Το πνευματικό νόημα των Χριστουγέννων και με ποιούς τρόπους βιώνεται από μας τους Χριστιανούς

Την περασμένη Κυριακή αδελφοί μου είπα τι λέγει η εντολή του Θεού μέσα στην Αγία Γραφή, σχετικά με την ενδυμασία ανδρών και γυναικών, και παρατηρήθηκε και προηγουμένως αυτό.
Η ενδυμασία των ανθρώπων από αρχαιοτάτους χρόνους μέχρι και σήμερα, έχει υποστεί πολλές αλλαγές. Μάλιστα δε κατά τόπους, φυλές και έθνη υπάρχουν πολλές διαφοροποιήσεις.
Πάντοτε όμως και παντού υπήρχε διαφορά στον τρόπον ενδυμασίας των γυναικών από τους άνδρες. Αυτό το βλέπουμε ακόμα και μέσα στην Αγία Γραφή. σαν νόμος και εντολή Θεού, και όπως καταλαβαίνετε για μας τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, ο Λόγος του Θεού ισχύει πάντοτε, είναι ο ίδιος, αναλλοίωτος και αιώνιος, χωρίς να τροποποιείται ανάλογα με τις εποχές και τα πάθη μας. «Ο Χριστός χθες και σήμερον, ο αυτός και εις τους αιώνας», βεβαιώνει ο Απόστολος Παύλος. Έτσι αν στις ημέρες μας οι χριστιανοί, με την ενδυμασία τους αλλάζουν φύλο, από γυναικείο σε ανδρικό και αντιστρόφως, αυτό απαγορεύεται ρητά από τον νόμον του Θεού.
Εμένα προσωπικά σαν ιερέα της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας με ενδιαφέρει η ενδυμασία όλων, μόνον μέσα στον Ιερό Ναό, στη Θεία Λατρεία, εδώ στη Θεία Κοινωνία όταν έρχεσθε, όταν προσέρχεσθε στο γάμο, στη βάπτιση ή στην εξομολόγηση.
Εξ αφορμής λοιπόν μιας κακής και πεισματάρικης συμπεριφοράς μιας ψυχής, ο Θεός για να την συνετίσει, της έδειξε με όνειρο πολύ αποκαλυπτικό ποια θα πρέπει να είναι η ενδυμασία της όταν εκκλησιάζεται, όχι όταν είναι έξω.
Το πώς όμως θα ντύνεσθε εσείς, στην ιδιωτική σας ζωή, άνδρες και γυναίκες, στο σπίτι, στη δουλειά, στο δρόμο, στις κοινωνικές σας υποχρεώσεις και λοιπά, αυτό είναι και δική σας ευθύνη. Αυτό που αφορά εμένα σαν ιερέα, το επαναλαμβάνω, είναι αποκλειστικά και μόνον ο χώρος εδώ της εκκλησίας που είναι και ιερός.
Παρά ταύτα, εγώ προσωπικά, πολύ σπάνια όπως θα το γνωρίζετε κιόλας, κάνω παρατηρήσεις και υποδείξεις πάνω σ’ αυτό το θέμα. Αφήνω να έλθει ο φωτισμός, για να καταλάβετε έτσι σεις, πιο είναι το καθήκον σας απέναντι στο Θεό και να το εφαρμόζετε. Αυτά είπα και αυτά εννοούσα την περασμένη Κυριακή και νομίζω ότι έγινα σαφής.

Και ας έλθουμε στη σημερινή μας Κυριακάτικη ομιλία.

Χριστός γεννάται, δοξάσατε.
Χριστός εξ ουρανών, απαντήσατε.
Χριστός επί γης, υψώθητε.

Σαράντα δύο χρόνια χριστιανοί μου που είμαι κληρικός, ιερεύς, και λειτουργός του Υψίστου και εξομολόγος, αυτές τις ημέρες των Χριστουγέννων, αλλά και όλων των άλλων εορτών του Δωδεκαημέρου, με απασχολεί πάντοτε το πνευματικό νόημα αυτών των αγίων ημερών, που ασφαλώς είναι κάτι το πολύ βαθύ, το υπέροχο και συγχρόνως ακατάληπτο.
Αν τις ημέρες αυτές τις αντιμετωπίζουμε και τις χαιρόμαστε μόνον με τους στολισμούς και τα Χριστουγεννιάτικα δένδρα, και μάλιστα με τους φαντασμαγορικούς στολισμούς, με τους χιλιάδες πολύχρωμους φωτισμούς στους δρόμους και στις βιτρίνες των καταστημάτων, τις φωτοβολίδες, τα γλέντια και τις διασκεδάσεις, και τότε δεν πετύχαμε, δεν πετύχαμε απολύτως τίποτε για την ωφέλεια της ψυχής μας απ’ αυτές τις άγιες ημέρες. Είναι όντως πολύ ωραία και εντυπωσιακά, και εγώ εντυπωσιάστηκα και ευχαριστήθηκα, όταν την νύχτα βλέπουμε τους πολύχρωμους φωτισμούς, στα μπαλκόνια και στα δένδρα των σπιτιών, στους κεντρικούς δρόμους και στις βιτρίνες των μεγάλων καταστημάτων. Όλα αυτά και θα τα απολαύσουμε και θα τα θαυμάσουμε.
Αλλά, υπάρχει ένα αλλά. Θα κρατήσουμε εκείνα που δένουν ολόκληρη την οικογένεια, σε μια πνευματική ενότητα μέσα στο αληθινό πνεύμα των εορτών. Να ζήσουμε δηλαδή σε μια ατμόσφαιρα καθαρώς μυστηριακή, με εκκλησιασμό από τις πέντε το πρωί. Με Ιερά Εξομολόγηση που θα προηγηθεί πριν από μέρες αρκετές. Με Θεία Κοινωνία και με πνευματικές συζητήσεις και ιερά μελέτη γύρω από το βαθύ και πνευματικότητα νόημα της εορτής των Χριστουγέννων, που μπορούμε να το κάνουμε και στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι.
Αλήθεια, πώς θα δοξάσουμε τη Γέννηση του Σωτήρος Χριστού;
Πού θα Τον προϋπαντήσουμε και με ποιόν τρόπον θα υψωθούμε μέχρι τον ουράνιο θρόνο Του;
Αυτά ψάλαμε και αυτά ζητάει η Εκκλησία μας αυτές τις ημέρες.
Αν μέσα μας αδελφοί μου, αν μέσα μας λέω, δεν ζήσουμε μια ζωογόνο αλλαγή, μεταβολή της ψυχής μας σε φάτνη πνευματική, τότε σε τίποτα δεν θα μας ωφελήσουν οι φαντασμαγορικές και πολύχρωμες διακοσμήσεις και διασκεδάσεις και τα δώρα. Αν εσείς και γω δεν βιώσουμε την προσωπική μας αναγέννηση, και αν μέσα στις καρδιές των παιδιών μας δε γεννήσουμε την ελπίδα της σωτηρίας, ότι Χριστός αληθινός Θεός εγεννήθη εν Βηθλεέμ τη πόλη μέσα σε ένα στάβλο, από μια παρθένα γυναίκα, τη Μαριάμ, την Υπεραγία Θεοτόκο.
Αν λέω δεν γίνουν όλα αυτά, τότε οι γιορτές απέτυχαν το σκοπό τους. Και τον απέτυχαν επειδή βρήκαν τις καρδιές μας παγωμένες, αδιάφορες, κλειστές… Οι γιορτές που έρχονται αδελφοί μου, κάθε χρόνο δεν είναι μόνο για ευχές και «χρόνια πολλά», και «χρόνια πολλά», αλλά για Ευαγγελικούς και πνευματικούς προβληματισμούς.
Στο πώς δηλαδή θα γίνουμε σωστότεροι χριστιανοί, και
με περισσότερο ταπεινό πνεύμα,
με περισσότερη υπομονή, μακροθυμία και ανοχή.
Με περισσότερη αγάπη στις πράξεις μας, που δεν την έχουμε αυτήν την αγάπη, ούτε εγώ.
Με περισσότερη πίστη προς τον Θεόν και
με περισσότερη αληθινή και συντετριμμένη μετάνοια.
Όλα τα άλλα μπορεί να χρειάζονται, και τα παιχνίδια και τα δώρα και τα στολίσματα, όπως τα τονίσαμε προηγουμένως, αλλά χωρίς Χριστόν τα πάντα είναι ανώφελα, άχρηστα, ουτοπία, ένα τίποτα. Και αυτό διότι η Ευρωπαϊκή νοοτροπία και ο Αμερικανισμός εμποροποίησαν την πνευματικότητα και την ουσία των μεγάλων αυτών εορτών, και έτσι μείναμε και μένουμε μόνο στη φιγούρα, στη βιτρίνα, δηλαδή στην επιφάνεια. Μια ματιά γύρω μας και η διαπίστωση είναι όντως τραγική και απογοητευτική. Και παιχνίδια και δώρα και στολισμοί, και δένδρα και φώτα και ρεβεγιόν, όλα για την κατανάλωση, όλα για την κατανάλωση, τίποτα για την ψυχή.
Τα πάντα για την ψυχή προσφέρονται μέσα στον ναό. Μέσα στην εκκλησία, τις ιερές ακολουθίες, τις ιερότατες αυτές ακολουθίες αυτών των ημερών με τα υπέροχα γράμματα που ψάλλει η Εκκλησία μας.

Δύο πράγματα θα σας πω από την παιδική μου ηλικία για να τα συγκρίνουμε με την σημερινή άνοστη πραγματικότητα.
Το πρώτο πράγμα που βλέπαμε εμείς τα παιδιά εκείνη την εποχή του ’35 του ’38 και του 1940 και ’45, ήταν το γενικό άσπρισμα. Άσπριζαν τις μάντρες, τις αυλές, τα πέτρινα πεζοδρόμια, τα σπίτια μέσα και έξω, τους κορμούς των δένδρων μέχρι τη μέση. Γενικό καθάρισμα. Ο στολισμός ήταν πολύ φτωχικός. Εκείνο στο οποίο επέμεναν ήταν η καθαριότητα και η εξωτερική και η εσωτερική.
Έτσι το πρωινό των Χριστουγέννων, ξυπνούσαν μια ώρα νωρίτερα οι νοικοκυρές, για να συγυρίσουν και στρώσουν το σπίτι, έτσι ώστε όταν θα γυρίσουν από την εκκλησία, να τους περιμένει ολοκάθαρο το σπιτικό. Γιατί; Εμείς όλα τα πιτσιρίκια εκείνης της εποχής ρωτούσαμε γιατί αυτή η τόση σχολαστικότητα στο άσπρισμα και γενική ετοιμασία του σπιτιού και η απάντησις των μεγάλων ήταν συνήθως διπλή.
Πρώτον γιατί ήταν Χριστούγεννα και
Δεύτερον γιατί ο Χριστούλης που γεννήθηκε στη Βηθλεέμ θα ήταν ο ΠΡΩΤΟΣ επισκέπτης στο σπίτι μας, μαζί με τους αγγέλους και τους μάγους εκ Περσίας.
Πω πώω, λέγαμε εμείς, θα ήρχετο ο Χριστούλης; Στο σπίτι μας; Μα πώς; Πότε; Πώς μπορεί να γίνει αυτό το πράγμα; Με ποιο τρόπο; Και οι μεγάλοι μας απαντούσαν με πολλή φυσικότητα, απάντηση που πρέπει να δίδετε και σεις οι γονείς. Δεν θα πάμε όλοι μαζί οικογενειακώς να κοινωνήσουμε; Ναι, ε λοιπόν όλοι εμείς, ο μπαμπάς, η μαμά, ο παππούς, η γιαγιά, τα παιδιά, μαζί με τη Θεία Κοινωνία θα φέρουμε και τον Χριστό στο σπίτι μας. Μαζί Του θα γιορτάσουμε, μαζί Του θα περάσουμε καλά και αγιασμένα Χριστούγεννα.
Καταπληκτικό και θαυμάσιο και εξαίσιο αλλά δεν υπάρχει σήμερα στην εποχή μας πάρα πολύ σπάνια. Ο Χριστός στο φτωχικό μας ή στην καλύβα μας, ή και στο αρχοντικό μας.
Επαναλαμβάνω Χριστούγεννα με τον Χριστόν στο σπίτι. Με τον Χριστόν στο σπίτι και στην οικογένειά μας.
Δυστυχώς σήμερα οι περισσότεροι Νεοέλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί, γιορτάζουν Χριστούγεννα χωρίς Χριστόν.

Το δεύτερο πράμα που ήθελα να σας πω, αναφέρεται στα δώρα. Τα δώρα χαρίζονταν σε δυο κατηγορίες. Τα πρώτα είχαν σχέση με τα Χριστούγεννα, και ήταν συνήθως ένα ζευγάρι κάλτσες, ένα ζευγάρι παπούτσια, το παντελόνι, μια γραβάτα, ένα πουκάμισο και τα λοιπά και τα λοιπά, ένα παλτό, ένα φόρεμα,… Αυτά τα φορούσαν οι χριστιανοί τα Χριστούγεννα για πρώτη φορά, για να αγιαστούν και αυτά μέσα στην εκκλησία. Όπως η Εκκλησία αγιάζει τα σπίτια, αγιάζει τα χωράφια, τα αμπέλια και τις στάνες με τα ζώα τους κήπους και τα πηγάδια, τα γεννήματα με τους καρπούς και τόσα άλλα, έτσι και στο Χριστουγεννιάτικο εκκλησιασμό κάθε τι καινούργιο που φορούσαμε πάνω μας, έπρεπε να αγιαστεί εκείνη την ημέρα για να στεριώσει, για να φορεθεί με υγεία, με χαρά πνευματική.
Χάθηκε και αυτό το ευλογημένο έθιμο, έθιμο που έφερνε πιο κοντά τον άνθρωπο με την Εκκλησία και τις γιορτές, που τον έντυνε πνευματικά γιατί τα πάντα αγιάζει ο Χριστός με την Εκκλησία Του.
Τα δεύτερα δώρα ήταν για την Πρωτοχρονιά και ήσαν βέβαια διάφορα παιχνιδάκια για τα μικρά παιδιά που έφερνε συνήθως ο Άγιος Βασίλειος ή αργά το βράδυ ή το πρωί πρωί.
Θα μπορούσα βέβαια να αναφερθώ και σ’ άλλα, αλλά ήδη πέρασε η ώρα.

Σήμερα οι γιορτές βγήκαν από την Εκκλησία και από την δεμένη οικογένεια και δόθηκαν στις φιέστες, στις ξενόφερτες μουσικές στη διασκέδαση και στο φαγοπότι.
Χάθηκαν δυστυχώς οι πνευματικές αξίες, και παραμερίστηκε η ουσία και το πνεύμα των θρησκευτικών εορτών και μάλιστα των Χριστουγέννων. Και όχι μόνον.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, η Ορθοδοξία μας αδελφοί μου, δεν αρνιέται επαναλαμβάνω τις πανηγυρικές εκδηλώσεις και δεν αποστρέφεται τις πληθωρικές διακοσμήσεις, εορταστικές διακοσμήσεις που γίνονται κάθε φορά, αλλά δε μένει σ’ αυτές. Η Εκκλησία κάνει κάτι πολύ μεγάλο. Προχωρεί βαθύτερα. Γι’ αυτό κάνουμε το κήρυγμα, για να μπορέσουμε όλοι μαζί να μπούμε βαθύτερα στο πνευματικό νόημα των εορτών και αυτό να μεταβιβάσουμε, στους συντρόφους μας, στα παιδιά μας, στους γείτονές μας, στους συγγενείς μας και στους φίλους μας.
Προτείνει και εφαρμόζει δηλαδή, την αδιάσπαστη αρμονία μεταξύ τους πνευματικού και υλικού στοιχείου των εορτών με σκοπό την πνευματοποίηση των τύπων και όλων των ποικίλων εκδηλώσεων, των εξωτερικών εκδηλώσεων που έχουν αυτές οι εορτές. Και από κεί να μας οδηγήσει σε προσωπική συνάντηση με τον Θεόν, με τον Σωτήρα μας Ιησούν Χριστόν, με αυτόν που πρέπει να προϋπαντήσουμε.
Ο Χριστός για μας τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, δεν γεννήθηκε απλώς και μόνον πριν 2000 χρόνια – τώρα τελειώνουν τα 2000 χρόνια, από μεθαύριο αρχίζει ο καινούργιος αιώνας – αλλά εξακολουθεί να είναι παρών, ο ζωντανός Θεός και μας προσφέρεται κάθε μέρα μέσα από τα πανάγια μυστήρια, μέσα από την Αγία Του Εκκλησία, μέσα από το Άγιόν Του Ποτήριον.
Η Θεία Κοινωνία, το πνεύμα της μετανοίας, η Ιερά Εξομολόγησις, η δακρύβρεκτος προσευχή, ο Ευαγγελικός λόγος και πολλά άλλα, είναι αυτά που φέρνουν τον Χριστόν στις καρδιές μας και έτσι μόνον μπορούμε να γιορτάσουμε Χριστούγεννα.
Και τότε και τα πάντα πνευματοποιούνται, και οι τύποι, και οι διακοσμήσεις των εορτών και πλημμυρίζει η καρδιά μας από αγάπη και συγγνώμη.
Βέβαια η πραγματικότητα είναι τραγική, γιατί γύρω μας βλέπουμε οι άνθρωποι να σωριάζονται σε ερείπια. Είναι η τρομακτική διάλυση της οικογένειας, είναι η αύξησις των εκτρώσεων, είναι η πείνα, είναι η ανεργία, είναι η φτώχεια, είναι η αύξησις των ασθενειών και ειδικά των ποικίλων μορφών του καρκίνου, τα τρομερά ατυχήματα που έχει η πατρίδα μας, οι αναπηρίες και τόσα άλλα.
Εντούτοις όμως ο αληθινός Ορθόδοξος Χριστιανός, ανησυχεί, αγωνιά, προσεύχεται. Και παρακαλεί αυτόν τον Θεόν που συνεχώς γεννάται εκ Παρθένου, ΓΕΝΝΑΤΑΙ εκ Παρθένου, γεννιέται κάθε φορά, κάθε μέρα μέσα στην Αγία μας Εκκλησία, πάνω στην Αγία Τράπεζα και στις καρδιές μας. Και προσεύχεται σ’ αυτόν. Και νηστεύει και αγρυπνεί τις νύχτες και κλαίει και για τις δικές του αμαρτίες τις πολλές, αλλά και για τις αμαρτίες όλων των ανθρώπων που βρίσκονται μακριά και δεν ξέρουν πώς να γιορτάσουν Χριστούγεννα. Άλλωστε είναι και ο μόνος που μπορεί να βιώσει αυτό το μεγάλο νόημα της εορτής αυτής.

Αδελφοί μου, τη χαρά των Χριστουγέννων την εύχομαι σε σας, προσωπικά και στις οικογένειές μας, και στις οικογένειές σας, αλλά και σείς όμως να την εύχεσθε σε μένα, και πριν πω το «αμήν», επειδή το βράδυ δεν θα βρεθούμε στις εκκλησίες για να παρακολουθήσουμε τον εσπερινό, τον οποίον εμείς κάναμε χθες το βράδυ μαζί με τις Μεγάλες Ώρες, γι’ αυτό αργά και καθαρά από τους ιεροψάλτες μας, να ψάλουμε όλοι μαζί το απολυτίκιο των Χριστουγέννων.