Υπενθυμίσεις.

 

ΣΤΗΝ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΠΕΡΓΑΜΟΥ κ.κ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΗΖΙΟΥΛΑΣ, ΑΣΠΑΖΕΤΑΙ ΤΗΝ ΔΕΞΙΑ ΤΟΥ ΑΙΡΕΤΙΚΟΥ ΠΑΠΑ. ΦΤΑΝΟΥΝ ΠΙΑ ΤΑ ΛΟΓΙΑ.

 

 

Γράφει ο π. Φώτιος Βεζύνιας

   Επειδή κάποιοι έχουν λησμονήσει... και προσπαθούν να περάσουν την ιδική τους "τακτική" απέναντι στην αίρεση του οικουμενισμού, ως κύρια θέση και στάση της Εκκλησίας.....

   Επειδή «έτσι τους συμφέρει» προσπαθούν αγωνιωδώς να δομήσουν επιχειρήματα για δήθεν διατάραξη της Εκκλησιαστικής τάξεως με την εφαρμογή του 15^ου κανόνος της ΑΒ συνόδου. Σαφώς τους απαντάμε «Δεν είναι η αποτείχιση που φέρνει την ταραχή, αλλά η σύνοδος της Κρήτης η οποία θεσμοθέτησε την αίρεση του οικουμενισμού ως επικρατούσα, δυστυχώς, κατάσταση στην Εκκλησία.»

 

ΚΑΠΟΙΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΓΙΩΝ ΠΟΥ ΔΙΕΚΟΨΑΝ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΗΝ  ΑΙΡΕΣΗ.

 

1.   Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής μας λέγει:

   «Καὶ ἄλλο δὲ σκοπήσωμεν· Ὁ Θεὸς ἐκλεξάμενος, ἐξήγειρεν ἀποστόλους, καὶ προφήτας, καὶ διδασκάλους, πρὸς τὸν καταρτισμὸν τῶν ἁγίων· ὁ δὲ διάβολος, ψευδαποστόλους καὶ ψευδοπροφήτας, καὶ ψευδοδιδασκάλους κατὰ τῆς εὐσεβείας ἐκλεξάμενος ἐξήγειρεν, ὥστε καὶ τὸν παλαιὸν πολεμηθῆναι νόμον, καὶ τὸν εὐαγγελικόν. Ψευδαποστόλους δέ, καὶ ψευδοπροφήτας, καὶ ψευδοδισκάλους μόνους νοῶ τοὺς αἱρετικούς· ὧν οἱ λόγοι καὶ οἱ λογισμοὶ διεστραμμένοι εἰσίν.Ὣσπερ οὖν ὁ τοὺς ἀληθεῖς ἀποστόλους, καὶ προφήτας, καὶ διδασκάλους δεχόμενος, Θεὸν δέχεται·οὕτως καὶ ὁ τοὺς ψευδαποστόλους, καὶ ψευδοπροφήτας, καὶ ψευδοδιδασκάλους δεχόμενος, τὸν διάβολον δέχεται. Ὁ τοίνυν συνεκβαλὼν τοὺς ἁγίους τοῖς ἐναγέσι καὶ ἀκαθάρτοις αἱρετικοῖς (δέξασθε λέγοντα τὴν ἀλήθειαν), τῷ διαβόλῳ προφανῶς τὸν Θεὸν συγκατέκρινεν.» (βλ. Αγ. Μαξίμου του Ομολογητού. Περὶ τῶν πραχθέντων ἐν τῇ πρώτῃ ἐξορίᾳ, ἤτοι ἐν Βιζύῃ· τὰ παρὰ τοῦ Θεοδοσίου ἐπισκόπου Καισαρείας Βιθυνίας, καὶ αὐτοῦ διαλεχθέντα. Παρ Ι.) 

Ο άγιος Μάξιμος ο ομολογητής αυστηρός ταυτίζει την αποδοχή της  αίρεσης με την αποδοχή του διαβόλου.

   Την εποχή λοιπόν του Αγίου Μαξίμου συγκλονίζει την Εκκλησία η αίρεση του Μονοθελητισμού.  Όλοι, οι τότε Πατριάρχες είχαν υποκύψει στην αίρεση αυτή.  Ο μόνος, που έμεινε ακλόνητος στην Ορθοδοξία ήταν ο μοναχός άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, με τους δύο μοναχούς μαθητές του.  Οι τρεις αυτοί μοναχοί και «μόνοι» διέκοψαν την «κοινωνία» με όλους τους Πατριάρχες. Διώχτηκαν φοβερά.  Οι διώκτες τους, έκοψαν το χέρι του αγίου Μαξίμου, για να μη γράφει, και τη γλώσσα, για να μην ομιλεί.  Τον αναθεμάτισαν και τον εξόρισαν στον Καύκασο, σε ηλικία 80 ετών.

  Όλα αυτά συνέβησαν είκοσι χρόνια προτού συνέλθει το 680 μ.Χ. η Στ΄ Οικουμενική Σύνοδος, η οποία καταδίκασε την αίρεση, αναθεμάτισε όλους τους τότε Πατριάρχες Ανατολής και Δύσεως, και δικαίωσε τον άγιο Μάξιμο με τους δύο μαθητές του μοναχούς!

 

2.   Στον βίο του αγίου Υπατίου διαβάζουμε:

  «Ο άγιος Υπάτιος η μνήμη του εορτάζεται 17 Ιουνίου, Ηγούμενος της Μονής των Ρουφιανών στην Χαλκηδόνα, όταν πληροφορήθηκε τα αιρετικά φρονήματα του Νεστορίου,αμέσως έσβησε το όνομά του από τα δίπτυχα δια να μη μνημονεύεται εις τις Λειτουργίες. Ο ευλαβέστατος επίσκοπος Ευλάλιος είπε προς τον Υπάτιον: «Γιατί έσβεσες το όνομά του πριν να ιδής τι θα γίνη; Ο όσιος απάντησε: Εγώ αφού έμαθα ότι μιλά άσχημα για τον Κύριόν μου, παύω την κοινωνίαν μαζί του και ούτε αναφέρω το όνομά του· δεν είναι πια επίσκοπος». Τότε ο Ευλάλιος του είπε με οργή: «Πήγαινε και διόρθωσε αυτό που έκανες, διότι μπορώ και να σε τιμωρήσω». Και ο Υπάτιος αποκρίθηκε: «Ό,τι θέλεις κάμε, διότι εγώ απεφάσισα τα πάντα να πάθω και με αυτήν την απόφασιν το έκανα αυτό» (πηγή: http://orthodox-voice.blogspot.com/2013/03/blog-post_373.html) Και πάλι ρωτάμε. H αίρεση που εισήγαγε στην Εκκλησία τότε ο Νεστόριος ήταν καταδικασμένη συνοδικά; Ήταν λοιπόν λάθος ο Άγιος Υπάτιος; Γιατί δεν έμεινε ήσυχος χρησιμοποιώντας μόνο την «φωνή» του;

   Να ευχηθούμε να βρεθούν σήμερα τέτοιοι ηγούμενοι. Αν είχαμε στο Άγιο όρος δέκα τέτοιους ηγουμένους, που θα  ακολουθούσαν το παράδειγμα του αγίου Υπατίου, θα είχε γίνει ήδη άλλη σύνοδος πανορθόδοξος η οποία θα είχε καταδικάσει και αναθεματίσει το Κολυμπάρι και τον οικουμενισμό, οδηγώντας και πάλι το σκάφος της Εκκλησίας στο γαλήνιο λιμανάκι των Ορθόδοξων Δογμάτων.

 

3.     Από τον βίο του Αγίου Κυρίλλου.

  Το 428 Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ήταν ο Νεστόριος, ο οποίος δεν έπαυσε την «κοινωνία» με τον Ευτυχή, όταν κήρυξε από τον άμβωνα της αγίας Σοφίας ότι η Παναγία πρέπει να ονομάζεται «Χριστοτόκος» και όχι Θεοτόκος»! Την αντικανονική αυτή στάση του Νεστορίου οι πιστοί θεώρησαν ως συμφωνία του με τις κακοδοξίες του Ευτυχή, όπως και πράγματι ήταν.  Οι πιστοί αμέσως έφυγαν απ’ το ναό και δεν εκκλησιάζονταν σε καμιά εκκλησία, επειδή μνημονεύονταν ο Νεστόριος.  Ακόμα δεν είχε συνέλθει καμιά Σύνοδος να καταδικάσει τον Ευτυχή και το Νεστόριο, με τους οπαδούς τους, που κοινωνούσαν μαζί τους. 

   Ο άγιος Κύριλλος, Πατριάρχης Αλεξανδρείας, με επιστολές του, προς τον κλήρο και το λαό της Πόλης, τους παρότρυνε προς τούτο. Ύστερα από τρία χρόνια, το έτος 431 μ.Χ. συνήλθε η Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος, η οποία δικαίωσε τον άγιο Κύριλλο, και όσους είχαν πάψει το «μνημόσυνο» του Νεστόριου, και καταδίκασε το Νεστόριο! (πηγή:http://agiooros.org/viewtopic.php?f=4&t=3133)

 

4.           Από τον βίο του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού.

Την εποχή της εικονομαχίας (754 – 842 ) ο άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός πολεμά την αίρεση αυτή. Δεν έχει καμία «κοινωνία» με εικονομάχους επισκόπους.  Το 754 η Οικουμενική Σύνοδος στην Ιέρεια τον αναθεμάτισε.  Μετά τριάντα τρία χρόνια, συνήλθε ή Ορθόδοξη Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος, η οποία αποκήρυξε την Σύνοδο της Ιέρειας, ως αιρετική, καταδίκασε τους εικονομάχους και δικαίωσε τον μοναχό Ιωάννη Δαμασκηνό!

(πηγή: http://agiooros.org/viewtopic.php?f=4&t=3133)

 

5.   Από τον βίο του αγίου Γερμανού.

Την εποχή της Φραγκοκρατίας στην Κύπρο, οι Λατίνοι επίσκοποι είχαν διώξει τους Ορθόδοξους επισκόπους και επέβαλαν με τη βία το «μνημόσυνό» τους στις Ορθόδοξες Εκκλησίες και τα μοναστήρια..  Οι Ορθόδοξοι δεν εκκλησιάζονταν στους ναούς τους, επειδή μνημονεύονταν οι Λατίνοι επίσκοποι.  Τότε μάλιστα μαρτύρησαν με φρικτά βασανιστήρια από τους Λατίνους οι δεκατρείς οσιομάρτυρες μοναχοί της Καντάρας.  Ο άγιος Γερμανός, που τότε ήταν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, σε γράμμα του στους Ορθοδόξους της Κύπρου,  λέγει: «Όσοι της καθολικής (= της Ορθόδοξης) εκκλησίας εστέ τέκνα γνήσια, φεύγειν όλω ποδί τη Λατινική υποταγή, και μηδέ ευλογίαν εκ των χειρών αυτών λαμβάνειν την τυχούσαν.  Κρείσσον γαρ εστί εν τοις οίκοις υμών προσεύξασθαι κατά μόνας, ή επ’ εκκλησίαις συνάγεσθε μετά Λατινοφρόνων»

(πηγή: http://agiooros.org/viewtopic.php?f=4&t=3133)

 

6.   Από τον βίο του Αγίου Μάρκου του  Ευγενικού.

  Την ψευδοσύνοδο της Φλωρεντίας (1439) δεν υπόγραψε ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, ο οποίος δεν δέχτηκε να μνημονεύει το νέο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Μητροφάνη, που ήταν Λατινόφρονας.  Δεν δέχτηκε «κοινωνία» ούτε με κανένα άλλο επίσκοπο, που είχε «κοινωνία» με το Μητροφάνη.  Η σύνοδος της Φλωρεντίας συγκλήθηκε ως «Οικουμενική» (όπως και της Κρήτης κατά τον κ. Τσελεγγίδη) Σύνοδος και οι αποφάσεις της ήταν νόμος του κράτους.  Τις αποφάσεις της, ακύρωσε και καταδίκασε η Πανορθόδοξη Σύνοδος Κωνσταντινουπόλεως του έτους 1484 μ.Χ.

Η τελευταία του υποθήκη, προτού πεθάνει ήταν: «Εκφεύγειν άπασι τρόποις την κοινωνίαν αυτού (του πατριάρχου) και μήτε συλλειτουργείν αυτού, μήτε αρχιερέα τούτον, αλλά λύκον και μισθωτόν ηγείσθε»

(πηγή: http://agiooros.org/viewtopic.php?f=4&t=3133)

 

7.   Από τον βίο του Αγίου Γενναδίου Σχολάριου.

Ο Γεννάδιος Σχολάριος υπήρξε μαθητής του αγίου Μάρκου Ευγενικού και πρώτος Πατριάρχης μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως.  Σχετικά με το «μνημόσυνο» του επισκόπου από τους πιστούς γράφει ο Γεννάδιος: «Η πνευματική κοινωνία των ομοδόξων, και η τελεία υποταγή προς τους γνησίους ποιμένας εκφράζεται με το μνημόσυνο.  Οι Σύνοδοι και οι άλλοι Πατέρες ορίζουν, ότι αυτών που αποστρεφόμεθα το φρόνημα, (αυτών) πρέπει να αποφεύγουμε και την κοινωνία» ( βλ. Γενναδίου Σχολαρίου, Γράμμα προς τους εκκλησιαστικούς... περιοδικό Ο όσιος Γρηγόριος Αγίου Όρους.

πηγή

ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΙΝ «ἐγερθείς παράλαβε τό παιδίον καί τήν μητέρα αὐτοῦ καί φεῦγε εἰς Αἴγυπτον» (Ματθ. 2, 13)

«ἐγερθείς παράλαβε τό παιδίον καί τήν μητέρα αὐτοῦ καί φεῦγε εἰς Αἴγυπτον» (Ματθ. 2, 13)

Ἡ ἐντολή τοῦ ἀγγέλου στόν Ἰωσήφ ὡς προστάτη τῆς Παναγίας καί τοῦ νεογεννηθέντος Χριστοῦ εἶναι σαφής: νά τούς πάρει καί νά τούς φυγαδεύσει στήν Αἴγυπτο. 

Δέν πρόκειται νά τονίσουμε αὐτό πού ἐπανειλημμένως ἀπό πολλούς ἔχει ἐπισημανθεῖ· ὅτι δηλαδή καί ὁ ἴδιος ὁ Χριστός καί ἡ ἴδια ἡ Παναγία ὑπῆρξαν πρόσφυγες καί μετανάστες ὥστε νά γίνουν καί οἱ ἀντίστοιχοι συνειρμοί μέ τούς σημερινούς μετανάστες, γιά νά τονιστεῖ ἡ ὑπέρ αὐτῶν καλή μας διάθεση ἤ ὄχι - ὁ χριστιανός ἔτσι κι ἀλλιῶς διάκεται εὐμενῶς καί ἀγαθῶς πρός τόν κάθε συνάνθρωπό του ἀνεξάρτητα ἀπό τήν κατάστασή του.

 Ἐκεῖνο πού περισσότερο θά θέλαμε νά τονίσουμε εἶναι τό γεγονός ὅτι Θεός ὤν ὁ Κύριος, ἔστω καί στή βρεφική του ἡλικία ὡς ἄνθρωπος, δέν ἐπιλέγει ἕναν θαυμαστό τρόπο σωτηρίας του, ἀλλά τόν πιό ταπεινό καί δύσκολο: τή φυγή καί μάλιστα σέ ἄγνωστα γιά τόν Ἰωσήφ καί τήν Παναγία μέρη, μέ ὅλη τή δυσκολία τοῦ ἐγχειρήματος αὐτοῦ. Καί γίνεται καί σ’ αὐτό τό πρότυπό μας· νά μή ἐπιδιώκουμε τήν εὔκολη καί θαυματουργική λύση τῶν προβλημάτων μας, ἀλλά τήν πιό ἀνθρώπινη καί πρόσφορη στά δεδομένα τῶν περιστάσεων καί τοῦ περιβάλλοντός μας. Κι ἀκόμη· ὅταν ἔχουμε νά συγκρουστοῦμε μέ πονηρούς ἀνθρώπους καί ἐχθρικές δυνάμεις, τό συνετό δέν εἶναι μία εὐθεῖα κατά μέτωπον ἐπίθεση ἀπέναντί τους - ἐκτός κι ἄν δέν ἔχουμε ἄλλη ἐπιλογή - ἀλλά ἡ ἀποφυγή καί ἡ διαφυγή. Τό «φεῦγε καί σώζου» ἄλλωστε ξέρουμε ὅτι ἐπικράτησε ὡς βασική ἀρχή σέ ὅλους τούς μετέπειτα αἰῶνες στά θέματα τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Πρόκειται ἴσως γι’ αὐτό πού ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἀργότερα προέτρεψε: «μή ἀντιστῆναι τῷ πονηρῷ». Ὁπότε ὑπάρχουν φορές πού ὁ χριστιανός συμπεριφέρεται ὡς λιοντάρι· ἀλλά καί ἄλλες πού ἔχει τή συμπεριφορά τοῦ «φρονίμου ὄφεως». Δέν εἶναι τυχαῖο πού ἡ διάκριση θεωρεῖται ἡ μάνα ὅλων τῶν ἀρετῶν.

Πηγή

Νέον Ἔτος

Ι. Μ. ΦΟΥΝΤΟΥΛΗ

 Τήν 1η Ἰανουαρίου ἑώρτασε ἡ Ἐκκλησία μας τήν Περιτομή τοῦ Χριστοῦ καί τήν μνήμη τοῦ ἁγίου Βασιλείου τοῦ Μεγάλου. Τό διπλό αὐτό ἑορτολογικό περιεχόμενο ἔχει μία λαμπρά ἐκπροσώπησι στήν ἀκολουθία τῆς ἡμέρας. Καί δικαίως, γιατί ἡ μέν περιτομή καί ὀνοματοδοσία τοῦ Χριστοῦ κατά τήν ὀγδόη ἡμέρα ἀπό τῆς γεννήσεως Του ἀποτελεῖ, τήν βεβαίωσι τῆς σαρκώσεως καί τῆς προσλήψεως ἀπό τόν Λόγο τοῦ Θεοῦ τῆς τελείας ἀνθρωπίνης μορφῆς ἀναλλοιώτως καί τῆς εἰσόδου Του στόν λαό τοῦ Θεοῦ. Ὁ δέ Μέγας Βασίλειος εἶναι ὁ ἀληθινά μέγας ἱεράρχης, πού μέ τήν ἁγιότητα τοῦ βίου του, τά σοφά του συγγράμματα καί τήν ἔξοχο δρᾶσι του ἀνεδείχθη Πατήρ καί φωστήρ τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, ἐφάμιλλο τοῦ ὁποίου δέν ἐγνώρισε ἴσως ἄλλον ὁ χριστιανικός κόσμος. Καί ἡ δεσποτική ἑορτή τῆς Περιτομῆς καί ἡ μνήμη τοῦ Μεγάλου Βασιλείου περιττό καί νά εἰποῦμε, ὅτι δέν ἔχουν καμμία σχέσι πρός τήν ἔναρξι τοῦ ἔτους, τήν πρωτοχρονιά.

 Ἡ περιτομή ἐτέθη τήν 1η Ἰανουαρίου, γιατί αὐτή εἶναι ἡ ὀγδόη ἡμέρα ἀπό τά Χριστούγεννα. Ἡ μνήμη τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, γιατί κατά τήν 1η Ἰανουαρίου τοῦ ἔτους 379 συνέβη ὁ θάνατος, ἡ κοίμησις ἐπί τό χριστιανικώτερον, τοῦ ἁγίου Πατρός. Ἡ σύνδεσις τοῦ δευτέρου πρός τήν πρωτοχρονιά, τά δῶρα, τά γλυκίσματα κλπ., ἔχει καθαρῶς λαογραφικό χαρακτῆρα.

 Ἡ Ἐκκλησία ἐπισήμως φαίνεται σάν νά ἀγνοῇ τήν ἀλλαγή τοῦ ἔτους, τίς πανηγύρεις καί τίς ἐκδηλώσεις πού τήν συνοδεύουν, καί νά ζῇ σ᾿ ἕνα ἄλλο δικό της κόσμο, πού δέν ἐπηρεάζεται ἀπό τήν ἀλλοίωσι τῶν φθαρτῶν καί ρεόντων χρονικῶν συστημάτων τοῦ προσκαίρου αὐτοῦ κόσμου. Ὁμολογουμένως αὐτό δέν θά ἦταν ἀσύμφωνο πρός τόν ὑπερκόσμιο χαρακτῆρα τῆς λατρείας μας. Γιά τόν ἄναρχο, αἰώνιο καί ἀτελεύτητο Θεό ἡμέρες, μῆνες καί ἔτη δέν ὑπάρχουν. Χίλια ἔτη γιά Ἐκεῖνον εἶναι σάν τήν χθεσινή ἡμέρα πού πέρασε καί σάν ἕνα τρίωρο νυκτερινῆς φρουρᾶς, κατά τόν ψαλμῳδό (Ψαλμ. 89, 4). Ἤ, ὅπως συμπληρώνει ὁ ἀπόστολος Πέτρος, «μία ἡμέρα παρά Κυρίῳ ὡς χίλια ἔτη καί χίλια ἔτη ὡς ἡμέρα μία» (Β´ Πετρ. 3, 8).

Αὐτήν ἀκριβῶς τήν προσήλωσι καί τήν δουλική προσκόλλησι στά «ἀσθενῆ καί πτωχά στοιχεῖα» τῶν κοσμικῶν ὑπολογισμῶν καταδικάζει καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος γράφοντας στούς Γαλάτας: «Ἡμέρας παρατηρεῖσθε καί μῆνας καί καιρούς καί ἐνιαυτούς! Φοβοῦμαι ὑμᾶς μήπως εἰκῆ κεκοπίακα εἰς ὑμᾶς» (Γαλάτ. 4, 10). Χωρίς ὅμως ἡ Ἐκκλησία νά ἀρνηθῇ τόν ὑπερκόσμιο χαρακτῆρα τῆς λατρείας της καί χωρίς νά δουλωθῇ στούς καιρούς τοῦ κόσμου τούτου, ἦταν ἑπόμενο καί νά μή μπορῇ νά παραβλέψῃ τήν διάκρισι καιρῶν καί ἐνιαυτῶν. Δέν εἶναι μόνο θεῖος ὀργανισμός, ἀλλά καί ἀνθρώπινος. Δέν εἶναι μόνο ὑπερκόσμιος, ἀλλά καί ἐγκόσμιος.

 Τέλειος τύπος συγκερασμοῦ τῶν δύο αὐτῶν στοιχείων τῆς ἐδόθη ἀπό τόν ἐνανθρωπήσαντα Θεό. Ὅπως Ἐκεῖνος ἦτο «τέλειος Θεός καί τέλειος ἄνθρωπος», «ὁμοούσιος τῷ Πατρί κατά τήν Θεότητα καί ὁμοούσιος ἡμῖν κατά τήν ἀνθρωπότητα», ὅπως αἱ δύο φύσεις ἡνώθησαν στόν Θεάνθρωπο Χριστό ἁρμονικά καί ἀχώριστα, ἔτσι ἀκριβῶς καί ἡ Ἐκκλησία, κατά τό πρότυπο τῆς κεφαλῆς της, διεμορφώθη σέ θεανθρώπινο ὀργανισμό. Καί ἡ λατρεία της ἀκριβῶς συνεκέρασε τό θεῖο καί τό ἀνθρώπινο ἀτρέπτως καί ἀχωρίστως. Ὅπως δέ ἀκριβῶς ἡ θεία φύσις στόν Χριστό προσέλαβε καί ἐθέωσε καί τήν ἀνθρωπίνη, ἔτσι καί ἡ λατρεία τῆς Ἐκκλησίας προσέλαβε καί ἐξαγίασε τά σχήματα τοῦ κόσμου τούτου. Τά ἐξεχριστιάνισε, τά ἐθέωσε. Δέν τά ἀπέρριψε οὔτε τά συνέτριψε, ὅπως καί ὁ Χριστός δέν ἀπέρριψε οὔτε κατέκαυσε μέ τό πῦρ τῆς Θεότητος τό ὀστράκινο σκεῦος τῆς ἀνθρωπίνης σαρκός πού περιεβλήθη. Τήν ἐφαρμογή τῶν ἀνωτέρω εὑρίσκομε καί στό ἑορτολόγιο τῆς Ἐκκλησίας. Ὅταν ἀκούσθηκε στόν κόσμο τό εὐαγγέλιο τῆς σωτηρίας καί συνεκροτήθη ἡ Ἐκκλησία, δέν ἐφρόντισε νά ἐφεύρῃ κανένα νέο ἡμερολόγιο, οὔτε νά ἐπινοήσῃ νέες ὑπερκόσμιες χρονικές ὑποδιαιρέσεις.

 Στά μέρη ὅπου διεδόθη βρῆκε πολλά συστήματα καταμετρήσεως τοῦ χρόνου, διάφορα ἡμερολόγια. Τά υἱοθέτησε καί τά ἐξεχριστιάνισε. Χαρακτηριστικά παραδείγματα εἴδαμε στήν ἀναδρομή πού ἐκάμαμε κατά καιρούς στό λειτουργικό ἔτος. Τίς ἱερές ἡμέρες τῶν ἡμερολογίων τῶν Ἑβραίων ἤ εἰδωλολατρῶν δέν τίς κατήργησε· τίς ἐβάπτισε εἰς Χριστόν καί τίς ἐνέδυσε τόν Χριστόν, ὅπως καί τούς Ἑβραίους καί τούς εἰδωλολάτρας. Ἡ 14η τοῦ Νισάν, τό Πάσχα τῶν Ἑβραίων, ἡ ἀνάμνησις τῆς διαβάσεως τῆς Ἐρυθρᾶς Θαλάσσης, ἔγινε Πάσχα Κυρίου, διάβασις τοῦ Χριστοῦ καί ὅλων ἡμῶν μαζί Του ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τήν ζωήν. Ἡ ἑορτή τῆς παραδόσεως τοῦ Νόμου καί τοῦ θερισμοῦ, ἡ Πεντηκοστή, ἔγινε ἑορτή τῆς καθόδου τοῦ ἁγίου Πνεύματος καί τῆς ἐνάρξεως τοῦ πνευματικοῦ θερισμοῦ. Τό Σάββατο, ἡ ἑβδομαδιαία ἑορτή τῆς καταπαύσεως τῶν ἔργων, ἔγινε Κυριακή, ἡ ἑβδομαδιαία ἑορτή τῆς ἀναστάσεως.

Ἡ 25η Δεκεμβρίου, ἡ εἰδωλολατρική ἑορτή τῆς γεννήσεως τοῦ ἡλίου, ἔγινε ἑορτή τῆς γεννήσεως τοῦ ἡλίου τῆς δικαιοσύνης, τοῦ Χριστοῦ, κ.ο.κ. Καί ἡ πρώτη τοῦ ἔτους; Ἐδῶ τά πράγματα εἶναι περισσότερο πολύπλοκα, γι᾿ αὐτό καί ἡ ἱστορία τοῦ ἐκχριστιανισμοῦ τῆς πρωτοχρονιᾶς εἶναι μακρά καί ἀνώμαλος. Ἴσως ὅμως γι᾿ αὐτό ἔχει καί περισσότερο ἐνδιαφέρον. Δέν θά παρακολουθήσωμε ὅλον αὐτόν τόν λαβύρινθο. Καί μόνο μιά ματιά στό πλῆθος καί στήν ποικιλία τῶν ἡμερολογίων, πού βρῆκε ὁ Χριστιανισμός κατά τήν πρώτη περίοδο τῆς ζωῆς του, εἶναι ἱκανή νά μᾶς δημιουργήσῃ τήν ἐντύπωσι βιβλικῆς Βαβέλ.

Σχεδόν κάθε πόλις καί περιοχή εἶχε τό ἰδικό της ἡμερολόγιο, πού πολλές φορές καί αὐτό διεκρίνετο σέ παλαιό καί σέ νέο. Αὐτό κυρίως ὠφείλετο στήν ἔλλειψι σταθεροῦ κριτηρίου γιά τήν μέτρησι τοῦ χρόνου, φυσικά καί στήν διάσπασι τῶν λαῶν τῆς γῆς. Ὁ ἥλιος καί ἡ σελήνη καί τά φυσικά φαινόμενα ἔδιδαν σέ ὅλους τούς λαούς τά μέτρα τῆς διαιρέσεως τοῦ χρόνου. Τό γράφει καί ἡ Γένεσις: «Καί εἶπεν ὁ Θεός· γενηθήτωσαν φωστῆρες ἐν τῷ στερεώματι τοῦ οὐρανοῦ εἰς φαῦσιν ἐπί τῆς γῆς, τοῦ διαχωρίζειν ἀνά μέσον τῆς ἡμέρας καί ἀνά μέσον τῆς νυκτός· καί ἔστωσαν εἰς σημεῖα καί εἰς καιρούς καί εἰς ἡμέρας καί εἰς ἐνιαυτούς» (Γενέσ. 1, 14).

Ἀλλ᾿ ἀπό τοῦ σημείου αὐτοῦ μέχρι τοῦ νά ὑπάρξῃ κοινός τρόπος καταμετρήσεως τοῦ χρόνου ἡ ἀπόστασις εἶναι μεγάλη. Τό ἡλιακό καί τό σεληνιακό ἔτος, ἡ ἐναλλαγή τῶν ἐποχῶν τοῦ ἔτους καί τῶν φάσεων τῆς σελήνης, δέν μᾶς δίδουν τό ἴδιο μέτρο. Οὔτε ἦταν εὔκολος, ἰδίως μέ τίς ἀστρονομικές γνώσεις τῆς ἐποχῆς, ὁ ὑπολογισμός μέ ἀπόλυτο ἀκρίβεια τῆς διαρκείας τῶν περιόδων αὐτῶν. Ἄς προστεθῇ σ᾿ αὐτά καί ἡ παράλογος πολλές φορές, ἰδίως σέ τέτοιου εἴδους θέματα, συντηρητικότης τῶν ἀνθρώπων, πού προτιμοῦν νά μένουν προσκεκολλημένοι σέ μία παλαιά, ἀποδεδειγμένως ἐσφαλμένη, μορφή, ἀπό φόβο πρός τό νέο καί τό ἄγνωστο.

Εἰδικώτερα γιά τήν ἐκλογή τῆς ἡμέρας τῆς ἐνάρξεως τοῦ ἔτους τό κριτήριο ἦταν ἀκόμη περισσότερο ἀσταθές, ἀνάλογα μέ τίς προϋποθέσεις πού ἐπικρατοῦσαν. Ἄν δηλαδή θά ἐλαμβάνετο ὡς ἀρχή τό ἡλιοστάσιο καί ποῖο ἀπό τά δύο, τό θερινό ἤ τό χειμερινό, ἄν ἡ ἰσημερία καί ποία ἀπό τίς δύο, ἡ ἐαρινή ἤ ἡ φθινοπωρινή, ἄν οἱ ἐποχές τοῦ ἔτους καί ποιά ἀπό τίς τέσσαρες, ἄν καμμία θρησκευτική ἑορτή ἤ κάποιο σημαντικό πολιτικό γεγονός. Ὅλοι αὐτοί οἱ σταθμοί χρησιμοποιοῦνται ὡς ἀφετηρία τοῦ ἔτους στά ἐπί μέρους τοπικά ἡμερολόγια.

 Πολλές φορές ἔχομε στό ἴδιο ἡμερολόγιο διάφορες πρωτοχρονιές, παλαιά καί νεωτέρα, θρησκευτική καί πολιτική κλπ. Ἔτσι στήν Ρώμη κατά τό παλαιό ἡμερολόγιο τοῦ Ναουμᾶ Πομπηλίου ἀρχή τοῦ ἔτους ἦταν ἡ 1η Μαρτίου, τοῦ πρώτου μηνός τῆς ἀνοίξεως. Ἀπό αὐτό τό ἡμερολόγιο διατηροῦνται ἀκόμη τά ὀνόματα τοῦ ἑβδόμου, ὀγδόου, ἐνάτου καί δεκάτου μηνός (Σεπτέμβριος, Ὀκτώβριος, Νοέμβριος καί Δεκέμβριος), καίτοι κατά τό νεώτερο ἡμερολόγιο ἡ ἀρίθμησίς των εἶναι διαφορετική.

Ὁ Ἰούλιος Καῖσαρ μετερρύθμισε τό ἡμερολόγιο τοῦ Ναουμᾶ τό ἔτος 45 π.Χ (Ἰουλιανόν ἡμερολόγιον) καί πρώτη τοῦ ἔτους καθωρίσθη ἡ 1η Ἰανουαρίου. Ἡ ἡμέρα αὐτή ἑωρτάζετο ἀπό τούς ἐθνικούς μέ μεγάλη ἐπισημότητα, θυσίες, μεταμφιέσεις, τυχηρά παιγνίδια, μέθες καί ὄργια. Μερικά ἀπό τά ἔθιμα αὐτά ἐπεβίωσαν στίς χριστιανικές κοινωνίες, παρά τήν ἀντίδρασι τῶν Πατέρων καί τίς ἀπαγορεύεις τῶν Συνόδων.

Ἡ 1η Ἰανουαρίου πάντως παρέμεινε ὡς πρώτη τοῦ ἔτους στήν Δύσι καί μετά τήν πλήρη ἐπικράτησι τοῦ χριστιανισμοῦ, ἄν καί σέ ὡρισμένα μέρη της ὡς πρώτη τοῦ ἔτους ἐθεωρεῖτο ἡ 1η Μαρτίου, ἡ παλαιά πρωτοχρονιά, τά Χριστούγεννα, ὁ Εὐαγγελισμός ἤ τό Πάσχα. Στήν Ἀνατολή ὑπῆρχαν περισσότερα ἡμερολόγια καί περισσότερες πρωτοχρονιές. Οἱ Ἑβραῖοι ὡς πρῶτο μῆνα θεωροῦσαν τόν σεληνιακό μῆνα Νισάν, τόν πρῶτο τῆς ἀνοίξεως, κατά τήν πανσέληνο τοῦ ὁποίου (14 Νισάν) ἑώρταζαν τό Πάσχα. Ἀργότερα ὡς πρῶτο μῆνα ὥρισαν τόν Τισρί, τόν πρῶτο σεληνιακό μῆνα τοῦ φθνοπώρου. Ἐπί μακρό πάντως χρονικό διάστημα συνυπῆρχαν οἱ δύο πρωτοχρονιές, ἡ 1η τοῦ Νισάν καί ἡ 1η τοῦ Τισρί.

Τά περισσότερα τοπικά προχριστιανικά ἡμερολόγια τῆς Ἀνατολῆς, ὅπως τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί τῆς Ἐφέσου, τῆς Κρήτης, τῆς Κύπρου, τῆς Βιθυνίας καί τῆς Ἡλιουπόλεως τῆς Συρίας εἶχαν ὡς πρωτοχρονιά τήν ἡμέρα τῆς φθινοπωρινῆς ἰσημερίας, τήν 24η Σεπτεμβρίου, ἤ τήν πλησιεστέρα πρός αὐτήν ἀρχή νέου μηνός, δηλαδή τήν 1η Ὀκτωβρίου, ὅπως τά ἡμερολόγια τῆς Ἀντιοχείας καί τῆς Σελευκείας τῆς Συρίας.

 Ἡ 23η Σεπτεμβρίου ἐν τῷ μεταξύ ἔγινε ἡ ἐθνική ἑορτή τοῦ ρωμαϊκοῦ κράτους, γιατί ἦταν ἡ γενέθλιος ἡμέρα τοῦ Ὀκταβιανοῦ Αὐγούστου. Στήν 23η λοιπόν τοῦ Σεπτεμβρίου μετετέθη ἀπό τήν 24η ἡ πρώτη τοῦ ἔτους. Ἡ 23η Σεπτεμβρίου ὡρίσθη τό 312 μ. Χ. ὡς ἀρχή τῆς Ἰνδίκτου ἤ τῆς Ἰνδικτιῶνος, δηλαδή τῆς περιόδου τοῦ περί φόρου ρωμαϊκοῦ διατάγματος, πού ἴσχυε γιά 155 ἔτη. Ἴνδικτος βραδύτερον κατήντησε νά σημαίνῃ καί τήν περίοδο ἑνός ἔτους, ἀρχή δέ τῆς Ἰνδίκτου τήν πρωτοχρονιά. Αὐτήν τήν πρωτοχρονιά τῆς 23ης Σεπτεμβρίου ἐδέχθη κατά πρῶτον καί ἐξεχριστιάνισε ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἀνατολῆς. Σ᾿ αὐτήν ἐτέθη τό πρῶτο γεγονός τῆς εὐαγγελικῆς ἱστορίας, ἡ σύλληψις τοῦ Βαπτιστοῦ. Ἀπό αὐτήν ἤ τήν μετά ἀπό αὐτήν Δευτέρα ἤρχιζε ἡ κατά συνέχειαν ἀνάγνωσις τοῦ Εὐαγγελίου, ἀπό τό Κατά Λουκᾶ Εὐαγγέλιο, πού ἐκτός ἀπό τήν σύλληψι τοῦ Βαπτιστοῦ μᾶς ἀφηγεῖται καί ἄλλα γεγονότα τῆς ἀρχῆς τῆς ἱστορίας τῆς Καινῆς Διαθήκης, πού δέν μᾶς διέσωσαν οἱ ἄλλοι εὐαγγελισταί, ὅπως τόν εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου, τήν ἐπίσκεψι στήν Ἐλισάβετ καί τήν γέννησι τοῦ Προδρόμου. Τό ἔτος 462 μ.Χ. μετετέθη ἡ πρώτη τοῦ ἔτους στήν 1η Σεπτεμβρίου γιά πρακτικούς λόγους καί γιά νά συμπίπτῃ πρώτη τοῦ ἔτους καί πρώτη τοῦ μηνός.

 Ἡ ἡμέρα αὐτή ἦταν εἰς τό ἑξῆς ἡ ἀρχή τῆς Ἰνδίκτου, ἡ πρωτοχρονιά, καθ᾿ ὅλη τήν βυζαντινή περίοδο. Καί αὐτή καθηγιάσθη ἀπό τήν Ἐκκλησία. Ἡ ἀκολουθία τῆς 1ης Σεπτεμβρίου, πού περιέχεται σήμερα στά λειτουργικά μας βιβλία, ἀναφέρεται κατά μέγα μέρος στήν πρώτη τοῦ ἔτους. Τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα τῆς λειτουργίας ἐλήφθη πάλι ἀπό τόν εὐαγγελιστή Λουκᾶ, πού περιγράφει τήν πρώτη δημοσία ἐμφάνισι τοῦ Κυρίου στήν συναγωγή τῆς Ναζαρέτ καί τό πρῶτό Του κήρυγμα γιά τόν «ἐνιαυτόν Κυρίου δεκτόν» (Λουκ. 4, 16 ἐξ.).

Τό Τυπικό τῆς Ἁγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Ι´ αἰῶνος προβλέπει λιτανεία «εἰς τόν φόρον» καί τό Τυπικό τῆς Ἁγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης τοῦ ΙΕ´ αἰῶνος λιτανεία ἀνά τήν πόλιν καί ἁγιασμό ὑδάτων. Τό τελευταῖο αὐτό μᾶς διασώζει καί τίς αἰτήσεις τῆς ἐκτενοῦς, πού ἐλέγοντο ἀπό τόν ἀρχιερέα εἰς τό τέλος τῆς λιτανείας: «Ὑπέρ τῆς οἰκουμενικῆς καταστάσεως καί εὐσταθείας τῶν ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν καί τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως…». «Ὑπέρ τῆς ἀπολυτρώσεως τῶν ψυχῶν ἡμῶν καί ὑπέρ τοῦ συντριβῆναι τόν Σατανᾶν ὑπό τούς πόδας ἡμῶν καί ὑπέρ τοῦ ἄσειστον καί ἄφλεκτον καί ἀναίμακτον διαφυλαχθῆναι τήν πόλιν ταύτην καί πᾶσαν πόλιν καί χώραν…».

Ὅταν κατά τούς νεωτέρους χρόνους ἡ ρωμαϊκή πρωτοχρονιά τῆς 1ης Ἰανουαρίου ἦλθε καί στήν Ἀνατολή, ἡ Ἐκκλησία γιά διαφόρους λόγους δέν εἶχε πιά τήν δύναμι νά τήν ἀφομοίωσῃ καί νά τήν ἐκχριστιανίσῃ. Ἔμεινε προσκεκολλημένη στήν μεσαιωνική της πρωτοχρονιά, στήν ἀρχή τῆς Ἰνδίκτου, τήν 1η Σεπτεμβρίου, σέ μία ἡμέρα πού δέν ἦταν πιά πρωτοχρονιά. Κατά τήν 1η Ἰανουαρίου ἀκούονται σήμερα στούς ναούς μας λόγοι γιά τήν πρώτη τοῦ ἔτους κατά τό κήρυγμα – καί αὐτό εἶναι μέρος τῆς θείας λατρείας – καί στό τέλος τῆς λειτουργίας γίνεται μία δοξολογία ἀνάμικτη μέ δέησι γιά τήν εὐλογία τοῦ νέου χρόνου, πού ἔχει εἰσαχθῆ κάπως ἐμβαλωματικά στό κατά τά ἄλλα ἄσχετο πρός τήν πρώτη τοῦ ἔτους λειτουργικό περιεχόμενο τῆς ἡμέρας.

 Ἕνα ἀπαραμίλλου ὅμως κάλλους ὑμνογραφικό ὑλικό μένει ἀνεκμετάλλευτο, καταχωσμένο κάτω ἀπό τά ἐρείπια τῆς παλαιᾶς πρωτοχρονιᾶς, τῆς 1ης Σεπτεμβρίου. Ἀπό αὐτό θά ἀνασύρωμε μερικά ἐκλεκτά τροπάρια: Τό ἰδιόμελο τοῦ πλ. β´ ἤχου, ποίημα τοῦ ὑμνογράφου Βυζαντίου, πού ψάλλεται στό «Καί νῦν» τῶν στιχηρῶν τοῦ ἑσπερινοῦ· «Ὁ Πνεύματι ἁγίῳ συνημμένος…». Τό πρῶτο κάθισμα τοῦ πλ. δ´ ἤχου, προσόμοιον τοῦ «Τήν Σοφίαν καί Λόγον»· «Ὁ καιρούς καρποφόρους…».

Τό πρῶτο ἐξαποστειλάριο «Θεέ θεῶν καί Κύριε…». Καί τέλος τό δεύτερο στιχηρό τῶν αἴνων, ἰδιόμελο τοῦ δ´ ἤχου, ποίῃμα Ἰωάννου μοναχοῦ· «Ἡ βασιλεία σου, Χριστέ ὁ Θεός…». Καί τά τέσσαρα αὐτά τροπάρια, ὅπως καί ὅλα τά ἄλλα τῆς ἡμέρας ἐκείνης, εἶναι γεμᾶτα ἐμπιστοσύνη πρός τόν Θεό, τόν δημιουργό καί προνοητή τοῦ παντός· στά χέρια Του ἀφήνουν τούς πόθους καί τούς φόβους τοῦ λαοῦ Του· ζητοῦν νά χαρίσῃ ὁ Θεός στόν κόσμο Του τήν εἰρήνη, νά κατευθύνῃ τά ἔργα τῶν χειρῶν τῶν δούλων Του, νά δώσῃ ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί εὐκαιρίες δοξολογίας τοῦ ὀνόματός Του καί νά εὐλογήσῃ «τόν στέφανον τοῦ ἐνιαυτοῦ τῆς χρηστότητός» Του. Τί ἄλλα καλλίτερα καί πληρέστερα αἰτήματα θά μποροῦσε νά ἀπευθύνῃ ὁ ἄνθρωπος στόν Θεό κατά τήν ἀνατολή τοῦ νέου ἔτους;

«Ὁ Πνεύματι ἁγίῳ συνημμένος, ἄναρχε Λόγε καί Υἱέ, ὁ πάντων ὁρατῶν καί ἀοράτων συμπαντουργός καί συνδημιουργός, τόν στέφανον τοῦ ἑνιαυτοῦ εὐλόγησον, φυλάττων ἐν εἰρήνῃ τῶν ὀρθοδόξων τά πλήθη, πρεσβείας τῆς Θεοτόκου καί πάντων τῶν ἁγίων σου».

 «Ὁ καιρούς καρποφόρους καί ὑετούς οὐρανόθεν παρέχων τοῖς ἐπί γῆς καί νῦν προσδεχόμενος τάς αἰτήσεις τῶν δούλων σου, ἀπό πάσης λύτρωσαι ἀνάγκης τήν πόλιν σου· οἱ οἰκτιρμοί καί γάρ σου εἰς πάντα τά ἔργα σου. Ὅθεν τάς εἰσόδους εὐλογῶν καί ἐξόδους, τά ἔργα κατεύθυνον ἐφ᾿ ἡμᾶς τῶν χειρῶν ἡμῶν καί πταισμάτων τήν ἄφεσιν δώρησαι ἡμῖν, ὁ Θεός· σύ γάρ ἐξ οὐκ ὄντων τά σύμπαντα, εἰς τό εἶναι παρήγαγες».

«Θεέ θεῶν καί Κύριε, τρισυπόστατε φύσις, ἀπρόσιτε, ἀΐδιε, ἄκτιστε καί τῶν ὅλων δημιουργέ, παντοκράτορ, σοί προσπίπτομεν πάντες καί σέ καθικετεύομεν· Τό παρόν ἔτος τοῦτο, ὡς ἀγαθός, εὐλογήσας φύλαττε ἐν εἰρήνῃ τούς βασιλεῖς καί ἅπαντα τόν λαόν σου, οἰκτίρμον».

 «Ἡ βασιλεία σου, Χριστέ ὁ Θεός, βασιλεία πάντων τῶν αἰώνων καί ἡ δεσποτεία σου ἐν πάσῃ γενεᾷ καί γενεᾷ· πάντα γάρ ἐν σοφίᾳ ἐποίησας, καιρούς ἡμῖν καί χρόνους προθέμενος· διό εὐχαριστοῦντες κατά πάντα καί διά πάντα βοῶμεν· Εὐλόγησον τόν στέφανον τοῦ ἐνιαυτοῦ τῆς χρηστότητός σου καί καταξίωσον ἡμᾶς ἀκατακρίτως βοᾶν σοι· Κύριε, δόξα σοι».

 Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο «ΛΟΓΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ»

Κυριακή μετά την Γέννηση του Χριστού – Ο Ναζωραίος (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)

IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Ο ΝΑΖΩΡΑΙΟΣ

 1. Ἡ σημερινή Κυριακή, ἀδελφοί χριστιανοί, εἶναι μετά τήν Γέννηση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τόν γεννηθέντα Μεσσία τόν ἐπισκέφθηκαν μάγοι ἀπό τήν Ἀνατολή. Αὐτοί ἦταν ἐθνικοί, γιατί δέν εἶχαν λάβει τήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ, ὅπως οἱ Ἰουδαῖοι. Ἀλλά ἦταν γραμμένο στήν Παλαιά Διαθήκη ὅτι ὁ Μεσσίας θά προσκυνηθεῖ καί ἀπό τούς Ἐθνικούς. Ἔτσι στήν προσκύνηση τοῦ γεννηθέντος Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀπό τούς μάγους βλέπουμε τήν ἐκπλήρωση τῆς παλαιᾶς αὐτῆς προφητείας. Οἱ μάγοι ὅταν ἔφθασαν στά Ἱεροσόλυμα ἐρώτησαν τόν βασιλέα Ἡρώδη ποῦ γεννήθηκε ὁ Μεσσίας. Μάλιστα δέν τόν εἶπαν «Μεσσία», ἀλλά τόν εἶπαν βασιλέα τῶν Ἰουδαίων. Αὐτό ἐτάραξε τόν Ἡρώδη, γιατί φοβήθηκε ὅτι θά χάσει αὐτός τήν βασιλεία του καί γι᾽ αὐτό θέλησε νά θανατώσει τόν γεννηθέντα Μεσσία. Ἀπό τούς Ἀρχιερεῖς καί Γραμματεῖς δέ τῶν Ἰουδαίων ἔμαθε ὅτι ὁ Μεσσίας πρόκειται νά γεννηθεῖ στήν Βηθλεέμ.

Αὐτό ὁ βασιλεύς Ἡρώδης τό εἶπε στούς μάγους μέ τήν ἐντολή, ἄν βροῦν τόν νεογέννητο βασιλέα νά ἐπιστρέψουν νά τοῦ τό ποῦν, γιά νά πάει καί αὐτός νά τόν προσκυνήσει, στήν πραγματικότητα ὅμως νά τόν θανατώσει. Ἀλλά τό αἱμοβόρο σχέδιο τοῦ Ἡρώδη ματαιώθηκε, γιατί οἱ μέν μάγοι ἔλαβαν σέ ὄνειρο θεία ἀποκάλυψη νά μήν ἐπιστρέψουν στόν Ἡρώδη, στόν δέ Ἰωσήφ, ὅπως μᾶς εἶπε ἡ σημερινή εὐαγγελική περικοπή, δόθηκε ἐντολή ἀπό τόν ἄγγελο Κυρίου νά παραλάβει τό Παιδίο Ἰησοῦ καί τήν Μητέρα Του, τήν Παναγία, καί νά φύγει στήν Αἴγυπτο, γιατί ὁ Ἡρώδης σκοπεύει νά φονεύσει τό Παιδίο.

2. Πράγματι ὁ Ἰωσήφ, κατά τήν ἐντολή τοῦ ἀγγέλου, παρέλαβε τό Παιδίο καί τήν Μητέρα Του καί ἔφυγε στήν Αἴγυπτο. Πρέπει νά ὑποθέσουμε ἐδῶ ὅτι ἔχει γίνει ὁ σαραντισμός τοῦ Ἰησοῦ, γιά τόν ὁποῖο μᾶς ἀναφέρει ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς. Ἀλλά, γιατί τόση ταλαιπωρία γιά πορεία πρός τήν Αἴγυπτο, ἐνῶ μποροῦσε νά διασωθεῖ θαυματουργικά ὁ Ἰησοῦς Χριστός; Οἱ ἑρμηνευτές τῶν Ἁγίων Γραφῶν μᾶς λέγουν ὅτι αὐτό ἔγινε γιά νά φανεῖ ὅτι πραγματικά σαρκώθηκε ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὅτι πραγματικά ἔγινε ἄνθρωπος. Στήν πορεία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ πρός τήν Αἴγυπτο καί στήν φυγή του πάλι ἀπό τήν Αἴγυπτο ὁ Εὐαγγελιστής βλέπει τήν ἐκπλήρωση τῆς προφητείας τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ στόν προφήτη Ὠσηέ, πού λέγει «ἐξ Αἰγύπτου ἐκάλεσα τόν υἱόν μου». Οἱ Ἰουδαῖοι βέβαια τόν λόγον αὐτόν τοῦ προφήτου τόν ἀναγάγουν στόν ἑαυτό τους, στό ἔθνος τους. Καί πραγματικά φαίνεται ὅτι ὁ προφήτης εἶπε τόν λόγο του γι᾽ αὐτούς. Ἀλλά, ὅπως λέγει ὡραῖα ὁ ἑρμηνευτής Ζιγαβηνός, εἶναι νόμος προφητείας, πολλές φορές πολλά πράγματα νά λέγονται γιά ἄλλους, νά ἐκπληρώνονται ὅμως σέ ἄλλους. Γιά παράδειγμα: Τό «διαμεριῶ αὐτούς ἐν ᾽Ιακώβ καί διασπερῶ αὐτούς ἐν Ἰσραήλ» (Γεν. 49,7) πού λέχθηκε γιά τούς ἀδελφούς Συμεών καί Λευΐ, πραγματοποιήθηκε ὄχι σ᾽ αὐτούς, ἀλλά στούς ἐγγόνους του. Ἔτσι λοιπόν καί ἐδῶ: Τό λεχθέν στόν προφήτη Ὠσηέ «ἐξ Αἰγύπτου ἐκάλεσα τόν υἱόν μου» λέχθηκε μέν κατά πρῶτον γιά τόν Ἰσραήλ πραγματοποιήθηκε ὅμως κυρίως στόν πραγματικά Υἱό τοῦ Θεοῦ, τόν σαρκωθέντα Ἰησοῦ Χριστό (βλ. Μ. 129,152). Πάντως ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος στήν πορεία αὐτή τοῦ Ἰησοῦ πρός τήν Αἴγυπτο βλέπει νά ἐπαναλαμβάνεται ἡ ζωή τοῦ λαοῦ του, ὁ ὁποῖος ἀπό τήν Χαναάν πῆγε στήν Αἴγυπτο, ἀλλά καί ἐξῆλθε ἀπό τήν Αἴγυπτο.

3. Βλέποντας ὁ Ἡρώδης ὅτι ἀπατήθηκε ἀπό τούς μάγους, διέταξε νά σφαγοῦν τά νήπια τῆς Βηθλεέμ ἀπό δύο ἐτῶν καί κάτω, γιά νά συμπεριληφθεῖ σ᾿ αὐτά καί ὁ Ἰησοῦς. Γιατί ἀπό δύο ἐτῶν καί κάτω; Φαίνεται ὅτι ὁ Ἡρώδης ὑπολόγισε ὅτι ὁ ἀστήρ φάνηκε κατά τήν γέννηση τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι πρίν ἀπό αὐτήν, ὅπως εἶναι τό ὀρθό. Ὑπελόγησε τόν χρόνο τῆς πορείας ἀπό τήν Ἀνατολή στά Ἱεροσόλυμα περίπου στόν ἕνα χρόνο, ἔβαλε καί παραπάνω ἄλλον ἕνα, καί γι᾽ αὐτό ὑπελόγησε νά εἶναι ἕως δύο ἐτῶν τά νήπια πού θά σφαγοῦν, γιά νά εἶναι σ᾽ αὐτά ὁπωσδήποτε ὁ Ἰησοῦς. Τά σφαγέντα αὐτά νήπια ἦταν οἱ πρῶτοι μάρτυρες. Ἡ παράδοση μᾶς λέγει ὅτι τά νήπια πού σφάγησαν ἦταν 14.000. Ἡ Βηθλεέμ ὅμως ἦταν μία μικρή πολίχνη καί ἄς λάβουμε πάλι ὑπ᾿ ὄψιν ὅτι ἐσφάγησαν μόνο τά ἄρρενα. Φαίνεται λοιπόν ὡς μεγάλος ὁ ἀριθμός τῶν νηπίων 14.000. Θά πρέπει ὅμως νά σεβαστοῦμε τήν παράδοση, πού ἀριθμεῖ σέ 14.000 τόν ἀριθμό τῶν σφαγέντων νηπίων, γιατί ὁ ἀριθμός αὐτός σχετίζεται μέ τόν ἀριθμό 144.000, πού γράφει ἡ Ἀποκάλυψη (εἰς 14,1) περί τῶν σεσωσμένων, πού ἀκολουθοῦν τό Ἀρνίον Ἰησοῦ Χριστό, ὅπου ἄν ὑπάγει. Ὁ συνδυασμός αὐτός τῶν δύο ἀριθμῶν σημαίνει ὅτι γιά νά σωθοῦμε, γιά νά ὑπαγόμεθα στόν ἀριθμό 144.000, πρέπει νά ἔχουμε ἁγνότητα καί τό μαρτύριο, γιατί αὐτά τά δύο εἶχαν τά σφαγέντα νήπια τῆς Βηθλεέμ. Αὐτά τά δύο μᾶς κάνουν ἀκολούθους τοῦ Ἀρνίου, μέ τό Ὁποῖο ἦταν οἱ 144.000. Διά τήν σφαγή τῶν νηπίων ἔγινε πολύς θρῆνος καί κλαυθμός τῶν μητέρων τους. Σ᾽ αὐτό ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος, ὅπως ἀκούσαμε πάλι στήν σημερινή εὐαγγελική περικοπή, βλέπει τήν ἐκπλήρωση μιᾶς παλαιᾶς προφητείας τοῦ Ἱερεμίου. Ὁ προφήτης ὁμιλεῖ γιά τόν θρῆνο τῆς Ραχήλ, τῆς ἀγαπητῆς συζύγου τοῦ Ἰακώβ, γιά τά τέκνα της, πού τά βλέπει πορευόμενα ἐξόριστα στήν Βαβυλῶνα (βλ. 38,15).

4. Πέθανε ὁ Ἡρώδης. «Τελευτήσαντος δέ τοῦ Ἡρώδου» μᾶς εἶπε τό Εὐαγγέλιο. Ὅπως τό μαρτυρεῖ ἡ ἱστορία, ὁ θάνατος τοῦ Ἡρώδου ἦταν οἰκτρός. Κατά τήν ἐντολή τώρα τοῦ ἀγγέλου ὁ Ἰωσήφ φεύγει ἀπό τήν Αἴγυπτο πρός τήν «γῆ Ἰσραήλ», δηλαδή τήν Παλαιστίνη. Δέν πηγαίνει ὅμως στήν Ἰουδαία, γιατί ἐκεῖ βασίλευε ὁ σκληρός Ἀρχέλαος, ἀλλά πηγαίνει στήν Γαλιλαία, στήν ὁποία ἡγεμόνας ἦταν ὁ Ἡρώδης Ἀντίπας, λιγώτερο σκληρός ἀπό τόν ἀδελφό του Ἀρχέλαο. 

Ἀπό τά μέρη τῆς Γαλιλαίας ὁ Ἰωσήφ κατοίκησε στή πόλη Ναζαρέτ, καί ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος, κατά τήν συνήθειά του, βρίσκει σ᾽ αὐτό ἐκπλήρωση παλαιοῦ προφητικοῦ λόγου ὅτι ὁ Μεσσίας θά κληθεῖ «Ναζωραῖος». Ἀλλά δέν βρίσκουμε πουθενά, σέ κανένα προφήτη, τέτοια προφητεία. Αὐτό συμβαίνει, ὅπως λέγουν οἱ ἑρμηνευτές, γιά τό ὅτι «γιά τήν ἀμέλεια τῶν Ἑβραίων καί γιά τίς συνεχεῖς αἰχμαλωσίες τους πολλά βιβλία χάθηκαν». Τά ἀπωλεσθέντα αὐτά βιβλία θά εἶχαν πιθανόν γραμμένη τήν προφητεία αὐτή. Ἀλλά πιθανόν πάλι, ὅπως μᾶς λέγουν πάλι οἱ ἑρμηνευτές, ἀγράφως θά λεγόταν μεταξύ τῶν Ἰουδαίων ὅτι ὁ Μεσσίας θά κληθεῖ «Ναζωραῖος». Ἀλλά θά σᾶς πῶ, χριστιανοί μου, καί μία ἄλλη ἑρμηνεία, τήν ὁποία παρακαλῶ νά  προσέξετε. Οἱ προφῆτες στήν Παλαιά Διαθήκη καλοῦν τόν Χριστό «βλαστό» ἀπό τήν γενεά τοῦ Δαβίδ (βλ. Ἠσ. 11,1. 53,2. Ζαχ. 3,8. 6,12).  Θυμηθεῖτε τήν Καταβασία πού ψάλλουμε στήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, «Ράβδος ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί (εἶναι ὁ πατέρας τοῦ Δαβίδ) καί ἄνθος ἐξ αὐτῆς Χριστέ ἐξ τῆς Παρθένου ἀνεβλάστησας (βλαστός)». Ὁ βλαστός δέ στήν ἑβραϊκή γλώσσα, στήν ὁποία γράφηκε πρωτοτύπως ἡ Παλαιά Διαθήκη, λέγεται «νέτσερ». Ἡ ὀνομασία αὐτή εἶναι πολύ κοντά στήν ὀνομασία «Ναζωραῖος». Δηλαδή ἐδῶ ἔχουμε ἕνα λογοπαίγνιο τῶν λέξεων «Νέτσερ» καί «Ναζωραῖος».

Ἀδελφοί χριστιανοί, νά ἀγαπᾶμε τόν Ναζωραῖο Ἰησοῦ Χριστό μας καί Αὐτόν νά ἀκολουθοῦμε πάντα καί στήν Βηθλεέμ, ὅπου γεννήθηκε, καί στήν Αἴγυπτο, ὅπου πῆγε πρόσφυγας καί στήν Ναζαρέτ, ὅπου κατοίκησε, ἀλλά καί στόν Γολγοθᾶ, ὅπου σταυρώθηκε, γιατί καί ἐκεῖ ἡ πινακίδα στήν κεφαλή Του γράφει «Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος»!

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

πηγή

Οι άνθρωποι ξέχασαν τον Θεό

Aλεξάντερ Σολτζενίτσυν 

Πριν από μισό αιώνα και πλέον, όταν ήμουν ακόμη παιδί, θυμάμαι ότι άκουγα πολλούς ηλικιωμένους να δίνουν την ακόλουθη εξήγηση για τι μεγάλες συμφορές που είχαν βρει τη Ρωσία: οι άνθρωποι ξέχασαν τον Θεό, γι’ αυτό έγιναν όλα αυτά.

Από τότε έχω περάσει σχεδόν πενήντα χρόνια δουλεύοντας πάνω στην ιστορία της Επανάστασής μας. Στο διάστημα αυτό έχω διαβάσει εκατοντάδες βιβλία, έχω μαζέψει εκατοντάδες προσωπικές μαρτυρίες, κι έχω ήδη συνεισφέρει οκτώ δικούς μου τόμους στην προσπάθεια να καθαρίσουν τα συντρίμμια που απόμειναν από την αναστάτωση αυτή. Ωστόσο, αν με ρωτούσαν σήμερα να διατυπώσω όσο το δυνατόν πιο συνοπτικά την κύρια αιτία της καταστροφικής Επανάστασης που κατάπιε κάπου εξήντα εκατομμύρια δικούς μας ανθρώπους, δεν θα μπορούσα να το κάνω με μεγαλύτερη ακρίβεια από το να επαναλάβω:  οι άνθρωποι ξέχασαν τον Θεό, γι΄ αυτό έγιναν όλα αυτά. 

Ακόμη περισσότερο, τα γεγονότα της Ρωσικής Επανάστασης μπορούν μόνο να κατανοηθούν τώρα, στο τέλος του αιώνα, πάνω στο φόντο του τι έχει γίνει από τότε στον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό που εμφανίζεται εδώ είναι μια διαδικασία με παγκόσμια σημασία. Κι αν μου ζητούσαν να επισημάνω με συντομία το κύριο χαρακτηριστικό ολόκληρου του εικοστού αιώνα, κι εδώ δεν θα μπορούσα να βρω κάτι πιο ακριβές και κοφτό από το να επαναλάβω: οι άνθρωποι ξέχασαν τον Θεό.  

Οι αδυναμίες της ανθρώπινης επίγνωσης, στερημένης από τη θεϊκή της διάσταση, υπήρξαν καθοριστικός παράγων σε όλα τα μεγάλα εγκλήματα αυτού του αιώνα. Το πρώτο από αυτά ήταν ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, και η σημερινή μας δύσκολη κατάσταση σε μεγάλο βαθμό ανάγεται σ’ εκείνον. Ήταν ένας πόλεμος (η ανάμνηση του οποίου φαίνεται να ξεθωριάζει) που έγινε όταν η Ευρώπη, που έσφυζε από υγεία και αφθονία, ξέσπασε σε ένα αμόκ αυτοκαταστροφής που εξάντλησε τη δύναμή της για έναν αιώνα ή και περισσότερο, ίσως και για πάντα. Η μόνη δυνατή εξήγηση για τον πόλεμο αυτό είναι μια ‘νοητική έκλειψη’ των ηγετών της Ευρώπης που οφείλεται στο ότι έχασαν την επίγνωση μιας Υπέρτατης Δύναμης πάνω από αυτούς. Μόνο μια άθεη πικρία θα μπορούσε να οδηγήσει φαινομενικά Χριστιανικά κράτη να χρησιμοποιήσουν δηλητηριώδη αέρια, ένα όπλο τόσο ολοφάνερα απάνθρωπο.

Το ίδιο ελάττωμα, το σφάλμα μιας συνείδησης που στερείται όλη τη θεϊκή διάσταση, εκδηλώθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο όταν η Δύση υπέκυψε στον σατανικό πειρασμό της ‘πυρηνικής ομπρέλας’. Ήταν σαν να έλεγε: Ας πετάξουμε τις έγνοιες, ας ελευθερώσουμε τη νέα γενιά από καθήκοντα και υποχρεώσεις, ας μην κάνουμε καμιά προσπάθεια να υπερασπισθούμε τους εαυτούς μας (για να μη μιλήσουμε για την υπεράσπιση των άλλων), ας κλείσουμε τ' αυτιά μας στα βογγητά που έρχονται από την Ανατολή, κι αντί γι’ αυτά ας ζήσουμε με το κυνήγι της ευτυχίας. Αν μας απειλήσει κίνδυνος, θα μας προστατεύσει η πυρηνική βόμβα. Αν όχι, δεν μας νοιάζει αν καεί ο κόσμος στην Κόλαση. Η αξιολύπητη κατάσταση ανημπορίας στην οποία έχει βυθισθεί η σύγχρονη Δύση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο μοιραίο αυτό λάθος: την πίστη ότι η υπεράσπιση της ειρήνης δεν εξαρτάται από γενναίες καρδιές και σταθερούς άνδρες, αλλά μονάχα από την πυρηνική βόμβα...

Ο σημερινός κόσμος έχει φτάσει σε ένα στάδιο που αν το περιγράφαμε σε προηγούμενους αιώνες θα προκαλούσε την κραυγή: «Μα, αυτό είναι η Αποκάλυψη!».    

Και όμως, έχουμε συνηθίσει στο είδος αυτό του κόσμου, θα έλεγα νιώθουμε άνετα σ’ αυτό.    

Ο Ντοστογιέφσκυ προειδοποίησε ότι «μεγάλα γεγονότα μπορεί να πέσουν πάνω μας και να μας βρουν διανοητικά απροετοίμαστους». Ακριβώς αυτό συνέβη. Και προέβλεψε ότι «ο κόσμος θα σωθεί μόνο αφού πρώτα κυριευθεί από τον δαίμονα του κακού». Θα περιμένουμε να δούμε αν πράγματι θα σωθεί: αυτό θα εξαρτηθεί από τη συνείδησή μας, την πνευματική μας διαύγεια, τις ατομικές και συλλογικές μας προσπάθειες μέσα σε καταστροφικές περιστάσεις. Όμως αυτό που ήδη συμβαίνει είναι ότι ο δαίμονας του κακού, σαν ανεμοστρόβιλος, θριαμβευτικά στριφογυρίζει γύρω από τις πέντε ηπείρους της γης…       

Στο παρελθόν της η Ρωσία γνώρισε μιας εποχή που το κοινωνικό ιδεώδες δεν ήταν η φήμη, τα πλούτη ή η υλική επιτυχία, αλλά ο ευσεβής τρόπος ζωής. Η Ρωσία τότε ήταν ποτισμένη με μια Χριστιανική Ορθοδοξία που παρέμενε πιστή στην Εκκλησία των πρώτων αιώνων. Η Ορθοδοξία εκείνης της εποχής ήξερε πώς να ασφαλίσει τους ανθρώπους της κάτω από τον ζυγό μιας ξένης κατοχής που κράτησε πάνω από δύο αιώνες, ενώ ταυτόχρονα απέκρουε τα άνομα χτυπήματα από τα ξίφη των Δυτικών σταυροφόρων.  Σ’ εκείνους τους αιώνες η Ορθόδοξη πίστη στη χώρα μας έγινε μέρος της νοοτροπίας και της προσωπικότητας του λαού μας, των μορφών της καθημερινής ζωής, του ημερολογίου της εργασίας, των προτεραιοτήτων σε κάθε επιχείρηση, της οργάνωσης της εβδομάδας και του έτους. Η πίστη ήταν η δύναμη που διαμόρφωνε και ένωνε το έθνος.  

Όμως τον 17^ο αιώνα η Ρωσική Ορθοδοξία εξασθένησε σοβαρά από ένα εσωτερικό σχίσμα. Τον 18^ο, η χώρα κλονίσθηκε από τις βίαιες μεταρρυθμίσεις του Μεγάλου Πέτρου, που ευνοούσαν την οικονομία, το κράτος και τον στρατό εις βάρος του θρησκευτικού πνεύματος και της εθνικής ζωής. Και μαζί με τον ανισόρροπο διαφωτισμό του Πέτρου, η Ρωσία γεύθηκε για πρώτη φορά την εκκοσμίκευση: τα ύπουλα δηλητήριά της διαπότισαν τις μορφωμένες κοινωνικές τάξεις στην πορεία του 19^ου αιώνα και άνοιξαν το δρόμο στον Μαρξισμό. Μέχρι την εποχή της Επανάστασης, η πίστη είχε ουσιαστικά εξαφανισθεί στους Ρωσικούς μορφωμένους κύκλους, κι ανάμεσα στους αμόρφωτους η υγεία της απειλούνταν.   

Και πάλι ο Ντοστογιέφσκυ ήταν εκείνος που έβγαλε από τη Γαλλική Επανάσταση και το φανερό μίσος της για την Εκκλησία το μάθημα ότι «η επανάσταση υποχρεωτικά πρέπει να αρχίσει με τον αθεϊσμό». Αυτό είναι απόλυτα σωστό. Όμως ο κόσμος δεν είχε γνωρίσει ποτέ έναν αθεϊσμό τόσο οργανωμένο, στρατιωτικοποιημένο και πεισματικά κακόβουλο όπως εκείνον που άσκησε ο Μαρξισμός. Μέσα στο φιλοσοφικό σύστημα του Μαρξ και του Λένιν, και στη καρδιά της ψυχολογίας τους, το μίσος προς τον Θεό είναι η κύρια οδηγός δύναμη, πιο θεμελιώδης απ’ όλες τις πολιτικές και οικονομικές διακηρύξεις τους. Ο μαχητικός αθεϊσμός δεν είναι απλώς συμπτωματικός ή περιθωριακός στην Κομμουνιστική πολιτική: δεν είναι μια παράπλευρη ενέργεια, αλλά ο κεντρικός άξονας.     

Η δεκαετία του 1920 στην ΕΣΣΔ γνώρισε μια αδιάκοπη παρέλαση θυμάτων και μαρτύρων μέσα από τον Ορθόδοξο κλήρο. Δυο μητροπολίτες τουφεκίσθηκαν, ο ένας από τους οποίους, ο Βενιαμίν του Πέτρογκραντ, είχε εκλεγεί με τη λαϊκή ψήφο της επισκοπής του. Ο ίδιος ο Πατριάρχης Τύχων πέρασε από τα χέρια της Τσεκά-GPU [Σ.τ.Μ. Η τότε μυστική αστυνομία, πρόδρομος της Κα-Γκε-Μπε] κι έπειτα πέθανε υπό μυστηριώδεις συνθήκες. Δεκάδες αρχιεπίσκοποι και επίσκοποι χάθηκαν. Δεκάδες χιλιάδες ιερείς, μοναχοί και μοναχές πιέσθηκαν από τους Τσεκιστές να αποκηρύξουν τον Λόγο του Θεού, βασανίσθηκαν, εκτελέσθηκαν σε υπόγεια, στάλθηκαν σε στρατόπεδα, εξορίσθηκαν στην ερημική τούνδρα του μακρινού Βορρά, ή πετάχτηκαν στους δρόμους στα γηρατειά τους χωρίς τροφή ή στέγη. Όλοι αυτοί οι Χριστιανοί μάρτυρες βάδισαν ακλόνητοι προς τον θάνατο για την πίστη τους. Οι περιπτώσεις αποστασίας ήταν λίγες και αραιές. Για δεκάδες εκατομμύρια λαϊκούς η πρόσβαση στην Εκκλησία ήταν αποκλεισμένη, και τους απαγορεύθηκε να ανατρέφουν τα παιδιά τους με την Πίστη. Θρησκευόμενοι γονείς αποσπάστηκαν από τα παιδιά τους και ρίχθηκαν στη φυλακή, ενώ τα παιδιά μεταστράφηκαν από την πίστη με απειλές και ψέματα…   

Για ένα βραχύ διάστημα, όταν χρειαζόταν να συγκεντρώσει δυνάμεις για τον αγώνα κατά του Χίτλερ, ο Στάλιν κυνικά υιοθέτησε μια φιλική στάση απέναντι στην Εκκλησία. Αυτό το απατηλό παιχνίδι, που συνεχίσθηκε αργότερα από τον Μπρέζνιεφ με τη βοήθεια δημοσιεύσεων και άλλων έργων βιτρίνας, δυστυχώς η Δύση το εξέλαβε μάλλον ως αλήθεια. Ωστόσο, οι πεισματικές ρίζες που έχει το μίσος της θρησκείας στον Κομμουνισμό μπορούν να κριθούν από το παράδειγμα του πιο φιλελεύθερου ηγέτη Χρουστσώφ: αν και έκανε πολλά σημαντικά βήματα για την επέκταση της ελευθερίας, ο Χρουστσώφ ταυτόχρονα αναζωπύρωσε την ξέφρενη Λενινιστική μανία για καταστροφή της θρησκείας.

Υπάρχει όμως κάτι που δεν το περίμεναν: σε μια χώρα όπου οι εκκλησίες ισοπεδώθηκαν, όπου ένας θριαμβευτικός αθεϊσμός μαίνεται ανεξέλεγκτος για δύο τρίτα του αιώνα, όπου ο κλήρος ταπεινώνεται μέχρις εσχάτων και στερείται κάθε ανεξαρτησίας, όπου ό,τι απομένει από την Εκκλησία ως θεσμό γίνεται ανεκτό μόνο χάριν της προπαγάνδας που στρέφεται προς τη Δύση, όπου ακόμη και σήμερα άνθρωποι στέλνονται σε στρατόπεδα εργασίας για την πίστη τους, και όπου, μέσα στα ίδια τα στρατόπεδα, εκείνοι που μαζεύονται να προσευχηθούν το Πάσχα κλείνονται σε κελιά τιμωρίας, δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι κάτω από αυτόν τον Κομμουνιστικό οδοστρωτήρα η Χριστιανική παράδοση θα επιβίωνε στη Ρωσία. Είναι αλήθεια ότι εκατομμύρια συμπατριώτες μας έχουν διαφθαρεί και πνευματικά εξουθενωθεί από έναν επίσημα επιβεβλημένο αθεϊσμό, ωστόσο όμως απομένουν πολλά εκατομμύρια πιστών: μόνο οι εξωτερικές πιέσεις τους εμποδίζουν να μιλούν, αλλά, όπως συμβαίνει πάντα σε καιρούς διωγμών και βασάνων, η επίγνωση του Θεού στη χώρα μου έχει φθάσει σε μεγάλη οξύτητα και βάθος.     

Εδώ είναι που βλέπουμε την αυγή της ελπίδας: όσα άρματα και πυραύλους κι αν έχει στο φοβερό οπλοστάσιό του ο Κομμουνισμός, όσες επιτυχίες κι αν σημειώσει στην κατάκτηση του πλανήτη, είναι καταδικασμένος να μη νικήσει ποτέ τον Χριστιανισμό.      

Η Δύση δεν έχει ακόμη δοκιμάσει μια Κομμουνιστική εισβολή: η θρησκεία εδώ παραμένει ελεύθερη. Όμως η ιστορική εξέλιξη της ίδιας της Δύσης είναι τέτοια που και αυτή σήμερα δοκιμάσει μια αποξήρανση της θρησκευτικής συνείδησης. Κι αυτή έχει γνωρίσει βασανιστικά σχίσματα, αιματηρούς θρησκευτικούς πολέμους, και πικρία, για να μη μιλήσουμε για το κύμα της εκκοσμίκευσης που, από τα τέλη του Μεσαίωνα και μετά, έχει προοδευτικά κατακλύσει τη Δύση. Αυτή η βαθμιαία εξάντληση της δύναμης εκ των έσω είναι μια απειλή κατά της πίστης που ίσως είναι ακόμη πιο επικίνδυνη από οποιαδήποτε προσπάθεια βίαιης επίθεσης κατά της θρησκείας εκ των έξω.

Αδιόρατα, μέσα από δεκαετίες βαθμιαίας διάβρωσης, το νόημα της ζωής στη Δύση έχει πάψει να θεωρείται ως κάτι πιο υψηλό από το «κυνήγι της ευτυχίας», ένα στόχο που εγγυώνται επίσημα ακόμη και τα συντάγματα. Οι έννοιες του καλού και του κακού έχουν χλευασθεί εδώ και πολλούς αιώνες: διώχθηκαν από την κοινή χρήση και αντικαταστάθηκαν από πολιτικές ή ταξικές θεωρήσεις βραχύβιας αξίας. Ντρεπόμαστε να πούμε ότι το κακό κατοικεί πρώτα στην μεμονωμένη ανθρώπινη καρδιά πριν περάσει σε ένα πολιτικό σύστημα. Ωστόσο, δεν θεωρούμε ντροπή να κάνουμε καθημερινά υποχωρήσεις σ’ ένα θεμελιώδες κακό. Κρίνοντας από τη συνεχή κατολίσθηση των υποχωρήσεων που γίνονται μπροστά στα μάτια της ίδιας της γενιάς μας, η Δύση αναπόφευκτα γλιστράει προς την άβυσσο. Οι Δυτικές κοινωνίες χάνουν όλο και περισσότερη από τη θρησκευτική τους ουσία καθώς απερίσκεπτα παραδίδουν τη νεότερη γενιά τους στον αθεϊσμό. Όταν ένα βλάσφημο φιλμ για τον Ιησού προβάλλεται παντού στις Ηνωμένες Πολιτείες, που φημίζεται ως μια από τις πιο θρήσκες χώρες του κόσμου, ή όταν μια μεγάλη εφημερίδα δημοσιεύει μια αδιάντροπη γελοιογραφία της Παναγίας, τι άλλες ενδείξεις αθεΐας χρειάζεται κανείς; Όταν τα εξωτερικά δικαιώματα είναι τελείως απεριόριστα, γιατί κάποιος να κάνει μια εσωτερική προσπάθεια να συγκρατηθεί από ανήθικες πράξεις;

Ή πάλι, γιατί να αποφύγει το καυτό μίσος, σε οποιαδήποτε βάση—φυλετική, ταξική ή ιδεολογική; Ένα τέτοιο μίσος κατατρώγει πολλές καρδιές σήμερα. Άθεοι δάσκαλοι στη Δύση ανατρέφουν μια νεότερη γενιά μ’ ένα πνεύμα μίσους για την ίδια την κοινωνία τους. Μέσα σ’ όλες τις υβριστικές επικρίσεις ξεχνούμε ότι τα ελαττώματα του καπιταλισμού αντιπροσωπεύουν τα βασικά σφάλματα της ανθρώπινης φύσης, που απολαμβάνει απεριόριστη ελευθερία μαζί με τα διάφορα ανθρώπινα δικαιώματα. Ξεχνούμε ότι στον Κομμουνισμό (και ο Κομμουνισμός ακολουθεί κατά πόδα όλες τις μετριοπαθείς μορφές σοσιαλισμού, που είναι ασταθείς) τα ίδια αυτά σφάλματα οργιάζουν σε κάθε πρόσωπο που έχει την ελάχιστη εξουσία, ενώ όλοι οι άλλοι μέσα στο σύστημα αυτό επιτυγχάνουν πράγματι «ισότητα»--την ισότητα των στερημένων σκλάβων. Αυτό το πρόθυμο συνδαύλισμα των φλογών του μίσους γίνεται σήμα κατατεθέν του σημερινού ελεύθερου κόσμου. Μάλιστα, κατά παράδοξο τρόπο, όσο ευρύτερες είναι οι προσωπικές ελευθερίες, όσο υψηλότερο το επίπεδο ευημερίας ή ακόμη και αφθονίας, τόσο πιο βίαιο γίνεται αυτό το τυφλό μίσος. Έτσι, η σύγχρονη ανεπτυγμένη Δύση δείχνει με το παράδειγμά της ότι η σωτηρία του ανθρώπου δεν μπορεί να βρεθεί ούτε στην πληθώρα υλικών αγαθών ούτε στην απλή απόκτηση χρήματος.     

Αυτό το σκόπιμα καλλιεργημένο μίσος στη συνέχεια απλώνεται σε όλα τα ζωντανά, στην ίδια τη ζωή, στον κόσμο με τα χρώματα, τους ήχους, τα σχήματά του, στο ανθρώπινο σώμα. Η κατάπικρη τέχνη του εικοστού αιώνα χάνεται ως αποτέλεσμα αυτού του άσχημου μίσους, διότι η τέχνη είναι άκαρπη χωρίς αγάπη. Στην Ανατολή η τέχνη έχει καταρρεύσει διότι κατεδαφίστηκε και ποδοπατήθηκε, αλλά στη Δύση η πτώση είναι εκούσια, μια ολίσθηση σε μια προσποιητή, επιτηδευμένη αναζήτηση όπου ο καλλιτέχνης, αντί να προσπαθεί να αποκαλύψει το θεϊκό σχέδιο, προσπαθεί να βάλει τον εαυτό του στη θέση του Θεού.     

Εδώ και πάλι γινόμαστε μάρτυρες της μοναδικής έκβασης μιας παγκόσμιας διεργασίας, όπου Ανατολή και Δύση αποφέρουν τα ίδια αποτελέσματα, και πάλι για τον ίδιο λόγο: Οι άνθρωποι έχουν ξεχάσει τον Θεό.      

Με τέτοια παγκόσμια γεγονότα να υψώνονται από πάνω μας σαν βουνά, ή μάλλον σαν ολόκληρες οροσειρές, μπορεί να φαίνεται παράδοξο και αταίριαστο να θυμίσουμε ότι το πρωταρχικό κλειδί για την ύπαρξη ή την ανυπαρξία μας κατοικεί σε κάθε μεμονωμένη ανθρώπινη καρδιά, στην συγκεκριμένη προτίμηση της καρδιάς για το καλό ή το κακό. Ωστόσο αυτό ισχύει ακόμη και σήμερα, και μάλιστα είναι το πιο αξιόπιστο κλειδί που έχουμε. Οι κοινωνικές θεωρίες που υποσχέθηκαν τόσα πολλά έχουν αποδείξει τη χρεωκοπία τους, αφήνοντάς μας σε αδιέξοδο. Θα περίμενε λογικά κανείς ότι οι ελεύθεροι άνθρωποι της Δύσης θα αντιλαμβάνονταν ότι βασανίζονται από πολυάριθμες ελεύθερα καλλιεργημένες πλάνες, και δεν θα επέτρεπαν να τους φορτώνουν με ψέματα τόσο εύκολα. Όλες οι προσπάθειες να βρούμε διέξοδο από τα βάσανα του σημερινού κόσμου θα είναι άκαρπες αν δεν ξαναστρέψουμε την επίγνωσή μας, εν μετανοία, προς τον Δημιουργό των πάντων: χωρίς αυτό καμιά έξοδος δεν θα φωτισθεί, και μάταια θα την αναζητούμε. Τα αποθέματα που έχουμε βάλει στην άκρη για τους εαυτούς μας είναι πολύ φτωχά για το έργο αυτό. Πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουμε τη φρίκη που διαπράττεται όχι από κάποια εξωτερική δύναμη, όχι από ταξικούς ή εθνικούς εχθρούς, αλλά μέσα στον καθένα μας ατομικά, και μέσα σε κάθε κοινωνία. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για μια ελεύθερη και πολύ ανεπτυγμένη κοινωνία, διότι ειδικά εδώ σίγουρα όλα τα προκαλέσαμε μόνοι μας, με την ελεύθερη βούλησή μας. Εμείς οι ίδιοι, με τον καθημερινό απερίσκεπτο εγωισμό μας, σφίγγουμε τη θηλειά…  

Η ζωή μας συνίσταται όχι στην επιδίωξη υλικής επιτυχίας αλλά στην αναζήτηση μιας άξιας πνευματικής αύξησης. Ολόκληρη η γήινη ύπαρξή μας δεν είναι παρά ένα μεταβατικό στάδιο στην κίνηση προς κάτι υψηλότερο, και δεν πρέπει να σκοντάφτουμε ή να πέφτουμε, ούτε να καθυστερούμε άκαρπα σ’ ένα σκαλί της κλίμακας. Οι υλικοί νόμοι από μόνοι τους δεν εξηγούν τη ζωή μας ούτε της δίνουν κατεύθυνση. Οι νόμοι της φυσικής και της φυσιολογίας ποτέ δεν θα αποκαλύψουν τον αναμφισβήτητο τρόπο με τον οποίο ο Δημιουργός συνεχώς, νύχτα και μέρα, συμμετέχει στη ζωή του καθενός μας, δίνοντάς μας αδιάκοπά την ενέργεια της ύπαρξης: όταν αυτή η βοήθεια μας αφήσει, πεθαίνουμε. Και στη ζωή ολόκληρου του πλανήτη μας, το Θεϊκό Πνεύμα σίγουρα κινείται με όχι λιγότερη δύναμη: αυτό πρέπει να συλλάβουμε στη σκοτεινή και τρομερή ώρα μας.    

Στις μάταιες ελπίδες των τελευταίων δυο αιώνων, που μας εξαθλίωσαν και μας έφεραν στο χείλος του πυρηνικού και μη πυρηνικού θανάτου, μπορούμε να αντιπροτείνουμε μόνο μια αποφασιστική αναζήτηση για το ζεστό χέρι του Θεού, που με τόση απερισκεψία και αυτοπεποίθηση απορρίψαμε. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να ανοίξουν τα μάτια μας στα σφάλματα του άτυχου εικοστού αιώνα και τα χέρια μας θα στραφούν στο να τα διορθώσουν. Στην κατολίσθηση αυτή δεν υπάρχει τίποτε άλλο για να πιαστούμε: το συνδυασμένο όραμα όλων των διανοητών του Διαφωτισμού είναι το μηδέν.  

Οι πέντε ήπειροί μας είναι μπλεγμένες σε ανεμοστρόβιλο. Όμως ακριβώς μέσα σε τέτοιες δοκιμασίες εκδηλώνονται τα υψηλότερα χαρίσματα του ανθρωπίνου πνεύματος. Αν χαθούμε και χάσουμε αυτόν τον κόσμο, το σφάλμα θα είναι μόνο δικό μας.     

 

Η μετάφραση έγινε από τoν φίλο της ιστοσελίδας κ. Αντώνη Παπαγιάννη.  Το Αγγλικό κείμενο είναι εδώ. 

 

Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα ("Προσωπογραφία", 1948) είναι έργο του Nίκου Νικολάου.

 

πηγή κειμένου: Aντίφωνο

Μητροπολίτης Κυθήρων Σεραφείμ, Κυριακή μετά την Χριστού Γέννησιν (30.12.2018)

Πηγή

Καταφυγή

Πριν μερικά χρόνια μου δόθηκε η ευκαιρία να μεταφράσω ένα κείμενο του Αλέξανδρου Σολζενίτσυν με τίτλο 'Οι άνθρωποι ξέχασαν τον Θεό' (γραμμένο αρχικά το 1983), που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα ‘Αντίφωνο’. Το ξαναδιάβασα αυτές τις μέρες, και το συνιστώ  διότι το περιεχόμενό του είναι πάντα επίκαιρο. Αρχίζει ως εξής:
     «Πριν από μισό αιώνα και πλέον, όταν ήμουν ακόμη παιδί, θυμάμαι ότι άκουγα πολλούς ηλικιωμένους να δίνουν την ακόλουθη εξήγηση για τις μεγάλες συμφορές που είχαν βρει τη Ρωσία: οι άνθρωποι ξέχασαν τον Θεό, γι’ αυτό έγιναν όλα αυτά.
     Από τότε έχω περάσει σχεδόν πενήντα χρόνια δουλεύοντας πάνω στην ιστορία της Επανάστασής μας. Στο διάστημα αυτό έχω διαβάσει εκατοντάδες βιβλία, έχω μαζέψει εκατοντάδες προσωπικές μαρτυρίες, κι έχω ήδη συνεισφέρει οκτώ δικούς μου τόμους στην προσπάθεια να καθαρίσουν τα συντρίμμια που απόμειναν από την αναστάτωση αυτή. Ωστόσο, αν με ρωτούσαν σήμερα να διατυπώσω όσο το δυνατόν πιο συνοπτικά την κύρια αιτία της καταστροφικής Επανάστασης που κατάπιε κάπου εξήντα εκατομμύρια δικούς μας ανθρώπους, δεν θα μπορούσα να το κάνω με μεγαλύτερη ακρίβεια από το να επαναλάβω:  οι άνθρωποι ξέχασαν τον Θεό, γι΄ αυτό έγιναν όλα αυτά».
     Ο μεγάλος Ρώσος διανοητής αναπτύσσει την πορεία της επίσημης αθεΐας στη Σοβιετική Ένωση, αλλά και την τραγική πνευματική έκπτωση της Δύσης. Γράφει χαρακτηριστικά: «Η Δύση δεν έχει ακόμη δοκιμάσει μια Κομμουνιστική εισβολή: η θρησκεία εδώ παραμένει ελεύθερη. Όμως η ιστορική εξέλιξη της ίδιας της Δύσης είναι τέτοια που και αυτή σήμερα δοκιμάσει μια αποξήρανση της θρησκευτικής συνείδησης. Κι αυτή έχει γνωρίσει βασανιστικά σχίσματα, αιματηρούς θρησκευτικούς πολέμους, και πικρία, για να μη μιλήσουμε για το κύμα της εκκοσμίκευσης που, από τα τέλη του Μεσαίωνα και μετά, έχει προοδευτικά κατακλύσει τη Δύση. Αυτή η βαθμιαία εξάντληση της δύναμης εκ των έσω είναι μια απειλή κατά της πίστης που ίσως είναι ακόμη πιο επικίνδυνη από οποιαδήποτε προσπάθεια βίαιης επίθεσης κατά της θρησκείας εκ των έξω».
     Έχοντας απογοητευθεί από την εξέλιξη των πραγμάτων και στους δυο κόσμους, καταλήγει: «Στις μάταιες ελπίδες των τελευταίων δυο αιώνων, που μας εξαθλίωσαν και μας έφεραν στο χείλος του πυρηνικού και μη πυρηνικού θανάτου, μπορούμε να αντιπροτείνουμε μόνο μια αποφασιστική αναζήτηση για το ζεστό χέρι του Θεού, που με τόση απερισκεψία και αυτοπεποίθηση απορρίψαμε. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να ανοίξουν τα μάτια μας στα σφάλματα του άτυχου εικοστού αιώνα και τα χέρια μας θα στραφούν στο να τα διορθώσουν. Στην κατολίσθηση αυτή δεν υπάρχει τίποτε άλλο για να πιαστούμε: το συνδυασμένο όραμα όλων των διανοητών του Διαφωτισμού είναι το μηδέν».
     Να γιατί έχει νόημα να γιορτάζουμε Χριστούγεννα και να ξέρουμε τι ακριβώς σημαίνουν αυτά. Είναι η τελευταία και μοναδική καταφυγή όλων των απογοητευμένων από τα ιδεολογήματα του κόσμου μας.
πηγή

Οι άγιοι δισμύριοι μάρτυρες οι εν Νικομηδεία

Σήμερα τιμάται η μνήμη των αγίων Δισμυρίων, δηλαδή των είκοσι χιλιάδων μαρτύρων που κάηκαν στη Νικομήδεια!

 Ο  βασιλιάς Μαξιμιανός δεν θέλησε  μόνο να προσφέρει  θυσία στα είδωλα για  την νίκη του στον πόλεμο κατά των Αιθιόπων το 304, αλλά έστειλε επίσης επιστολές σε όλους  προτρέποντας τους να έρθουν στη Νικομήδεια για να προσκυνήσουν.

Πηγή:voutsinasilias.blogspot.gr/

          Τότε ο άγιος Άνθιμος, επίσκοπος της Νικομήδειας συγκέντρωσε όλο το  χριστιανικό λαό στην εκκλησία ώστε να συνεορτάσουν τη γιορτή της Γέννησης του Χριστού και να τους διδάξει την αληθινή πίστη.

Όταν το πληροφορήθηκε αυτό ο Μαξιμιανός πρόσταξε να συγκεντρώσουν φρύγανα και ξύλα γύρω από την εκκλησία και να τα ανάψουν για να  καούν οι παρευρισκόμενοι πιστοί, πράγμα το οποίο    κατάλαβε ο  προαναφερθείς άγιος επίσκοπος γι’ αυτό  και φρόντισε μια ώρα νωρίτερα να βαπτίσει τους κατηχουμένους και αφού τέλεσε τη λειτουργία, να κοινωνήσουν όλοι των αχράντων μυστηρίων. Και έτσι άναψαν τα φρύγανα και έκαψαν τους είκοσι χιλιάδες  πιστούς που βρισκόταν μέσα στο ναό.

Τον Άγιο Άνθιμο διατήρησε αβλαβή η θεία χάρις, ώστε όχι μόνο  να ωφελήσει και άλλους με τη διδασκαλία του και βαπτίζοντας τους να τους  οδηγήσει  στη σωτηρία, αλλά και αυτός ο ίδιος, να μεταβεί στον Κύριο μετά από περισσότερες  δοκιμασίες, με μεγαλύτερη παρρησία απολαμβάνοντας περισσή δόξα στη βασιλεία Του. Έτσι λοιπόν εκείνος μαρτύρησε και τιμάται στις 3 Σεπτεμβρίου.

(Σ. Πεμπτουσία): Τμήμα των ιερών λειψάνων των Δισμυρίων Αγίων φυλάσσεται και εκτίθεται εις προσκύνηση στην Ι.Μ. Σίμωνος Πέτρα του Αγίου Όρους.

 Απόδοση: Μαρία Βλάχου