Άγιος Παντελεήμων (27 Ιουλίου)-(Αρχ. Δανιήλ Γ. Αεράκη)

 

Ελεήμων – Παντελεήμων

«Ο επαξίως κληθείς Παντελεήμων…»

(Στιχ. Εσπερινού)

Παντολέων — Παντελεήμων

Θα ασχοληθούμε με το όνομά του. Παντελεήμων! Μεγάλο όνομα, πλούσιο όνομα. Όνομα, που δεν ταιριάζει σε ανθρώπους· ταιριάζει στο Θεό. Αλλ’ ό,τι ταιριάζει στο Θεό, ταιριάζει κατά χάρη και κατ’ οικονομία και στους ανθρώπους του Θεού, στους αγίους, που είναι θεωμένοι άνθρωποι. Παντελεήμων σημαίνει εκείνον, που σκορπάει παντού και πάντοτε και στους πάντες το έλεος, την πλούσια αγάπη.
Όλοι ζούμε με το έλεος του Θεού. Μας ελεεί ο Θεός. Αλλ’ ιδιαίτερα ελέησε τον Άγιο, που γιορτάζουμε σήμερα· τον ελέησε και τον έκανε ελεήμονα· τον ελέησε και τον έκανε Παντελεήμο­να. Το να είσαι ελεήμων, είναι ιδιαίτερο έλεος και χάρισμα του Θεού. Σε μία εποχή, σαν τη δική μας, όπου οι άνθρωποι δεν είναι ελεήμονες, αλλ’ είναι άρπαγες· δεν είναι φιλάνθρωποι, αλλά απάνθρωποι· δεν είναι μεταδοτικοί, αλλά εκμεταλλευτές· σε μία τέτοια εποχή είναι θαύμα να είναι κάποιος ελεήμων, σπλαχνικός, φιλάνθρωπος, ευεργετικός.
Τη διαφορά ανάμεσα στον ατομιστή και εκμεταλλευτή άνθρωπο της εποχής μας και στον άνθρωπο της αγάπης και του ελέους, που είναι κάθε άγιος, βλέπουμε στα δύο ονόματα του αγίου που γιορτάζουμε. Ποιό το πρώτο και ποιό το δεύτερο όνομα; Το πρώτο δείχνει τον προ Χριστού και χωρίς Χριστό άνθρωπο. Το δεύτερο δείχνει τον μετά Χριστόν άνθρωπο. Πώς λεγόταν ο άγιος πριν; Παντολέων. Πώς ώνομάσθηκε μετά; Παντελεήμων. Παντολέων! Άγριο λιοντάρι ο άνθρωπος χωρίς Χριστό. Άγριο θηρίο χωρίς μεταφυσική πίστη και αγάπη. Κατασπαράσσει με το μίσος και τις αδικίες του τους άλλους ανθρώπους. Δεν ήταν βέβαια τέτοιος ο άγιος και πριν γνωρίσει τον Ιησού Χριστό. Ήταν καλοπροαίρετος, ήταν λιοντάρι με την καλή όψη. Λιοντάρι δυνάμεως ως προς τον καλό του χαρακτήρα.
Κοντά στο Χριστό ο άνθρωπος αλλάζει. Το θηρίο γίνεται εξημερωμένος άνθρωπος. Ο άρπαγας γίνεται ελεήμων. Έτσι ταιριάζει το δεύτερο όνομα, το «Παντελεήμων». Η χάρη του Θεού μεταμορφώνει τον άνθρωπο, Αν η αμαρτία και η απιστία τον παραμορφώνουν  και τον αποκτηνώνουν, η χάρη και η αρετή τον μεταμορφώνουν  και τον θεώνουν.

Ο Παντελεήμων Θεός

Παντελεήμων λοιπόν ο άγιος ιατρός, που γιορτάζει σήμερα. Είπαμε, όμως, ότι αυτό το όνομα κατ’ εξοχήν και σε απόλυτο βαθμό ταιριάζει στο Θεό. Ο Θεός είναι πλούσιος. Πλούσιος σε πολλά πράγματα. Είναι πλούσιος σε δύναμη, σε σοφία, σε αγαθότητα, σε μεγαλοσύνη, σε δικαιοσύνη,  σε αγάπη. Αν σας έλεγα να διαλέξετε ένα από τα πλούτη του Θεού, τί θα διαλέγατε; Τον πλούτο της δυνάμεως; Ω, αλλοίμονο, είναι τρομακτική η δύναμη του Θεού. Μπορεί μ’ ένα κεραυνό της δυνάμεώς του να μας κατακάψει όλους. Τον πλούτο της δικαιοσύνης;  Κανείς δεν μπορεί να σταθεί μπροστά στη δικαιοσύνη Του, γιατί όλοι είμαστε ένοχοι. Τον πλούτο της σοφίας; Δεν χωράει στο μικρό μας μυαλό η σοφία του Θεού. Δεν ξέρω σεις τί θα διαλέγατε. Εγώ πάντως, επειδή είμαι αμαρτωλός, θα διάλεγα τον πλούτο της αγάπης Του. Και ο πλούτος της αγάπης του Θεού, όταν εκδηλώνεται στον αμαρτωλό, ονομάζεται έλεος.
Το έλεός Του, είναι ο μοναδικός πυροσβεστήρας, που μπορεί να σβήσει τη φωτιά της αμαρτίας και να μας διασώσει από τον φοβερό και φρικιαστικό καύσωνα της αιωνίου κολάσεως. Αυτό το έλεος, το πλούσιο έλεος του Θεού, περισσότερο από όλους το κατάλαβε, το έζησε και το διαλάλησε στα πέρατα της οικουμένης ο απόστολος Παύλος, ο κήρυκας του ελέους του Θεού.
Ο Θεός είναι ελεήμων. Αυτό το γνώρισαν και στην Παλαιά Διαθήκη. Γι’ αυτό ο  Δαβίδ στον περίφημο 50^ο  ψαλμό, παρουσιάζει την κραυγή του αμαρτωλού, που δεν βλέπει άλλο τρόπο σωτηρίας, παρά μόνο το έλεος του Θεού. «Ελεήμον, ελέη­σόν με ο Θεός κατά το μέγα έλεός σου, και κατά το πλήθος των οικτιρμών σου εξάλειψον το ανόμημά μου».
Στην Παλαιά Διαθήκη έχουμε διάγνωση της νόσου, που λέγεται αμαρτία. Στην Καινή Διαθήκη έχουμε τη θεραπεία της  και το φάρμακο για τη θεραπεία. Και η θεραπεία της αμαρτίας άρχισε με τη σάρκωση του Θεού Λόγου και ολοκληρώθηκε με τη σταύρωση και την ανάστασή του. Και το φάρμακο του Παν­τελεήμονος Θεού είναι μονάχα ένα: του Ιησού Χριστού το Αίμα.

Ο Άγιος βρύση του ελέους

 Το έλεος του Θεού, χρησιμοποιείται ως βρύση, που μεταδίδεται στους αγίους. Και ιδιαίτερα σε ορισμένους αγίους, που έχουν τα χαρίσματα της αγάπης, της διακονίας και των ιάσεων. Και τέτοιος είναι ο ιατρός Παντελεήμων. Ιατρός αφιλάργυρος, ιατρός ανάργυρος, ιατρός ελεήμων. Υπήρξε μιμητής του Χριστού: «μιμητής υπάρχων του Ελεήμονος και ιαμάτων την χάριν παρ’ αυτού εκομίσατο…» (κοντάκιο).
Είχε ο άγιος Παντελεήμων μία άγια ζήλε ια. Ζήλεψε τη χάρη και το έλεος του πανοικτίρμονος Θεού. Ο Θεός είναι «Θεός ελέους, οικτιρμών και φιλανθρωπίας». Και τα τρία αυτά δώρα ζήλεψε και ζήτησε από το Θεό να του τα δώσει. Και του τα έδωσε. Γι’ αυτό λέ­ει ένα τροπάριο του εσπερινού: «Ούτος (ο άγιος Παντελεήμων) τον μόνον εν οικτιρμοίς και ελέει ανείκαστον,τη συμπαθεία ζηλώσας την παρ’ αυτού θείαν χάριν εκομίσατο» (απόστιχα εσπερινού).
Η χάρη του Θεού, όταν βρει ταπεινή ψυχή, κάθεται και αναπαύεται. Και ο Παντελεήμων ήταν ταπεινή ψυχή. Αγαπούσε τον Ιησού Χριστό με ιερό πάθος. Τον αγαπούσε, διότι πίστευε πως τον ελέησε ο Χριστός με το σταυρικό του θάνατο. Και ποθούσε ν’ ανταποδώσει την αγάπη αυτή στον αγαπήσαντα αυτόν. Και την ανταπέδωσε  με δύο τρόπους.

1. Ο ένας: Προσέφερε τα πάντα στους ανθρώπους. Πολλοί έχουν τα χαρίσματα, για να εκμεταλλεύονται τους άλλους. Ιδιαίτερα υπάρχουν ιατροί, φυσικά όχι όλοι, που εκμεταλλεύονται τον πόνο των ανθρώπων και εισπράττουν μεγάλα ποσά για τις ιατρικές τους υπηρεσίες. Ο άγιος Παντελεήμων είχε το χάρισμα του ιατρού, του θαυματουργού ιατρού, και το προσέφερε δωρεάν. Σύνθημά του: «Δωρεάν ελάβετε, δωρεάν δότε» (Ματθ. 10,8). Η ιατρική του διακονία ήταν ένα έλεος. Δεν ελεούσε μόνο υλικά· ελεούσε και πνευματικά. Δεν γιάτρευε μόνο σώματα· γιάτρευε και ψ υ χ έ ς. Λέει ένα τροπάριο του όρθρου: «Έλεος Θεού μιμού­μενος, Παντελεήμων σαφώς ωνομάσθης καταλληλον, προσλαβών όνομα, διπλήν παρέχων τούτοις την ίασιν, τρέψων ιώμενος, και προς γνώοιν, ένδοξε, καθοδηγών. θείαν και υπέρλαμπρον, Χριστού, πανόλβιε» (από τους αίνους).
2. 2.  Ο άλλος: Προσέφερε τα πάντα στο Θεό. Ήλθε η ώρα, για να δείξει τη φλογερή του αγάπη στον Ιησού Χριστό. Πώς; Με το μαρτύριό του. Η μαρτυρία της αγάπης έγινε μαρτύριο του αίματος. Αν τους άλλους ανθρώπους ελέησε με το έλαιον της αγάπης, τον εαυτό του, τη ψυχή του, την ελέησε με το αίμα του. Έχυσε το αίμα του για το Χριστό. Δεν είναι λοιπόν μόνο ο ιαματικός Παντελεήμων· είναι και ο αθλοφόρος Παντελεήμων.

      Αυτόν τον αθλοφόρο και ιαματικό Παντελεήμονα τιμούμε σήμερα. Αλλά και να τον παρακαλέσουμε να θέσει σε λειτουργία το νέο χάρισμα, που απέκτησε πηγαίνοντας στον ουρανό. Οι Άγιοι στον ουρανό αποκτούν το χάρισμα της πρεσβείας. Πρεσβεύουν για μας. «Πρέσβευε τω ελεήμονι Θεώ». Ζητάμε το έλεος από τον ελεήμονα Θεό.
Έχουμε έλεος. Αν δεν ήταν το έλεος του Θεού, ποιός ξέρει πού θα βρισκόμασταν. Κολυμπάμε μέσα στο έλεος του Θεού. Αναπνέουμε τον αέρα του ελέους του. Έχουμε λοιπόν έλεος. Αλλά θέλουμε και άλλο έλεος. Διότι κινδυνεύουμε σωματικά, αλλά πιό πολύ πνευματικά. Κινδυνεύουμε και χανόμαστε μέσα στην τρικυμία των παθών. Κινδυνεύουν τα παιδιά μας και τα νιάτα μας μέσα στη χοάνη της αντιχριστιανικής ιδεολογίας και μέσα στο καζάνι της διαφθοράς και των ναρκωτικών. Μοναδικό σωσίβιο, που μας απέμεινε, είναι το έλεος του Θεού.
Σαν τους δύο τυφλούς ζητάμε έλεος, για να μη γλιστρήσουμε στα σκοτεινά μονοπάτια της αμαρτίας και απιστίας: «Ελέησόν ημάς, Κύριε» Πολλές φορές ψάλλαμε το «Κύριε, ελέησον», στη θεία Λειτουργία. Μία φορά ας μη βγει σαν τραγούδι των χειλέων, αλλά σαν αγωνία της καρδιάς μας, σαν κραυγή σωτηρίας: «Κύριε, ελέησον»!

(Αρχ. Δανιήλ Γ. Αεράκη, «Κλήματα της Αμπέλου»)