Μεγάλη Τρίτη βράδυ Αμέλεια Δεινόν η ραθυμία! μεγάλη ή μετάνοια!... (αίνοι Μ. Τετάρτης) +Μητροπολίτης Φλωρίνης Αυγουστίνος

ΕΑΝ, αγαπητοί μου, σας πω ότι ένα περιστέρι έγινε κοράκι και ένα κοράκι έγινε περιστέρι, δέ' θα το πιστέψετε. Και δικαίως. Διότι τέτοιες μεταβολές δεν γίνονται στη φύση. Το περιστέρι μένει περιστέρι, το κοράκι μένει κοράκι• ή τίγρης μένει τίγρης, το αρνάκι μένει αρνάκι.

Άλλ' ενώ στη φύση δεν συμβαίνουν τέτοιες μεταβολές, στον ηθικό κόσμο συμβαίνουν είναι μεταβολές πού μας κάνουν να θαυμάζουμε. Ένα τέτοιο θέαμα μας παρουσιάζει σήμερα ή Εκκλησία μας• μας δείχνει άπ' το ένα μέρος ένα περιστέρι πού έγινε κοράκι, κι από το άλλο ένα κοράκι πού έγινε περιστέρι. Ποιο είναι το κοράκι, ποιο είναι το περιστέρι; Περιστέρι είναι ό Ιούδας - έτσι τουλάχιστον φαινόταν εξωτερικώς• αυτός έγινε μαύρος σαν το κοράκι. Και ποιο το κοράκι πού έγινε περιστέρι; Ή πόρνη• μαύρη σαν το κοράκι ήταν, και έγινε άσπρη σαν το περιστέρι. Άλλα πώς έγινε αυτή ή μεγάλη μεταβολή, πού υπερβαίνει και τις μεταμορφώσεις του Οβιδίου; Έγινε ή μεταβολή, ή ηθική αυτή μεταμόρφωσης, διότι ό μεν Ιούδας πήρε ως σύντροφο τη ραθυμία και την αμέλεια, ενώ ή πόρνη πήρε ως σύντροφο και συνοδοιπόρο τη μετάνοια. Κα! ό υμνωδός θαυμάζει  και λέει• «Δεινόν ή ραθυμία! μεγάλη ή μετάνοια!» (αίν. Μ. Τετ.).

«Δεινόν ή ραθυμία!». Φοβερό πράγμα ή αμέλεια. Παντού σε όλες τις υποθέσεις είναι φοβερά ή αμέλεια• ιδίως όμως είναι φοβερά όταν κανείς αμελή στη μεγαλύτερη υπόθεση της ζωής μας, τη μετάνοια. «Το ζητούμενο αλωτόν, εκφεύγει δε ταμελούμενον», έλεγαν οι αρχαίοι (Σοφοκλέους ,Οίδ. τύρ., στ. 110-111). Δηλαδή, εκείνο πού κυνηγάς το πιάνεις, ενώ εκείνο πού τ' αφήνεις και το παραμελείς, κάνει φτερά  και φεύγει, γίνεται πουλί άπιαστο. Αυτό το βλέπουμε  και στον Ιούδα. Ό Ιούδας είχε όλες τις προϋποθέσεις να γίνει άγιος. Έζησε κοντά στο μεγαλύτερο διδάσκαλο των αιώνων, το Χριστό. Ό Χριστός δεν δίδασκε μόνο τα ωραιότερα πράγματα, αλλά — το σπουδαιότερο — ό,τι δίδασκε το είχε εφαρμόσει πρώτος στη ζωή του. Λαμπρά, λοιπόν, διδασκαλία  και άριστο παράδειγμα και άριστο περιβάλλον είχε ό Ιούδας. Ζούσε μέσα σε μία ατμόσφαιρα πνευματική. Δεν συναναστρεφόταν με μέθυσους, πόρνους, κακοποιούς. Είχε καθημερινή συναναστροφή με τον ευαίσθητο Ιωάννη, με το φλογερό Πέτρο, με το φιλότιμο Ανδρέα  και με τους άλλους αποστόλους. Έτρωγε μαζί τους, προσευχόταν μαζί τους, μελετούσε μαζί τους τάς αγίας Γραφάς, κοιμόταν  και ξυπνούσε μαζί τους. Παρ' όλα αυτά ό Ιούδας έπεσε. Διέπραξε το μεγαλύτερο έγκλημα• Πρόδωσε τον Διδάσκαλο. Έπεσε ό Ιούδας, «και ην ή πτώσις αυτού μεγάλη» (πρδλ. Ματθ. 7,27). Και γιατί έπεσε; Διότι αμέλησε. Δεν πρόσεξε καλά τον εαυτό του, δεν έλαβε τα κατάλληλα μέτρα. Αγαπούσε μεν τον Διδάσκαλο, άλλα ερωτοτροπούσε  και με τον διάβολο. Ό δε σατανάς είναι φοβερός. Εφαρμόζει τον τρόπο του δρυοκολάπτου. Τι είναι ό δρυοκολάπτης; Ένα πουλί του δάσους.  και τι κάνει; Με τη μύτη, με το ράμφος του, χτυπάει γύρω-γύρω τον κορμό του δέντρου. Κι όπου αντιληφθεί ότι κάτω από το φλοιό είναι κούφιο, εκεί τρυπά το ξύλο  και τρώει τα έντομα πού υπάρχουν. Το ίδιο κάνει κι ό σατανάς. Περιτριγυρίζει την ψυχή μας κι όπου βρει αδύνατο μέρος, κουφάλα, εκεί βυθίζει με τρόπο το ρύγχος του, δημιουργεί ρήγμα,  και από 'κει αρχίζει το έργο της καταστροφής.  και στον χαρακτήρα λοιπόν του Ιούδα βρήκε μία αδύνατη πλευρά. Ή αδύνατη πλευρά, ή αχίλλειος πτέρνα, του Ιούδα ήταν ή φιλαργυρία. Ή ψυχή του ελκυόταν από το χρήμα. Το χρήμα ήταν ή αδυναμία του. και την αδυναμία αυτή δεν προσπάθησε να την εξάλειψη. Δεν πολέμησε το σατανά, πού του παρουσίαζε νύχτα - μέρα εμπρός του την εικόνα του χρυσού. Από την αμέλεια του άφησε την ψυχή του αφύλαχτη. Έτσι ό σατανάς εισήλθε στην καρδιά του. Μπήκε όπως μπαίνει ό κλέφτης όταν αφήσουμε την πόρτα ή το παράθυρο ανοιχτά. Μπήκε όπως ό πλημμυρισμένος ποταμός πού σπάει το φράγμα και ορμά ακράτητος στον κάμπο και καταστρέφει τα πάντα. Μπήκε όπως μπαίνει ό εχθρός στο φρούριο και σφάζει τους στρατιώτες όταν οι φρουροί αποκοιμηθούν και σταματήσουν να φωνάζουν «φύλακες, γρηγορείτε».

Αυτό έπαθε ό Ιούδας. Αυτό παθαίνουν  και όλοι όσοι αμελούν και αδιαφορούν για τη σωτηρία τους. Ό διάβολος τους δένει σήμερα λίγο, αύριο περισσότερο, μεθαύριο ακόμη περισσότερο, έως ότου τους δέση τόσο σφιχτά  και πανούργα, ώστε να του παραδώσουν ψυχή  και σώμα και να γίνουν αιχμάλωτοι του δια των παθών. Πόσο δίκιο έχει ό υμνωδός όταν λέει• «Δεινόν ή ραθυμία»

«Δεινόν ή ραθυμία». Άλλ' από το άλλο μέρος μας δείχνει μία πόρνη και μας φωνάζει «Μεγάλη ή μετάνοια!». είναι μεγάλη ή δύναμις της μετανοίας. Διότι τι ήτο ή πόρνη; Μία γυναίκα της αμαρτίας, ένα σκουλήκι πού κυλιόταν μέσα στο βόρβορο, ένα κουρέλι του δρόμου πού το πατούσαν όλοι, μία νυχτερίδα της ηδονής. Όπως ή νυχτερίδα βγαίνει στα σκοτεινά, έτσι και ή πόρνη νύχτα άπλωνε τα δίχτυα της. Πόσες τέτοιες νυχτερίδες υπάρχουν  και σήμερα  και δουλεύουν στα καταγώγια της διαφθοράς για να πιάσουν στα δίχτυα τους άμυαλους νέους αλλά  και γέρους.

Άλλα τώρα; Ώ, τώρα μετανοεί! Ό μαθητής  και απόστολος φεύγει από το Χριστό, ενώ αυτή τρέχει προς το Χριστό. Αλήθεια όταν βλέπω πόρνες να μετανοούν, θυμάμαι τα λόγια του Χριστού- «Οι τελώναι και αι πόρναι προάγουσιν υμάς (σας ξεπερνούν) εις την βασιλείαν του Θεού» (Ματθ. 21,31). Ό Ιούδας έπεσε στο δρόμο  και δεν ξανασηκώθηκε πια ή πόρνη, πού είχε πέσει στη λάσπη, σηκώθηκε, άφησε «τα έργα της αισχράς αμαρτίας» (οικ. Μ. Τετ.), έτρεξε σαν καλός δρομεύς, πέρασε τον Ιούδα, προχώρησε στον άγιο δρόμο,  και τερμάτισε νικήτρια. «Μεγάλη ή μετάνοια!».

Μετανόησε όχι όπως μετανοούμε εμείς• έδειξε μετάνοια πραγματική. Δεν τη βλέπετε; Τα μαλλιά της, πού τα στόλιζε  και τα έκανε πλοκάμια του διαβόλου, τα κάνει τώρα πετσέτα για να σκουπίσει τα ευλογημένα πόδια του Λυτρωτού της.  και τα μάτια της, με τα όποια τόσους θα είχε παγιδεύσει στην ακολασία, τώρα τα κάνει βρύση πού τρέχει δάκρυα. Κάθε δάκρυ κ' ένα διαμάντι του ουρανού, κάθε αναστεναγμός  και μια χαρά των αγγέλων. Κλαίει.  και μόνο κλαίει; Κάνει  και κάτι άλλο, πού φανερώνει τη μετάνοια της, την αγάπη  και αφοσίωση της στο Χριστό. Αγοράζει ένα δοχείο με το καλύτερο μύρο. Αυτή πού άλλοτε ήταν ένα κινητό μυροπωλείο της αμαρτίας  και με κολόνιες  και αρώματα τραβούσε κοντά της  και παγίδευε τους άντρες, τώρα παίρνει το δοχείο του μύρου, το σπάει,  και χύνει όλο το άρωμα στο Χριστό.

Αδελφοί μου! Δεν επιμένω περισσότερο στην περιγραφή της μετανοίας της πόρνης. Όπου φωνάζουν τα πράγματα, περιττεύουν τα λόγια Το τροπάριο της Κασσιανής, πού ακούμε απόψε, τι είναι; είναι ή προσευχή της πόρνης πού μετανοεί• «Κύριε, ή εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή... Αμαρτιών μου τα πλήθη και κριμάτων σου αβύσσους τις εξιχνιάσει, ψυχοσώστα Σωτήρ μου;»."Ας το κάνουμε το τροπάριο αυτό κ' εμείς δική μας προσευχή, για να αισθανθούμε το μεγαλείο του  και να δοκιμάσουμε τη γλυκύτητα του. Άλλα πότε; Όταν κ' εμείς μετανοήσουμε όπως ή πόρνη  και όπως τόσοι άλλοι αμαρτωλοί πού βρήκαν στη μετάνοια το λιμάνι τους.
Λιμάνι σωτηρίας ή μετάνοια. Κάτι περισσότερο• είναι σωσίβιο. Κάθε αμαρτωλός, δηλαδή κάθε άνθρωπος (διότι τις «ζήσεται και ούχ αμαρτήσει»; - νεκρ. άκολ.), καθένας από μας, είναι ένας ναυαγός, πού παλεύει μέσ' στα κύματα της αμαρτίας  και κινδυνεύει να γίνει τροφή του δράκοντας της αβύσσου. Άλλα ό Χριστός, πού δέχτηκε την πόρνη  και το ληστή, στέκεται στο βράχο —δεν τον βλέπετε;—  και ρίχνει - τι; Ρίχνει συνεχώς σωσίβια• για κάθε αμαρτωλό  και ένα σωσίβιο.

Αδελφέ μου αμαρτωλέ!  και για σένα έχει σωσίβιο ό Χριστός! Άρπαξε το όπως αρπάζει ό ναυαγός τη σανίδα. Εάν το κάνης, θα αισθανθείς μία χαρά πού ποτέ στη ζωή σου δεν αισθάνθηκες. Ό Χριστός θα σε δεχθεί. Οι άγγελοι θα χειροκροτήσουν, θα ξεκρεμάσουν τις κιθάρες τους,  και θα ψάλλουν «Δόξα στο Χριστό, το σωτήρα των αμαρτωλών δόξα στο Λυτρωτή». Διότι μεγάλη χαρά γίνεται στα ουράνια για μια ψυχή πού μετανοεί (πρβλ. Λουκ. 15,7,10,32).
Είθε τη χαρά της μετανοίας όλοι να δοκιμάσουμε.

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία η οποία έγινε σε Ιερό ναό των Αθηνών βράδυ Μ. Τρίτης των ετών 1958-1964. Καταγραφή και μικρά σύντμησης 26-04-2005.