Το μυστήριο της θείας ενανθρώπησης

Το μυστήριο της θείας ενανθρώπησης

Του Σάββα Αλεξάνδρου*

«σιωπή τιμάσθω, μέγα σοι το μαθείν ότι γεγέννηται,το δε πώς, μηδέ άγγελοι εννοούσιν. Βούλει παραστήσω το πώς; Ως ο Γεννήσας Πατήρ οίδε και ο γεννηθείς Υιός».

Δηλαδή με σιωπή ας τιμηθεί το γεγονός της γέννησης του Χριστού. Αρκεί για σένα να μάθεις πως γεννήθηκε, τώρα όσον αφορά το πώς, ούτε οι άγγελοι δεν μπορούν να το ερμηνεύσουν. Αυτό το γνωρίζουν καλά μόνο ο Θεός Πατήρ και ο γεννημένος Θεός Λόγος.

Σύμφωνα με την πίστη της Ορθοδοξίας μας «Ο Χριστός αν και δεν είχε ανθρώπινο σώμα, όμως εξαιτίας της αγάπης και της φιλανθρωπίας του Πατέρα του και για τη δική μας σωτηρία φανερώθηκε σε μας με ανθρώπινο σώμα». Αυτή συγκεκριμένα είναι η τοποθέτηση του Μεγάλου Αθανασίου ο οποίος πιστεύει πως το γεγονός της γέννησης αποτελεί από μόνο του ένα μυστήριο, γιατί δεν μπορεί να αντιληφθεί πως ο Χριστός ταυτόχρονα « Και ως Υιός τω Πατρί συνήν και ως άνθρωπος επολιτεύετο και ως Λόγος τα πάντα εζωογόνει».

Για τους φιλοκαλικούς Πατέρες η ενανθρώπηση του Λόγου είναι ένας ύμνος προς την αγάπη που Η Μητέρα μας η Ορθόδοξη Εκκλησία στο πλαίσιο του λειτουργικού της χρόνου μας καλεί και φέτος να γιορτάσουμε τη Γέννηση του Θεανθρώπου, το γεγονός της Θεοενσαρκώσεως.

Για την Ορθόδοξη Πατερική Γραμματεία, η γιορτή αυτή αποτελεί τη μητρόπολη όλων των άλλων γιορτών. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος παρατηρεί: «Αν δεν είχαμε Χριστούγεννα, δεν θα είχαμε Θεοφάνια, δεν θα είχαμε τα Πάθη, ούτε την Ανάσταση ούτε την Ανάληψη ούτε την Πεντηκοστή».

Ο Άγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος αναλύοντας το γεγονός αυτό αναφέρει: «Στον Παράδεισο από την πλευρά του ανδρός πλάστηκε η γυναίκα που είναι η μητέρα όλων όσων γεννήθηκαν σ΄ αυτή τη γη, εν δε τη των πιστών Εκκλησία από γυναικός ανήρ Χριστός ο Θεός εγεννήθην η απαρχή πάντων των αναγεννωμένων πνευματικώς». Δηλαδή για την Εκκλησία πιστεύεται πως από μια γυναίκα, την Κυρία Θεοτόκο, γεννήθηκε ο Χριστός που είναι Θεός αληθινός και αιτία όλων όσων αναγεννιούνται πνευματικά. Για την Ορθόδοξη Ανατολή το γεγονός της γέννησης του Χριστού αποτελεί ένα μυστήριο που δεν μπορεί ο ανθρώπινος νους να συλλάβει. Γι’ αυτό καλούνται οι πιστοί να το προσεγγίσουν με σιωπή και βαθύτατο σεβασμό. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος παρατηρεί: «Θεού γέννησις, στάθηκε τόσο δυνατή ώστε να κάνει τον Θεό άνθρωπο για να μπορέσει ο άνθρωπος να γίνει Θεός κατά Χάριν.

Ο Μέγας Βασίλειος εξάλλου σε ένα λόγο του περί ταπεινώσεως αναφερόμενος στη γέννηση του Χριστού σημειώνει: «Τα Χριστούγεννα αποτελούν το πιο δυνατό μάθημα ταπείνωσης και απλότητας. Ένας Θεός αληθινός γίνεται βρέφος, γεννιέται σε μια σπηλιά και όχι σε ένα σπίτι, τοποθετείται σε μια ταΐστρα των ζώων και όχι σε ένα κρεββάτι. Στη συνέχεια μεγαλώνει στο σπίτι ενός φτωχού μαραγκού, του Ιωσήφ, και μιας ασήμαντης κατά κόσμο μητέρας, της Κυρίας Θεοτόκου. Διδάσκεται και ακούει πράματα που δεν έχει ανάγκη να μάθει αφού όντας Λόγος του Θεού Πατρός είναι η ενυπόστατος σοφία Του».

Κατά τον Ιερό Αυγουστίνο η Σάρκωση του Χριστού είναι ένα από τα γεγονότα εκείνα που δεν θα μπορούσε να κάνει τελειότερα ο Θεός: «Τα τρία ταύτα δεν θα μπορούσε να κάνει τελειότερα ο Θεός παρά την Παντοδυναμία του, τη Σάρκωση του Λόγου, τη δόξα των δικαίων και το μεγαλείο της Θεοτόκου».

Να τονίσουμε πως για την Ορθόδοξη Θεολογική σκέψη η γέννηση υπήρξε η αιτία της παγίωσης των αγίων αγγέλων στο αγαθό. Λέει γι΄αυτό ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: «Οι άγγελοι απέκτησαν την ατρεψία μετά την ένσαρκη παρουσία του Κυρίου. Τότε έμαθαν έμπρακτα από το γεννημένο Χριστό πως ο δρόμος της θέωσης περνά από την ταπείνωση και όχι από την έπαρση». Γι΄αυτό στα Ευαγγέλια οι άγγελοι παρουσιάζονται να ανυμνούν το γεγονός με ύμνους δοξολογικούς.
Τέλος να τονίσουμε πως κατά τη θεολογία του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητή, το γεγονός της σάρκωσης του Λόγου είναι επαναλαμβανόμενο. Λέει χαρακτηριστικά: «Ο του Θεού Λόγος αεί σαρκούται μυστικώς διά των σωζομένων·απεργάζεται γαρ Παρθένον Μητέραν την ψυχήν, τη μη έχουσαν τα γνωρίσματα της φθοράς».

Δηλαδή ο Χριστός γεννιέται καθημερινά στις ψυχές των ταπεινών ανθρώπων. Κάθε ψυχή που καθαίρεται από τα πάθη, από τις κακίες και τις μικρότητες, γίνεται η παρθένος μητέρα του Ιησού Χριστού. Σε έναν κόσμο που επικρατεί η αδικία, η εκμετάλλευση, η οικονομική κρίση, η απουσία της κοινωνίας των προσώπων, η οικείωση του μυστηρίου της θείας ενανθρωπήσεως προβάλλει ως η μόνη ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον.

*Ο Σάββας Αλεξάνδρου είναι θεολόγος - βοηθός διευθυντής Α΄συνεργάτης Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού