Η γιορτή των αγγέλων! - "Άγνωστοι" αρχάγγελοι

Γιατί οι άγγελοι γιορτάζουν 8 Νοεμβρίου;

Κατά τον άγιο Δημήριο του Ρωστώφ, η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει τοποθετήσει τη "σύναξη" των αγίων αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και όλων των "επουράνιων δυνάμεων" στις 8 Νοεμβρίου, για τον εξής λόγο:

Κατά το αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο, πρώτος μήνας του χρόνου ήταν ο Μάρτιος και ο Νοέμβριος ήταν ένατος (το λέει και τ' όνομά του, "ένατος" στα λατινικά). Επειδή οι άγγελοι διακρίνονται σε εννέα "τάγματα", η γιορτή τους τοποθετήθηκε τον ένατο μήνα.

Επειδή εξάλλου οι άγγελοι θα συνοδεύσουν τον Ιησού Χριστό κατά τη δευτέρα παρουσία Του και θα συνεργαστούν ποικιλότροπα, κατά την Αποκάλυψη, στην υπόθεση της σωτηρίας των ανθρώπων κατά την ανατολή της αιώνιας ημέρας, της "Όγδοης Ημέρας της Δημιουργίας", η γιορτή τους τοποθετήθηκε την όγδοη ημέρα του ένατου μήνα.

Τέλος, την ίδια μέρα, 8 Νοεμβρίου, γιορτάζεται και το όνομα Σταμάτης (αν και υπάρχει άγιος Σταμάτιος), σε ανάμνηση της παρέμβασης του αρχαγγέλου Μιχαήλ, που "σταμάτησε" την αποστασία των αγγέλων προς τον Εωσφόρο φωνάζοντας "στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου Θεού" (ας σταθούμε σωστά, με συστολή απέναντι στο Θεό), ερχόμενος "εν τω μέσω του ουρανού".

Η γιορτή των αγγέλων δεν είναι "μνήμη", αφού δεν υπάρχει ημέρα κοίμησης στους αγγέλους, αλλά μόνο "σύναξη", δηλ. συγκέντρωση των χριστιανών για να τους τιμήσουν. Άλλες γιορτές των αγγέλων είναι η Σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ στις 26 Μαρτίου (μια μέρα μετά τον Ευαγγελισμό, δηλ. την επίσκεψή του στην Παναγία), και το θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στις Κολοσσές της Φρυγίας (6 Σεπτεμβρίου).

Ποιους αγγέλους ξέρουμε;

Εκτός από τα "εννέα τάγματα" των αγγέλων, για τα οποία μπορείς να δεις εδώ, μας παραδίδονται από τα αρχαία χρόνια και κάποια προσωπικά ονόματα αγγέλων, ή έστω ονόματα που έχουν δώσει σε ανθρώπινη γλώσσα. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία γενικά γνωρίζουμε ως αρχαγγέλους τους Μιχαήλ και Γαβριήλ και τους Ραφαήλ και Ουριήλ (ο τελευταίος εμφανίζεται και σε όραμα του αγίου Νήφωνα για τη δευτέρα παρουσία). Ιδιαίτερα στη Ρωσική Ορθοδοξία αναγνωρίζονται κι άλλοι αρχάγγελοι, που τα ονόματά τους είναι παρμένα από εξωβιβλικές πηγές, απόκρυφα της Παλαιάς Διαθήκης και άλλα αρχαία έργα. Άραγε είναι πραγματικά πρόσωπα ή μυθικά; Κατά τη γνώμη μου, πραγματικά, εφόσον η τοπική παράδοση μιας έστω ορθόδοξης Εκκλησίας τα αναγνωρίζει.

Από εδώ παίρνουμε στοιχεία για τους αρχαγγέλους και τις συμβολικές απεικονίσεις τους (συμπληρώνουμε με μερικά στοιχεία ακόμη).

Στην ορθόδοξη εικονογραφία, κάθε άγγελος έχει μια συμβολική αναπαράσταση:

Ρωσική εικόνα του Αρχαγγέλου Ιελουδιήλ.

Μιχαήλ (Michael) στην εβραϊκή γλώσσα σημαίνει "Ποιος είναι σαν το Θεό;" ή "Ποιος είναι ίσος με τον Θεό;" Ο άγιος αρχάγγελος Μιχαήλ, εικονίζεται από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια ως στρατιωτικός διοικητής, ο οποίος κρατά στο δεξί του χέρι το δόρυ με το οποία επιτίθεται στον Εωσφόρο / Σατανά, και στο αριστερό του χέρι ένα πράσινο κλαδί φοίνικα. Στην κορυφή του δόρατος υπάρχει μια λινή κορδέλα με ένα κόκκινο σταυρό. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ ιδιαίτερα θεωρείται ότι είναι ο φύλακας της Ορθοδόξου Πίστεως και αγωνιστής κατά των αιρέσεων.
Γαβριήλ (Gabriel) σημαίνει «άνθρωπος του Θεού». Είναι ο προάγγελος των μυστηρίων του Θεού, ειδικά της Ενανθρώπισης του Χριστού και όλων των άλλων μυστηρίων που σχετίζονται με αυτό. Απεικονίζεται ως εξής: στο δεξί του χέρι, κρατάει ένα φανάρι με ένα αναμμένο δαδί στο εσωτερικό, και στο αριστερό του χέρι, ένα καθρέφτη πράσινου ίασπι. Ο καθρέφτης σημαίνει την σοφία του Θεού, που είναι μυστηριώδης.

Ραφαήλ (Raphael) σημαίνει "θεραπεία του Θεού" ή "ο Θεός θεραπεύει". Ο άγγελος εμφανίζεται στο βιβλίο του Τωβίτ, στην Παλ. Διαθήκη. Απεικονίζεται να οδηγεί τον Τωβίτ με το δεξί του χέρι, και κρατώντας ένα αλαβάστρινο βάζο με φάρμακα στο αριστερό του χέρι [ή ένα κουτί, όπως οι άγιοι γιατροί]. (Μια ενδιαφέρουσα ερμηνευτική προσέγγιση του Τωβίτ εδώ).

Αρχάγγελοι. Από εδώ (όπως και η παρακάτω εικ.). Ποιος είναι ποιος, θα το βρείτε από τις περιγραφές. Όπως θα δείτε, δεν τηρούνται ακριβώς όλα τα εικονογραφικά στοιχεία που αναφέρονται στην παράδοση.

Ουριήλ (Uriel) σημαίνει "Φωτιά του Θεού" ή "Φως του Θεού". Εμφανίζεται στο παλαιοδιαθηκικό απόκρυφο Γ΄ Έσδρα (εξωβιβλικό), αλλά και σε όραμα του αγίου Νήφωνα, όπως είπαμε. Απεικονίζεται κρατώντας ξίφος εναντίον των Περσών στο δεξί του χέρι, και μια φλόγα στο αριστερό του.

Σελαφιήλ (Sealtiel) σημαίνει "μεσίτης του Θεού" (Γ΄ Εσδράς 5:16) και θεωρείται ο αρμόδιος για την άνοδο των ανθρώπινων προσευχών στον ουρανό. Απεικονίζεται με το πρόσωπο και τα μάτια του συνεσταλμένα, κρατώντας τα χέρια του στο στήθος σε στάση προσευχής.
Ιελουδιήλ (Jegudiel) σημαίνει "δοξάζοντας το Θεό". Θεωρείται ο άγγελος που σχετίζεται με την εντιμότητα και το ήθος των επίγειων βασιλέων και αρχόντων. Απεικονίζεται να φέρει ένα χρυσό στέμμα στο δεξί του χέρι και ένα τριπλό μαστίγιο στο αριστερό.
Βαραχιήλ (Barachiel) σημαίνει «Ευλογία του Θεού». Απεικονίζεται να κρατάει ένα λευκό τριαντάφυλλο στο χέρι, μπροστά στο στήθος του.

Ιερεμιήλ (Jeremiel) σημαίνει "ανάταση του Θεού". Θεωρείται ο εμπνευστής και αφυπνιστής της έγερσης ενός ανθρώπου προς τον Θεό (Γ΄ Έσδρας 4:36). [Είναι ο αρχάγγελος με τη ζυγαριά στην εικόνα].

Οι απεικονίσεις αυτές ίσως σκανδαλίσουν κάποιους ορθόδοξους χριστιανούς, αλλά παρακαλώ να μη είμαστε βιαστικοί στο να σκανδαλιζόμαστε. Φυσικά κυκλοφορούν πολλές πλάνες για τους αγγέλους, δεδομένου ότι όλες οι "εμπειρίες αγγέλων" δεν είναι οπωσδήποτε εμπειρίες φωτεινών αγγέλων. Το ότι τα παραπάνω ορθόδοξα στοιχεία είναι άγνωστα στην ελληνική παράδοση δεν σημαίνει ότι είναι απορριπτέα, αιρετικά ή ψευδή...
Άγιοι άγγελοι, σας παρακαλούμε, πρεσβεύστε στο Θεό για μας και για όλο τον κόσμο.