Τί είναι η Θεοσοφία;

Συλλογή στοιχείων: Στέλιος Μπαφίτης
Επιμέλεια: Sophia Siglitiki Drekou

Είναι αρχαίο φιλοσοφικό σύστημα, εμποτισμένο με την πλάνη του πανθεϊσμού και της ειδωλολατρίας που ταυτίζουν τον θεό με την ύλη. Η θεοσοφία υποστηρίζει ότι η σοφία αποκτάται από την άμεση γνώση του Θεού. Υποστηρίζει ότι κάθε θρησκεία διακρίνεται σε εσωτερικό και σε εξωτερικό μέρος, δηλαδή την γνώση του Θεού και τους τύπους, και ότι είναι η μόνη που γνωρίζει το εσωτερικό και τις κρυμμένες διδασκαλίες όλων των θρησκειών. Έτσι, εμφανίζεται ως μία υπέρ- θρησκεία, διαλέγοντας από τις θρησκείες και τα φιλοσοφικά συστήματα αυτά τα στοιχεία που θέλει.


Ο όρος «θεοσοφία» αποδίδεται αρχικά σε έναν Αιγύπτιο, τον Ποτ Αμμών, που έζησε επί δυναστείας των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο. Αργότερα, κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ., χρησιμοποιήθηκε από τον Νεοπλατωνικό Αμμώνιο Σακκά.

Σήμερα εμφανίζεται ως μια μυστηριακή θρησκεία, που κατέχει την Γνώση για τον θεό, τον άνθρωπο, και το σύμπαν.

Το ρεύμα της θεοσοφίας πέρασε και στην Ιουδαϊκή φιλολογία σε ένα εσωτερικό μυστικιστικό σύστημα φιλοσοφίας που ονομάζεται «Καμπάλα» ή «Καββάλα».

Η νεότερη θεοσοφική κίνηση ξεκινά με την Έλενα Μπλαβάτσκυ (1875), που ήταν μέντιουμ και πίστευε στον αποκρυφισμό. Στο Θιβέτ μυήθηκε στην Ινδική φιλοσοφία, και στην Αμερική ίδρυσε την πρώτη θεοσοφική εταιρία. Αφού επανήλθε στις Ινδίες, ίδρυσε θεοσοφικό κέντρο.

Η διάδοχός της, η Αγγλίδα Άννα Μπεζάντ, συνέλαβε την ιδέα να παρουσιάσει στον κόσμο ως μεσσία έναν Ινδό, τον  Κρισναμούρτι (1908), τον οποίο μύησε στο θεοσοφικό σύστημα και του πέρασε την ιδέα ότι είναι το πρόσωπο εκείνο που βρίσκεται στην γη αφού πέρασε 32 μετενσαρκώσεις. Τότε, παρουσιάζεται και το πρώτο σχίσμα μεταξύ των θεοσοφικών εταιριών, καθώς η της Γερμανίας δεν δέχτηκε τον Κρισναμούρτι. Αργότερα ο ίδιος, μετά τον θάνατο της Μπεζάντ, δήλωσε στον δημόσιο τύπο στις 26/11/1931 ότι «έχασα κάθε τέτοια παραίσθηση και αισθάνομαι πολύ καλά ότι είμαι τόσο λίγο μεσσίας όσο και εσείς ο ίδιος».

Στην Γερμανία, η θεοσοφική εταιρία αποχωρίστηκε από τις υπόλοιπες και μετονομάστηκε σε άνθρωπο-σοφιστική ή Ροδοσταυρική εταιρία. Οι Ροδόσταυροι είναι ο 18^ος βαθμός μύησης στην μασονία, πράγμα που δείχνει την σύνδεση θεοσοφίας και μασονισμού. 

Η «θεοσοφία» σχετίζεται με την μασονία. Η ίδια η Μπεζάντ δήλωσε: «η θεοσοφία δάνεισε τα σύμβολά της στην μασονία και απέκρυψε μερικά εκ των μυστηρίων της στις μασονικές τελετές».

Η διδασκαλία της «θεοσοφίας» έχει ως σημεία αναφοράς τον θεό, τον άνθρωπο, και τον κόσμο. Το ίδιο συμβαίνει με όλες τις θρησκείες και με όλα τα φιλοσοφικά συστήματα, επομένως είναι και θρησκεία (μάλιστα συγκρητιστική και μυστηριακή) και φιλοσοφία.

Σχετικά με τον θεό: Δεν υπάρχει προσωπικός θεός, θεός δηλαδή που να έχει αυτοσυνείδηση. Δεν ισχύει κατ’ αυτούς δηλαδή, αυτό που λέει ο Θεός στην Αγία Γραφή: «Εγώ Κύριος» ή «Εγώ είμί Κύριος ο Θεός σου», που δείχνει ύπαρξη και αυτοσυνείδηση. Η Μπεζάντ δήλωσε: «ο θεός είναι το παν και το παν είναι θεός», δίνοντας έτσι πανθεϊστική χροιά, εφόσον έχουμε ταύτιση θεού και φύσεως.

Σχετικά με τον άνθρωπο: Ο άνθρωπος είναι ένα μικρό τμήμα της παγκόσμιας συνείδησης. Η συνείδηση αυτή, δεν έχει την έννοια της αυτοσυνείδησης. Ο άνθρωπος ταυτίζεται με την φύση, όχι με την έννοια ότι είναι μέρος της κτίσης αλλά με την έννοια ότι από αυτήν προέρχεται και σε αυτήν θα επιστρέψει και θα ενωθεί. Η Μπεζάντ δήλωσε: «η ανθρώπινη εξέλιξη  είναι η εξέλιξη του διανοητού». Είναι η ατομικοποίηση του θεϊκού.

Για τον κόσμο και την δημιουργία: Η κτίση λαμβάνει ύπαρξη με την ανακύκληση. Η ανακύκληση, είναι μια κυκλική πορεία, κατά την οποία μικρά τμήματα βγαίνουν από τον θεό- κτίση με την λεγόμενη «απορροή», αυτονομούνται και έπειτα καταλήγουν πάλι στον θεό- κτίση με τον θάνατό τους. Το πρώτο μέρος ονομάζεται «εξέλιξη» και το δεύτερο «ανέλιξη».

Ηθική: Έχει χαρακτήρα αλτρουιστικό. Η ηθική μοιάζει με αυτήν του Βουδισμού. Η ασκητική συνίσταται στην αποχή από το κρέας με σκοπό την νέκρωση της επιθυμίας. Στο ζωικό βασίλειο υπάρχει ψυχή, εφόσον και αυτό είναι μέρος της κτίσης- θεού. Έτσι, φονεύεις όταν τρως κρέας. Επίσης, πιστεύει ότι κανένας δεν είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του, εφόσον όλα κινούνται υπό νόμους και επομένως δεν υπάρχει πραγματικά το αγαθό της ελευθερίας. Υπάρχει, αντί αυτής, ο νόμος του αιτίου και του αιτιατού.

Μορφές άσκησης: Στο θεοσοφικό σύστημα, η έκσταση και ο διαλογισμός παίζουν σημαντικό ρόλο. Με την έκσταση, επιτυγχάνεται η εξάλειψη της συνείδησης η οποία μας πληροφορεί ότι το «εγώ» μας είναι ανεξάρτητο από τον περιβάλλον μας και τον Θεό. Έτσι, το «εγώ» ταυτίζεται με το σύμπαν- θεό, και ενώνεται με αυτό. Με τον διαλογισμό, δηλαδή την συγκέντρωση του νου και τον σύντομο αποχωρισμό από τον εξωτερικό κόσμο, επιτυγχάνεται η ανάπλαση του εαυτού μας. Αυτό όμως έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη υποκειμενικών συναισθημάτων και φαντασιοπληξιών.

Ο Χριστός θεωρείται ενσάρκωση παλαιότερων θεοτήτων και γνήσιοι εκπρόσωποι του Χριστιανισμού είναι οι αιρετικοί Γνωστικοί, κατά τους θεοσοφιστές.

Τα μυστήρια: Αυτά είναι όμοια με αυτά των μασόνων, και είναι ένα κράμα μυστηρίων της Ινδίας, της Αιγύπτου, και της αρχαίας Ελλάδας. Μέσω αυτών, ο άνθρωπος γνωρίζει τον θεό- φύση (μητέρα φύση), προσφέρει την λατρεία του, και ζητά την κοινωνία με το σύμπαν.

Η ευαγγελική ιστορία για τον Ιησού είναι σύμβολο. Η Μπεζάντ δήλωσε: «τα ευαγγέλια δεν είναι τόσο ιστορία ενός προσώπου, όσο το μεγαλειώδες δράμα της μυήσεως του ανθρώπινου πνεύματος».

Οι διαφορές της με τον Χριστιανισμό είναι τεράστιες. Ο Χριστιανισμός είναι Βασιλεία και αποκάλυψη του ίδιου του Θεού. Οι άλλες θρησκείες είναι φυσικές και ανθρώπινα επινοήματα που μπλέκουν και στοιχεία από την φιλοσοφία. Αυτό το σκεπτικό υπήρχε ανέκαθεν στον άνθρωπο. Εκδηλώνεται σε κάθε εποχή και τόπο με διαφορετικό όνομα, αλλά στην ουσία παραμένει το ίδιο πράγμα. Άλλοτε ονομάζονταν Γνωστικισμός, άλλοτε Μασονία, άλλοτε θεοσοφία. Ο απ Παύλος γράφοντας προς τους Κολοσσαείς, προειδοποιεί να μην πέσει κανένας σε αυτήν την απάτη του διαβόλου. «Βλέπετε μη σας εξαπατήση τις διά της φιλοσοφίας και της ματαίας απάτης, κατά την παράδοσιν των ανθρώπων, κατά τα στοιχεία του κόσμου και ουχί κατά Χριστόν». (β 8).

Συμπερασματικά, η «θεοσοφία» χαρακτηρίζεται ως θρησκευτικό- φιλοσοφική σύνθεση, πάνω από κάθε θρησκεία. Η δομή της είναι συγκρητιστική  και κατατάσσεται στις μυστηριακές θρησκείες. Η θεολογία και η ανθρωπολογία της παρουσιάζεται ως επί το πλείστον Ινδουιστική και Βουδιστική. Ανήκει στον νοητικό πανθεϊσμό, υποστηρίζει την μετενσάρκωση, διδάσκει α-κρεοφαγία επειδή πιστεύει ότι τα πάντα μετέχουν της θεότητας (ενώ στον Χριστιανισμό η ουσία της θεότητας που δημιουργεί δεν έχει καμία σχέση με την ουσία του κόσμου). Καλλιεργεί την έκσταση και τον διαλογισμό, και διάκειται εχθρικότατα προς τον Χριστιανισμό. Τέλος, απορρίπτει την πίστη και προβάλλει την απόκρυφη Γνώση.

(Συλλογή στοιχείων από ομιλία του π. Αθανασίου Μυτιληναίου με θέμα την θεοσοφία). 

πηγή