ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ

Η πλάνη πάντα αυτοκαταστρέφεται και, παρόλο πού δεν το θέλει, στηρίζει σε όλα την αλήθεια.
Πρόσεξε: Έπρεπε ν' αποδειχθεί ότι ο Χριστός πέθανε και τάφηκε και αναστήθηκε. Έ, λοιπόν όλα αυτά τα κατοχυρώνουν οι ίδιοι οι εχθροί! Εφ' όσoν έφραξαν με τον βράχο και σφράγισαν και φρούρησαν τον τάφο, δεν ήταν δυνατό να γίνει καμία κλοπή. Αφού όμως δεν έγινε κλοπή και εν τούτοις ο τάφος βρέθηκε άδειος, είναι ολοφάνερο και αναντίρρητο ότι αναστήθηκε. Είδες πώς και μη θέλοντας στηρίζουν την αλήθεια;

Άλλά και πότε θα τον έκλεβαν οι μαθηταί; Το Σάββατο; Μα αφού δεν επιτρεπόταν από τον νόμο νά κυκλοφορήσουν. Κι αν υποθέσουμε ότι θα παραβίαζαν τον νόμο τού θεού, πώς θα τολμούσαν αυτοί οι τόσο δειλοί νά βγουν έξω απ? το σπίτι; Και με ποίο θάρρος θα ριψοκινδύνευαν για ένα νεκρό; Προσμένοντας ποία ανταπόδοση; Ποία αμοιβή;
Και στ' αλήθεια, πού στηρίζονταν; Στη δεινότητα τού λόγου τους; Άλλά ήταν άπ' όλους αμαθέστεροι. Στα πολλά τους πλούτη; Άλλά δεν είχαν ούτε ραβδί ούτε υποδήματα. Μήπως στην ένδοξη καταγωγή τους; Άλλά ήταν οι ασημότεροι τού κόσμου. Μήπως στο πλήθος τους; Άλλά δεν ξεπερνούσαν τούς ένδεκα, πού κι αυτοί σκόρπισαν.
Αν ο κορυφαίος τους φοβήθηκε τον λόγο μιας γυναίκας θυρωρού κι όλοι οι άλλοι, όταν είδαν τον Διδάσκαλό τους δεμένο, σκόρπισαν και διαλύθηκαν, πώς θα τούς περνούσε καν άπ' τον νου να τρέξουν στα πέρατα τής οικουμένης και νά φυτέψουν πλαστό κήρυγμα αναστάσεως; Αφού φοβήθηκαν τη γυναικεία απειλή και τη θέα μόνο των δεσμών, πώς θα μπορούσαν νά τα βάλουν με βασιλείς και άρχοντες και λαούς, όπου ξίφη και τηγάνια και καμίνια και μύριοι θάνατοι κάθε μέρα, αν δεν είχαν απολαύσει και οικειοποιηθεί τη δύναμη και την έλξη τού Άναστάντος;
Άλλά γι' αυτά πρέπει νά επανέλθουμε. "Ας ξαναρωτήσουμε όμως τώρα τούς Εβραίους: Πώς έκλεψαν το σώμα τού Χριστού οι μαθηταί, ω ανόητοι; Επειδή ή αλήθεια είναι λαμπρή και ολοφάνερη, το ιουδαϊκό ψέμα δεν μπορεί ούτε σαν σκιά, να σταθεί. Πώς θα το έκλεβαν, που είχαν την υποψία και αγρυπνούσαν και πρόσεχαν; Μα και για ποίο λόγο θα το έκλεβαν; Για νά πλάσουν το δόγμα τής Αναστάσεως; Και πώς τους ήρθε νά πλάσουν κάτι τέτοιο αυτοί οι δειλοί; Και πώς κύλησαν τον ασφαλισμένο βράχο; Πώς ξέφυγαν από τόσους άγρυπνους κι άγριους φρουρούς;

Πρόσεξε όμως πώς με όσα κάνουν οι Εβραίοι πιάνονται πάντα στα ίδια τους τα δίχτυα. Νά, αν δεν πήγαιναν στον Πιλότο κι αν δεν ζητούσαν την κουστωδία, πιο εύκολα θα μπορούσαν νά λένε τέτοια ψεύδη οι αδιάντροποι. Μα τώρα όχι. (Υπήρχε ή κουστωδία. Κανείς δεν μπορούσε νά γλιτώσει άπ' την άγρυπνη προσοχή της κι άπ' τα ξίφη της). Κι έπειτα γιατί νά μην κλέψουν το σώμα νωρίτερα; Ασφαλώς αν είχαν σκοπό νά κάνουν κάτι τέτοιο, θα το έκαναν όταν δεν έφρουρείτο ο τάφος, τότε που ήταν και ακίνδυνο και σίγουρο, δηλ. την πρώτη νύχτα- γιατί το Σάββατο πήγαν οι Εβραίοι στον Πιλότο και ζήτησαν την κουστωδία και φρούρησαν τον τάφο, ενώ, την πρώτη νύχτα δεν ήταν κανένας εκεί.

Και τι γυρεύουν στο έδαφος τα σουδάρια ποτισμένα με τη σμύρνα, που βρήκαν, τυλιγμένα μάλιστα, ο Πέτρος και οι άλλοι απόστολοι; Είχε πάει πρώτη ή Μαγδαληνή Μαρία. Κι όταν γύρισε και ανήγγειλε τα θαυμαστά συμβάντα στους απόστολους, εκείνοι χωρίς καθυστέρηση τρέχουν αμέσως στο μνημείο και βλέπουν κάτω τα όθόνια. Αυτό ήταν σημείο Αναστάσεως. Γιατί αν ήθελαν κάποιοι νά τον κλέψουν, δεν θα τον έκλεβαν βέβαια γυμνό. Αυτό θα ήταν όχι μόνο ατιμωτικό άλλα και ανόητο. Δεν θα κοίταζαν νά ξεκολλήσουν τα σουδάρια, νά τα τυλίξουν με επιμέλεια και νά τα βάλουν τακτοποιημένα σ' ένα μέρος. Άλλά τι θα έκαναν; θ' άρπαζαν όπως-όπως το σώμα και θαφευγαν γρήγορα.
Γι' αυτό άλλωστε προηγουμένως ο Ευαγγελιστής Ιωάννης είπε ότι τον έθαψαν με πολλή σμύρνα πού κολλάει τα όθόνια πάνω στο σώμα, όπως το μολύβι τα μέταλλα, και δεν ήταν καθόλου εύκολο νά ξεκολλήσουν ώστε όταν ακούσεις ότι τα σουδάρια βρέθηκαν μόνα τους, νά μην ανεχθείς εκείνους πού λένε ότι εκλάπη. θα πρέπει νά ήταν βέβαια πολύ ηλίθιος ο κλέφτης, ώστε νά σπαταλήσει για ένα περιττό πράγμα τόση προσπάθεια.
Για ποίο σκοπό θ' άφηνε τα σουδάρια; Και πώς ήταν δυνατό νά ξεφύγει την ώρα πού θα έκανε αύτή τη δουλειά; Γιατί ασφαλώς θα δαπανούσε πολύ χρόνο και ήταν φυσικό καθυστερώντας νά συλληφθεί έπ' αυτοφώρω.
Άλλά και τα όθόνια γιατί κείτονται χωριστά και χωριστά το σουδάριο, τυλιγμένο μάλιστα; Για νά βεβαιωθείς ότι δεν ήταν έργο βιαστικών ούτε ανήσυχων κλεφτών το νά τοποθετήσουν χωριστά εκείνα και χωριστά τούτο τυλιγμένο. Κι από εδώ λοιπόν αποδεικνύεται απίθανη ή κλοπή. Άλλωστε και οι ίδιοι οι Εβραίοι τα σκέφθηκαν όλα αυτά και γι' αυτό έδωσαν χρήματα στους φρουρούς λέγοντας: "Πείτε σεις πώς τον έκλεψαν, κι εμείς θα τα κανονίσουμε με τον ηγεμόνα".
Υποστηρίζοντας ότι οι μαθηταί τον έκλεψαν επικυρώνουν και μ' αυτό πάλι την Ανάσταση, γιατί έτσι ομολογούν πάντως ότι το σώμα δεν ήταν εκεί. Όταν όμως αυτοί οι ίδιοι βεβαιώνουν ότι το σώμα δεν ήταν εκεί, ενώ άπά την όλη μεριά ή κλοπή αποδεικνύεται ψευδής και απίθανη από τη σχολαστική φρούρηση και τις σφραγίδες τού τάφου και τα όθόνια και το σουδάριο και τη δειλία των μαθητών, αναμφισβήτητα προβάλλει και από τα δικά τους τα λόγια ή απόδειξη τής Αναστάσεως.

Ρωτάνε όμως πολλοί: Γιατί μόλις αναστήθηκε νά μη φανερωθεί αμέσως στους Ιουδαίους; Αυτός ο λόγος είναι περιττός. Αν υπήρχε ελπίδα να τούς ελκύσει στην πίστη, δεν θ' αμελούσε να φανερωθεί σε όλους. Άλλα ότι δεν υπήρχε τέτοια ελπίδα το απέδειξε ή ανάσταση τού Λαζάρου: Αν και ήταν ήδη τέσσερις μέρες νεκρός και είχε αρχίσει να μυρίζει και να σαπίζει, τον ανέστησε μπροστά στα μάτια όλων. Παρά ταύτα, όχι μόνο δεν ελκύστηκαν στην πίστη, αλλά και εξαγριώθηκαν εναντίον τού Χριστού, ώστε ήθελαν να σκοτώσουν κι Αυτόν και τον Λάζαρο.
Αφού λοιπόν όλων ανάστησε και όχι μόνο δεν πίστεψαν, αλλά και εξαγριώθηκαν εναντίον του, αν ο ίδιος μετά την Ανάσταση του τούς φανερωνόταν, δεν θα εξαγριώνονταν πολύ περισσότερο τυφλωμένοι από το μίσος και την απιστία τους;

Άλλα για ν' αφοπλίσει τον άπιστο από κάθε αμφιβολία, όχι μόνο σαράντα ολόκληρες ήμέρες εμφανιζόταν στους μαθητές του και έτρωγε μάλιστα μαζί τους, όλα παρουσιάσθηκε και σε πάνω από πεντακόσιους αδελφούς, δηλ. σε πλήθος ολόκληρο. Στο Θωμά μάλιστα πoύ δυσπιστούσε, έδειξε τα σημάδια απ' τα καρφιά και το τραύμα απ' τη λόγχη.
Και γιατί, λένε, να μην κάνει μετά την Ανάσταση του μεγάλα κι εντυπωσιακά θαύματα, όλα μόνο έφαγε και ήπιε; Γιατί αυτή καθ' εαυτή ή Ανάσταση ήταν το μέγιστο θαύμα, και ή πιο ισχυρή απόδειξη τής Αναστάσεως ήταν ότι έφαγε και ήπιε.

Μα, για σκέψου, αν οι απόστολοι δεν έβλεπαν τον Χριστό Άνασταντα, πώς τους ήρθε να φαντασθούν ότι θα κυριέψουν την οικουμένη; Μήπως τρελάθηκαν ώστε να νομίζουν ότι θα κατόρθωναν κάτι τέτοιο; Αν όμως ήταν στα λογικά τους, όπως έδειξαν και τα πράγματα, πώς, χωρίς αξιόπιστα εχέγγυα από τους ούρανούς και χωρίς θεία δύναμη, πώς, πες μου, θ' αποφάσιζαν να βγουν σε τόσους πολέμους, να τα βάλουν με στεριές και θάλασσες και, δώδεκα όλοι κι όλοι, ν' αγωνισθούν με τόση γενναιότητα για να μεταβάλουν όλης τής οικουμένης τα έθνη, πού ήταν επί τόσα χρόνια νέκρα απ' την αμαρτία;
Και αν ακόμη ήταν ένδοξοι και πλούσιοι και δυνατοί και μορφωμένοι, ούτε τότε θα ήταν λογικό να ξεσηκωθούν για τόσο μεγαλεπήβολα σχέδια. Άλλα επιτέλους θα είχε κάποιο λόγο ή προσδοκία τους. Αυτοί όμως είχαν περάσει τη ζωή τους άλλοι στις λίμνες, άλλοι κατασκευάζοντας σκηνές κι άλλοι στα τελωνεία. Άπ' αυτά τα επαγγέλματα δεν υπάρχει σχεδόν τίποτε πιο άχρηστο και για τη φιλοσοφία και για νά πείσεις κάποιον νά σκέπτεται ανώτερα, όταν μάλιστα δεν έχεις νά τού επιδείξεις ανάλογο προηγούμενο. Πόσο μάλλον πού οι απόστολοι, όχι μόνο δεν είχαν ανάλογα παραδείγματα απ' το παρελθόν, ότι θα επικρατήσουν, αλλά αντίθετα είχαν παραδείγματα, και μάλιστα πρόσφατα, ότι δεν θα επικρατήσουν.
Είχαν επιχειρήσει πολλοί να εισαγάγουν καινούργιες διδασκαλίες, αλλά απέτυχαν. Κι όχι με δώδεκα ανθρώπους, μα με πολύ πλήθος. Ό Θευδάς κι ο Ιούδας π.χ. έχοντας ολόκληρες μάζες ανθρώπων χάθηκαν μαζί με τους οπαδούς των.

Ό φόβος εκείνος θα ήταν αρκετός νά τους διδάξει. Άλλά ας υποθέσουμε ότι περίμεναν νά κυριαρχήσουν. Με ποιες ελπίδες θα έμπαιναν σε τέτοιους κινδύνους, αν δεν απέβλεπαν στα μέλλοντα αγαθά; Τι κέρδος προσδοκούσαν με το νά οδηγήσουν όλους στον μη άναστάντα, καθώς ισχυρίζονται οι εχθροί;
Αν τώρα άνθρωποι που πίστεψαν στη βασιλεία των ουρανών και στα αμέτρητα αγαθά δύσκολα δέχονται νά κινδυνέψουν, πώς εκείνοι θα υπέμεναν τα πάνδεινα ματαίως ή μάλλον για κακό τους; Γιατί αν δεν έγινε ή Ανάσταση, που έγινε, κι ο Χριστός δεν ανέβηκε στον ουρανό, τότε προσπαθώντας νά τα πλάσουν όλα αυτά και νά πείσουν τους αλλους, έμελλαν οπωσδήποτε νά προκαλέσουν την οργή τού θεού και νά περιμένουν μύριους κεραυνούς άπ' τον ουρανό.
Άλλωστε κι αν ακόμη είχαν μεγάλη προθυμία όταν ζούσε ο Χριστός, θα έσβηνε μόλις πέθανε. Αν δεν τον έβλεπαν Αναστημένο, τι θα ήταν ικανό νά τους βγάλει σ' εκείνο τον πόλεμο; Αν δεν είχε αναστηθεί, όχι μόνο δέv θα ριψοκινδύνευαν γι' αυτόν, μα θα τον θεωρούσαν απατεώνα: τους είχε πει «μετά τρεις ήμέρες θ' αναστηθώ» και τους υποσχέθηκε τη βασιλεία των ουρανών. τους είπε ότι αφού λάβουν το Άγιο Πνεύμα θα κυριαρχήσουν στην οικουμένη κι ακόμη τόσα άλλα υπερφυσικά και ουράνια. Αν τίποτε άπ' αυτά δεν γινόταν, όσο κι αν τον πίστευαν ζωντανό, πεθαμένο δεν θα τον υπάκουαν φυσικά, αν δεν τον έβλεπαν Άναστάντα.
Και με το δίκιο τους, γιατί θα έλεγαν: «Μετά τρεις ήμέρες», μάς είπε, «θ' αναστηθώ», και δεν αναστήθηκε. Υποσχέθηκε νά μάς στείλει Πνεύμα 'Άγιο, και δεν το έστειλε. Πώς λοιπόν νά τον πιστέψουμε για τα μέλλοντα, αφού διαψεύδονται τα παρόντα;
Άλλά για πες μου, σε παρακαλώ, για ποίο λόγο, χωρίς ν' αναστηθεί, κήρυτταν ότι αναστήθηκε; Γιατί, λέει, τον αγαπούσαν. Μα το λογικό θα ήταν νά τον μισούν τώρα, επειδή τούς εξαπάτησε και τούς πρόδωσε. Ενώ τούς ξεμυάλισε με χίλιες δύο ελπίδες και τούς χώρισε άπ' τα σπίτια τους κι άπ' τούς γονείς τους κι άπ' όλα και ξεσήκωσε κι ολόκληρο το ιουδαϊκό έθνος εναντίον τους, ύστερα τούς πρόδωσε. Κι αν μεν ήταν από αδυναμία, θα τον συγχωρούσαν. Τώρα όμως ήταν σωστό κακούργημα: Έπρεπε νά τούς είχε πει την αλήθεια και όχι νά τούς υποσχεθεί τον ουρανό, αφού ήταν θνητός,
Ώστε λοιπόν ήταν φυσικό νά κάνουν το εντελώς αντίθετο: Νά κηρύττουν την άπάτη και νά τον λένε απατεώνα και μάγο. Έτσι θα γλίτωναν κι από τούς κινδύνους κι από τούς πολέμους των αντίπαλων. Όλοι ξέρουν ότι οι Ιουδαίοι αναγκάστηκαν νά δωροδοκήσουν τούς στρατιώτες, για νά πουν ότι έκλεψαν το σώμα αν λοιπόν πήγαιναν οι ίδιοι οι μαθηταί κι έλεγαν, «εμείς το κλέψαμε, δεν αναστήθηκε», πόσες τιμές δεν θ' απολάμβαναν; Ώστε ήταν στο χέρι τους και νά τιμηθούν και νά στεφανωθούν! Έ, λοιπόν δεν αναρωτιέσαι γιατί ν' ανταλλάξουν όλα αυτά με τις ατιμίες και τούς κινδύνους, αν δεν ήταν μία θεία δύναμη πού τούς βεβαίωνε, δυνατότερη άπ' όλα αυτά τα γήινα αγαθά;

Κι αν με όλα αυτά δεν σε πείσαμε, σκέψου και τούτο: Έστω ότι δεν είχε γίνει ή Ανάσταση. Κι αν ακόμη οι απόστολοι ήταν αποφασισμένοι νά διδάξουν τον κόσμο, έπ' ούδενί λόγω θα κήρυτταν στο όνομά του. Γιατί είναι γνωστό, πώς όλοι μας δεν θέλουμε ούτε τα ονόματα ν' ακούσουμε, όσων μας εξαπάτησαν. Άλλωστε γιατί θα διατυμπάνιζαν το όνομά του; Ελπίζοντας νά επικρατήσουν μ' αυτό; Μα θα έπρεπε νά περιμένουν το αντίθετο, γιατί κι αν έμελλαν νά κυριαρχήσουν θα χάνονταν φέρνοντας στη μέση το όνομα ενός απατεώνα.
Ας θυμηθούμε εξ όλου ότι η αγάπη των μαθητών προς τον Διδάσκαλο, ενώ ζούσε ακόμη, μαραινόταν σιγά-σιγά άπ' τον φόβο τού επικείμενου μαρτυρίου. Όταν τούς προανήγγειλε τα δεινά πού θ' ακολουθούσαν και τον σταυρό, πάγωσαν άπ' τον φόβο τους κι έσβησαν τελείως. Ένας μάλιστα δεν ήθελε ούτε καν νά τον ακολουθήσει στην Ιουδαία, επειδή άκουσε για κινδύνους και για θανάτους. Αν μαζί με τον Χριστό φοβόταν τον θάνατο, χωρίς αυτόν και τούς άλλους μαθητάς, μόνος δηλ., πώς θ' αποτολμούσε;

Επί πλέον: Πίστευαν ότι θα πεθάνει μεν, άλλά θ' αναστηθεί κι όμως υπέφεραν τόσο. Αν δεν τον έβλεπαν Αναστημένο, πώς δεν θα εξαφανίζονταν και δεν θα ζητούσαν ν' ανοίξει ή γη νά τούς καταπιεί άπ' την απελπισία τους για την άπάτη κι άπ' τη φρίκη για τα επερχόμενα; Θ' αντιμετώπιζαν τώρα την κατακραυγή για την αδιαντροπιά τους. Τι θα είχαν νά πoύν; Το πάθος το ήξερε όλος ο κόσμος: Τον κρέμασαν σε ψηλό ικρίωμα, ήταν μέρα μεσημέρι, μέσα στην πρωτεύουσα και στην πιο μεγάλη γιορτή πού κανένας δεν ήταν δυνατό ν' απουσιάζει.
Την Ανάσταση όμως δεν την είδε κανείς άπ' τούς άλλους. Κι αυτό δεν ήταν μικρό εμπόδιο γιο νά τούς πείσουν. Πώς λοιπόν θα μπορούσαν νά βεβαιώσουν στεριά και θάλασσα για την Ανάσταση; Και γιατί, πες μου, αφού σώνει και καλά ήθελαν νά το κάνουν αυτό, δεν εγκατέλειπαν την Ιουδαία αμέσως, νά πάνε στις ξένες χώρες; Άλλά δεν θαυμάζεις ότι έπεισαν πολλούς και μέσα στην Ιουδαία;

Είχαν την τόλμη νά παρουσιάσουν τα τεκμήρια τής Αναστάσεως στους ίδιους τούς φονείς, σ' εκείνους πού τον σταύρωσαν και τον έθαψαν, στην ίδια την πόλη όπου άποτολμήθηκε το φοβερό κακούργημα. 'Ώστε και όλοι οι έξω ν' αποστομωθούν. Γιατί όταν οι "σταυρώσαντες" γίνονται "πιστεύσαντες", τότε και ή παρανομία της σταυρώσεως βεβαιώνεται και λάμπει ή απόδειξη της Αναστάσεως.

Για νά ελκύονται όμως τα πλήθη σημαίνει πώς οι μαθηταί έκαναν θαύματα. Αν όμως δεν αναστήθηκε και μένει νεκρός, πώς οι απόστολοι θαυματουργούσαν στο όνομά του; Πώς πάλι, αν δεν έκαναν θαύματα, έπειθαν; Και αν μεν έκαναν -και βεβαίως έκαναν- είχαν θεού δύναμη. Αν όμως δεν έκαναν και εν τούτοις κυριαρχούσαν παντού, θα ήταν ακόμη πιο αξιοθαύμαστο. θα ήταν το μέγιστο θαύμα, αν χωρίς θαύματα διέσχιζαν και κυρίευαν την οικουμένη δώδεκα φτωχοί και αγράμματοι άνθρωποι.
Ασφαλώς ούτε με τα πλούτη ούτε με τη σοφία τους έπε κράτησαν οι ψαράδες. 'Ώστε και χωρίς νά θέλουν κηρύττουν ότι μέσα τους ενεργούσε ή θεία δύναμη της Αναστάσεως. Γιατί είναι τελείως αδύνατο ανθρώπινη δύναμη νά κατορθώσει ποτέ τέτοια εκπληκτικά πράγματα.

Προσέξτε με πολύ εδώ, γιατί αυτά είναι αναμφισβήτητες αποδείξεις της Αναστάσεως. Γι' αυτό και θα επαναλάβω πάλι: Αν δεν αναστήθηκε, πώς έγιναν αργότερα στο όνομά του μεγαλύτερα θαύματα; Κανείς βέβαια δεν κάνει μετά τον θάνατό του μεγαλύτερα θαύματα άπ' όσα όταν ζούσε. Ενώ εδώ μετά τον θάνατο τού Χριστού γίνονται θαύματα μεγαλύτερα και κατά τον τρόπο και κατά τη φύση: Κατά τη φύση ήταν μεγαλύτερα, γιατί ποτέ ή σκιά τού Χριστού δεν θαυματούργησε. Ενώ οι σκιές των αποστόλων έκαναν πολλά θαύματα. Κατά τον τρόπο πάλι ήταν μεγαλύτερα, επειδή τότε μεν ο ίδιος ο Κύριος πρόσταζε και θαυματουργούσε. Μετά τη Σταύρωση όμως και την 'Ανάστασή του οι δούλοι του επικαλούμενοι απλώς το σεβάσμιο και άγιο όνομά του μεγαλύτερα και εκπληκτικότερα επιτελούσαν. Έτσι δοξαζόταν κι ακτινοβολούσε πιο πολύ ή δύναμή του.

Γι' αυτό οι άγιοι Πατέρες όρισαν νά διαβάζονται αμέσως μετά τον σταυρό και την Άνάστασή του, οι "Πράξεις" που περιγράφουν τα θαύματα των αποστόλων και κατ' εξοχήν επικυρώνουν την Ανάσταση, για νά έχουμε σαφή και αναμφισβήτητη της Αναστάσεως την απόδειξη: Δεν τον είδες Αναστάντα με τα μάτια τού σώματος; Άλλά τον βλέπεις με τα μάτια της Πίστεως. Δεν τον είδες με τα "όμματα" τούτα; Θα τον δεις με τα θαύματα εκείνα. Των θαυμάτων ή επίδειξη σε χειραγωγεί στης Αναστάσεως την απόδειξη.

Θέλεις όμως νά δεις και τώρα θαύματα; Θα σου δείξω. Και μάλιστα πιο μεγάλα άπ' τα προηγούμενα: Όχι ένα νεκρό ν' ανασταίνεται, όχι ένα τυφλό νά ξαναβλέπει, άλλά τη γη ολόκληρη νά εγκαταλείπει το σκοτάδι της πλάνης.
Μεγίστη απόδειξη της Αναστάσεως είναι ότι ο Έσφαγμένος Χριστός έδειξε μετά τον θάνατο τόση δύναμη, ώστε έπεισε τους ζωντανούς νά περιφρονήσουν και πατρίδα και σπίτι και φίλους και συγγενείς και την ίδια τη ζωή τους για χάρη του και νά προτιμήσουν μαστιγώσεις και κινδύνους και θάνατο. Αυτά δεν είναι κατορθώματα νεκρού κλεισμένου στον τάφο, άλλά αναστημένου και ζωντανού.
Πρόσεξε παρακαλώ: Οι απόστολοι, όταν μεν ζούσε ο Διδάσκαλος από τον φόβο τους τον πρόδωσαν κι εξαφανίσθηκαν όλοι. Ο Πέτρος μάλιστα τον αρνήθηκε με όρκο τρεις φορές. Όταν όμως πέθανε ο Χριστός, αυτός πού τον αρνήθηκε,τρεις φορές και πανικοβλήθηκε μπροστά σε μίαν υπηρετριούλα, τόσο απότομα άλλαξε, ώστε ν' αψηφήσει ολόκληρο λαό και μέσ' στη μέση του Ιουδαϊκού όχλου νά διακηρύξει ότι ο σταυρωθείς και ταφείς αναστήθηκε εκ νεκρών την τρίτη ήμέρα και ότι ανέβηκε στα ουράνια. Και τα κήρυξε όλα αυτά χωρίς νά υπολογίσει τη φοβερή μανία των έχθρών και τις συνέπειες.

Που βρήκε αυτό το θάρρος; Που άλλού παρά στην Ανάσταση. Τον είδε και συνομίλησε μαζί του και άκουσε για τα μέλλοντα αγαθά, κι έτσι έλαβε δύναμη νά πεθάνει γι' Αυτόν Και νά σταυρωθεί με την κεφαλή προς τα κάτω. Το εξόχως σπουδαίο είναι ότι όχι μόνο ο Πέτρος και ο Παύλος και οι λοιποί απόστολοι, άλλά, και ο Ιγνάτιος, πού ούτε καν τον είδε ούτε απόλαυσε τη συντροφιά του, έδειξε τόση προθυμία για χάρη του, ώστε γι' Αυτόν πρόσφερε θυσία τη ζωή του. Και μόνο ο Ιγνάτιος και οι απόστολοι; Και γυναίκες καταφρονούν τον θάνατο, πού, πριν αναστηθεί ο Χριστός, ήταν φοβερός και φρικώδης ακόμη και σε άνδρες και μάλιστα άγίους.

Ποίος τούς έπεισε όλους αυτούς νά περιφρονήσουν την παρούσα ζωή; Φυσικά δεν είναι κατόρθωμα ανθρώπινης δυνάμεως νά πειστούν τόσες μυριάδες, όχι μόνο ανδρών, άλλά και γυναικών και παρθένων και μικρών παιδιών, νά πειστούν νά θυσιάσουν την παρούσα ζωή, νά τα βάλουν με θηρία, νά περιγελάσουν τη φωτιά, νά καταπατήσουν κάθε είδος τιμωρίας και νά σπεύσουν προς τη μέλλουσα ζωή!
Και ποίος, παρακαλώ, τα κατόρθωσε όλ' αυτά; Ό νεκρός; Άλλά τόσοι νεκροί υπήρξαν και κανένας δεν έκανε τέτοια πράγματα. Μήπως ήταν μάγος και αγύρτης; Πλήθος μάγοι και αγύρτες και πλάνοι πέρασαν, άλλά ξεχάστηκαν όλοι, χωρίς ν' αφήσουν το παραμικρό ίχνος μαζί με τη ζωή τους έσβησαν κι οι μαγγανείες τους. Ή φήμη όμως κι ή δόξα κι οι πιστοί τού Χριστού κάθε μέρα αυξάνουν κι απλώνονται σ' όλη την οικουμένη.
Οι άπιστοι φρίττουν κι οι πιστοί διακηρύττουν:


Χριστός ανέστη! Αληθώς ανέστη!