Μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κυσίν· μηδὲ βάλητε τοὺς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αὐτοὺς ἐν τοῖς ποσὶν αὐτῶν, καὶ στραφέντες ῥήξωσιν ὑμᾶς.

Πέμπτη, Ιουνίου 30, 2011

Ο Άγνωστος Πατροκοσμάς


Ο Άγνωστος Πατροκοσμάς

 

Ο Άγνωστος Πατροκοσμάς

Η Εισαγωγή του έργου μας: «Ο Άγνωστος Πατροκοσμάς», με ένα πλήθος ιστορικών στοιχείων και ντοκουμέντων για την μεγάλη μορφή της Ορθοδοξίας μας, τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, πιο γνωστό ως «Πατροκοσμά»!...
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
«Το κακό θα σας έρθει από τους διαβασμένους», λέει στην 54η προφητεία του ο Πατροκοσμάς, ο γνωστός σε όλους μας άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (1). Μια προφητεία, που ανάγκασε τον γράφοντα να μελετήσει ιδιαίτερα το θέμα και να δει πώς επαληθεύονται τα λόγια του αγίου Κοσμά του Αιτωλού στις μέρες μας μέσα απ’ τα ιστορικά δρώμενα του τόπου μας.
Θα μπορούσα να βρω μια άλλη προφητεία, πιο αισιόδοξη, για να ξεκινήσω το θέμα μου. Βρήκα, όμως, αυτή διότι οι λεγόμενοι «γραμματιζούμενοι» με πίκραναν πολύ αυτά τα τελευταία χρόνια. Και λέω αυτά διότι με νοσταλγία θυμάμαι τα παιδικά μου χρόνια στο Βεσίνι Καλαβρύτων, εκεί που τα πρόσωπα των συγχωριανών μου, όλοι πιστοί κι ορθόδοξοι, με το σταυρό στο χέρι, άλλος πήγαινε για το χωράφι, άλλος για τ’ αλώνι, άλλος για θέρο ή άλλος για τρύγο. Κι όλοι μαζί με το χαμόγελο στα χείλη, χωρίς παράπονο για την καθημερινή μιζέρια της ζωής, «χωρίς βαρυγκόμιες» και «διχωτά στεναγμούς» (2), όπως έλεγαν οι συγχωριανοί μου, αφού ο Θεός ήταν μαζί τους σε κάθε τους σκέψη, σε κάθε τους βήμα, σε κάθε πνοή!
Δακρυρροώ στη σκέψη όταν θυμάμαι με συγκίνηση με ποιον τρόπο χαιρόντουσαν όλοι από καρδιάς όταν γινόταν ένας γάμος, πώς έκλαιγαν όλοι όταν κάποιος «σκαπέταγε» (3) από τη ρημάδα τη ζωή, πώς συμμετείχαν στη χαρά ενός γεννησιμιού, ενός βαπτίσματος, ενός συμπεθεριού ή ενός ευχάριστου γεγονότος. Ήταν οι ίδιοι που έμπηγαν τα κλάματα μόλις άκουγαν ένα δυσάρεστο γεγονός, μόλις ένας χωριανός ξενιτευόταν ή όταν άκουγαν την καμπάνα να χτυπά λυπητερά!.. Δεν μπορώ να ξεχάσω ποτέ την συγκλονιστική (σπαρακτική, θα έλεγα) σκηνή της θειάς μου της Πατρίνας (4), όταν αποχαιρετούσε τον γιο της Κώστα για την ξενιτιά, χτυπώντας με δύναμη τα στήθη της και τραβώντας με απελπισία τα μαλλιά της, αλλά και πώς τον υποδέχθηκε, όταν επέστρεφε, φωνάζοντας με όση δύναμη διέθετε η ψυχούλα της και κάνοντας τον σταυρό της: «Ήρθες, παιδί μου, ήρθες, γιόκα μου!.. Σ’ ευχαριστώ, Χριστούλη μου»!..
Αυτόν τον «Χριστούλη», δυστυχώς, όλα αυτά τα τελευταία χρόνια, κάποιοι θέλησαν να τον διώξουν απ’ την καρδιά μου!... Προσπάθησαν να τον απομακρύνουν μέσα από τη σκέψη μου, το είναι μου, την ψυχή μου!... Τους ενοχλούσε το γεγονός ότι η ταπεινότητά μου, ο γράφων αν θέλετε, όπως και χιλιάδες ή και εκατομμύρια άλλοι Έλληνες, ζούσε και βίωνε τον Χριστό και την Παναγία μέσα απ’ τις δικές του εμπειρίες και προσπαθούσε να συγκρατήσει αυτή τη μαγευτική εικόνα των παιδικών του αναμνήσεων, με όλα εκείνα τα ήθη και τις παραδόσεις του χωριού του, είτε με το μελαγχολικό φθινόπωρο (χινόπωρο, το έλεγαν οι συγχωριανοί μου), είτε με τον χιονισμένο χειμώνα, είτε με την ανθισμένη άνοιξη, είτε με το χαρούμενο και πάντα χαμογελαστό καλοκαίρι!
Την καμπάνα της εκκλησιάς, το ψαλτήρι του εσπερινού, το θλιμμένο χαμόγελο του ερωτευμένου ή το νοσταλγικό γράμμα του ξενιτεμένου και του στρατευμένου, που έφερνε ο ίδιος ο πατέρας μου (5), το χαρούμενο μαντάτο του στρατοκόπου, ακόμη κι αυτού του διακονιάρη, που γύρναγε στα χωριά με ένα σακούλι στον ώμο, το καλωσόρισμα του ξένου ή το παντοτινό αντίο του ανθρώπου που έφευγε απ’ τη ζωή «μ’ ένα σταυρό στο χέρι», που έλεγαν οι χωριανοί μου, όλα αυτά τα πράγματα, που δέθηκαν με τον Χριστό και την Παναγία, κάποιοι προσπάθησαν να μου τα ξεριζώσουν απ’ την ψυχή!
Κι αυτοί οι άνθρωποι, που θέλησαν να βγάλω τον Χριστούλη απ’ την καρδιά μου, δεν ήσαν οι λεγόμενοι «αγράμματοι συχωριανοί» (έτσι λέγαμε τους αναλφάβητους συντοπίτες μας), αλλά οι λεγόμενοι «μορφωμένοι» και «διαβασμένοι» και «διανοούμενοι» και «κουλτουριαραίοι» (6) του τόπου μας. Αυτοί, που όλο αυτό το διάστημα έχουν ξεκινήσει μια διαδικασία αποχριστιανισμού της Ελλάδος και αφελληνισμού της Πατρίδος μου.
Δυστυχώς, μέσα σ’ αυτούς τους ανθρώπους δεν ήσαν μόνον οι λαϊκοί, αλλά και αρκετοί κληρικοί, που δεν τίμησαν και τόσο την εμπιστοσύνη του πιστού λαού απέναντι στα θρησκευτικά ή κοινωνικά τους καθήκοντα. Θα μου επιτρέψετε να σας αναφέρω ένα παράδειγμα:
Την 28η Μαΐου 2008 κάλεσα προσωπικά σαράντα (40) ιερείς, κάνοντας αρχή από τους εφημέριους του κέντρου των Αθηνών, για να τους δείξω πόσο τους αγαπώ και πόσο τους σέβομαι για όλα όσα προσφέρουν στον τόπο μας, στο μετερίζι που βρίσκονται, και για να τους επιδώσω μια τιμητική περγαμηνή, ως μια συμβολική ενέργεια αγάπης και συμπαραστάσεως στο θεάρεστο –όπως πιστεύω- έργο τους. Κι όλα αυτά μέσα στον καταιγισμό των επιθέσεων, που δέχονται οι ιερείς και γενικά ο κλήρος της ελλαδικής Εκκλησίας. Ανταποκρίθηκαν μόνον τέσσερις (4), εκ των οποίων ο ένας (π. Δημήτριος Νίκου) ήταν απεσταλμένος του Μακαριοτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κκ Ιερωνύμου. Οι υπόλοιποι δεν είχαν ούτε την στοιχειώδη ευγένεια ή καλοσύνη να μου απαντήσουν, τουλάχιστον, με ένα απλό τηλεφώνημά τους, για να δείξουν έμπρακτα την χριστιανική τους αγάπη (!!).
Κι όλα αυτά σε έναν άνθρωπο, που επί δεκαετίες τώρα, όπως είναι γνωστό, δεν κάνει τίποτε άλλο, από το να αγωνίζεται ανυποχώρητα - και εν μέσω μυριάδων επιθέσεων - υπέρ του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας και υπέρ της Ελλαδικής Εκκλησίας ή των Κληρικών, που γέννησε αυτός ο τόπος!
Θα μου πείτε: Μα, και ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός δεν τα έλεγε αυτά; Δεν ήθελε να συνετίζει τους κληρικούς μας; Θυμηθείτε τι έλεγε στις «Διδαχές» του:

«Ήθελα ακόμα χριστιανοί μου, να είμαι πάντοτε μαζί σας, να σας λέγω πότε το ένα, πότε το άλλο • μα τι να κάμω, οπού είναι χιλιάδες χώρες, οπού δεν ήκουσαν λόγον Θεού ποτέ και με περιμένουν. Δια τούτο σας παρακαλώ, άγιοι ιερείς, και σας παραγγέλω να φροντίσητε διά τους κοσμικούς πώς να σωθώσι και εκείνοι και σεις. Ομοίως πάλιν οι κοσμικοί να τιμάτε τους ιερείς σας • και αν τύχη ένας ιερεύς και ένας βασιλεύς τον ιερέα να προτιμήσης και αν τύχη ένας ιερεύς και ένας άγγελος, τον ιερέα να προτιμήσης διότι ο ιερεύς είναι ανώτερος από τους Αγγέλους. Ο δε ιερεύς οπού θέλει το καλόν του, να διαβάση τον Νόμον, να καταλάβη το χρέος του. Δια τους αγίους ιερείς δεν έχω να σας πω τίποτε. Εγώ έχω χρέος όταν απαντήσω ιερέα να σκύψω να του φιλήσω τα χέρια και να τον παρακαλέσω να παρακαλή τον Θεών δια τας αμαρτίας μου. Διότι όλος ο κόσμος να παρακαλέση τον Θεόν δεν δύναται να τελειώσουν τα Άχραντα Μυστήρια, και ένας ιερεύς, έστω και αμαρτωλός, δύναται με την χάριν του Αγίου Πνεύματος να τα τελειώση.
Λέγω μόνον ότι όστις θέλει να γινή ιερεύς, πρέπει να είναι καθαρός ως άγγελος • να ηξεύρη γράμματα να εξηγή το άγιον Ευαγγέλιον. Και όταν γίνη 30 χρονών και τον παρακαλέσουν οι κοσμικοί και ο Δεσπότης, τότε να γίνεται ιερεύς, χωρίς να δώση χρήματα. Και να κατοική πλησίον εις την εκκλησίαν, όποιαν ώραν τον ζητήσουν οι κοσμικοί να τον ευρίσκουν. Να στοχάζεται ποίος είναι μαλωμένος με την γυναίκα του, ποίος αδελφός με τον αδελφόν του, ποίος γείτονας με τον γείτονά του, να τους φέρη εις αγάπην, και να θυσιάζεται δια το ποίμνιόν του. Και όταν λειτουργή και τελειώνη το Ευαγγέλιον, να το εξηγή εις τους χριστιανούς, τι παραγγέλλει ο Χριστός να κάμνουν. Και να στοχάζεται ότι οι φούντες, οπού είναι εις το πετραχήλι, σημαίνουν τας ψυχάς των χριστιανών • και αν χαθή μία ψυχή, έχει να δώση λόγον εν ημέρα κρίσεως. Και να στοχάζεται ότι το φαιλόνι οπού φορεί και δεν έχει μανίκια, φανερώνει πως ο ιερεύς δεν πρέπει να έχη χέρια να ανακατώνεται εις τα κοσμικά πράγματα, αλλά να έχη πάντοτε τον νουν του εις τον ουρανόν. Και όταν μαζεύη το φαιλόνιον και γίνεται ωσάν δύο πτέρυγες, φανερώνει πως αν κάμνη καλά έργα, ωσάν άγγελος θα πετάξη να υπάγη εις τον παράδεισον. Αν δε είναι ανάξιος, αγράμματος, μολυσμένος με αμαρτίας, και δίδη γρόσια, και βάνη μεσίτας να γίνη ιερεύς, τότε με αυτά αγοράζει την κόλασιν • και όταν λέγη το Ευαγγέλιον, και λέγη τόσα ψεύματα, αλλοίμονον εις εκείνον τον ιερέα.
Τον παλαιόν καιρόν οι άνθρωποι, όταν ήθελον να παιδεύσουν κανένα άνθρωπον, έκανον όρκον και έλεγον, να δώση ο Θεός να τον βάλη με τους ιερείς του 18ου αιώνος. Δια τούτο, αδελφοί μου, είναι δύσκολον την σήμερον να σωθούν πατριάρχες, αρχιερείς, ιερείς κ.λ.π. Δια τούτο σας συμβουλεύω, άγιοι ιερείς, τώρα που έχετε καιρόν, μετανοήσατε, ίνα σωθείτε». (ΔΙΔΑΧΗ Γ΄).

Και πιο κάτω μιλώντας για την ιεροκατηγορία, αλλά και για τα προσόντα των ιερέων θα πει:
«Να προσέχετε, αδελφοί μου, οι κοσμικοί και μη κατηγορήτε τους παπάδες σας, να μη τους υβρίζετε και να μη τους παραμελήτε, διότι βάνετε φωτιά και καίεσθε • διότι οι παπάδες είναι ανώτεροι και από τους Αγγέλους και από τους βασιλείς. Εγώ, αδελφοί μου, η γνώμη μου έτσι με λέγει να κάμω. Εάν απαντώ ένα παπά και ένα βασιλέα, με φαίνεται εύλογον τον παπά να βάλω να καθήση υψηλότερα από τον βασιλέα • και εάν απαντήσω ένα παπά και έναν άγγελον, πρώτα θα χαιρετήσω τον παπά και έπειτα τον άγγελον. Διότι, αδελφοί μου, είναι ανώτερος και από την αγίαν Τράπεζαν, ανώτερος και από το άγιον Ποτήριον • διότι το άγιον Ποτήριον είναι άψυχον, μα ο ιερεύς μεταλαμβάνει τα Άχραντα Μυστήρια καθ’ εκάστην ημέραν, το τίμιον σώμα και αίμα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και Θεού. Εγώ, αδελφοί μου, δεν έχω καμμίαν κατηγορίαν να κάμω των παπάδων, διότι είναι παπάδες και έχουν τον Χριστόν οπού τους παιδεύει και ό,τι σφάλμα κάμουν οι παπάδες, έχει ο Χριστός μας ράβδον σιδηράν δι’ αυτούς.
Έχω να ομιλήσω τώρα δι’ εκείνους, οπού έχουν να γίνουν παπάδες. Εσύ, αδελφέ μου, οπού έχεις να γίνης παπάς, δεκαοκτώ χρονών πρέπει να γίνης αναγνώστης, είκοσι υποδιάκονος, εικοσιπέντε ιεροδιάκονος και τριάντα ιερεύς. Και να μανθάνης ελληνικά γράμματα, να ηξεύρης να εξηγής το άγιον Ευαγγέλιον • να το κλείης και έπειτα να το εξηγής εις τους χριστιανούς, και τότε να γίνεσαι, αδελφέ μου, παπάς • ει δε και γίνεσαι παπάς δι’ ανάπαυσιν ή γίνεσαι διά δόξαν ή γίνεσαι παρανόμως, σου κόβει ο Θεός την ζωήν παράκαιρα και πηγαίνει η ψυχή σου εις την κόλασιν να καίεται πάντοτε. Και να σε παρακαλέσουν, αδελφέ μου, οι κοσμικοί να γίνης παπάς, χωρίς άσπρα, τότε είσαι μακάριος και τρισμακάριος, τότε είσαι ανώτερος από τους Αγγέλους...» (ΔΙΔΑΧΗ Ε)΄.
Από τους διαβασμένους, λοιπόν, θα σας έρθει το κακό, έλεγε ο Κοσμάς ο Αιτωλός και αυτό το βλέπουμε σε καθημερινή βάση με όλον αυτό τον ανελέητο βομβαρδισμό, που δέχεται η Εκκλησία μας και προσωπικά οι ιερωμένοι, ενώ η ίδια η Ελληνική πολιτεία, όπως γράφουμε και μέσα στο κεφάλαιο «Ο Άγνωστος Πατροκοσμάς και οι Αποκαλύψεις του», έρχεται αρωγός στην προσπάθεια αποχριστιανιμού και αφελληνισμού του Έθνους μας.
Κι όλα αυτά διότι ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός δεν τα έλεγε τυχαία. Κάτι γνώριζε για όλα αυτά και θα ήθελα να γίνω πιο σαφής:
Ο Πατροκοσμάς, πέραν της μεγάλης και φωτισμένης διάνοιας, που είχε με το χάρισμα του Θεού να προφητεύει, ήταν και ένας μεγάλος γνώστης των γεωστρατηγικών σχεδίων, που εξυφαίνονταν απ’ τις Μεγάλες Δυνάμεις για την περιοχή των Βαλκανίων. Ήταν ένας άνθρωπος που «γνώριζε από πρώτο χέρι», όπως λέμε, τα τεκταινόμενα στην γύρω περιοχή, δεδομένου ότι, ως αγιορείτης, είχε επαφή με αξιόλογους επισκέπτες του Αγίου Όρους και οι πληροφορίες του ήσαν ακριβείς και αδιαμφισβήτητες.
Το γεγονός αυτό το ζούμε και σήμερα όπου πολλοί υψηλοί επισκέπτες μεταβαίνουν στο Άγιο Όρος, αλλά δεν επισκέπτονται καθόλου την Ελληνική Βουλή, όπως για παράδειγμα ο Κάρολος, διάδοχος του αγγλικού θρόνου, που δεν καταδέχθηκε ποτέ να συναντηθεί με την πολιτειακή ή πολιτική ηγεσία του τόπου μας, αλλά συναντιέται συχνά με Αγιορείτες Μοναχούς, ή ο Βλαδίμηρος Πούτιν και τόσοι άλλοι, που είναι τακτικοί επισκέπτες του Αγίου Όρους, αλλά όχι του Ελληνικού Κοινοβουλίου.
Έτσι ακριβώς και ο άγιος Κοσμάς, ως αγιορείτης, γνώριζε τις κινήσεις και τα σχέδια των μεγάλων, όπως για παράδειγμα το μεγαλεπήβολο σχέδιο της δημιουργίας εθνικής συνείδησης στους Βουλγάρους και του μελλοντικού κράτους της «Μακεδονίας του Αιγαίου», αρχής γενομένης από τον αγιορείτη μοναχό Παΐσιο, που ήταν σύγχρονος του αγίου Κοσμά του Αιτωλού και για τον οποίον γράφουμε εκτενώς στην 61η προφητεία του Πατροκοσμά μέσα στο βιβλίο αυτό.
Κατά την ταπεινή μας γνώμη, λοιπόν, ένας απ’ τους λόγους, που ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ήθελε να κηρύξει στον πιστό ελληνικό λαό, ήταν για να τον διαφωτίσει με τον δικό του επικοινωνιακό τρόπο και στη γλώσσα, που μιλούσε ο ίδιος ο λαός, ώστε να μην κατηγορηθεί ότι ξεσηκώνει τον λαό σε επανάσταση. Αυτός και ο λόγος, που πολλές φορές μιλούσε ευθέως ("Αυτό μια μέρα θα γίνει Ρωμαίικο", "Το ποθούμενο θα γίνει στην τρίτη γενεά. Θα το ιδούν τα εγγόνια σας", "Τα όρια του Ρωμαίικου θάνε η Βωβούσα»), πολλές φορές εμμέσως ("Το ποθούμενον θα έρθει όταν θαρθούν δύο πασχαλιές μαζί", "Όταν σμίξουν αυτά" δηλαδή τα δενδρύλια), και πολλές φορές αλληγορικώς όταν οι πληροφορίες του ήσαν ανεπαρκείς, αβάσιμες ή δεν είχαν ληφθεί ακόμη οι τελικές αποφάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων για το ελληνικό ζήτημα ή την γύρω περιοχή ("Αν το κυπαρίσσι αυτό ξεραθή από την κορυφή, η Ελλάς θα ελευθερωθή αν ξεραθή από κάτω, δεν θα ελευθερωθή").
Ας διαβάσουμε, τώρα, ένα πρωτοσέλιδο άρθρο της εφημερίδας «Το Βήμα» της Κυριακής 10 Αυγούστου 2008 και θα επανέλθουμε με τα απαραίτητα διευκρινιστικά στοιχεία:
«Η πίεση από τις Βρυξέλλες ανάγκασε τελικά την Αθήνα να άρει τη διάταξη που υποχρέωνε όσους γονείς δεν θέλουν να παρακολουθούν τα παιδιά τους το μάθημα των Θρησκευτικών να εξηγούν γιατί. Είτε επειδή είναι αλλόθρησκοι είτε επειδή δεν νιώθουν πιστοί χριστιανοί.
Η μεγάλη παρεξήγηση όμως έγκειται στη νοοτροπία των ελλήνων εκπαιδευτικών, ή τουλάχιστον όσων πιστεύουν ότι το μάθημα των Θρησκευτικών οφείλει να έχει χαρακτήρα κατήχησης και όχι να είναι, όπως θα έπρεπε, μάθημα Ιστορίας των Θρησκειών, με έμφαση βέβαια στη χριστιανική θρησκεία.
Είναι σαφές ότι, στον σημερινό κόσμο, η επιρροή των θρησκειών παίζει ρόλο καταλυτικό. Αν σκεφθούμε τις αιματηρές συρράξεις μεταξύ ακραίων ισλαμιστών και αλλοθρήσκων (ακόμη και «αιρετικών» της ίδιας θρησκείας) καταλαβαίνουμε πόσο καταστρεπτικός μπορεί να αποβεί ο θρησκευτικός φανατισμός, ακόμη και στον υποτιθέμενο «εξελιγμένο» 21ον αιώνα.
Αν βέβαια ανατρέξουμε στο παρελθόν, θα συναντήσουμε διώξεις χριστιανών από χριστιανούς στους πρώτους αιώνες της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και κατόπιν το σχίσμα μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινούπολης. Ακόμη αργότερα είχαμε τον διχασμό μεταξύ Καθολικών και Διαμαρτυρομένων, που οδήγησε στο αιματοκύλισμα της Ευρώπης από τους «θρησκευτικούς πολέμους».
Όλα αυτά όμως δεν γίνονται κατανοητά αν δεν υπάρχει ανάλυση και επεξήγηση των δογματικών διαφορών και των κοσμικών επιδιώξεων των Εκκλησιών.
Με άλλα λόγια, η απλή Ιστορία είναι κεφάλαιο ξεχωριστό από τη θρησκειολογία. Το να δίδεται όμως η εντύπωση ότι το μάθημα της Ιστορίας μπορεί να ισοδυναμεί (στα μάτια γονέων, αλλοθρήσκων ή μη) με προσηλυτισμό είναι σφάλμα που πρέπει να αντιμετωπισθεί από την ελληνική πολιτεία. (Στις σελίδες 19, 20 τρεις ειδικοί απαντούν στο ερώτημα πώς πρέπει να διδάσκονται τα Θρησκευτικά στο σχολείο.)
Χωρίς να θίγει το θρησκευτικό αίσθημα των πιστών (χριστιανών ή μη) η γνώση της Ιστορίας των Θρησκειών είναι απαραίτητη. Από την άλλη πλευρά, θα ήταν απαράδεκτο να αγνοήσουμε την ανάγκη της συντριπτικής πλειονότητας των ανθρώπων ανά τον πλανήτη να πιστεύουν σε υπερβατικές δυνάμεις. Όπως είπε ο φιλόσοφος του Διαφωτισμού Βολταίρος, «Και αν δεν υπήρχε Θεός, θα έπρεπε να τον εφεύρουμε!..».
Ιδού, λοιπόν, γιατί έγραψα αυτό το βιβλίο, που έλαβε τον τίτλο: «Ο Άγνωστος Πατροκοσμάς». Για να αποδείξω σε ορισμένους ότι «και αν δεν υπήρχε Θεός, θα έπρεπε να τον εφεύρουμε..!», αλλά και για να επαληθεύσω με ιστορικά στοιχεία ότι ο Πατροκοσμάς προφήτευε συγκλονιστικά γεγονότα, που επιβεβαιώθηκαν όλα αυτά τα χρόνια μέσα απ’ την ιστορική έρευνα! Και λέγω «ιστορική έρευνα» διότι το βιβλίο αυτό, παρά τον θρησκευτικό μανδύα του, αφού μιλάμε για ένα πρόσωπο, όπως ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, δεν είναι θεολογικό, αλλά ιστορικό, μια ιστορική πραγματεία.
Προλαμβάνω, ασφαλώς, το ερώτημα γιατί αναφέρομαι στον «άγνωστο Πατροκοσμά», αφού ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ήταν σε όλους γνωστός.
Ασφαλώς και ο Πατροκοσμάς ήταν γνωστός. Πασίγνωστος μάλιστα. Τα στοιχεία, όμως, που υπάρχουν μέσα σ’ αυτό το βιβλίο είναι στην συντριπτική τους πλειοψηφία άγνωστα και για πρώτη φορά βλέπουν το φως της δημοσιότητας!
ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΠΑΤΡΟΚΟΣΜΑΣ
Ας δούμε, όμως, ποιος ήταν ο Πατροκοσμάς και τι έκανε ο φλογερός αυτός κήρυκας του Ελληνο-Ορθοδόξου Πολιτισμού, ώστε στη συνέχεια να κάνουμε τις δικές μας αποκαλύψεις:
Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (1714-1779), όπως όλοι γνωρίζουν, ήταν Κληρικός, Δάσκαλος του Γένους, νεομάρτυρας, άγιος της ορθόδοξης Εκκλησίας. Γεννήθηκε στο χωριό Μεγάλο Δέντρο της Τριχωνίδας. Το βαφτιστικό του όνομα ήταν Κώνστας. Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στη Σιγδίτσα της Παρνασσίδας κοντά σε φημισμένους δασκάλους. Στα νεανικά του χρόνια διορίστηκε δάσκαλος στη Λομποτίνα της Ναυπακτίας. Αργότερα πήγε στο Άγιο Όρος και φοίτησε στην Αθωνιάδα σχολή, που τότε είχε μεγάλη φήμη. Όταν τελείωσε τις σπουδές του εκεί, έγινε μοναχός και μετά ιερέας. Βλέποντας το λαό να υποφέρει από την αμάθεια και να χάνει την πίστη του, αποφάσισε να τον βοηθήσει περιοδεύοντας και κηρύσσοντας το Ευαγγέλιο.
Το 1760 πήγε στην Κωνσταντινούπολη και πήρε άδεια από τον πατριάρχη για τα ιεραποστολικά του σχέδια. Από τότε, για 20 ολόκληρα χρόνια περιηγήθηκε ολόκληρο σχεδόν το χώρο της ελληνικής υπαίθρου διδάσκοντας και δίνοντας θάρρος στους ταλαιπωρημένους Έλληνες. Την πρώτη του περιοδεία άρχισε από την Αιτωλία. Γυρνούσε από χωριό σε χωριό και από πόλη σε πόλη κηρύσσοντας.
Με ανανεωμένη την άδεια από τον πατριάρχη Σωφρόνιο, ο Πατροκοσμάς αρχίζει τη δεύτερη περιοδεία του στα Δωδεκάνησα. Το 1775 τον βρίσκουμε να διδάσκει στα μοναστήρια και τις σκήτες του Αγίου Όρους, στη Χαλκιδική, Θεσσαλονίκη, Δυτική Μακεδονία, Ήπειρο, Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και Κέρκυρα. Η δραστηριότητά του απλώθηκε και σε όλη τη Βόρεια Ήπειρο, από την Αυλώνα ως το Πόγραδετς.
Τα λόγια του αγίου Κοσμά του Αιτωλού είχαν μεγάλη απήχηση στο λαό. Η γλώσσα του ήταν απλή δημοτική, όπως τη μιλούσε ο λαός. Το ύφος του πολύ απλό, πλουτισμένο όμως με ζωηρές διηγήσεις και παρομοιώσεις.
Και κάτι πολύ σημαντικό:
Ο Κοσμάς δεν αισθάνθηκε ποτέ την ανάγκη να καταγράψει τους λόγους του. Αυτούς τους διέσωσαν οι μαθητές του. Τον κύκλο των θεμάτων του αντλούσε από τη θρησκευτική παράδοση, τις κοινωνικές συνθήκες, την καθημερινότητα και τη σκληρή ζωή των ανθρώπων της υπαίθρου.
Ο Πατροκοσμάς προσπάθησε και πέτυχε σε μεγάλο βαθμό να περιορίσει τους εξισλαμισμούς και να πείσει τους βλαχόφωνους και αλβανόφωνους πληθυσμούς της Δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου να μιλούν μόνο ελληνικά. Ίδρυσε 210 σχολεία (από τα οποία τα 200 δίδασκαν τη δημοτική γλώσσα και τα 10 την αρχαία ελληνική), όπως αναφέρει σε επιστολή γραμμένη λίγο πριν από το θάνατό του, και παρακινούσε τους πάντες να μορφώνονται.
Παρά ταύτα, ο Πατροκοσμάς δημιούργησε και πολλούς εχθρούς οι οποίοι τον κυνήγησαν και πέτυχαν τελικά να τον εξοντώσουν. Βρίσκοντας την κατάλληλη ευκαιρία οι Εβραίοι της Ηπείρου τον κατηγόρησαν ότι τάχα παρακινεί τους χριστιανούς σε απείθεια κατά της τουρκικής εξουσίας. Ενώ λοιπόν κήρυσσε στο χωριό Κολικόντασι, κοντά στο Μπεράτι, άνθρωποι του Κουρτ πασά τον έπιασαν και τον απαγχόνισαν στις 24 Αυγούστου του 1779.
Ο Κοσμάς τιμήθηκε από Έλληνες, Αλβανούς και Τούρκους ως άγιος και προφήτης. Αργότερα ο Αλή πασάς έχτισε ναό στον τόπο όπου μαρτύρησε ο άγιος. Η Ιερή Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου το 1961 τον ανακήρυξε άγιο και όρισε να γιορτάζεται η μνήμη του στις 24 Αυγούστου. (7)

ΔΕΝ ήταν άγνωστος, λοιπόν, ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Ήταν γνωστός. Γνωστότατος. Με μία διαφορά: Οι προφητείες, που του αποδίδονται, δεν είναι μόνον οι εκατόν είκοσι δύο (122) που υπάρχουν μέσα στο βιβλίο του Επισκόπου Αυγουστίνου Ν. Καντιώτου, Μητροπολίτου Φλωρίνης: «Κοσμάς ο Αιτωλός», αλλά και άλλες τόσες σχεδόν που βρήκαμε σε άλλα ιστορικά κείμενα!
Κι όχι μόνον!..
Ο Πατροκοσμάς είναι «άγνωστος» υπό την έννοια, ότι οι ιστορικές επαληθεύσεις των προφητειών του, όπως τουλάχιστον επιβεβαιώνει η μακρόχρονη ιστορική έρευνα, όχι απλώς αποκαλύπτουν έναν άλλον Πατροκοσμά, αλλά έναν «άγνωστο Πατροκοσμά», με όλα όσα διαπιστώσαμε από τις συγκλονιστικές επαληθεύσεις ή επιβεβαιώσεις των διδαχών και προφητειών του, που έρχονται, όπως είπαμε, για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας!
Δράττομαι αυτής της ευκαιρίας να πω, ότι οι προφητείες, που αποδίδονται στον Πατροκοσμά, έχουν ένα ιστορικό εις το οποίο πρέπει αναφερθούμε:
Όπως σημειώνει και ο Επίσκοπος Αυγουστίνος Ν. Καντιώτης στο βιβλίο του «Κοσμάς ο Αιτωλός» (σελίδα 334), κατά την νικηφόρο προέλαση των ελληνικών στρατευμάτων στη Βόρειο Ήπειρο, που έγινε με τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41, μία στρατιωτική μονάδα υπό τον έφεδρο ανθυπολοχαγό και δημοδιδάσκαλο Νικ. Ι. Τσακαλώζο, ο οποίος καταγόταν από το Μάστρο Αιτωλικού, διανυκτερεύουσα στο χωριό Προγονάτι της περιφέρειας Κουρβέλεσι, ανακάλυψε ένα χειρόγραφο σε αλβανική γλώσσα, το οποίο περιείχε ανέκδοτες προφητείες του αγίου Κοσμά. Αυτές μεταφράστηκαν στην ελληνική γλώσσα και δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Ηπειρωτική Εστία» (αριθμός τευχών 51-53/1956, σελ. 678).
Ήσαν, όμως, αυτές οι προφητείες του Παπουλάκου του Βορρά, του Πατροκοσμά, ή μήπως αποδίδονται και σε άλλους, όπως για παράδειγμα στον Παπουλάκο της Πελοποννήσου, που γράφουμε στο ειδικό βιβλίο μας: «Παπουλάκος: Άγνωστες Προφητείες και Θαύματα»;
Χωρίς αμφιβολία, οι προφητείες πρέπει να είναι όλες του Πατροκοσμά, που επαναλάμβανε ο άγιος της Πελοποννήσου, ο γνωστός μοναχός Χριστόφορος Παναγιωτόπουλος, από το χωριό Άρμπουνα Καλαβρύτων, με τις όποιες παραλλαγές έφταναν στα δικά μας αυτιά. Κι όλα αυτά διότι όλοι πιστεύουν ότι ο Παπουλάκος της Πελοποννήσου γεννήθηκε περίπου δέκα χρόνια αργότερα από τον θάνατο του Πατροκοσμά (1779).
Ωστόσο, μία σημαντική ιστορική αναφορά, που μας δίδει ο Θεόδωρος Ρηγόπουλος, Γραμματέως των Κολοκοτρωναίων και του Νικηταρά, ενδεχομένως να αλλάζει κάπως τα δεδομένα. Τι λέει, λοιπόν, ο Θ. Ρηγόπουλος;
«Το έτος τούτο (1851) ανεφάνησαν ιεροκήρυκες εις την Πελοπόννησον, αυτόκλητοι ως κατ’ αρχάς ελέγετο, αλλ’ εκ των υστέρων εβεβαιώθη ότι παρεκινήθησαν από τους αρχιερείς, κηρύττοντες μετάνοιαν και προτρέποντες τους Χριστιανούς να παύσουν από τας κακάς πράξεις, διότι ο Θεός απειλεί την καταστροφήν των ανθρώπων κτλ. Είς τούτων και ο μακαρίτης Χριστόφορος εκ του χωρίου Άρμπουνα του δήμου Κλειτορίας των Καλαβρύτων, πρώτος εξάδελφος του πενθερού της αδελφής μου, όστις διήγεν ασκητής έτη πολλά εις το όρος άνωθεν του χωρίου τούτου, ενενηκοντούτης, αγράμματος εντελώς, ον εις τα 1825 εγνώρισα εις Άρμπουνα καλόγηρον και τον επείραζα…». (8).

Η ιστορική αναφορά του Θ. Ρηγόπουλου είναι σαφής. Το 1851 ο άγιος της Πελοποννήσου ήταν ενενήντα ετών («ενενηκοντούτης», όπως λέει ο ιστορικός) και πέθανε δέκα χρόνια αργότερα, το έτος 1861 στην Ιερά Μονή της Παναχράντου στην Άνδρο.
Κατά συνέπεια, ο άγιος Χριστόφορος Παναγιωτόπουλος, γεννήθηκε το 1761 και πρόλαβε εν ζωή τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό κατά 18 χρόνια, αφού ο Πατροκοσμάς πέθανε το 1779!
Αν σκεφθούμε, ότι το προφητικό χάρισμα που έχει κάποιος άνθρωπος δεν είναι μόνο στη γεροντική, αλλά και στη νεανική ηλικία (όπως ο προφήτης Δανιήλ), πολλά πράγματα μπορεί να υποθέσει κανείς για το ποιος ήταν ο πραγματικός «γεννήτωρ» ή ποιος είναι ο άνθρωπος που έχει την πραγματική «πατρότητα» των προφητειών, που αναλύουμε μέσα στο βιβλίο αυτό, χωρίς μ’ αυτό να θέλουμε να υποβαθμίσουμε έστω και εις το ελάχιστο την μεγάλη προφητική ικανότητα, που είχε ο Πατροκοσμάς, όσο και ο Παπουλάκος της Πελοποννήσου, δεδομένου ότι και οι δύο γέροντες ήσαν πολύ μεγάλες μορφές της Ορθοδοξίας μας!
Κλείνοντας την παρένθεση αυτή, θα θέλαμε να πούμε ότι ένας άλλος λόγος που γράψαμε το βιβλίο «Ο Άγνωστος Πατροκοσμάς», ήταν γιατί έπρεπε κάποια στιγμή να σταματήσει αυτός ο ανελέητος βομβαρδισμός από τα ΜΜΕ όλων αυτών των αυτόκλητων ή αυτοανακηρυχθέντων προπαγανδιστών της καταστροφολογίας και της ψυχικής τρομοκρατίας εις βάρος των ανυποψίαστων ανθρώπων, και ιδίως χριστιανών, που γίνονται άφωνοι και βουβοί μάρτυρες μιας επώδυνης και αλαζονικής συμπεριφοράς των πάσης φύσεως καταστροφολόγων.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι (ιδίως Μάρτυρες του Ιεχωβά), που προσδιορίζουν ακόμη και το τέλος του κόσμου, παρά το γεγονός ότι έχουν διαψευστεί κατ’ επανάληψη στο παρελθόν, ενώ αυτή η ενέργειά τους αντίκειται στον ίδιο τον Χριστό, που όταν ρωτήθηκε πότε θα γίνει η Δευτέρα Παρουσία, είπε το περίφημο εκείνο: «Περί δε της ημέρας εκείνης και ώρας ουδείς οίδεν, ουδέ οι άγγελοι των ουρανών, ει μη ο πατήρ μου μόνος.» (Ματθ. 24, 36).
Πώς είναι δυνατόν, λοιπόν, κάποιοι ψευδοπροφήτες να μας παριστάνουν ότι γνωρίζουν καλύτερα από τον Χριστό πόθε θα έρθει η «Δευτέρα Παρουσία»; Δεν είναι βλάσφημοι αυτοί «ψευδόχριστοι και ψευδοπροφήτες», που τρομοκρατούν τον ανήμπορο ν’ αντιδράσει κοσμάκη με όλα αυτά τα χονδροειδέστατα ψεύδη; Μήπως για να δικαιώσουν τον Ιησού Χριστό, που έλεγε εκείνο το γνωστό: «και τότε εάν τις υμίν είπη, ιδού ώδε ο Χριστός, ιδού εκεί, μη πιστεύετε. εγερθήσονται γάρ ψευδόχριστοι και ψευδοπροφήται και δώσουσι σημεία και τέρατα προς το αποπλανάν, ει δυνατόν και τους εκλεκτούς…» (Μαρκ. 13, 21-22);
Η Δευτέρα Παρουσία, λοιπόν, θα γίνει όποτε αποφασίσει ο Θεός και όχι όποτε αποφασίσουν οι άνθρωποι!
Αν κάποιος ρωτήσει τώρα: «Ώστε αυτές είναι οι ερμηνείες των προφητειών, που αναφέρονται στο βιβλίο αυτό, και όχι άλλες, που περιμένουμε;», θα λάβει την εξής απάντηση:
«Για όνομα του Θεού, χριστιανέ μου!.. Εμείς δεν είμαστε ψευδόχριστοι, ούτε ψευδοπροφήτες να λέμε ό,τι μας κατεβάσει το μυαλό, για να πουλάμε βιβλία! Το τι θα πράξει ο Θεός μόνον αυτός το γνωρίζει!.. Εμείς για δύο πράγματα είμαστε βέβαιοι: Ότι οι προφητείες του Πατροκοσμά ελέχθησαν και τα ιστορικά στοιχεία, που δημοσιεύουμε, είναι βάσιμα και μη αμφισβητήσιμα πειστήρια. Τα υπόλοιπα είναι στο χέρι του Θεού»!..
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η πολυσυζητημένη και καταξιωμένη μορφή του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, του εθναποστόλου και νεομάρτυρος της Εκκλησίας μας, είναι βαθειά χαραγμένη στην συνείδηση του ελληνικού λαού. «Ο διδάχος των σκλάβων –όπως λέει ένας σχολιαστής στο διαδίκτυο - δεν υπήρξε μόνον η γενναία μορφή που παρηγορούσε, ενίσχυε τον καταδυναστευόμενο λαό μας και κρατούσε άσβεστο τον πόθο για την ελευθερία του. Και σήμερα, εις τον αγώνα της αποστασίας, ο λαός μας συγκινείται και ενθουσιάζεται από την αγία μορφή του νεομάρτυρος Κοσμά του Αιτωλού- και σήμερα αναζητά τις διδαχές του και ενθυμείται τις προφητείες του και τρέφεται από τα κηρύγματά του και ωφελείται πνευματικώς». (9)

Για πρώτη φορά, λοιπόν, μέσα στο βιβλίο αυτό, πέραν της θετικής συμβολής, που είχαν όλες οι βιβλιογραφικές πηγές, προς αναζήτηση ή διασταύρωση των πληροφοριών που αναζητούσαμε, προστέθηκε και το Διαδίκτυο, το λεγόμενο Internet, ένα πραγματικά χρήσιμο και εύχρηστο εργαλείο, όπως είναι και οι εγκυκλοπαίδειες «Δομή» και «Μαλλιάρης-παιδεία».
Σε όλους αυτούς και όσους ενδεχομένως λησμόνησα, αισθάνομαι την ανάγκη να πω ένα μεγάλο «ευχαριστώ» και τους ευγνωμονώ, που έγιναν το δεξί μου χέρι στην ολοκλήρωση αυτής της ιστορικής έρευνας ή ιστορικής πραγματείας, έστω κι αν κάποιος συμφωνεί ή διαφωνεί μ’ αυτή.
Το βιβλίο αυτό, αισθάνομαι την ανάγκη να το αφιερώσω στον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κ Αμβρόσιο Λενή, για την αγάπη του και την μεγάλη εκτίμηση, που τρέφει στο πρόσωπό μου. Οφείλω να ομολογήσω ότι πολλές φορές οι συγγραφικές ή δημοσιογραφικές δραστηριότητες του γράφοντος, με όλες τις αδυναμίες ή παραλείψεις, που μπορεί να έχει ένας δουλευτής του πνεύματος, όπως ο γράφων, εμπνέονται από την χριστιανική δράση τού μεγάλου αυτού ποιμενάρχη της Εκκλησίας μας, που με δίδαξε με ειλικρίνεια πώς να αγαπώ την Ελλάδα και τον Χριστό!.. Μέσα απ’ τα βάθη της καρδιάς μου ένα μεγάλο και αιώνιο «ευχαριστώ»!..
Θα κλείσω το εισαγωγικό αυτό σημείωμα με κάτι που έγραψα και στο βιβλίο «Παπουλάκος: Άγνωστες Προφητείες και Θαύματα»:
«Ο Ελληνισμός και η Ορθοδοξία, όπως ολόκληρη η ανθρωπότητα, διαβαίνουν αυτή τη στιγμή μια νέα Ερυθρά Θάλασσα, με όλους τους κινδύνους, που εγκυμονεί η προσπάθεια αυτή. Περνάμε πολλές δυσκολίες και ενδεχομένως να περάσουμε κι άλλες πιο οδυνηρές!.. Το τέλος, όμως, θα είναι θριαμβικό για όλους μας και δεν μπορεί ο Θεός, που άφησε τον πλανήτη να ζήσει 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια να τον καταστρέψει μέσα σε λίγα χρόνια!.. Ο νέος Ανθρώπινος Πολιτισμός βρίσκεται ήδη προ των θυρών μας!
Ο Θεός αγαπάει τον άνθρωπο κι αυτό θα το διαπιστώσουμε όλοι μας μέσα σε λίγα χρόνια με όλα όσα θα συμβούν από τον ίδιο τον άνθρωπο, που η ανάγκη για επιβίωση θα τον κάνει να λάβει τα απαραίτητα μέτρα, ώστε όχι μόνο να νικήσει, αλλά και να θριαμβεύσει! Αρκεί να έχουμε εμπιστοσύνη στον Θεό, πίστη στις δυνάμεις μας και να αγαπάμε τους συνανθρώπους μας!..».
Τίποτε άλλο για τον Παπουλάκο του Βορρά, όπως τον αποκαλώ τακτικά στο βιβλίο αυτό και ο οποίος δεν ήταν άλλος από τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, τον γνωστό σε όλους μας Πατροκοσμά, που πέρασε μέσα στην Ελληνική Ιστορία σαν μια φωτισμένη προσωπικότητα του Γένους μας!
Καλή ανάγνωση, λοιπόν, με αγάπη στον Χριστό και στην Ελλάδα.
ΑΓΓΕΛΟΣ Π. ΣΑΚΚΕΤΟΣ
Καλοκαίρι του 2008
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. Επισκόπου Αυγουστίνου Ν. Καντιώτου, Μητροπολίτου Φλωρίνης: «Κοσμάς ο Αιτωλός», Έκδοσις Ορθοδόξου Ιεραποστολικής Αδελφότητος «Ο Σταυρός», Αθήναι 1981, σελ. 342.
2. διχωτά = δίχως, χωρίς, άνευ άλλων αρνητικών στοιχείων κλπ.
3. σκαπέταγε = έφευγε, αναχωρούσε, αποδημούσε, εκδημούσε, μετανάστευε κλπ.
4. Κλεοπάτρα, σύζυγος Χρήστου Σταθόπουλου, του «Γατσιοχρήστου», όπως συνηθίζαμε να τον λέμε. Υπέροχη, φιλότιμη και υπερήφανη γυναίκα!..
5. Παναγιώτης Α. Σακκέτος (1916-1975), Αγροτικός διανομέας των χωριών Βεσινίου, Ποταμιάς, Σειρών, Δεχουνίου, Νασίων, Πεύκου, Μαμαλούκας και Δάφνης (Στρέζοβας, όπως τη λένε ακόμη), που βρήκε τραγικό θάνατο σε αυτοκινητικό δυστύχημα στις 8 Ιουλίου 1975, στην Αθήνα, όπου είχε έλθει να δει τα παιδιά του…
6. κουλτουριαραίοι = κουλτουριάρηδες
7. Βλέπε και εγκυκλοπαίδεια «Μαλλιάρης-παιδεία».
8. Θεοδώρου Ρηγοπούλου, Γραμματέως των Κολοκοτρωναίων και του Νικηταρά: «Απομνημονεύματα από των αρχών της Επαναστάσεως μέχρι του έτους 1881», Εν Παραρτήματι ανασκευή της «Ιστορίας της Επαναστάσεως των Ελλήνων», του Αντ. Προκές- Όστεν, Εισαγωγή-Επειμέλεια-Ευρετήριον: Αθανασίου Θ. Φωτοπούλου, Αθήναι 1979, σελίδες 176-177.
9. http://www.agiou-chrysostomou-naos.org/afieromata.htm#ΔΥΟ%20ΛΟΓΙΑ%20ΓΙΑ%20ΤΟΝ%20ΠΑΤΡΟΚΟΣΜΑ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Το «Ελληνικά και Ορθόδοξα» απεχθάνεται τις γκρίνιες τις ύβρεις και τα φραγγολεβέντικα (greeklish).
Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψη σας τα ακόλουθα:
1) Ο σχολιασμός και οι απόψεις είναι ελεύθερες πλην όμως να είναι κόσμιες .
2) Προτιμούμε τα ελληνικά αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ότι γλώσσα θέλετε αρκεί το γραπτό σας να είναι τεκμηριωμένο.
3) Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
4) Κανένα σχόλιο δεν διαγράφεται εκτός από τα spam και τα υβριστικά

  Ἕκαστον μέλος τῆς ἁγίας σου σαρκός ἀτιμίαν δι' ἡμᾶς ὑπέμεινε τὰς ἀκάνθας ἡ κεφαλή ἡ ὄψις τὰ ἐμπτύσματα αἱ σιαγόνες τὰ ῥαπίσματα τὸ στό...