Ξύπνα λαέ! Έστω από μόνος σου... (π. Γεώργιος Πυρουνάκης)

Του Hρακλή Kανακάκη στην εφημερίδαΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ

Σε μια εποχή που γίνεται κοινωνική ευθανασία στους ηλικιωμένους, στους ασθενείς και στους ανάπηρους, διαμορφώνουν στους τόπους εργασίας συνθήκες γερμανικού στρατοπέδου συγκέντρωσης· μετατρέπουν τη χώρα σε χώρο μειωμένης κρατικής κυριαρχίας και εθνικής ανεξαρτησίας· βάζουν, κυριολεκτικά, τη ζωή όλων μας εν τάφω. Ουδείς δικαιούται να σιωπά, να μένει απαθής και αδρανής.

Πολύ περισσότερο η Εκκλησία μας, η ουσία της οποίας είναι ο Χριστός και η πραγματοποίηση μέσα στη ζωή μας της αλήθειας του Ευαγγελίου του. Με την ευθύνη της προφητικής αποστολής της, υπερβαίνοντας την επιφάνεια των γεγονότων, να υποδείξει, φθάνοντας στη ρίζα του προβλήματος, τα αίτια της σημερινής κατάστασης. Απλά και ταπεινά, αφήνοντας θρόνους και οφφίκια, οι ποιμένες μας να απλώσουν το χέρι στους «κοπιώντες και πεφορτισμένους», στους «ελαχίστους» της ζωής, που αναζητούν ανάπαυση και εμψύχωση, στήριξη, παραμυθία και καθοδήγηση.

Από συστάσεως του ελληνικού κράτους, η ελληνική κοινωνία ήταν σταθερά σε κρίση. Και πάντα οι ηγεσίες [εκκλησιαστικές και πνευματικές] μιλούσαν και έδειχναν ως γενεσιουργό αίτιο την πνευματική και ηθική κατάπτωση. Γιατί, όμως, «ανήθικες» χώρες ευημερούν; Γιατί πάντα, στην πνευματική κρίση, ο αδύναμος είναι πεσμένος χάμω, λεηλετημένος, ξέπνοος, όπως ο οδοιπόρος του Ευαγγελίου στην παραβολή του Σαμαρείτη; Η πνευματική παρακμή και η ηθική έκπτωση συνοδεύονται από κοινωνική βαρβαρότητα και δαρβινισμό. Η ανόρθωση προϋποθέτει αγώνα και στα δύο επίπεδα: πνευματικό και κοινωνικό. Γιατί πάντα ξεχνούν τον κοινωνικό αγώνα;

Επ’ αυτού, μεγάλες είναι οι ευθύνες των κατά καιρούς εκκλησιαστικών ηγεσιών και των διοικήσεων θρησκευτικών σωματείων και αδελφοτήτων, γιατί, εμφορούμενες από μια μονοφυσιτική αντίληψη, υποστηρίζουν ότι πρέπει να χάσουμε τούτο τον κόσμο, για να κερδίσουμε τον άλλο. Δαιμονοποιούν την πολιτική και την κοινωνική δράση. Εγκαταλείπουν, εν ονόματι του Ουρανού, την παρούσα ζωή στους ψεύτες, απατεώνες και εκφραστές του κακού και της αδικίας. Εννοούν την πολιτική, όπως την ασκεί η διεφθαρμένη πολιτικο-οικονομική ολιγαρχία, που έριξε την Ελλάδα στην ξέρα, δηλαδή ως πανουργιά, ρουσφετολογία, δημαγωγία και απάτη. O αείμνηστος Νίκος Ψαρουδάκης μιλούσε, μετά λόγου γνώσεως, για προδοσία και συμβιβασμό της αστοχριστιανικής ηγεσίας της Εκκλησίας· για νόθευση της δικαιοσύνης του Χριστού· για προδοσία της αποστολής της Εκκλησίας. Παραβλέπουν, όμως, ότι:

Η βασιλεία των Oυρανών είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την επίγεια ζωή, διότι προς εκείνη οδηγεί η εκπλήρωση των εντολών του Θεού επί της γης. Η αναγωγή του Ευαγγελίου σε βάση όλης της ζωής, ατομικής, κοινωνικής και πολιτικής.

Οι ιδιότητες του πολίτη ως συμμετοχή σε ολόκληρο το γίγνεσθαι της ζωής και του ουρανοπολίτη δεν είναι αλληλοαποκλειόμενες, αλλά αλληλοσυμπληρούμενες.

O σύγχρονος εκκλησιαστικός λόγος (με λαμπρές εξαιρέσεις) στο κοινωνικό πρόβλημα είναι συστημικός και νεοφιλελεύθερος. Περιορίζει δε την κοινωνική ευαισθησία στη φιλανθρωπία, η οποία, υπό τις παρούσες συνθήκες, ανακουφίζει συνανθρώπους μας, αλλά δεν είναι η λύση στο πρόβλημα της κοινωνικής αδικίας και της ανθρώπινης εκμετάλλευσης. Έτσι, ταυτίζεται με όσους θέλουν την Εκκλησία εγκόσμιο κοινωνικό οργανισμό, με αποστολή το φιλανθρωπικό έργο.

Άλλοτε, πάλι, ο εκφερόμενος εκκλησιαστικός λόγος παραπέμπει στην προτεσταντική ηθική και τι λέει; Η άνιση κατανομή του πλούτου είναι φυσική διαδικασία και όχι κοινωνική. Η φτώχεια είναι αρνητική κατάσταση, που χαρακτηρίζει τη ζωή εκείνων που βρίσκονται μακριά από το Θεό. Αντίθετα, ο πλούτος είναι εύνοια και ευλογία προς τα πιστά μέλη.

Για να στηρίξει τον αστοχριστιανικό συμβιβασμό του, επικαλείται και πατερικά χωρία. Όμως, το πατερικό κείμενο αλλοιώνεται, όταν η χρήση των αποσπασμάτων δεν γίνεται εν γνώσει του συνόλου κειμένου και των συνθηκών συγγραφής του. Και, εν πάσει περιπτώσει, τα πατερικά κείμενα μαστιγώνουν το ατομικό κέρδος, τον ακόρεστο πλουτισμό, τις δουλοκτητικές εργασιακές σχέσεις, την τοκογλυφία, την αποστέρηση του εργατικού μισθού.

Εδραία θέση μας είναι ότι η Oρθοδοξία, αποφεύγοντας τις παπικές εκτροπές, δεν παρεμβαίνει στην πολιτική ζωή υπέρ ή κατά συγκεκριμένων πολιτικών κομμάτων. Γιατί η Εκκλησία είναι το όλον. Δεν καλλιέργησε, ούτε ευνόησε ορισμένο κοινωνικό σύστημα ή ορισμένο σύστημα οικονομικής οργάνωσης, γιατί οι αλήθειες της Εκκλησίας μας έχουν απόλυτη και διαχρονική αξία, ενώ τα συστήματα αυτά έχουν σχετική αξία, έρχονται και παρέρχονται. Βρίσκεται πάνω από ταξικούς ανταγωνισμούς και εγωισμούς, γιατί ενώνει, δεν διαιρεί, δεν κομματιάζει, δεν διχάζει. Και η ολοκλήρωση της κοινωνίας πραγματοποιείται με την αγάπη.

Στη σημερινή ανθρωπιστική καταστροφή που πλήττει την Ελλάδα, φρονούμε ότι ο εκκλησιαστικός λόγος που αρθρώνεται δημοσίως, πρέπει, μέσα στην άσκηση του πνευματικού και σωτηριώδους έργου, να δίνει καθοδήγηση και προσανατολισμό στο λαό, με βάση τις αλήθειες του Ευαγγελίου και τη διδασκαλία των Πατέρων. Να δίνει φως, ελπίδα και χαρά. Μέσα στο πλαίσιο της καινής εν Χριστώ ζωής να αναδεικνύει τις δομές, κοινωνικές και οικονομικές, που ευθύνονται, και να βοηθά άμεσα και έμμεσα στην αφύπνιση του λαού και στη συνειδητοποίηση των κοινωνικών προβλημάτων.

Αίσθησή μας είναι ότι με τα παραπάνω εκφράζουμε ευσεβείς πόθους, που απέχουν παρασάγγας της πραγματικότητας. Μια πραγματικότητα, η οποία διεκτραγωδείται στο παραπάνω απόσπασμα, από κήρυγμα του μακαριστού π. Γεωργίου Πυρουνάκη, στις 4.3.1979: «Ξύπνα λαέ! Έστω από μόνος σου, αφού οι ποιμένες σου κατάντησαν μόνο με καμπάνες να σε ξυπνούν, για να σε καλέσουν για λατρεία τύπων και ακατανόητης διδαχής».