Ἁγίου Νεκταρίου Ἐπισκόπου Πενταπόλεως «Σημειώσεις περὶ ἐλαίου, θυμιάματος καὶ κηροῦ»

Ἁγίου Νεκταρίου Ἐπισκόπου Πενταπόλεως

«Σημειώσεις περὶ ἐλαίου, θυμιάματος καὶ κηροῦ»

Α.

Ἀπὸ τοὺς πρώτους αἰῶνες οἱ Χριστιανοὶ προσέφεραν στὸ ἅγιο θυσιαστήριο λάδι (τῆς ἐλιᾶς) καὶ θυμίαμα. Ὁ τρίτος Ἀποστολικὸς Κανόνας διατάσσει «Δὲν ἐπιτρέπεται νὰ προσφέρεται στὸ θυσιαστήριο τίποτα ἄλλο παρὰ λάδι στὴ λυχνία, καὶ θυμίαμα κατὰ τὸν καιρὸ τῆς θείας λειτουργίας»…

Τὸ λάδι καὶ τὸ θυμίαμα κατ’ ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ προσφερόταν στὸ θυσιαστήριο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Στὸ 27^ο κεφάλαιο τῆς Ἐξόδου (στιχ. 20 – 25) ὁ Θεὸς δίνει ὁδηγίες στὸν Μωϋσὴ σχετικὰ μὲ τὸ λάδι καὶ στὸ 30^ο κεφάλαιο (στίχ. 1- 10) σχετικὰ μὲ τὸ θυμίαμα.

Ἀπὸ αὐτὰ γίνεται φανερὸ ὅτι τὸ λάδι καὶ τὸ θυμίαμα ἦταν προσφορὲς ποὺ προσφέρονταν κατ’ ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τοὺς Ἰσραηλίτες μέσω τῶν ἱερέων, καὶ εἴχαν μάλιστα χάρη ἐξιλεώσεως [γίνονταν δηλαδὴ δεκτὰ ἀπὸ τὸν Θεὸ ὡς ἔκφραση λατρείας καὶ μετανοίας τῶν ἀνθρώπων καὶ ἔτσι ὁδηγοῦσαν στὴ συγχώρεση τῶν ἁμαρτιῶν].

Β.

Τὸ κερὶ τῆς μέλισσας, τὸ ὁποῖο ἀποκλειστικὰ χρησιμοποιόταν στὴν Ἐκκλησία, ὡς ἱερὴ προσφορὰ πρὸς τὸ Θεό, ἴση μὲ τὸ λάδι καὶ τὸ θυμίαμα, προσφερόταν ὡς σύμβολο τῆς ὁμολογίας τῶν πιστῶν ποὺ ὁμολογοῦν τὸν Θεὸ δημιουργὸ καὶ ποιητὴ καὶ κτίστη ὅλων τῶν δημιουργημάτων.

Τὸ κερί, ὡς προϊὸν ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὸν ἐκλεκτότερο θησαυρὸ τοῦ φυτικοῦ βασιλείου, γιὰ τὴν εὐωδία του, τὴν ἀγνότητά του καὶ τὴν εὐγένεια του, καὶ τὴ λεπτότητα τῆς ὕλης του θεωρήθηκε ἀπὸ τοὺς πρώτους Χριστιανοὺς ὡς ἄξια προσφορὰ πρὸς τὸ Θεό. Προσφέροντας τὸ κερὶ προσέφεραν «τὰς ἀπαρχὰς τῆς φύσεως τῷ φυτουργῷ τῆς κτίσεως». Ὁμολογούσαν ἔτσι τὸν Θεὸ δημιουργὸ ὅλων τῶν ποιημάτων καὶ ἐξέφραζαν τὶς ἐγκάρδιες πρὸς Αὐτὸν εὐχαριστίες γιὰ τὶς εὐεργεσίες καὶ τὶς δωρεὲς ποὺ Αὐτὸς παρέχει κάθε μέρα καὶ ὥρα καὶ τὴν ἀδιάκοπη πρόνοια Του ὑπὲρ τοῦ σύμπαντος κόσμου.

Τὸ κερὶ ἔχει καὶ τὸν συμβολισμὸ τῆς πνευματικῆς προσφορᾶς πρὸς τὸν Θεό. Τὸ εὐωδιαστὸ κερὶ ποὺ καίγεται εἶναι μία ὁλοκαύτωση μὲ πνευματικὸ χαρακτήρα ἐξ αἰτίας τῆς σύστασης του καὶ τῆς κατασκευῆς του καὶ ὑποτυπώνει τὴν πνευματική μας λατρεία. Ἡ εὐωδία τοῦ κεριοῦ μας μεταφέρει τὴν εὐωδία τῶν ἀνθέων ἀπὸ τὰ ὁποῖα συλλέχτηκε καὶ ὑποτυπώνει τὴν εὐωδία τῆς καθαρᾶς προσευχῆς ποὺ ἐκπέμπεται πρὸς τὸν Θεὸ ἀπὸ καθαρὴ καρδιὰ καὶ ἀπὸ ἀγνὰ χείλη καὶ καθαρὸ νοῦ. Ἡ καθαρὴ φλόγα τοῦ κεριοῦ συμβολίζει τὴν θερμὴ λατρεία μας πρὸς τὸν Θεό καὶ τὴν ἀφοσίωση καὶ τὴν ἀγάπη μας πρὸς αὐτόν.

Αὐτὲς τὶς συμβολικὲς ἔννοιες ἔχει τὸ κερὶ τῆς μέλισσας καὶ μόνο τῆς μέλισσας, διότι ὁποιοδήποτε ἄλλο εἶδος κεριοῦ εἶναι ἀπαγορευμένο, ἀφοῦ εἶναι φτιαγμένο ἀπὸ λίπη καὶ ἄλλες ὕλες τὶς ὁποῖες ὁ Ἀποστολικὸς 3^ος Κανόνας ἀπαγορεύει καὶ εἶναι ἀνάξιος γιὰ τὴν προσφορά του στὸ θυσιαστήριο.

Τὸ ἀγνὸ αὐτὸ κερὶ λόγω τῆς ἀφιερώσεως πρὸς τὸν Θεό ὀνομάστηκε ἅγιο, γι’ αὐτὸ καὶ λέγεται ἀπὸ ὅλους ἁγιοκέρι. Ὥστε λοιπὸν μόνο αὐτὸ τὸ κερί τῆς μέλίσσας πρέπει νὰ προσφέρεται στὸ Θεὸ καὶ κανένα ἄλλο εἴδος.

Γ΄

Σχετικὰ μὲ τὸ κερὶ, τὸ λάδι καὶ τὸ θυμίαμα ὁ Ἅγιος Ἀθανάσιος στὸν παναρμόνιο λόγο του γιὰ τοὺς κεκοιμημένους προτρέπει τοὺς χριστιανοὺς νὰ ἀνάβουν στοὺς τάφους τῶν κεκοιμημένων κεριὰ καὶ νὰ καῖνε λάδι θεωρώντας αὐτὰ ὡς προσφορὲς ἐξιλαστήριες. Καὶ νὰ οἱ λόγοι τοῦ ἁγίου Πατρός: «νὰ μὴ σταματᾶς νὰ ἀνάβεις λάδι καὶ κεριὰ στὸν τάφο προσευχόμενος στὸ Χριστὸ ποὺ εἶναι Θεός· διότι αὐτὰ γίνονται δεκτὰ ἀπὸ τὸν Θεό καὶ φέρνουν πολλὴ ἀνταπόδοση. Διότι τὸ λάδι καὶ τὸ κερὶ εἶναι ὁλοκαύτωση». Καὶ πάλι: «νὰ λοιπὸν μὲ ποιὰ διάθεση ὀφείλει κανεὶς νὰ προσφέρει λάδι καὶ κερὶ στὸν Θεὸ ὑπὲρ τῶν κεκοιμημένων: ὅπως ὅταν κάποιος ἔχει ἕνα πολὺ μικρὸ παιδάκι ποὺ δὲν μπορεῖ ἀκόμη νὰ μιλήσει καὶ εἶναι ἀδύναμο καὶ αὐτὸ ἀρρωστήσει, τότε τρέχει ἐκεῖνος στὸν ἱερὸ ναό φέρνοντας μαζί του κερὶ καὶ θυμίαμα καὶ λάδι γιὰ νὰ τὰ προσφέρει ὡς ὁλοκαύτωση ὑπὲρ τοῦ παιδιοῦ του. Καθὼς αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ τὰ κρατήσει καὶ νὰ τὰ προσφέρει τὸ ἴδιο, τὸ κάνει ὁ γονέας ἀντὶ γι’ αὐτό, καὶ μάλιστα τὸ βαπτίζει ἐνῷ κάποιος ἄλλος (ὁ ἀνάδοχός του) δίνει τὶς ὑποσχέσεις καὶ τὶς ὁμολογίες ἐξ ὀνόματός του, ἀφοῦ τὸ παιδὶ δὲν μπορεῖ νὰ μιλήσει. Κάτι ἀντίστοιχο συμβαίνει καὶ μὲ τοὺς κεκοιμημένους. Ὅταν ἐμεῖς προσφέρουμε γι’ αὐτοὺς τὸ κερὶ καὶ τὸ λάδι, εἶναι σὰν νὰ τὰ κρατοῦν καὶ νὰ τὰ προσφέρουν οἱ ἴδιοι στὸ Χριστὸ γιὰ τὴ σωτηρία τους. Καὶ ὅταν αὐτὸ γίνεται μὲ πίστη νὰ εἶστε σίγουροι ὅτι δὲν γίνεται καθόλου μάταια».

Τὸ κερί φαίνεται ὅτι χρησιμοποιεῖται στὴν Ἐκκλησία ἤδη ἀπὸ τοὺς ἀποστολικοὺς χρόνους, διότι ὁ ἑβδομηκοστὸς δεύτερος Ἀποστολικὸς Κανόνας διατάζει νὰ ἀφορίζεται ὅποιος ἀφαιρέσει ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία κερὶ ἢ λάδι.

Ὥστε λοιπὸν στὴν Ἐκκλησία προσφερόταν κερὶ καὶ λάδι καὶ θυμίαμα σύμφωνα μὲ ἀποστολικὴ ἐντολὴ καὶ παράδοση, καὶ μόνο αὐτὰ προσφέρονταν κατὰ τὸν καιρὸ τῆς θείας λειτουργίας.

Ὀρθὰ λοιπὸν οἱ ἅγιοι Πατέρες τὰ ὀνομάζουν ὁλοκαυτώματα καὶ προσφορὰ πνευματικὴ καὶ εὐάρεστη στὸ Θεὸ μὲ δύναμη ἐξίλεώσεως. Ἂς σιωπήσουν λοιπὸν αὐτοὶ ποὺ διαστρέφουν τὰ πάντα καὶ δὲν βρίσκουν τίποτα τὸ πνευματικὸ στὴν προσφορὰ τοῦ λαδιοῦ, τοῦ θυμιάματος καὶ τοῦ κεριοῦ ἀλλὰ τὴν θεωροῦν σὰν μία ἐπικρατήσασα συνήθεια ποὺ ξεκίνησε ἀπὸ τὶς κατακόμβες, ὅπου τάχα ἀποσκοποῦσε μόνο στὸν φωτισμό καὶ στὴν ἐξουδετέρωση της δυσοσμίας τῶν σπηλαίων.

(Ἀπόδοση στὴ νεοελληνικὴ καὶ διασκευὴ π. Ἠ. Κ.)

ΠΗΓΗ.ΕΚΚΛΗΣΑΚΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ