Κυριακή Η Λουκά – Η παραβολή Του καλού Σαμαρείτη

25 Καὶ ἰδοὺ νομικός τις ἀνέστη ἐκπειράζων αὐτὸν καὶ λέγων· διδάσκαλε, τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω;26 ὁ δὲ εἶπε πρὸς αὐτόν· ἐν τῷ νόμῳ τί γέγραπται; πῶς ἀναγινώσκεις; 27 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν·ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου, καὶ τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν·28 εἶπε δὲ αὐτῷ· ὀρθῶς ἀπεκρίθης· τοῦτο ποίει καὶ ζήσῃ.29 ὁ δὲ θέλων δικαιοῦν ἑαυτὸν εἶπε πρὸς τὸν ᾿Ιησοῦν· καὶ τίς ἐστί μου πλησίον;30 ῾Υπολαβὼν δὲ ὁ ᾿Ιησοῦς εἶπεν· ἄνθρωπός τις κατέβαινεν ἀπὸ ῾Ιερουσαλὴμ εἰς ῾Ιεριχώ, καὶ λῃσταῖς περιέπεσεν· οἳ καὶ ἐκδύσαντες αὐτὸν καὶ πληγὰς ἐπιθέντες ἀπῆλθον ἀφέντες ἡμιθανῆ τυγχάνοντα.31 κατὰ συγκυρίαν δὲ ἱερεύς τις κατέβαινεν ἐν τῇ ὁδῷ ἐκείνῃ, καὶ ἰδὼν αὐτὸν ἀντιπαρῆλθεν. 32 ὁμοίως δὲ καὶ Λευΐτης γενόμενος κατὰ τὸν τόπον, ἐλθὼν καὶ ἰδὼν ἀντιπαρῆλθε. 33 Σαμαρείτης δέ τις ὁδεύων ἦλθε κατ᾿ αὐτόν, καὶ ἰδὼν αὐτὸν ἐσπλαγχνίσθη, 34 καὶ προσελθὼν κατέδησε τὰ τραύματα αὐτοῦ ἐπιχέων ἔλαιον καὶ οἶνον, ἐπιβιβάσας δὲ αὐτὸν ἐπὶ τὸ ἴδιον κτῆνος ἤγαγεν αὐτὸν εἰς πανδοχεῖον καὶ ἐπεμελήθη αὐτοῦ· 35 καὶ ἐπὶ τὴν αὔριον ἐξελθών, ἐκβαλὼν δύο δηνάρια ἔδωκε τῷ πανδοχεῖ καὶ εἶπεν αὐτῷ· ἐπιμελήθητι αὐτοῦ, καὶ ὅτι ἂν προσδαπανήσῃς, ἐγὼ ἐν τῷ ἐπανέρχεσθαί με ἀποδώσω σοι.36 τίς οὖν τούτων τῶν τριῶν πλησίον δοκεῖ σοι γεγονέναι τοῦ ἐμπεσόντος εἰς τοὺς λῃστάς; 37 ὁ δὲ εἶπεν· ὁ ποιήσας τὸ ἔλεος μετ᾿ αὐτοῦ. εἶπεν οὖν αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· πορεύου καὶ σὺ ποίει ὁμοίως.

Ποιός είναι ο «πλησίον»; Βιαστικά και ανυποψίαστα κατέβαινε το βραχώδη κατήφορο. Από την Ιερουσαλήμ είχε ξεκινήσει και στην Ιεριχώ πήγαινε. Είχε φθάσει στη βαθιά και άγρια κοιλάδα, που ήταν γνωστή ως «κοιλάς αίματος».Εκεί δέχτηκε ξαφνικά την επίθεση. Είχε πέσει σε «καρτέρι» ληστών. Δεν ήταν ένας για να μπορέσει – αν ήταν και τούτο δυνατό – να ξεφύγει ή να αντισταθεί. Ήταν πολλοί οι ληστές που τον περικύκλωσαν: «λῃσταῖς περιέπεσεν· οἳ καὶ ἐκδύσαντες αὐτὸν καὶ πληγὰς ἐπιθέντες ἀπῆλθον ἀφέντες ἡμιθανῆ τυγχάνοντα.» Δεν τους έφθανε που του πήραν ότι είχε μαζί του. Του έβγαλαν και τα ενδύματάτου. Τα πήραν και αυτά. Και τον χτύπησαν, όπου ο καθένας ήθελε. Όταν πλέον είδαν ότι ήταν τελείως εξαντλημένος από τα χτυπήματα, και από τις ανοιχτές πληγές έτρεχε άφθονο το αίμα, τον άφησαν εκεί πεταμένο στο δρόμο και έφυγαν, για να συνεχίσουν αλλού το ληστρικό τους έργο. Ο άνθρωπος αυτός ζει και δε ζει. Μισοπεθαμένος κείτεται. Δε θα βρεθεί άραγε γι΄ αυτόν κάποιος να τον σπλαχνισθεί; Να του δώσει κάποια βοήθεια; Και να, τι σύμπτωση! Από τον ίδιο κατηφορικό δρόμο περνούσε εκείνη την ώρα ένας ιερέας της Ιουδαϊκής θρησκείας. Όμως τι παράξενο! Περνά βιαστικά και φεύγει. Μη νομίσει κανείς ότι δεν τον είδε. Τον είδε καλά. Αλλά σκέφθηκε τη δική του τη ζωή. Φοβήθηκε μήπως πάθει τα ίδια. Και αφού μάτι ανθρώπου δεν τον έβλεπε, τον εγκατέλειψε άσπλαχνα «καὶ ἰδὼν αὐτὸν ἀντιπαρῆλθεν.» Έπειτα από λίγο, εκεί στο λιμνασμένο από αίματα τόπο, έφθασε ένας δεύτερος οδοιπόρος. Αυτός ήταν Λευΐτης. Είχε έργο του να διακονεί μέσα στο ναό, να βοηθεί στα έργα της λατρείας τους ιερείς… Όμως, και αυτός το ίδιο σκληρός φάνηκε. Πήγε κοντά, τον είδε γυμνό και καταπληγωμένο και … έφυγε! Να, όμως που φτάνει εκεί ένας τρίτος διαβάτης. Αυτός δεν είναι πατριώτης όπως οι προηγούμενοι. Είναι Σαμαρείτης. Και οι Σαμαρείτες, με τους Ιουδαίους δεν βρίσκονται σε αγαθές σχέσεις. Θεωρούνται εχθροί. Όμως τι έκπληξη! Αυτός ακούει το βογγητό του τραυματισμένου και η καρδιά του πονά. Πλησιάζει με συμπόνια. Βλέπει την ελεηνή κατάστασή του και αμέσως σκύβει επάνω του με αγάπη. Ξεκρεμά από το ζώο του το σακούλι με τις προμήθειές του και αρχίζει να περιποιείται τα τραύματά του. Τα πλένει με κρασί. Τα αλείφει με λάδι για να γλυκάνει τους πόνους. Σχίζει λωρίδες από δικά του ενδύματα και τα δένει… Του προσφέρει κάτι τονωτικό. Δε φοβάται μήπως επιτεθούν και σε αυτόν οι ληστές. Δε σκέπτεται την καθυστέρηση… Και ύστερα με κόπο πολύ μεγάλο προσπαθεί να τον σηκώσει και να τον ανεβάσει στο ζώο του, ενώ συνεχώς, καθώς προχωρεί για να τον φέρει σε κάποιο εξοχικό ξενοδοχείο, τον συγκρατεί να μην πέσει. Εκεί τον περιποιήθηκε όλη τη νύχτα. Δε λογάριασε κόπους και αγρυπνία… Και δεν έφθανε αυτό. Όταν το πρωί τον αποχαιρέτησε με αγάπη, έδωσε στον ξενοδόχο χρήματα- δυο δηνάρια- με την εντολή να τον περιποιηθεί, όσο καιρό χρειασθεί. Και αν τα έξοδά του είναι περισσότερα, υπόσχεται ότι θα του τα εξοφλήσει, όταν επιστρέψει από το ταξίδι του. Εδώ ο Κύριος τελείωσε την ωραιότατη διήγηση της παραβολής του «Καλού Σαμαρείτου». Αμέσως κοίταξε τον νομοδιδάσκαλο, που είχε προσπαθήσει λίγο πριν να Τον φέρει σε δύσκολη θέση και είχε ρωτήσει τάχα να μάθει ποιόν μπορεί να θεωρεί ως πλησίον του, και Τον ρωτά: «τίς οὖν τούτων τῶν τριῶν πλησίον δοκεῖ σοι γεγονέναι τοῦ ἐμπεσόντος εἰς τοὺς λῃστάς;» -Ποιος από τους τρεις- ο ιερέας ή ο Λευΐτης ή ο Σαμαρείτης- έκανε το προς τον πλησίον καθήκον και έδειξε με την συμπεριφορά του ότι είναι πλησίον και αδελφός εκείνου που έπεσε στους ληστές; Ο νομικός, από διδάσκαλος έγινε εξεταζόμενος, σαν μαθητής. Αναγκάζεται να απαντήσει ότι αποδείχθηκε πλησίον προς τον δυστυχισμένο εκείνος που τον πόνεσε και τον ελέησε «ὁ ποιήσας τὸ ἔλεος μετ᾿ αὐτοῦ». Απέφυγε έτσι ούτε καν να προφέρει το όνομα του Σαμαρείτη. Διότι δεν τον συμπαθούσε. -Λοιπόν, κι εσύ, είπε ο Κύριος, φρόντιζε να είσαι το ίδιο σπλαχνικός όπως εκείνος. «Πλησίον…» Αναρίθμητα ερωτηματικά ξεπροβάλλουν στο νου και απασχολούν τη σκέψη μας με το νόημα της λέξεως «πλησίον». Ο εαυτός μας θέλει σωστά να την κατανοήσει και να αναλογισθεί τα προς τον πλησίον καθήκοντα. Δηλαδή τις υποχρεώσεις μας. Και να, ο Κύριος με την υπέροχη παραβολή του Καλού Σαμαρείτη δίνει σε όλα αυτά την απάντηση. Στην περίπτωση της παραβολής, εκείνοι που ήταν κατά φυσικό λόγο «πλησίον», οι πατριώτες του τραυματισμένου, απομακρύνονται άσπλαχνα. Δεν εφώλησε ούτε το ότι είχαν την ίδια θρησκεία, -ήταν Ιουδαίοι και αυτοί- όπως φαίνεται ότι ήταν και ο τραυματισμένος από τους ληστές. Ήξεραν καλά τι διέτασσε ο Μωσαϊκός νόμος. Τον είχαν μελετήσει και ήξεραν πως έπρεπε να φερθούν. Και όμως δεν το έκαναν. Δεν είχαν μέσα τους καρδιά σπλαχνική που να λυπάται και να πονά για τον κάθε άνθρωπο, όπως θα περίμεναν να κάνουν και οι άλλοι για αυτούς, εάν βρίσκονταν σε παρόμοια θέση. Η καρδιά σου, εάν την φροντίζεις να είναι σπλαχνική, θα σου δείχνει ποιος είναι ο «πλησίον». Είναι ο κάθε άνθρωπος που έχει την ανάγκη σου. Μπορεί να είναι ο αδελφός σου ή κάποιος άλλος συγγενής σου κοντινός ή μακρινός, αλλά και κάποιος ξένος και άγνωστος. Είναι ο γείτονάς σου που τον ξέρεις καλά, αλλά και κάποιος άλλος άγνωστός σου, που θα χρειασθεί να κάνεις κόπο πολύ για να τον βοηθήσεις. Είναι ο φίλος σου και ο συμμαθητής που στέκει παράμερα πονεμένος από την ανέχεια ή το πένθος που βύθισε σε λύπη και πόνο το σπίτι σου… «Πλησίον» σου είναι εκείνος που σε αγαπά, αλλά και εκείος που αισθάνεται αντιπάθεια απέναντί σου. Κάποιος που ίσως σε ζηλεύει ή σε εχθρεύεται, όπως οι Ιουδαίοι με τους Σαμαρείτες. Μην εξετάσεις, σε μια τέτοια δύσκολη ώρα, ποιος είναι αυτός που βρίσκεται σε ανάγκη και κρέμεται από τη δική σου ευσπλαχνία. Το παράδειγμα το Καλού Σαμαρείτη σου δείχνει μέχρι ποιον βαθμό αυταπαρνήσεως να φθάνει η αγάπη σου. Τόση, όση θα ήθελες και οι άλλοι να δείχνουν σε εσένα. Μην ξεχάσεις ποτέ ότι είναι δυνατό κι εσύ κάποτε να βρεθείς στην ανάγκη να ζητήσεις έλεος από κάποιους άλλους. Δείξε αγάπη. Και θα σε φυλάξει από κινδύνους ο Μεγαλοδύναμος Κύριος. Είναι ευτύχημα για την εποχή μας την τόσο υλιστική και ψυχρή ότι δε λείπουν τα παιδιά και οι νέοι που τη στολίζουν με μεγάλες πράξεις αυταπαρνήσεως και θυσίας. Καθημερινά υπάρχουν «Καλοί Σαμαρείτες», που ρίχνονται ηρωικά με κίνδυνο τη ζωή τους άλλοτε στη φωτιά για να σώσουν κάποια βρέφη ή κάποιους ανήμπορους και γέροντες, κι άλλοτε στο ποτάμι ή στη θάλασσα για να σώσουν από πνιγμό τη ζωή κάποιου αγνώστου που τον συμπονούν και τον αισθάνονται τόσο πλησίον όσο και τον εαυτό τους. Συχνά διαβάζουμε στις εφημερίδες τέτοιες ηρωικές πράξεις, τις οποίες, δυστυχώς, τις αναφέρουν με πολλή συντομία και με ψιλά γράμματα, ώστε πολλέ φορές οι αναγνώστες δεν τις παίρνουν είδηση. Τι σημασία έχει όμως αυτό; Ο Κύριος τους γνωρίζει όλους αυτούς τους νέους, τους «Καλούς Σαμαρείτες» της εποχής μας, που χαρίζουν ένα ανώτερο νόημα στη ζωή μας και τους χαριτώνει και τους ευλογεί πλούσια. Κάνε λοιπόν κι εσύ το ίδιο. «Ποίει ὁμοίως» ! Περιοδικό «Προς την Νίκην»