Η «αντιπασχαλινή καμπάνια»των Σοβιετικών

Η «αντιπασχαλινή καμπάνια»των Σοβιετικών

Για την αντιμετώπιση του θρησκευτικού αισθήματος είχαν οργανωθεί ειδικοί πυρήνες άθεων στα σχολεία, στα χωριά και στους χώρους εργασίας. Οι πυρήνες αυτοί εντάσσονταν στην κεντρική σοβιετική οργάνωση «Ένωση "Αθεων Πολεμιστών». Διεξήγαγαν συστηματικά άντιθρησκευτική προπαγάνδα με στόχο τη δημιουργία μιας «νέας γενιάς άθεων». Ή Ένωση διέ­θετε δική της εφημερίδα, θεατρικό όμιλο εξειδικευμένο σε πα­ρουσίαση άντιθρησκευτίκών έργων, οργάνωνε ομιλίες καί δια­λέξεις. Οί πυρήνες της Ένωσης συντόνιζαν καί προωθούσαν την άντιθρησκευτική δράση. Ένας τρόπος ήταν ή πρόκληση συναγωνισμού, ή γνωστή σοσιαλιστική άμιλλα, μεταξύ διαφό­ρων πυρήνων για τη μεγαλύτερη άντιθρησκευτική δραστηριό­τητα. Στρατευμένο στην κατεύθυνση αυτή ήταν καί το σχολείο. Ή εκπαίδευση στη μητρική γλώσσα είχε, εκτός από την εξα­σφάλιση της μάθησης καί άντιθρησκευτικούς σκοπούς, ώστε τα παιδιά να μπουν πιο εύκολα «στο δρόμο τον σοσιαλισμού». Στά σχολεία δημιουργήθηκαν άντιθρησκευτικοί όμιλοι μαζί με τους δραματικούς, τους ομίλους ραδιοφώνου κ.λπ. Οί κομματικές οργανώσεις ήταν επίσης υποχρεωμένες να συμπαρίστανται στη δράση των «"Αθεων Πολεμιστών».
Τίς ήμερες των θρησκευτικών γιορτών, οι κομματικοί οργά­νωναν ειδικές ομάδες με την ονομασία «μπριγάδες άθεων», με σκοπό την οργάνωση της άντιθρησκευτικής εκστρατείας, ειδι­κά τα Χριστούγεννα καί το Πάσχα. Ή δημοτικιστική εφημερίδα «Κόκκινος Καπνός», πού εκδιδόταν στο Σοχούμι του Καυκά­σου (1930 -1937), απαριθμούσε όλες τίς θρησκευτικές γιορτές οι όποιες βρίσκονταν στο στόχαστρο του. Έτσι αναφερόταν στη γιορτή του προφήτη Ηλία, τον όποιον αποκαλούσε «άγιο Ηλία», του Άγιου Παύλου, του Άγιου Ιωάννου, του Αγίου Πα­ντελεήμονα καί βέβαια τα Χριστούγεννα καί κυρίως το Πάσχα.
Το καθήκον των κομματικών οργανωμένων ήταν να πηγαί­νουν επιδεικτικά για δουλειά στα κολχόζ καί στα εργοστάσια τίς μέρες των θρησκευτικών εορτών. Επιστρατευόταν επίσης το θέατρο, το όποιο ανέβαζε άντιθρησκευτικά έργα, όπως το δράμα «Ή ψευτιά» του Π. Χολίδη. Ειδικά τίς ήμερες του Πάσχα, πού ήταν καί ή μεγαλύτερη από τίς θρησκευτικές γιορτές, οργανωνόταν μια προπαγανδιστική εκστρατεία, πού ονομαζό­ταν: «άντίπασχαλινή καζάνια». Συνήθως, ή εκστρατεία αυτή είχε κάποιο κεντρικό σύνθημα όπως «Εμπρός για την κατάκτη­ση της επιστήμης καί της τεχνικής!» ή «Εμπρός για το μπολσεβίκικο δυνάμωμα των κολχόζ» «Εμπρός για 100% έξοδο των εργα­ζομένων στη δουλειά τίς μέρες τον Πάσχα» κ.ά.
Τα σχολεία γέμιζαν με άντιθρησκευτικά συνθήματα, ενώ οι δάσκαλοι μιλούσαν στους μαθητές για τίς αρνητικές συνέπει­ες της θρησκείας. Συνηθισμένα θέματα ομιλίας ήταν «Ή αντι­δραστική ουσία της γιορτής τον Πάσχα» καί «Ή γέννηση του Χριστού και το Πάσχα». Στόχος όλων αυτών ήταν να πειστεί ή νε­ολαία πού συμμετείχε να απορρίψει τη θρησκεία καί να την αντικαταστήσει με την «προλεταριακή της πατρίδα». "Αλλος τρόπος αντίδρασης στίς θρησκευτικές γιορτές ήταν ή από­σπαση υποσχέσεων από τους μαθητές να διαβάζουν τίς ήμε­ρες των γιορτών τίς βιογραφίες των αρχηγών της επανάστα­σης...
Οι εξελίξεις επιβεβαίωσαν το μάταιο του άντιθρησκευτικού εγχειρήματος. Λίγα χρόνια αργότερα, ό ίδιος ό Στάλιν επανέ­φερε τη θρησκευτική λατρεία για να αντιμετωπιστεί ή γερμανι­κή επίθεση, δημιουργώντας παράλληλα μια κομματική Εκκλη­σία εξαρτημένη απολύτως από το καθεστώς. Ή ακραία σταλι­νική καταστολή δεν μπόρεσε να εξαλείψει το θρησκευτικό συ­ναίσθημα, οϋτε να αντικαταστήσει τίς παραδοσιακές θρησκευ­τικές μορφές με νέες. Ίσως το συμπέρασμα από μια πλούσια ιστο­ρική εμπειρία, να είναι ότι ή απόπειρα των διαφόρων συγκυ­ριακών ιδεολογιών να ανταγωνιστούν τη θρησκευτική πίστη των λαών καί να αντικαταστήσουν σύμβολα καί βαθύτατα χα­ραγμένα στερεότυπα, να αποτελεί μια από τίς πραγματικές χί­μαιρες του ανθρώπινου πολιτισμού.

του Βλάση Αγτζίδη

Δρος Σύγχρονης Ιστορίας