Eικόνες από το μοναστήρι του Αγίου Ανδρέα στην κατεχόμενη Καρπασία

 

Παράδοση και μαρτυρίες
Η παράδοση θέλει τον Απόστολο Ανδρέα να έχει αποβιβαστεί στο μέρος όπου είναι κτισμένο το μοναστήρι, όταν το καράβι, με το οποίο ταξίδευε, αναγκάστηκε να σταθμεύσει σε παρακείμενο λιμανάκι. Εκεί ο Απόστολος δημιούργησε πηγή στο βράχο, το σημερινό αγίασμα, και προσέφερε νερό στους διψασμένους ταξιδιώτες. Στην ίδια τοποθεσία κτίστηκε αργότερα από τον καπετάνιο του καραβιού, του οποίου το τυφλό παιδί θεράπευσε ο Απόστολος, ναός αφιερωμένος στον πρωτόκλητο μαθητή του Χριστού.
Η πρώτη μαρτυρία, που υπάρχει για την ονομασία του
λιμενίσκου, που βρίσκεται κοντά στο μοναστήρι, είναι από τον Αγγλοσάξονα προσκυνητή Seawolf, του 1103 μ.Χ., που το αποκαλεί “λιμανάκι του Αποστόλου Ανδρέα”. Ο Seawoff δεν δίνει άλλες πληροφορίες και ούτε αναφέρει οτιδήποτε για την ύπαρξη μοναστηρίου στην περιοχή. Όμως, η αναφορά του αυτή είναι πολύ σημαντική, συνδέει το όνομα του Αποστόλου με το άκρο της Καρπασίας από τα βυζαντινά χρόνια, ένδειξη ότι η σχετική παράδοση για τον Απόστολο Ανδρέα ήταν διαδεδομένη από τότε. Μια άλλη σημαντική μαρτυρία με σαφή αναφορά, αυτή τη φορά, σε ύπαρξη μοναστηρίου στην περιοχή, γίνεται το 1191 από τον Άγγλο ιερωμένο Benedict of Peterborough (+1193), ο οποίος αναφέρει ότι ο τότε διοικητής της Κύπρου Ισαάκιος Κομνηνός (1185-1191) συνελήφθη από το Ριχάρδο το Λεοντόκαρδο σε πολύ καλά οχυρωμένο μοναστήρι, “πού ονομαζόταν Ακρωτήριον του Αποστόλου Ανδρέα”. Φαίνεται ότι το όνομα του
Αποστόλου επεκράτησε από τότε για το ακρωτήρι, αφού σημειώνεται σε παλαιούς χάρτες της Κύπρου με το όνομα “Capo de Sando Andrea”. Από τα κτίσματα του πρώτου αυτού μοναστηρίου δεν διασώθηκαν καθόλου ίχνη. Στη θέση τους ανηγέρθη αρκετά χρόνια αργότερα – κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα – ναός που υπάρχει μέχρι τις μέρες μας, όχι όμως και τα κτίρια που τον περιέβαλλαν. Παρόμοια αναφορά στο όνομα του ακρωτηρίου γίνεται και από πολλούς περιηγητές, που επισκέφθηκαν την Κύπρο, τόσο κατά την περίοδο της λατινοκρατίας (1191-1571), όσο και κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας (1571-1878). Ο Άγγλος περιηγητής Richard Pococke, που επισκέφθηκε Το μοναστήρι το 1738, αναφέρει πως ήταν τότε ακατοίκητο και πως ζούσαν σ’ αυτό παλαιότερα δύο ή τρεις μοναχοί.
(Κ. Κοκκινόφτα, “Το Μοναστήρι του Απ. Ανδρέα…”, Κυκκώτικα Μελετήματα Α’, Λευκωσία 1997, σσ. 205.)

Έρημο το μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα χωρίς τον σταυρό του. Τον απέκοψαν οι τούρκοι κατακτητές

Η πλατεία του Απ. Ανδρέα (1998) πριν την καταστροφή της από τους τούρκους με την ανοχή και συνδρομή δυστυχώς και δικών μας ανθρώπων.

Ιδού πως κατάντησαν οι ”ειδικοί” την πλατεία του Αγίου μας. Τη όργωσαν κυριολεκτικά

Η φωτογραφία αυτή λήφθηκε προτού γίνουν οι καταστροφικές εργασίες από την UNOPS που χάριν του ονόματος “τοπιοτέχνηση” κατάστρεψαν την όμορφη πλατεία σε χώρο άχρηστο και γεμάτο αγριόχορτα.
Η πλατεία προς τη νοτιοδυτική πλευρά. Στο βάθος ο δρόμος (το δεύτερο καντζιέλλι. Αριστερά το κέντρο του Απ. Ανδρέα. Δεξιά η χαβούζα όπου οι επισκέπτες έπιναν νερό για να ξαποστάσουν. Αριστερά από τη χαβούζα στο βάθος φαίνονται μέρος των κοιτώνων όπου κατέλυαν οι προσκυνητές. Στο βάθος κέντρο τα κρεοπωλεία (κάθε Σαββατοκύριακο ερχόταν κρεοπώλες από το Ριζοκάρπασο και πουλούσανε κρέας στους επισκέπτες.(Μέσσιος, Όττομος, Κάμηλος, Ττούλος, Στελιούρι, Όμπασιης και άλλοι.
Η μοναδική μοναχή του αποστόλου Ανδρέα

Η Χαρακτηριστική σε όλους του Ριζοκαρπασίτες φιγούρα  Τάκης του Ττοφουρκού, που από το 1974 υπηρετεί την χάρη του ενώ κάποιο άλλοι, εμείς δηλαδή τον εγκαταλείψαμε έρμαιο στα βρώμικα χέρια των κατακτητών

Ο οικονόμος του Απ. Ανδρέα πάτερ Παπαζαχαρίας που από το 1974 στάθηκε άγρυπνος φύλακας του μοναστηριού κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες.

Η παλιά εκκλησία
Τα τάματα του Αποστόλου Ανδρέα. Σημάδια της πίστης των Ελλήνων της Κύπρου
Πλήθος τα τάματα μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων

Η βορειοδυτική (πίσω) πλευρά του μοναστηριού

Αρχιεπισκοπικό εξοχικό μέγαρο. Το έκτισε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος γύρω στο 1970

Όταν κάποτε δεν το’σκιαζε η φοβέρα και δεν το πλάκωνε η σκλαβιά.

ΠΗΓΗ.Ριζοκάρπασον.