Π.Βασιλειάδης: "Έχει δίκαιο ο Άγιος Καλαβρύτων. Οι επίσκοποί μας δεν … διαβάζουν. Ή διαβάζουν επιλεκτικά αυτά που τους συμφέρουν" Σε συνέχεια του διαλόγου που ξεκίνησε με αφορμή το Συνέδριο "Εκκλησία και Αριστερά"

Σε μια σφοδρότατη επίθεση κατά πάντων, αρχιερέων και θεολόγων πανεπιστημιακών, και  με επιεικώς απαράδεκτο – ίνα μη είπω ανοίκειο – τρόπο κατά του συνεπισκόπου του και ομογάλακτου πνευματικά Μητροπολίτη Δημητριάδος κ. Ιγνατίου, ο οποίος επιμελείται μιας από τις ποιοτικότερες εκπομπές της ελληνικής τηλεόρασης (Αρχονταρίκι), ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων κ. Αμβρόσιος είπε μια αλήθεια (διαβάστε εδώ ), μια οδυνηρή αλήθεια, αν και βέβαια μισή. Οι επίσκοποί μας δεν διαβάζουν, ή μάλλον αρκούνται στο να διαβάζουν επιλεκτικά αυτά που τους συμφέρουν. Απαξιούν να ανατρέξουν σε πανορθόδοξες αποφάσεις, τις οποίες μάλιστα αν και υπογεγραμμένες υπό των κατά καιρούς προκαθημένων τους ούτε καν δημοσιεύουν στα επίσημα φυλλάδια τα οποία εκδίδουν. Αποτέλεσμα να παρατηρείται στην Εκκλησία της Ελλάδος το θλιβερό προνόμιο να έχουν κληθεί σε … απολογία δύο αοίδιμοι μητροπολίτες, ο Κιλκισίου κυρός Απόστολος και ο Νικοπόλεως και Πρεβέζης κυρός Μελέτιος, επειδή ακριβώς θέλησαν με ποιμαντική ευθύνη να εφαρμόσουν την ιεραποστολική αγωνία διορθοδόξων διασκέψεων, ενώ παραμένουν στο απυρόβλητο όσοι εκ των ιεραρχών με απύθμενο θράσος αντιστρατεύονται συνοδικώς ληφθέντων πανορθοδόξων αποφάσεων για την αυθεντική μαρτυρία της Ορθοδοξίας στο σύγχρονο κόσμο, πολλοί μάλιστα συνεχίζουν να λοιδορούν όσους ακολουθούν αυτές τις αποφάσεις. 

Γιατί, πως αλλιώς μπορεί να δικαιολογηθεί η απαράδεκτη συμπόρευση ενίων εκ των ταγών της Εκκλησίας μας με ό,τι πιο αντιχριστιανικό, τόσο με έργα όσο και με λόγια, πρεσβεύουν οι κάθε λογής νοσταλγοί της ναζιστικής (και συνοδικά καταδικασμένης επίσημα από την Εκκλησίας μας τον προπερασμένο αιώνα  εθνικιστικής και φυλετικής) ιδεολογίας, με μόνο αιτιολογικό ότι …δεν είναι αριστεροί; Πως αλλιώς μπορεί να δικαιολογηθεί η απόρριψη της έκκλησης του Οικουμενικού Πατριάρχου πριν από δύο χρόνια με εκείνο το γελοίο «ως εκ περισσού»; Πως αλλιώς μπορεί να δικαιολογηθεί η τοποθέτηση στην ουσία στο αρχείο της επιστολής των καθηγητών του ΑΠΘ προς την Ιερά Σύνοδο για τους «αντιρρησίες» των διαλόγων (διαβάστε εδώ ); Δεν θα συνεχίσω, γιατί αν το πράξω «ἐπιλείψει γάρ με διηγούμενον ὁ χρόνος». Αλλά μια και ο λόγος για «διαβάσματα», όχι επιλεκτικά αλλά ουσιαστικά,προτείνω στους πάσης φύσεως επικριτές του διαλόγου Εκκλησίας-Αριστεράς ιεράρχες μας να μελετήσουν τουλάχιστον τα δύο (2) συνεχή αφιερώματα του επίσημου επιστημονικού περιοδικού της Εκκλησία της Ελλάδος «Θεολογία» για το επίκαιρο θέμα «Θεολογία και Οικονομία», αλλά και τα πορίσματα της ημερίδας για την οικονομική κρίση της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου των Αθηνών.

Επειδή, βέβαια, κατανοώ ότι το πρόβλημα είναι η Αριστερά, και επειδή οι διάφορες επίσημες τοποθετήσεις αρχιερέων, ότι η Εκκλησία είναι η «πραγματική» Αριστερά, είναι από αυτές που επιλέγονται να «μη διαβάζονται», ας μου επιτραπεί να παραθέσω πρόσφατη συνέντευξή μου, την οποία παραχώρησα με αφορμή το άρθρο μου «Το μετέωρο βήμα του διαλόγου Εκκλησίας-Αριστεράς» στον φιλόξενο πυλώνα εκκλησιαστικών ειδήσεων ΑΜΕΝ, στη δημοσιογράφο Μαριάνθη Πελεβάνη με θέμα: «Εκκλησία, θεολογία και η παγκόσμια κρίση», στην οποία στηρίζεται το ολοσέλιδο (σελ. 37) δημοσίευμά της στην «Ελευθεροτυπία της Κυριακής» (7.4.2013) με θέμα: «Χριστιανοί όλων των εθνών ενωθείτε». Με μία απαραίτητη για λόγους δικαιοσύνης διευκρίνιση: λυσσαλέες αντιδράσεις για ένα τέτοιο διάλογο δεν έχουμε μόνον από τον χώρο της «Εκκλησίας» αλλά και από εκείνον της «Αριστεράς»!

ΕΡ.: Συμμετέχετε από το 2006 στο πρόγραμμα «Φτώχεια-Πλούτος-Οικολογία» (PWE) του Παγκόσμιου Συμβούλιου Εκκλησιών (ΠΣΕ). Πρόσφατα μάλιστα η σχετική επιτροπή κωδικοποίησε τα πορίσματά της και εκπόνησε μιαν επείγουσα «Έκκληση για Δράση για μια οικονομία της ζωής, δικαιοσύνη και ειρήνη για όλους». Μιλήστε μας λίγο για το λόγο και το σκοπό του προγράμματος αυτού κι αν μπορείτε να μας μεταφέρετε την αίσθηση και τον προβληματισμό που επικρατεί στον ευρύτερο χριστιανικό κόσμο.

ΑΠ.: H παγκόσμια χριστιανική κοινότητα εδώ και σχεδόν μια εικοσαετία προβληματίζεται με πολύ-επίπεδο τρόπο (θεολογικό, ηθικό, ποιμαντικό κλπ.) για τις επιπτώσεις για τον άνθρωπο και το περιβάλλον του κυρίαρχου πλέον μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης. Η νεοφιλελεύθερη οικονομική παγκοσμιοποίηση βρέθηκε από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 στο επίκεντρο των θεολογικών συζητήσεων στις αναπτυσσόμενες χώρες του Νότου, πολύ πριν ξεσπάσει η οικονομική κρίση και στον πλούσιο Βορρά. Από τα τέλη του περασμένου αιώνα στο ΠΣΕ διαπιστώθηκε ότι η οικονομικά φιλελεύθερη παγκοσμιοποιημένη οικουμένη βρίσκεται σε αντίθεση με την οικουμένη της πίστεως και της αλληλεγγύης. Γι’ αυτό και ομόφωνα όλες οι εκκλησίες αποφάσισαν, ότι αποτελεί ποιμαντική, ηθική, θεολογική και πνευματική πρόκληση για τον χριστιανικό κόσμο, ο οποίος αγωνίζεται για το όραμα της ενότητας της ανθρωπότητας και του συνόλου των πλασμάτων που κατοικούν στη γη. Έτσι άρχισε το πρόγραμμα και η συνεχιζόμενη διαδικασία με το ακρωνύμιο ΑΓΑΠΗ (ΑGAPE= AlternativeGlobalizationAddressingPeopleandEarth, δηλαδή Εναλλακτική Παγκοσμιοποίηση με κέντρο τον Άνθρωπο και τη Γη), που αμφισβητεί τον λεγόμενο «μονόδρομο της οικονομικής παγκοσμιοποίησης». Το πρόγραμμα για την «Φτώχεια, το Πλούτο και την Οικολογία» είναι συνέχεια της παραπάνω διαδικασίας.

ΕΡ.: Τι σημαίνει για «μια οικονομία της ζωής, δικαιοσύνη και ειρήνη για όλους»; Μήπως η εκκλησία και η θεολογία μπλέκεται στα κοσμικά χωράφια της πολιτικής και οικονομικής διακυβέρνησης; Πως μπορεί ο χριστιανισμός να αποτελέσει το αντίπαλο δέος ή τη διέξοδο στην παγκόσμια κρίση;

ΑΠ.:  Η ζωή των ανθρώπων, και γενικά η ακεραιότητα της κτιστής δημιουργίας, δηλαδή το φυσικό περιβάλλον, όπως και οι έννοιες δικαιοσύνη και ειρήνη για όλους, αποτελούν τον απαράβατο ηθικό αξιακό κώδικα της χριστιανικής πίστεως. Και η Εκκλησία, που πολεμάει το «κακό» και στέκεται προφητικά αντιμέτωπη με κάθε σύστημα (οικονομικό ή  οτιδήποτε άλλο) που αντιστρατεύεται την «καλήν λίαν» δημιουργία του Θεού, δεν μπορεί να αδιαφορεί . Η έκκληση για δράση, την οποία αναφέρατε, αποσκοπεί στο να ευαισθητοποιήσει ακόμη περισσότερο τις χριστιανικές κοινότητες, αλλά και τους μεμονωμένους πιστούς, προκειμένου να υπερασπιστούν την πίστη τους. Οι θεσμοί του ιωβηλαίου στη Π.Δ., της κοινοκτημοσύνης στο βιβλίο των Πράξεων (4:32-35), της λογείας στις επιστολές του Παύλου (στόχος της οποίας σημειωτέον ήταν η ισότητα και η ισοκατανομή και κοινωνία των υλικών αγαθών), οι πολιτικές, κοινωνικές, και κυρίως οικονομικές διαστάσεις των οραμάτων του προφήτη της Αποκαλύψεως (13:16εξ), η ριζοσπαστική ηθική της Καθολικής Επιστολής Ιακώβου, προϋποθέτουν ένα σύστημα οικονομίας που προσδιορίζεται από το νόμο της δικαιοσύνης του θεού, τον σεβασμό του ανθρώπου και όχι τον μαμμωνά, υποδηλώνουν μια οικονομία της επάρκειας (που οδηγεί στην αειφόρο ανάπτυξη), και όχι του κέρδους, της συσσώρευσης πλούτου (δηλαδή την πλεονεξία) και του χρήματος. Αυτή η στάση μπορεί να είναι «πολιτική», δεν ταυτίζεται όμως με την πολιτική, η οποία άλλωστε είναι αδύνατη χωρίς την άσκηση «έννομης βίας». Άλλωστε, σε θεωρητικό επίπεδο η χριστιανική θεώρηση της οικονομίας υπερβαίνει το παλαιό δίπολο καπιταλισμού-σοσιαλισμού^.δεν εστιάζει το ενδιαφέρον της στην τεχνική και διαδικασία παραγωγής και κατανομής των υλικών αγαθών, αλλά στην πηγή τους, αφού «τοῦ Κυρίου ἡ γῆ καὶ τὸ πλήρωμα αὐτῆς, οἱ κατοικοῦντες καὶ πάντα τὰ ἐν αὐτῇ» (Ψαλμ 24:1).

 ΕΡ.: Υποστηρίζετε, τουλάχιστον προσωπικά, ότι από την Εκκλησία «θα πρέπει να υποστηριχθούν κινήματα που εργάζονται για την κατάργηση του εξωτερικού χρέους, το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και τις εναλλακτικές μορφές ανάπτυξης». Αυτό σημαίνει πως οι χριστιανοί πρέπει να κατεβούν στο δρόμο, να συγκρουστούν με τις αγορές και τους υπαλλήλους της, να διώξουν τους «έμπορους από το ναό»; Πιστεύετε ότι ο χριστιανισμός, εκ φύσεως, οφείλει να συνδέεται με τα κινήματα κοινωνικής απελευθέρωσης για την ανατροπή καταπιεστικών προς τον άνθρωπο κοινωνικών συστημάτων, οφείλει να αλλάζει συνεχώς τον κόσμο;

ΑΠ.: Όχι μόνον εγώ προσωπικά. Ολόκληρη η επίσημη Ορθοδοξία. Το 2008 στη διακήρυξη των προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών – που οιονεί επέχει συνοδικής αποφάσεως - τονίζεται χαρακτηριστικά: «Οι Ορθόδοξοι χριστιανοί συμμερίζονται μετά των άλλων, θρησκευομένων ή μη ανθρώπων του πλανήτη, την ευθύνη για τη σύγχρονη κρίση, διότι ανέχθηκαν ή συμβιβάστηκαν ακρίτως και προς ακραίες επιλογές του ανθρώπου χωρίς την αξιόπιστη αντιπαράθεση προς αυτές του λόγου της πίστεως. Έχουν, συνεπώς, και αυτοί μείζονα υποχρέωση να συμβάλλουν στην υπέρβαση των διασπάσεων του κόσμου .… Το χάσμα μεταξύ πλουσίων και πτωχών διευρύνεται δραματικά εξ αιτίας της οικονομικής κρίσης, που συνήθως είναι αποτέλεσμα μανιακής κερδοσκοπίας εκ μέρους οικονομικών παραγόντων και στρεβλής οικονομικής δραστηριότητας, η οποία, στερούμενη ανθρωπολογικής διαστάσεως και ευαισθησίας, δεν εξυπηρετεί, τελικά, τις πραγματικές ανάγκες της ανθρωπότητας. Βιώσιμη οικονομία είναι εκείνη, που συνδυάζει την αποτελεσματικότητα με την δικαιοσύνη και την κοινωνική αλληλεγγύη». Η μόνη διαφορά συνίσταται στον τρόπο άσκησης της «πολιτικής» της Εκκλησίας. Ο λόγος της είναι προφητικός, κριτικός, αντιστασιακός, ασφαλώς αντισυστημικός, αλλά και φιλάνθρωπος, και η κατάθεση μαρτυρίας της ειρηνική, κατά το πρότυπο του διδασκάλου της, από το οποίο άλλωστε εμπνεύστηκε και ο Γκάντι τη nonviolent αντιστασιακή του στάση.

ΕΡ.: Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών αντιπροσωπεύει πάνω από 550 εκατομμύρια Χριστιανούς, σε περισσότερες από 100 χώρες. Αντιλαμβάνεται την πραγματική του δύναμη, αν κάνει τα λόγια πράξη; Οι θεσμικοί συνομιλητές του στην παγκόσμια κοινότητα πως το αντιμετωπίζουν;

ΑΠ.: Το ΠΣΕ αποτελεί τον προνομιακό φορέα της ευρύτερης οικουμενικής κίνησης. Το εύρος του επομένως καλύπτει πάνω από 2 δισεκατομμύρια χριστιανούς, αφού πλέον μετέχουν κατά κάποιο τρόπο και θεσμικά και η Καθολική εκκλησία, και τα 500 περίπου εκατομμύρια των πεντηκοστιανών, που αποτελούν ένα διαρκώς αυξανόμενο στο τρίτο κόσμο χριστιανικό κίνημα. Το ΠΣΕ όμως, εκτός του «προφητικού» του χαρακτήρα, είναι κυρίως συμβούλιο «εκκλησιών», οι οποίες ως γνωστόν έχουν, κυρίως από το μεσαίωνα, ένα συντηρητικό παρελθόν. Γι’ αυτό και πολλές φορές απαιτείται πολύς κόπος, και χρειάζεται πολύς χρόνος και έντονη διαβούλευση για να βρεθεί κοινά αποδεκτή, αλλά πάντα σύμφωνη με το ευαγγέλιο, θέση. Παρόλα αυτά οι θέσεις του ΠΣΕ ήταν πάντοτε ριζοσπαστικές και προς τη σωστή κατεύθυνση, σε σημείο που οι κάθε λογής φονταμενταλιστές (προτεστάντες ευαγγελικαλιστές και ανατολικοί σούπερ-Ορθόδοξοι) να έχουν κηρύξει εναντίον του ανελέητο πόλεμο. Ως προς τους θεσμικούς συνομιλητές του, όπως π.χ. ο ΟΗΕ, λόγω της πολυδιάσπασης του χριστιανισμού τις περισσότερες φορές το αντιμετωπίζουν από θέση ισχύος. Γι’ αυτό το θέμα ευθύνη φέρουν και οι εκκλησίες-μέλη του.

ΕΡ.: Ποιοι είναι οι στόχοι στην επικείμενη  Γ. Σ. του ΠΣΕ, που πραγματοποιείται το φθινόπωρο του 2013 στο Busan της Νότιας Κορέας;

ΑΠ.: Το θέμα της 10^ης αυτής Γενικής Συνέλευσης του ΠΣΕ, που αποτελεί το ανώτατο όργανο της αδελφότητας των αυτόνομων χριστιανικών εκκλησιών και κοινοτήτων που είναι μέλη του είναι μια προσευχή: «Θεέ της ζωής οδήγησέ μας στη δικαιοσύνη και την ειρήνη». Στόχος αυτής της παγκόσμιας χριστιανικής συνάντησης, που πραγματοποιείται από το 1948 που ιδρύθηκε το ΠΣΕ κάθε 8 περίπου χρόνια,  είναι να προκαλέσει τους μετέχοντες σ’ αυτήν και τις εκκλησίες που εκπροσωπούν να στοχαστούν από κοινού στην παραπάνω προσευχή, λαμβάνοντας υπόψη την ενότητα στην πίστη, που αποτελεί και τον κύριο στόχο του ΠΣΕ, αλλά παράλληλα και την κοινή μαρτυρία στο κόσμο, την διακονία της εκκλησίας για την επικράτηση της ειρήνης, της δικαιοσύνης και τη διατήρηση της κτιστής δημιουργίας, την εκπαίδευση με οικουμενικό πνεύμα της νέας γενιάς, και την ανάγκη δια-θρησκειακής συνεργασίας. Τα δυο σημαντικότερα κείμενα για διαβούλευση είναι η νέα ριζοσπαστική θεώρηση της χριστιανικής ιεραποστολής και η έκκληση για δράση που αναφέρατε.

ΕΡ.: Έχει γίνει θέμα σκέψης, συζήτησης και δράσης στο ΠΣΕ η ελληνική κρίση;

ΑΠ.: Τα δυο τελευταία χρόνια σε όλες τις συναντήσεις της επιτροπής του προγράμματος «Φτώχεια-Πλούτος-Οικολογία» είχαμε εκτενή ανάλυση της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, με ειδική αναφορά στην ελληνική πραγματικότητα. Ο εκπρόσωπος μάλιστα της χριστιανικής κοινότητας του Ισημερινού στην επιτροπή, που είναι και σύμβουλος της κυβέρνησης της χώρας του ευχόταν να μη είχε δεχτεί τον επαχθή δανεισμό και να μην είχε εισέλθει η Ελλάδα στο μηχανισμό στήριξης κατά το πρότυπο της χώρας του, για να κλονιστεί και πιθανόν να καταρρεύσει το ούτως ή άλλως προβληματικό, αλλά και άκρως ανήθικο και αντιχριστιανικό, παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Αυτό το ενδιαφέρον με παρακίνησε να μεσολαβήσω στον Αρχιεπίσκοπο για κάποια συνάντηση με τους επιτελείς του ΠΣΕ. Όπερ και εγένετο, η αντιπροσωπεία ήλθε στην χώρα μας, χωρίς όμως την απαιτούμενη δημοσιότητα, με ευθύνη βέβαια και των δύο πλευρών.

ΕΡ.:  «Συναντιέστε» ως «αντισυστημικοί» θεολόγοι με άλλους σύγχρονες διανοητές, επιστήμονες, φιλοσοφικά ρεύματα ή κοινωνικά κινήματα;

ΑΠ.: Βεβαίως. Σε όλη τη διάρκεια της εξαετούς αυτής διαδικασίας υπήρξε ένας ειλικρινής, διαρκής  διάλογος με κοινωνικές οργανώσεις από όλο τον κόσμο, επιστημονικούς, οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες, ηγέτες κυβερνήσεων διάφορους εκπροσώπους και  ηγέτες  εκκλησιών-μελών του ΠΣΕ, αλλά και ηγέτες της ευρύτερης οικουμενικής κίνησης και εταίρους στον  διαθρησκειακό διάλογο. Άλλωστε στην επιτροπή δεν ήμασταν μόνο θεολόγοι.

ΕΡ.: Από τη μία οι πρώτες χριστιανικές κοινότητες της κοινοκτημοσύνης κι από την άλλη οι Σταυροφορίες, από τη μια η Θεολογία της Απελευθέρωσης με μεγάλες µορφές κληρικών όπως οι  Χέλντερ Καµάρα, Γκουσταύο Γκουτιέρες, Αντόνιο Φραγκόζο, ο Αρχιεπίσκοπος του Σαλβαδόρ Όσκαρ Ροµέρο που δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας από παρακρατικές ακροδεξιές οµάδες, κ.ά. από την άλλη σκάνδαλα παιδεραστίας στο Βατικανό και οικονομικά στο Βατοπέδι, από τη μία το Π.Σ.Ε. που το 1968 πήρε θέση κατά της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών στην Ελλάδα κι από την άλλη η Εκκλησία της Ελλάδος, η οποία αντέδρασε αφού στεκόταν στο πλευρό τους, μάλιστα εσείς είσαστε αυτός που με τις προσπάθειές σας τα τελευταία χρόνια ήρθαν οι δυο πλευρές, ΠΣΕ και Εκκλησία της Ελλάδος, κοντά. Από τη μία η πρωτοβουλία της θεολογικής σχολής του ΑΠΘ, και η υποστήριξη της Ιεράς Συνόδου για το συνέδριο «Εκκλησία και Αριστερά» κι από την άλλη οι ιεράρχες με τα ρατσιστικά κηρύγματα. Τελικά η μάχη συντηρητικών και ριζοσπαστών, συστημικών και αντισυστημικών δίνεται κι εντός της Εκκλησίας και της θεολογίας;

ΑΠ.: Για να βάλλουμε το θέμα στη σωστή του διάσταση. Η σύγκρουση δεν είναι ανάμεσα στη συντήρηση και τον ριζοσπαστισμό με τη συμβατική έννοια των όρων, αλλά ανάμεσα στη θεολογία, ως την κριτική και προφητική συνείδηση της Εκκλησίας, και τις γήινες εκφράσεις της, ως συνέπεια της πεπτωκυίας φύσεως των ανθρώπων, και φυσικά και των χριστιανών, οποιοδήποτε αξίωμα και αν κατέχουν. Ναι, όπως και κάθε επίγειος οργανισμός, υπάρχουν και στη «ιστορική» έκφραση της Εκκλησίας διιστάμενες, και μερικές φορές και αντικρουόμενες, απόψεις. Η Εκκλησία, όμως, του Χριστού ως θεανθρώπινος οργανισμός και φορέας του ευαγγελίου και του λόγου του Θεού, από τη φύση της δεν μπορεί παρά να είναι και επαναστατική, και αντισυστημική.

ΕΡ.:Η χριστιανική εναλλακτική πρόταση είναι τελικά κόντρα στην καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση; Και αν ναι, συντάσσεται με τους αδυνάτους για την Ανάσταση ή για την Επανάσταση;

ΑΠ.: Στην «Έκκληση για Δράση» που αναφέρατε αμφισβητούνται και η «θεολογία της φιλανθρωπίας», που προσπαθεί να θεραπεύσει τα συμπτώματα και όχι τα αίτια της κοινωνικής αδικίας, και η «θεολογία της ευμάρειας», που κατά το MaxWeber νομιμοποιεί θεολογικά τον καπιταλισμό, «όπως και άλλα συστήματα και ιδεολογίες που βασίζονται στην ανεξέλεγκτη ανάπτυξη και τη συσσώρευση πλούτου, και αγνοούν την πραγματικότητα της οικολογικής καταστροφής και τα δεινά των θυμάτων της παγκοσμιοποίησης». Γι’ αυτό και υποστηρίζει, ότι «η ελπίδα μας πηγάζει από την Ανάσταση του Χριστού και την  υπόσχεση για ζωή σε όλους. Έχουμε αποδείξεις από τις εκκλησίες και τα διάφορα κινήματα γι’  αυτήν την ελπίδα της  αναστάσεως, όταν δηλώνουν πως είναι αποφασισμένοι να αγωνιστούν για έναν καλύτερο κόσμο. Αυτοί είναι το φως και το αλάτι της γης». Ως προς την επανάσταση η Εκκλησία είναι από τη φύση της επαναστατική, σε ένα βέβαια ευρύτερο φάσμα επανάστασης, και ενάντια στις άδικες δομές, και ενάντια στο γενικότερο θεσμικό κακό, και ενάντια στο έσω άνθρωπο.

ΕΡ.: Αν η κρίση είναι πάνω από όλα αξιακή, πως μπορούμε να μεταμορφωθούμε;

ΑΠ.: Η έννοια της μεταμόρφωσης, ιδιαίτερα στη δική μας Ορθόδοξη παράδοση, είναι πολύ ευρύτερη και περιεκτική. Αναφέρεται στο σώμα και την ψυχή, στο έσω άνθρωπο, ζητώντας «μετά-νοια», αλλαγή δηλαδή συμπεριφοράς τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, αλλά και στη κοινωνία και την κτιστή δημιουργία. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Οικουμενικός Πατριάρχης όχι μόνο πρωτοστατεί περισσότερο από κάθε άλλο θρησκευτικό ηγέτη στον κόσμο για τη σωτηρία του περιβάλλοντος, αλλά και έχει εντάξει το θέμα και στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, όπως έγινε στη μακραίωνη παράδοση με την εξέλιξη της εορτής των Θεοφανείων σε φωτισμό (Φώτα) και αγιασμό των υδάτων και της φύσεως. Στην αισιόδοξη εκτίμηση της «Έκκλησης για Δράση» υπογραμμίζεται πως «ένας αυξανόμενος αριθμός χριστιανικών κοινοτήτων από όλες τις ηπείρους εντείνουν τις προσπάθειές τους και εκφράζουν την πεποίθησή τους ότι η μεταμόρφωση είναι εφικτή».

ΕΡ.: Εν τέλει το πρόβλημα το έχουν οι ιδέες, οι αξίες ή οι άνθρωποι που τις υλοποιούν;

ΑΠ.: Ασφαλώς οι άνθρωποι, που όχι μόνον δεν τις υλοποιούν, ούτε καν αγωνίζονται γι’ αυτές. Γι’ αυτό και την περασμένη δεκαετία πολλοί θεολόγοι διατύπωσαν το ερώτημα: «Έχουν το θάρρος οι εκκλησίες να αντιμετωπίσουν της ‘αξίες’ μιας ζωής προσανατολισμένης στο κέρδος ως θέμα πίστεως, ή θα προτιμήσουν να σιωπήσουν και να αποσυρθούν στην ‘ιδιωτική’ σφαίρα; Είναι ένα ερώτημα που οι εκκλησίες οφείλουν να απαντήσουν, αλλιώς θα χάσουν την ψυχή της»!

πηγή