰ κυρίως μὲ τὸ βασικότερο μέσον της ἐκκλησιαστικῆς μας λατρείας, τὸν λόγο τοῦ ὕμνου, καὶ τὸ μουσικὸ ἔνδυμά του. Ὁ θεολογικὸς καὶ πατερικὸς λόγος, γίνεται ποιητικός, γίνεται φωνὴ τῆς Ἐκκλησίας, περιβεβλημένος, μάλιστα, τὸ ἑλκυστικὸ ἔνδυμα τῆς μελωδίας.

Ἡ μελωδία ὑπάρχει γιὰ τὸν Λόγο, καὶ ὄχι ὡς αὐθυπόστατο καλλιτεχνικὸ μέσο. Σκοπός της δὲν εἶναι ἡ τέρψη ἢ ἡ συναισθηματικὴ διέγερση - τὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα ἰδιαίτερα ἐλλοχεύει ὁ κίνδυνος τοῦ συναισθηματισμοῦ - ἀλλὰ ἡ ὑποβοήθηση τοῦ λόγου νὰ διεισδύσει στὰ βάθη τῆς ὑπάρξεως, δημιουργώντας διάθεση προσευχητική, κατάνυξη καὶ αὐτομεμψία. Δὲν εἶναι μουσικὴ ἀκροάματος, ἀλλὰ λειτουργική. Διακονεῖ τὸ μυστήριο του ἔνσαρκου Λόγου, ἐπενδύοντας τὸν θεολογικὸ λόγο, γιὰ νὰ μπορεῖ τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας νὰ «πλέκει» στὸν Θεὸ Λόγο «ἐκ λόγων μελωδίαν». Γι᾿ αὐτὸ καὶ δὲν βρῆκαν στὴν Ὀρθόδοξη Λατρεία ποτὲ θέση τὰ μουσικὰ ὄργανα. Στὴν Ἐκκλησία, «ὄργανο» γλυκύφθογγο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος γίνεται ὁ πιστός, μὲ τὴν καθαρὴ καρδιά του. «Αὐτός ὁ ἄνθρωπος, ψαλτήριον γενόμενος», ὅπως λέει ὁ Μέγας Ἀθανάσιος. Ἀλλὰ οὔτε καὶ ἄλλες νεωτερίζουσες μορφὲς ἀποδόσεως τῶν ὕμνων ἔχουν θέση στὴν Ὀρθόδοξη Λατρεία.

Ὁ κυρ-Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ἐραστὴς τῆς γνήσιας Βυζαντινῆς μουσικῆς, προβαίνει σὲ διάφορα ἔργα του (ἄρθρα, διηγήματα, «ἀποσπάσματα σκέψεων») στὴν διατύπωση καίριων παρατηρήσεων γιὰ τὰ μέλος τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος.

Στὰ 1893 ἔγραψε σὲ ἀθηναϊκὴ ἐφημερίδα γιὰ τὸ περιώνυμο τροπάριο τῆς Κασσιανῆς: «Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή...»:

«...Ὅσῳ λαμπρὸν καὶ ὑψηλὸν ἀπὸ ἄποψιν ποιήσεως, τοσούτῳ περιπαθές κ᾿ ἐν σεμνότητι εὔστροφον ὑπὸ ἔποψιν μέλους. Μέλος δ᾿ ἡμεῖς ἐννοοῦμεν τὸ Βυζαντινόν, διότι ἡ ποίησις καὶ ὁ ρυθμὸς αὐτὸς τοῦ τροπαρίου, ὡς καὶ ὅλων τῶν τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, ἔχει τονισθεῖ ὑπὸ ἀρχαιοτάτου μουσικοσυνθέτου, συνδυάσαντος τὸν ρυθμὸν τῶν στίχων μὲ τοῦ μέλους τὴν ἀφελῆ χάριν. Δὲν χωρεῖ λοιπὸν εἰς ταῦτα οὐδεὶς νεωτερισμός, οὐδεμία καινοτομία τετραφωνική ἢ πολυφωνία, ὡς τὴν σήμερον ἀποπειρῶνται τοῦτο καινοτόμοι τινές. Δέν εἶνε δυνατόν νά τονίσῃ τις σήμερον αὐτὸ καλλίτερον ἢ ὁ ποιητὴς τοῦ τροπαρίου ὁ καὶ μελοποιὸς τυγχάνων. Ὥστε κατὰ τὰς ἡμέρας τουλάχιστον ταύτας ἄφετε τὴν μονοφωνίαν τῆς Βυζαντινῆς καὶ μὴ μιγνύετε ἐν αὐτῇ ξενισμούς, οἵτινες δὲν εἶνε ἄλλο παρά αὐτόχρημα βεβήλωσις τοῦ ἁγνοῦ θρησκευτικοῦ Βυζαντινοῦ μέλους...»

Ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα εἶναι ἴσως ἡ σημαντικότερη περίοδος τοῦ Λειτουργικοῦ ἔτους. Τὰ σωτηριώδη γεγονότα εἶναι φρικτά. Οἱ ὕμνοι τῆς Ἐκκλησίας ὁδηγοῦν τοὺς πιστοὺς σὲ κατάνυξη καὶ συντριβή. Γι᾿ αὐτὸ τὸ μέλος πρέπει νὰ εἶναι σεμνοπρεπές, λιτό, ἀλλὰ ταυτόχρονα καὶ δυναμικό, ὥστε νὰ δεσπόζει μέσα στὴ λατρεία. Ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι πολλὰ μέλη τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος φέρουν, στὰ μουσικὰ χειρόγραφα, τὴν ἔνδειξη «μέλος ἀρχαῖον». Κι αὐτὸ τὸ μέλος μᾶς πάει πολὺ πίσω καὶ μᾶς συνδέει μὲ ἤχους κι ἐποχὲς βυζαντινὲς καί, γιατί ὄχι, ἴσως καὶ πρωτοχριστιανικές, καθὼς πολλὰ στοιχεῖα τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας διασώζονται μέχρι σήμερα στὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα, ὅπως π.χ. τὰ ἀντίφωνα τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς.

Στηριζόμενος ὁ Σκιαθίτης στὴν ἐκκλησιαστικὴ καὶ μουσική μας παράδοση ὑποστηρίζει ὅτι σὲ κάθε ἀρχαία καὶ σεμνὴ μουσικὴ «τό μέλος ἀνάσσει, ὁ δὲ ρυθμός ὑπουργεῖ». Ὁ Παπαδιαμάντης περιγράφει μὲ ἔνθεο ζῆλο τὴν μοναδικότητα τῆς Ἀκολουθίας τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς:

«...Ἀλλὰ μετὰ προσοχῆς κατόπιν παρακολουθήσατε τοὺς ἀπαραμίλλους τῶν μελῳδῶν ὕμνους ψαλλομένους ἐξόχως κατανυκτικά, οἵτινες καὶ ὡς ποίησις καὶ ὡς μέλος θὰ παραμείνωσιν ἐσαεὶ ἀθάνατα μνημεῖα τῆς Βυζαντίδος μούσης. Ἡ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς ἀκολουθία εἶνε ἡ μόνη ἥτις περιλαμβάνει τόσην ποικιλίαν τροπαρίων ἁρμονικῶς καὶ μετὰ σπανίας χάριτος ἐναλλασσομένων τῶν ὀκτὼ ἤχων, οἵτινες ὅλοι ἀπόψε ψάλλουσιν ἐκθάμβως καὶ ἐπηρμένως ὑπὲρ τῆς Βυζαντινῆς μουσικῆς τὸν πειστικώτερον τῶν ρητορικῶν λόγων. Τὰ λεγόμενα Ἀντίφωνα σεμνοπρεπῆ καὶ κατανύττοντα, ἀναφερόμενα δὲ εἰς τὰ Πάθη τοῦ Σωτῆρος καθιστῶσι μελωδικωτάτην καὶ λίαν ἐπαγωγόν τὴν ἀκολουθίαν ταύτην, δεξιώτατα ποικίλλοντα εἰς ρυθμούς καὶ ἤχους καὶ μεταπίπτοντα ἐν μαγευτικῇ ἀντιθέσει ἀπὸ τοῦ χρωματικοῦ εἰς τὸ διατονικόν.

Μετὰ τὸ τέλος τοῦ ἐξοχωτέρου τῶν τροπαρίων «Σήμερον κρεμᾶται ἐπί ξύλου» ψάλλονται εἰς φαιδρόν ἦχον δ´ οἱ Μακαρισμοί, διότι ἐν τούτοις μεγάλην χαράν αἰσθανόμενος ὁ μελωδός, χαίρει ὅτι διὰ τῶν τοῦ Χριστοῦ παθημάτων ἐσώθη ὁ ἄνθρωπος καὶ μετ᾿ εὐφροσύνης ἀνακράζει: «Ἐσταυρώθης δι᾿ ἐμέ, ἵνα ἐμοὶ πηγάσης τὴν ἄφεσιν, ἐλογχεύθης τὴν πλευράν, ἵνα κρουνοὺς ἀφέσεως ἀναβλύσῃς μοι».

Οἱ ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας, διακρίνονται γιὰ τὴν ἔξαρση τὴν κατανυκτική, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν σεμνὴ μεγαλοπρέπειά τους. Οἱ ὕμνοι τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος εἶναι γλυκεῖς, χωρὶς νὰ διέπονται ἀπὸ ὁποιονδήποτε συναισθηματισμό, εἶναι ἀβίαστοι ρυθμοῦ καὶ μέλους, χωρὶς αὐτὸ νὰ σημαίνει ὅτι δὲν ἀπαιτοῦν τὴν δέουσα προσοχὴ ἀπὸ τοὺς ψάλτες, εἶναι περιπαθεῖς, χωρὶς βέβαια νὰ ἐξάπτουν τὰ γήινα πάθη, ἀλλὰ νὰ διεγείρουν πρὸς πόθον τοῦ Πάθους τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ποιητικότατοι, ἀλλὰ πάνω ἀπ᾿ ὅλα εἶναι θεόπνευστοι.

Ὁ Παπαδιαμάντης χαρακτηρίζει τοὺς ὕμνους τοῦ Ἐπιταφίου ὡς «παθητικά ἄσματα». Ἀκριβῶς διότι βιώνει τὸν λόγο τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου: «ὁ ἐμὸς ἔρως ἐσταύρωται». Καὶ μαζὶ μὲ τὸν ἄνθρωπο πάσχει καὶ ἡ φύσις «ἐν Σταυρῷ καθορῶσα τόν Κύριον». Γιὰ τὸν Παπαδιαμάντη τὴν ὥρα τοῦ Ἐπιταφίου «καὶ ἡ θάλασσα φλοισβίζουσα καὶ μορμύρουσα παρὰ τὸν αἰγιαλὸν ἐπαναλάμβανε «οἴμοι γλυκύτατε Ἰησοῦ!»

Ἐξαιρετικὰ σημαντικὲς εἶναι καὶ οἱ παρατηρήσεις τοῦ Παπαδιαμάντη γιὰ τὸν τρόπο τῆς ἐμμελοῦς ἀπαγγελίας τῶν ἀναγνωσμάτων ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς καὶ τοὺς ψάλτες. Στὸ θέμα αὐτὸ σήμερα παρατηρεῖται μεγάλη ἀκαταστασία καὶ σύγχυση λόγω ἄγνοιας ἢ ἐπιδειξιομανίας. Ὁ Παπαδιαμάντης εἶναι πεπεισμένος ὅτι διὰ τοῦ λογαοιδικοῦ τρόπου τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς, «κατέστησαν γνωριμώτερα εἰς τὰς ἀκοάς καὶ τὰ λόγια τῶν θείων Εὐαγγελίων, ὡς καὶ τοῦ Ἀποστόλου. Ὁ λογαοιδικὸς οὗτος τρόπος τῆς ἀπαγγελίας, εἶναι ἀρχαιότατος ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, καὶ εἶναι γνησίως Ἑλληνικός, ὅπως φαίνεται καὶ εἰς τὰ παλαιὰ δράματα.

Ὁ τρόπος οὗτος τῆς ἀπαγγελίας, διὰ τῆς παρατάσεως ὅλων μὲν τῶν συλλαβῶν, ἀλλὰ μάλιστα τῆς καταλήξεως ἑκάστης περιόδου ἢ ἑκάστου κώλου, σημαίνει καὶ μιμεῖται τὸ κήρυγμα, ἤτοι τὴν φωνὴν τοῦ κήρυκος, καὶ ἀνταποκρίνεται εἰς τὴν ἐντολὴν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, «κηρύξατε τὸ Εὐαγγέλιον πάσῃ τῇ κτίσει».

Ἐθίζεται δὲ ν᾿ ἀπαγγέληται ὁ μέν Ἀπόστολος μετά τινος ποικιλίας τόνων καὶ φθόγγων, τὸ δὲ Εὐαγγέλιον ἁπλούστερον καὶ ὅλως ἀπερίττως».

Ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Παπαδιαμάντη ἐμφανίσθηκαν κάποιοι «καινοτόμοι» ἱερεῖς, οἱ ὁποῖοι «κατήργησαν αὐθαιρέτως τόν λογαοιδικὸν τρόπον καὶ ἀπαγγέλλουσιν τὰς περικοπὰς τῶν θείων ρημάτων δι᾿ ἁπλῆς ἀναγνώσεως. Εἰς τοὺς τοιούτους ἱερεῖς πρέπει ν᾿ ἀπαγορευθῇ ἁρμοδίως ἡ καινοτομία αὕτη».

Γιὰ τὸν Παπαδιαμάντη πρωτοτυπία στὶς τέχνες τῆς Ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως, στὶς λειτουργικὲς τέχνες, σημαίνει νὰ μένει κανεὶς πιστὸς στοὺς πρώτους τύπους τῆς τέχνης αὐτῆς. Ἡ Ἐκκλησία γιὰ τὸν Παπαδιαμάντη ἔχει ἕνα παραδεδεγμένο τύπο, τὸν ὁποῖον κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ παραβεῖ «ἀποινεί», ἀφοῦ, «ρητῶς ἀπαγορεύεται πᾶσα καινοτομία εἴτε εἰς τὴν ἀρχιτεκτονικὴν καὶ γραφικὴν καὶ τὴν λοιπὴν τῶν ναῶν διακόσμησιν, εἴτε εἰς τὴν μουσικὴν καὶ τὴν ἄλλην λατρείαν».

Ὁ λόγος τοῦ κύρ-Ἀλέξανδρου, κατὰ τὴν ἀρχὴ τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, εἶναι πατερικὸς καὶ προτρεπτικός. Καὶ σήμερα ἐπίκαιρος καὶ οὐσιαστικός: «...Ἀς ἀρθῶμεν ἀπὸ τῆς σήμερον ὑπὸ τῶν θείων τοῦ Νυμφίου μολπῶν ὑπὲρ τὸ ὑλιστικὸν πεδίον, ἐφ᾿ οὗ τὸν λοιπὸν βιοῦμεν χρόνον, καὶ κατανυσσόμενοι καὶ ἑνοῦντες τὴν φωνὴν τῆς ψυχῆς μας εἰς τοὺς λυρικοὺς τῆς Ἐκκλησίας ὕμνους τοὺς κατακηλοῦντας ἡμᾶς διὰ τῆς γλυκυτάτης βυζαντινῆς μούσας των, ἂς ἐνωτισθῶμεν τὴν μελαγχολικὴν κ᾿ ἐμπνέουσαν ἀκολουθίαν τοῦ Νυμφίου, ἐπιλαθόμενοι τοῦ γηΐνου κόσμου καὶ μετὰ τοῦ Θεοῦ συναδελφούμενοι.

Εἰσέλθωμεν εἰς τοὺς ναούς καὶ ἴδωμεν ἄλλον κόσμον, κόσμον Οὐράνιον. Ἑνωθῶμεν τοὐλάχιστον πνευματικῶς ἐκεῖ εἰς τὰς Ἐκκλησίας, γινόμενοι ὅλοι ἀδελφοί, ὅλοι ἴσοι ἀπέναντι τοῦ Ἐσταυρωμένου. Ἐκεῖ πρό τοῦ θυσιαστηρίου ἂς σιγήσουν τά πάθη, καὶ ἂς ὁμιλήσῃ ἡ καρδία, καὶ ἂς ἀκουσθῇ ἡ φωνὴ τῆς συνειδήσεως...».

Τὸ μέλος τῆς Μ. Ἑβδομάδος κατὰ τὸν Παπαδιαμάντη Ἀνδριόπουλος Παναγιώτης

Τὴν Μεγάλη Παρασκευὴ ὁ ὑμνωδός, ἐκστατικὸς πρὸ τοῦ μεγαλείου τῆς θυσίας τοῦ Θεανθρώπου, ἀναφωνεῖ: «Ποῖα ἄσματα μέλψω τῇ σῇ ἐξόδῳ, οἰκτίρμον;» Ἡ ποίηση καὶ ἡ μουσική της Μεγάλης Ἑβδομάδος εἶναι σίγουρα ἡ κορύφωση τῆς Ὀρθόδοξης Ὑμνογραφίας, ποὺ προσφέρει στὸν ἄνθρωπο τὴν δυνατότητα βιώσεως τῆς σιωπῆς, τὴ δυνατότητα βιώσεως τοῦ μυστηρίου τῆς ἀνακεφαλαίωσης τῆς σωτηρίας ἀνθρώπου καὶ κόσμου, μέσα ἀπὸ τὴ λατρεία. Τὸ «σήμερον» τῆς θείας λατρείας, «σήμερον ὁ Χριστός παραγίνεται ἐν τῇ οἰκίᾳ τοῦ φαρισαίου», «σήμερον κρεμᾶται ἐπί ξύλου», «τὴν σήμερον μυστικῶς ὁ μέγας Μωϋσῆς προδιετυποῦτο», αὐτὴ ἡ ἀμεσότητα, ἡ παροντοποίηση τῶν σωτηριωδῶν γεγονότων ποὺ συνδέονται μὲ τὰ Πάθη τοῦ Χριστοῦ, πραγματοποιεῖται μὲ τὰ δρώμενα ποὺ προβλέπονται ἀπὸ τὸ Τυπικὸ τῆς Ἐκκλησίας - λιτάνευση τῆς εἰκόνας τοῦ Νυμφίου, τοῦ Σταυροῦ, τοῦ Ἐπιταφίου - ἀλλὰ κυρίως μὲ τὸ βασικότερο μέσον της ἐκκλησιαστικῆς μας λατρείας, τὸν λόγο τοῦ ὕμνου, καὶ τὸ μουσικὸ ἔνδυμά του. Ὁ θεολογικὸς καὶ πατερικὸς λόγος, γίνεται ποιητικός, γίνεται φωνὴ τῆς Ἐκκλησίας, περιβεβλημένος, μάλιστα, τὸ ἑλκυστικὸ ἔνδυμα τῆς μελωδίας.

Ἡ μελωδία ὑπάρχει γιὰ τὸν Λόγο, καὶ ὄχι ὡς αὐθυπόστατο καλλιτεχνικὸ μέσο. Σκοπός της δὲν εἶναι ἡ τέρψη ἢ ἡ συναισθηματικὴ διέγερση - τὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα ἰδιαίτερα ἐλλοχεύει ὁ κίνδυνος τοῦ συναισθηματισμοῦ - ἀλλὰ ἡ ὑποβοήθηση τοῦ λόγου νὰ διεισδύσει στὰ βάθη τῆς ὑπάρξεως, δημιουργώντας διάθεση προσευχητική, κατάνυξη καὶ αὐτομεμψία. Δὲν εἶναι μουσικὴ ἀκροάματος, ἀλλὰ λειτουργική. Διακονεῖ τὸ μυστήριο του ἔνσαρκου Λόγου, ἐπενδύοντας τὸν θεολογικὸ λόγο, γιὰ νὰ μπορεῖ τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας νὰ «πλέκει» στὸν Θεὸ Λόγο «ἐκ λόγων μελωδίαν». Γι᾿ αὐτὸ καὶ δὲν βρῆκαν στὴν Ὀρθόδοξη Λατρεία ποτὲ θέση τὰ μουσικὰ ὄργανα. Στὴν Ἐκκλησία, «ὄργανο» γλυκύφθογγο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος γίνεται ὁ πιστός, μὲ τὴν καθαρὴ καρδιά του. «Αὐτός ὁ ἄνθρωπος, ψαλτήριον γενόμενος», ὅπως λέει ὁ Μέγας Ἀθανάσιος. Ἀλλὰ οὔτε καὶ ἄλλες νεωτερίζουσες μορφὲς ἀποδόσεως τῶν ὕμνων ἔχουν θέση στὴν Ὀρθόδοξη Λατρεία.

Ὁ κυρ-Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ἐραστὴς τῆς γνήσιας Βυζαντινῆς μουσικῆς, προβαίνει σὲ διάφορα ἔργα του (ἄρθρα, διηγήματα, «ἀποσπάσματα σκέψεων») στὴν διατύπωση καίριων παρατηρήσεων γιὰ τὰ μέλος τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος.

Στὰ 1893 ἔγραψε σὲ ἀθηναϊκὴ ἐφημερίδα γιὰ τὸ περιώνυμο τροπάριο τῆς Κασσιανῆς: «Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή...»:

«...Ὅσῳ λαμπρὸν καὶ ὑψηλὸν ἀπὸ ἄποψιν ποιήσεως, τοσούτῳ περιπαθές κ᾿ ἐν σεμνότητι εὔστροφον ὑπὸ ἔποψιν μέλους. Μέλος δ᾿ ἡμεῖς ἐννοοῦμεν τὸ Βυζαντινόν, διότι ἡ ποίησις καὶ ὁ ρυθμὸς αὐτὸς τοῦ τροπαρίου, ὡς καὶ ὅλων τῶν τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, ἔχει τονισθεῖ ὑπὸ ἀρχαιοτάτου μουσικοσυνθέτου, συνδυάσαντος τὸν ρυθμὸν τῶν στίχων μὲ τοῦ μέλους τὴν ἀφελῆ χάριν. Δὲν χωρεῖ λοιπὸν εἰς ταῦτα οὐδεὶς νεωτερισμός, οὐδεμία καινοτομία τετραφωνική ἢ πολυφωνία, ὡς τὴν σήμερον ἀποπειρῶνται τοῦτο καινοτόμοι τινές. Δέν εἶνε δυνατόν νά τονίσῃ τις σήμερον αὐτὸ καλλίτερον ἢ ὁ ποιητὴς τοῦ τροπαρίου ὁ καὶ μελοποιὸς τυγχάνων. Ὥστε κατὰ τὰς ἡμέρας τουλάχιστον ταύτας ἄφετε τὴν μονοφωνίαν τῆς Βυζαντινῆς καὶ μὴ μιγνύετε ἐν αὐτῇ ξενισμούς, οἵτινες δὲν εἶνε ἄλλο παρά αὐτόχρημα βεβήλωσις τοῦ ἁγνοῦ θρησκευτικοῦ Βυζαντινοῦ μέλους...»

Ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα εἶναι ἴσως ἡ σημαντικότερη περίοδος τοῦ Λειτουργικοῦ ἔτους. Τὰ σωτηριώδη γεγονότα εἶναι φρικτά. Οἱ ὕμνοι τῆς Ἐκκλησίας ὁδηγοῦν τοὺς πιστοὺς σὲ κατάνυξη καὶ συντριβή. Γι᾿ αὐτὸ τὸ μέλος πρέπει νὰ εἶναι σεμνοπρεπές, λιτό, ἀλλὰ ταυτόχρονα καὶ δυναμικό, ὥστε νὰ δεσπόζει μέσα στὴ λατρεία. Ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι πολλὰ μέλη τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος φέρουν, στὰ μουσικὰ χειρόγραφα, τὴν ἔνδειξη «μέλος ἀρχαῖον». Κι αὐτὸ τὸ μέλος μᾶς πάει πολὺ πίσω καὶ μᾶς συνδέει μὲ ἤχους κι ἐποχὲς βυζαντινὲς καί, γιατί ὄχι, ἴσως καὶ πρωτοχριστιανικές, καθὼς πολλὰ στοιχεῖα τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας διασώζονται μέχρι σήμερα στὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα, ὅπως π.χ. τὰ ἀντίφωνα τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς.

Στηριζόμενος ὁ Σκιαθίτης στὴν ἐκκλησιαστικὴ καὶ μουσική μας παράδοση ὑποστηρίζει ὅτι σὲ κάθε ἀρχαία καὶ σεμνὴ μουσικὴ «τό μέλος ἀνάσσει, ὁ δὲ ρυθμός ὑπουργεῖ». Ὁ Παπαδιαμάντης περιγράφει μὲ ἔνθεο ζῆλο τὴν μοναδικότητα τῆς Ἀκολουθίας τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς:

«...Ἀλλὰ μετὰ προσοχῆς κατόπιν παρακολουθήσατε τοὺς ἀπαραμίλλους τῶν μελῳδῶν ὕμνους ψαλλομένους ἐξόχως κατανυκτικά, οἵτινες καὶ ὡς ποίησις καὶ ὡς μέλος θὰ παραμείνωσιν ἐσαεὶ ἀθάνατα μνημεῖα τῆς Βυζαντίδος μούσης. Ἡ τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς ἀκολουθία εἶνε ἡ μόνη ἥτις περιλαμβάνει τόσην ποικιλίαν τροπαρίων ἁρμονικῶς καὶ μετὰ σπανίας χάριτος ἐναλλασσομένων τῶν ὀκτὼ ἤχων, οἵτινες ὅλοι ἀπόψε ψάλλουσιν ἐκθάμβως καὶ ἐπηρμένως ὑπὲρ τῆς Βυζαντινῆς μουσικῆς τὸν πειστικώτερον τῶν ρητορικῶν λόγων. Τὰ λεγόμενα Ἀντίφωνα σεμνοπρεπῆ καὶ κατανύττοντα, ἀναφερόμενα δὲ εἰς τὰ Πάθη τοῦ Σωτῆρος καθιστῶσι μελωδικωτάτην καὶ λίαν ἐπαγωγόν τὴν ἀκολουθίαν ταύτην, δεξιώτατα ποικίλλοντα εἰς ρυθμούς καὶ ἤχους καὶ μεταπίπτοντα ἐν μαγευτικῇ ἀντιθέσει ἀπὸ τοῦ χρωματικοῦ εἰς τὸ διατονικόν.

Μετὰ τὸ τέλος τοῦ ἐξοχωτέρου τῶν τροπαρίων «Σήμερον κρεμᾶται ἐπί ξύλου» ψάλλονται εἰς φαιδρόν ἦχον δ´ οἱ Μακαρισμοί, διότι ἐν τούτοις μεγάλην χαράν αἰσθανόμενος ὁ μελωδός, χαίρει ὅτι διὰ τῶν τοῦ Χριστοῦ παθημάτων ἐσώθη ὁ ἄνθρωπος καὶ μετ᾿ εὐφροσύνης ἀνακράζει: «Ἐσταυρώθης δι᾿ ἐμέ, ἵνα ἐμοὶ πηγάσης τὴν ἄφεσιν, ἐλογχεύθης τὴν πλευράν, ἵνα κρουνοὺς ἀφέσεως ἀναβλύσῃς μοι».

Οἱ ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας, διακρίνονται γιὰ τὴν ἔξαρση τὴν κατανυκτική, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν σεμνὴ μεγαλοπρέπειά τους. Οἱ ὕμνοι τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος εἶναι γλυκεῖς, χωρὶς νὰ διέπονται ἀπὸ ὁποιονδήποτε συναισθηματισμό, εἶναι ἀβίαστοι ρυθμοῦ καὶ μέλους, χωρὶς αὐτὸ νὰ σημαίνει ὅτι δὲν ἀπαιτοῦν τὴν δέουσα προσοχὴ ἀπὸ τοὺς ψάλτες, εἶναι περιπαθεῖς, χωρὶς βέβαια νὰ ἐξάπτουν τὰ γήινα πάθη, ἀλλὰ νὰ διεγείρουν πρὸς πόθον τοῦ Πάθους τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ποιητικότατοι, ἀλλὰ πάνω ἀπ᾿ ὅλα εἶναι θεόπνευστοι.

Ὁ Παπαδιαμάντης χαρακτηρίζει τοὺς ὕμνους τοῦ Ἐπιταφίου ὡς «παθητικά ἄσματα». Ἀκριβῶς διότι βιώνει τὸν λόγο τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου: «ὁ ἐμὸς ἔρως ἐσταύρωται». Καὶ μαζὶ μὲ τὸν ἄνθρωπο πάσχει καὶ ἡ φύσις «ἐν Σταυρῷ καθορῶσα τόν Κύριον». Γιὰ τὸν Παπαδιαμάντη τὴν ὥρα τοῦ Ἐπιταφίου «καὶ ἡ θάλασσα φλοισβίζουσα καὶ μορμύρουσα παρὰ τὸν αἰγιαλὸν ἐπαναλάμβανε «οἴμοι γλυκύτατε Ἰησοῦ!»

Ἐξαιρετικὰ σημαντικὲς εἶναι καὶ οἱ παρατηρήσεις τοῦ Παπαδιαμάντη γιὰ τὸν τρόπο τῆς ἐμμελοῦς ἀπαγγελίας τῶν ἀναγνωσμάτων ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς καὶ τοὺς ψάλτες. Στὸ θέμα αὐτὸ σήμερα παρατηρεῖται μεγάλη ἀκαταστασία καὶ σύγχυση λόγω ἄγνοιας ἢ ἐπιδειξιομανίας. Ὁ Παπαδιαμάντης εἶναι πεπεισμένος ὅτι διὰ τοῦ λογαοιδικοῦ τρόπου τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς, «κατέστησαν γνωριμώτερα εἰς τὰς ἀκοάς καὶ τὰ λόγια τῶν θείων Εὐαγγελίων, ὡς καὶ τοῦ Ἀποστόλου. Ὁ λογαοιδικὸς οὗτος τρόπος τῆς ἀπαγγελίας, εἶναι ἀρχαιότατος ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, καὶ εἶναι γνησίως Ἑλληνικός, ὅπως φαίνεται καὶ εἰς τὰ παλαιὰ δράματα.

Ὁ τρόπος οὗτος τῆς ἀπαγγελίας, διὰ τῆς παρατάσεως ὅλων μὲν τῶν συλλαβῶν, ἀλλὰ μάλιστα τῆς καταλήξεως ἑκάστης περιόδου ἢ ἑκάστου κώλου, σημαίνει καὶ μιμεῖται τὸ κήρυγμα, ἤτοι τὴν φωνὴν τοῦ κήρυκος, καὶ ἀνταποκρίνεται εἰς τὴν ἐντολὴν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, «κηρύξατε τὸ Εὐαγγέλιον πάσῃ τῇ κτίσει».

Ἐθίζεται δὲ ν᾿ ἀπαγγέληται ὁ μέν Ἀπόστολος μετά τινος ποικιλίας τόνων καὶ φθόγγων, τὸ δὲ Εὐαγγέλιον ἁπλούστερον καὶ ὅλως ἀπερίττως».

Ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Παπαδιαμάντη ἐμφανίσθηκαν κάποιοι «καινοτόμοι» ἱερεῖς, οἱ ὁποῖοι «κατήργησαν αὐθαιρέτως τόν λογαοιδικὸν τρόπον καὶ ἀπαγγέλλουσιν τὰς περικοπὰς τῶν θείων ρημάτων δι᾿ ἁπλῆς ἀναγνώσεως. Εἰς τοὺς τοιούτους ἱερεῖς πρέπει ν᾿ ἀπαγορευθῇ ἁρμοδίως ἡ καινοτομία αὕτη».

Γιὰ τὸν Παπαδιαμάντη πρωτοτυπία στὶς τέχνες τῆς Ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως, στὶς λειτουργικὲς τέχνες, σημαίνει νὰ μένει κανεὶς πιστὸς στοὺς πρώτους τύπους τῆς τέχνης αὐτῆς. Ἡ Ἐκκλησία γιὰ τὸν Παπαδιαμάντη ἔχει ἕνα παραδεδεγμένο τύπο, τὸν ὁποῖον κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ παραβεῖ «ἀποινεί», ἀφοῦ, «ρητῶς ἀπαγορεύεται πᾶσα καινοτομία εἴτε εἰς τὴν ἀρχιτεκτονικὴν καὶ γραφικὴν καὶ τὴν λοιπὴν τῶν ναῶν διακόσμησιν, εἴτε εἰς τὴν μουσικὴν καὶ τὴν ἄλλην λατρείαν».

Ὁ λόγος τοῦ κύρ-Ἀλέξανδρου, κατὰ τὴν ἀρχὴ τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, εἶναι πατερικὸς καὶ προτρεπτικός. Καὶ σήμερα ἐπίκαιρος καὶ οὐσιαστικός: «...Ἀς ἀρθῶμεν ἀπὸ τῆς σήμερον ὑπὸ τῶν θείων τοῦ Νυμφίου μολπῶν ὑπὲρ τὸ ὑλιστικὸν πεδίον, ἐφ᾿ οὗ τὸν λοιπὸν βιοῦμεν χρόνον, καὶ κατανυσσόμενοι καὶ ἑνοῦντες τὴν φωνὴν τῆς ψυχῆς μας εἰς τοὺς λυρικοὺς τῆς Ἐκκλησίας ὕμνους τοὺς κατακηλοῦντας ἡμᾶς διὰ τῆς γλυκυτάτης βυζαντινῆς μούσας των, ἂς ἐνωτισθῶμεν τὴν μελαγχολικὴν κ᾿ ἐμπνέουσαν ἀκολουθίαν τοῦ Νυμφίου, ἐπιλαθόμενοι τοῦ γηΐνου κόσμου καὶ μετὰ τοῦ Θεοῦ συναδελφούμενοι.

Εἰσέλθωμεν εἰς τοὺς ναούς καὶ ἴδωμεν ἄλλον κόσμον, κόσμον Οὐράνιον. Ἑνωθῶμεν τοὐλάχιστον πνευματικῶς ἐκεῖ εἰς τὰς Ἐκκλησίας, γινόμενοι ὅλοι ἀδελφοί, ὅλοι ἴσοι ἀπέναντι τοῦ Ἐσταυρωμένου. Ἐκεῖ πρό τοῦ θυσιαστηρίου ἂς σιγήσουν τά πάθη, καὶ ἂς ὁμιλήσῃ ἡ καρδία, καὶ ἂς ἀκουσθῇ ἡ φωνὴ τῆς συνειδήσεως...».

πηγή

Ο κ. ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ CORPUS CHRISTI Του Παναγιώτη Τελεβάντου

================

Ο κ. Παναγιώτης Ανδριόπουλος του ιστολογίου “Ιδιωτική Οδός” για χρόνια κινούσε γη και ουρανό για να καθήσει στο σκαμνί του κατηγορουμένου τον π. Κύριλλο Κωστόπουλο επειδή σε ιδιωτική συνομιλία ανέφερε ότι ο αείμνηστος Χριστόδουλος χειροτονούσε κληρικούς με “κουσούρια” επειδή και ο ίδιος είχε το “κουσούρι”! 

Αρθρα, σχόλια, επιστολές, μέχρι υπομνήματα και εκκλήσεις στον Μητροπολίτη Πατρών, στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος και στο Οικουμενικό Πατριαρχείο υπέβαλε για να υπερασπιστεί τη μνήμη του αείμνηστου Αρχιεπισκόπου.

Τα ίδια έκανε προηγουμένως όταν άκουσε κάποιους να εξακοντίζουν την ίδια κατηγορία εναντίον του Πάπα Βενέδικτου.

Τώρα όμως; Τι κάνει ο κ. Ανδριόπουλος που, όχι ο Πάπας, όχι ο αείμνηστος Αρχιεπίσκοπος, αλλά ο ίδιος ο Χριστός παρουσιάζεται σε θεατρική παράσταση με τρόπο που δεν θα τολμούσε να τον συλλάβει και η πιο αισχρή φαντασία; 

Ο κ. Ανδριόπουλος ανάρτησε και σχολίασε θετικά κείμενο του κ. Δημήτριου Αγγελή που αναφέρει:

“Προσωπικά δεν συμφωνώ με τις ιδέες που εκφράζει το έργο, θεωρώ ότι προσβάλλουν την πίστη μου, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα πάω να κάψω το θέατρο. 

Δεν έχω ανάγκη κανέναν Μεγάλο Ιεροεξεταστή για να μου δώσει «γραμμή» τι να κάνω, απλώς δεν θα δω την παράσταση. 

Αλλίμονο, άλλωστε, αν η πίστη του ανθρώπου μεταβαλλόταν τόσο εύκολα ή ετίθετο σε κίνδυνο από μία και μόνο παράσταση· τότε δεν πρόκειται για πίστη εν ελευθερίᾳ («όστις θέλει» είπε ο Χριστός, δεν υποχρέωσε κανέναν), είναι ψυχολογικό αναπλήρωμα μιας προβληματικής προσωπικότητας. 

Και θα περίμενα να δω ορισμένους φωτισμένους κληρικούς ή ακόμα και μέλη της Ιεραρχίας να πάνε οι ίδιοι και ν’ ανοίξουν το θέατρο, δείχνοντας σε όλους τι θα πει αυθεντικό εκκλησιαστικό ήθος...”

“Ομορφος κόσμος ηθικός, αγγελικά πλασμένος”, κατά τον εθνικό μας ποιητή.

Οταν ο κ. Ανδριόπουλος κινούσε γη και ουρανό για να μη θιγεί ο Πάπας και ο Χριστόδουλος θεωρούσε τη στάση του καρπό υγιούς προσωπικότητας. 

Τι μας λέγει όμως τώρα που ο Χριστός και οι Αγιοι Απόστολοι παρουσιάζονται με τον πιο αισχρό τρόπο και ακριβώς αντίθετα από κάθε ιστορική μαρτυρία;  

Κατά τον κ. Ανδριόπουλό μας πάντοτε που συμφωνεί και επαυξάνει τα λεχθέντα του κ. Αγγελή, οι “φωτισμένοι” ιεράρχες πρέπει να πάνε επί τόπου, όχι για να διαμαρτυρηθούν, αλλά για να βοηθήσουν τους πιστούς να δουν μια παράσταση που χυδαιολογεί κατά του προσώπου του Κυρίου.!!!

Καιρός ενταύθα του μνησθήναι τους στίχους του  Βιτζέντζου Κορνάρου: 

“Για μένα όλα σφάλλουσι και πάσιν άνω-κάτω”.

Η υποκρισία, κ. Ανδριόπουλε, είναι ιδιαζόντως ειδεχθές ιδίωμα ιδιαίτερα όταν χτυπήσει κόκκινο.

Και για να έχουμε καλό ερώτημα: Γιατί μπλέκετε τη “Χρυσή Αυγή” στην ιστορία; Οι χριστιανοί που πήγαν να διαμαρτυρηθούν το έκαναν σε συνεννόηση με τη “Χρυσή Αυγή”; 

Ποιος σας έδωσε αυτή την ψευδή πληροφορία; 

Οι “Χρυσαυγίτες” εμφανίζονται παντού. Σε ναούς σε εθνικά μνημόσυνα, σε πανηγύρεις, σε τηλεοπτικές εκπομπές, αλλά και - για να μην ξεχνιόμαστε - στην ίδια τη Βουλή, με την “τιμία” ψήφο μισού σχεδόν εκατομμυρίου Ελλήνων!   

Τι θα κάνουμε δηλαδή; Θα μείνουμε με χέρια σταυρωμένα επειδή οι“Χρυσαυγίτες” είναι ενδεχόμενο να εμφανιστούν ή να καπηλευθούν μια προσπάθεια;

Καμιά δουλειά ως ορθόδοξοι χριστιανοί δεν έχουμε με τους“Δωδεκαθειστές” και τους φασίστες “Χρυσαυγίτες”. 

Ούτε πήγε κανείς χριστιανός για να κάψει το θέατρο, όπως ανακριβώς αναφέρατε. 

Τι φω όμως και τι λαλήσω για την άποψη ότι θα είναι απόδειξη“εκκλησιαστικού ήθους”, αν οι “φωτισμένοι” ιεράρχες (αλήθεια ποιοι είναι αυτοί οι φωτισμένοι ιεράρχες;) βοηθήσουν τον κόσμο να δει το πρόσωπο του Κυρίου να βλασφημείται με τόση αισχρότητα; 

Κύριε Ανδριόπουλε! Είμαι βέβαιος ότι θα ντρέπεστε για τον εαυτό σας όταν ξαναδιάβασετε στο μέλλον αυτό το άρθρο του κ. Αγγελή και τα δικά σας ευμενή σχόλια που  συνοδεύσατε την ανάρτηση.

Κατεβάστε, σας παρακαλώ, αυτήν την επαίσχυντη ανάρτηση, που προσβάλλει τον συντάκτη της αλλά και σας σαν θεολόγο και σαν χριστιανό.

Ακου είναι απόδειξη “εκκλησιαστικού ήθους” να βοηθούν οι ιεράρχες να σπιλώνεται το πρόσωπο του Κυρίου!!!

πηγή

Ο ΔΙΑΣΥΡΜΟΣ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΥΠΟ ΠΟΛΛΩΝ!...

πηγή

Μόλις πριν τρεις μήνες έγράφε  η Ιδιωτική Οδός: 

"...πολλά βιβλία - από τα εκατοντάδες πια! - που κυκλοφορούν για τον γέροντα Παϊσιο τον αγιορείτη, δίνονται μαζί με εφημερίδες δεξιού και κυρίως ακροδεξιού περιεχομένου. Οι δε "προφητείες" αγιορειτών για το ότι θα ξαναπάρουμε την Πόλη (!!!) ή για το  τέλος του κόσμου ή για την οικονομική κρίση, δίνουν και παίρνουν ανεξέλεγκτα.  Η Διοικούσα Εκκλησία, ταπεινώς φρονώ, πως θα έπρεπε να τοποθετηθεί απέναντι σ'  αυτή τη δεισι-δαιμονική κατάσταση. Αλλά...". 

Ένα από τα σχόλια εκείνης της ανάρτησης, ανωνύμου τινός, έλεγε: 

"Διαφωνώ με το κείμενo, όχι τόσο ως προς το περιεχόμενο, όσο ως προς το ύφος και τη γνωστή καραμέλα... να λάβει η διοικούσα Εκκλησία μέτρα... Τι μέτρα; Να απαγορεύσει τη γεροντολατρία ή τη δημοσίευση βιβλίων;" 

Η Διοικούσα Εκκλησία δεν έπρεπε να τοποθετηθεί με κάποιο τρόπο, κατά τον αναγνώστη, γιατί δεν αναφέρθηκα στη "λήψη μέτρων". Και δεν τοποθετήθηκε. Όμως το ...μέτρο ξεπεράστηκε κι έτσι "αγανακτισμένοι" τινές από την Παϊσιολαγνεία προέβησαν στην ασέβεια του "Γέροντος Παστίτσιου" - άπαγε της βλασφημίας - στο facebook. 

Γιατί η παράλογη δημοσιότητα που έδωσαν οι ...πιστοί στον αοίδιμο Γέροντα είχε τελικά ουκ ολίγες παρενέργειες. Τις οποίες ανέλαβε να ...εξουδετερώσει η Χρυσή Αυγή!!! Γιατί το κόμμα αυτό είναι που έκανε επερώτηση στη Βουλή για την άνομη σελίδα στο facebook και τώρα επιχαίρει για την καίρια συμβολή του στην αποκαθήλωση της επίμαχης σελίδας. 

Αφήστε ήσυχο, επιτέλους, τον γέροντα ήσυχο, χριστιανοί μου. Μη τον βασανίζετε άλλο. Και ταυτόχρονα με τα καμώματά σας ανοίγετε το δρόμο στους facebookάδες και τις Χρυσές Αυγές!...
Π.Α.Α.